Тurkic Weekly (57) (5 Şubat 12 Şubat)

Transkript

1 2017/57 1

2 Тurkic Weekly (57) (5 Şubat 12 Şubat) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 İLHAM ALİYEV İN BELÇİKA ZİYARETİ Geçen hafta Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk un daveti üzerine Belçika Krallığına ziyaret gerçekleştirdi. İ.Aliyev in Belçika ya yaptığı ziyareti oldukça verimli geçti. Ziyaret sırasında Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claud Yunker ile görüşme yapıldı. Görüşme esnasında Azerbaycan ın Avrupa Birliği dahil olmak üzere dünyanın tüm ülkeleri ile medeniyetler ve kültürler arasındaki diyalog alanında çok iyi işbirliği yaptığı hususunun altı çizilmiştir. Avrupa Komisyonu Başkanı ile yapılan görüşmede İ.Aliyev önemli bir konuşma yapmıştır. Azerbaycan Devlet Başkanı Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk ile birlikte Brüssel de gerçekleştirdiği görüşme sonuçlarına ilişkin basın açıklamasında Azerbaycan Avrupa Birliği ile olan işbirliğinde yeni bir sayfa açıyor, diye konuştu. Bu açıklama Azerbaycan Devlet Başkanı nın birleşik Avrupa nın başkenti olan Bruxel e yaptığı ziyaretinin başlıca sonuçlarını net bir şekilde ortaya koymuştur. Azerbaycan gerçekten de Avrupa ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açmaktadır. Bunun yanısıra, Bekçika Kralı Filippe ile görüşme gerçekleştirildi. Görüşme esnasında ekonomi ve ihracat alanları çeşitlendirilmesinin Azerbaycan için öncelik arz eden mesele olduğu vurgulanarak, enerji ve ulaştırma alanlarındaki işbirliği, karşılıklı verimli meseleler konusunda görüş teatisinde bulunuldu. Görüşmede Azerbaycan ve Avrupa Birliği arasında enerji, güvenlik, çevre, ulaştırma gibi diğer farklı alanlarda neticeli işbirliğinin gerçekleştiği ve ilişkilerin yüksek düzeyde bulunduğu hususları vurgulanmıştır. Azerbaycan Devlet Başkanı nın bu ziyaretinin mevcut ilişkilerin bundan sonra da genişlemesine katkı sağlayacağı ayrıca belirtilmiştir. Avrupa Enerji Birliği Komisyon Başkan Yardımcısı Marosh Shefchovic Azerbaycan Devlet Başkanı ziyaretinin ve Avrupa Birliği ile olan ilişkilerin Azerbaycan ve Avrupa Birliği arasındaki yeni anlaşmanın hazırlık durumu, imzalanması ve hayata geçirilmesi açısından büyük öneme sahip olacağını açıkladı. Görüşme sırasında Azerbaycan ın Avrupa Birliği kurumları ile geliştirilen işbirliğinden dolayı memnuniyeti dile getirilmiş olup, Güney Gaz Koridoru projesi ile çalışmaların sürdürüldüğü vurgulanmıştır. 3

4 ÖZBEKİSTAN KUVEYT İLE İŞBİRLİĞİNİ ARTIRMAKTA Özbekistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Abdulaziz Komilov un başkanlığındaki Özbekistan heyeti Kuveyt e ziyaret gerçekleştirdi. Özbekistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı basın hizmetinin açıklamasına göre, A.Komilov ile Kuveyt in Başbakanı arasında yapılan görüşmede taraflar ticaret, ekonomi ve yatırım alanları başta olmak üzere karşılıklı ilişkilerin mevcut durumu, gelişimi ve perspektiflerini değerlendirdi. Dışişleri Bakanlığı nın yaptığı açıklamada Görüşmede Özbek-Kuveyt diyalogunun canlandırılması sürecinin, mevcut işbirliğinin yeni kaliteli düzeye çıkarılarak, ikili ilişkilerin uzun vadeli nitelik kazanması için gerekli fırsatları sağladığı vurgulanmıştır, denmiştir. Bununla birlikte, Kuveyt Başbakanı Birinci Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Sabah al-haled al-hamad as- Sabah ile Milli Meclis Başkanı Marzuk Ali Muhammad al-ganem ile görüşmeler gerçekleşti. Özbekistan heyetinin ziyareti kapsamında iki ülkenin iş adamlarının katılımı ile Özbekistan-Kuveyt İş Forumu yapıldı. İş Forumu sonunda taraflar yatırım, eğitim ve ilmi araştırmalar alanlarındaki karşılıklı işbirliğinin geliştirilmesine dair birçok belgelere imza atmıştır. Özbekistan-Küveyt görüşmelerinin en önemli sonuçlarından biri Arap Ekonomik Kalkınma Kuveyt Fonu nun Özbekistan daki toplam tutarı 60 milyon ABD doları olan sosyal projeleri finanse etmesine dair Mutabakat Zaptının imzalanması idi. Anılan anlaşma Özbekistan Hükumeti ve Arap Ekonomik Kalkınma Kuveyt Fonu arasında yapılmış olup, önümüzdeki birkaç yıl boyunca hayata geçirilecektir. Bununla birlikte, ziyaret kapsamında ilmi araştırmalar ve yüksek eğitim alanlarındaki işbirliği, ayrıca diplomatik pasaport sahiplerinin vizesiz geçişine dair iki Hükumetlerarası anlaşma imzalandı. Son dönemlerde Özbekistan yönetimi ortaklarının sayısını planlı şekilde artırmaktadır. Batı ülkelerin yanısıra Arap monarşileri de Özbekistan la yatırım, enerji ve altyapı tesislerinin inşaatı alanlarında işbirliği ve ortaklık yapmaya istekli olduğunu bildirmiştir. 4

5 DAİMİ HAZAR EKONOMİK FORUMU ÖNERİLMEKTE Türkmenistan basını, Türkmenistan yönetiminin Hazar Ekonomik Forumu nun kurulması fikrini sunduğunu açıkladı. Türkmenistan Devlet Ajansı nın yaptığı açıklamaya göre Türkmenistan anılan bölgedeki ülkelerin Hükumet temsilcileri ve iş adamları için verimli görüşme alanı olmaya namzet ve daimi olarak faaliyet gösterebilecek Hazar Ekonomik Forumu nun kurulması inisiyatifini sundu. Azerbaycan ın Trend.az haber portalına göre Forum un oluşturulması küresel iş dünyası ve itibarlı uluslararası teşkilatlarla verimli ilişkilerin kurulmasını sağlayacaktır. Şöyle ki, daha üç yıl önce Türkmenistan ın Devlet Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov Eylül 2014 tarihinde Aştarhan da yapılan 4. Hazar Bölgesi Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesinde konuya ilişkin net öneriler sunmuştu. Türkmen basınına göre Türkmenistan Hazar bölgesi ülkeleri arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin çeşitlendirilmesine ve Avrasya nın dinamik jeopolitik ve ekonomik merkezlerinden olan Hazar bölgesinin sahip olduğu bol kaynakların, büyük enerji, sanayi, lojistik ve tranzit potansiyelinin kullanılarak, sistemli şekilde hayata geçirilmesine yönelik politikalar uygulamaktadır. Türkmenistan Haber Ajansına göre tüm anılan faktörler Hazar bölgesinde yatırım şartlarının iyileşmesine ve bölgenin küresel ekonomik ağlar sistemine kapsamlı şekilde entegre olmasına temel oluşturacaktır. Hazar Bölgesi Devlet Başkanları Zirvesine hazırlık çalışmaları çerçevesinde Hazar konusu tekrar gündeme taşınmaktadır. Geçen yıl yapılması gereken Zirvenin bu yıla ertelenmesinden sonra taraflar Devletler Başkanlarının Zirveye net sonuçlarla gelmesi için önceden ortak temas noktaları aramaktadır. Şöyle ki, geçen hafta Hazar bölgesi ülkeleri Dışişleri Bakanlıkları temsilcileri Aşkabat ta görüştü. 5

6 TWESCO ÖNEMLİ ETKİNLİKLER DÜZENLEDİ 7 Şubat 2017 tarihinde Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Astana da Aral denizi: geçmişi, bugünü ve geleceği adlı belgesel filmin tanıtımını gerçekleştirdi. Aral denizi sadece Orta Asya devletleri için değil, aynı zamanda tüm insanlık için büyük çevre soruna dönüştüğü bir gerçektir. Etkinliğe Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkiye, Macaristan ve Moğolistan ın devlet adamları, kanaat önderleri ve diplomatları, uluslararası teşkilat temsilcileri, etnik-kültür merkezleri başkanları, ayrıca Kazakistan ve yurt dışından gelen seçkin bilim adamları ve aydınlar katılmıştır. Akademi nin hazırladığı filmde bölgede yürütülen gözlemleme sonuçları, Aral denizinin kurtarılması için alınan net tedbirler ve neticeleri, Kuzey Aral veya Küçük Aral ın kurtarılmasının Kazakistan modeli hakkında bilgiler sunulmuştur. Başarılı şekilde gerçekleştirilen RRSSAM projesi sonucunda Kuzey Aral ın su düzeyi epeyce yükselmiş ve bölgedeki yaşam canlanmaya başlamıştır. Felaket yıllarında Aralsk şehrinden 75 kilometre uzayan Aral denizi bugünlerde şehire 12 kilometrelik bir mesafeye yaklaşmıştır. Aynı gün Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Astana da Kazakistan Cumhuriyeti Milli Akademik Kütüphanesi nde Tehlikedeki Türk Dilleri adlı dört ciltlik eserin tanıtımını gerçekleştirerek, okurlara sundu. UNESCO kararı ile Uluslararası Ana Dili Günü olarak ilan edilen 12 Şubat gününden birkaç gün önce yayınlanan bu değerli eser Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığının da desteğiyle hazırlanmıştır. Profesör Süer Eker in ilmi editörlüğünde gerçekleştirilen projede dünyanın 26 ülkesinden 130 bilim adamı, toplam 132 araştırma kapsanmıştır. Kitaba giren makaleler İngilizce, Türkçe, Rusça, Kazakça, Özbekçe ve diğer Türk dillerinde yazılmıştır. Kitabı hazırlayan ekibin açıklamasına göre anılan çok ciltlik kitapta çalışmaları yayınlanan uzmanlar dünyanın farklı ülkelerini, farklı üniversiteleri ve ilmi merkezlerini temsil etmektedir. Bundan dolayı onların topladığı kaynaklar ve araştırma yöntemleri, ilmi yönler ve görüşleri de farklıdır. Akademi azınlıkta olan Türk dillerinin incelenmesine büyük önem vermektedir. Sibirya daki Şorların Ak Kan destanı ve aynı bölgedeki Türk halklarının mitolojisi ile ilgili kitap hazırlandı. 6

7 PEKİN İPEK YOLU ZİRVESİNİ PLANLAMAKTA Mayıs 2017 tarihinde Çin de dünya liderlerinin katılacağı iki kapsamlı etkinlik organize edilecektir. Bu etkinliklerin biri İpek Yolu Zirvesi (veya Bir Kuşak Bir Yol Zirvesi ) olup, anılan Zirveye tüm dünya liderleri, uluslararası teşkilat başkanları, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası medya bir araya gelerek, Çin in Bir Kuşak Bir Yol inisiyatifini değerlendirecektir. İkinci etkinlik ise bu yıl Çin in Syamen şehrinde düzenlenecek olan BRICS üye ülkelerinin Zirvesi dir. Geçen hafta Honkong un South China Morning Post (SCMP) gazetesi iki Zirvenin de değerli misafirleri arasında Rusya Devlet Başkanı V.Putin in olacağını açıkladı. Yayın Rusya ve Çin in Suriye krizi, İran ın nükleeer programı ve Kuzey Kore nükleer tehditi gibi uluslararası meselelerde genelde aynı veya benzer pozisyon sergilediğini öne sürdü. Bunun yanısıra, Xi Jingping in 2013 yılında görevine başlamasından beri Putin in Jingping ile diğer liderlerle kıyasla daha sık ve yoğun görüşmeler yapmıştır. Bu ise karşılıklı ilişkilerin güçlenmeye doğru ilerlediğinin açık göstergesidir. Çin ve Rusya nın gerçekten de son dönemlerde birbirine yaklaştığı bilinmektedir. Çin de yapılması planlanan etkinliklerde taraflar özellikle yatırım alanlarında yeni kapsamlı anlaşmalar imzalayabilecektir. Genel olarak, Çin yönetimi kendi küresel etkisini hızlı şekilde artırmak istemektedir. Xi Jingping in Davos Forumu nda dile getirdiği düşüncelerden Çin in küresel liderliğin ağır yükünü kendi üzerine almaya hazır olduğu anlaşılmaktadır. Anılan yeni liderliğin Çin e ait spesifik özelliklerinin olacağı da söylenmektedir. Çin lideri kendi ülkesinin küresel ekonomide nasıl rol üstlendiğine de dikkat çekmişti yılları arasında Çin en az 400 Milyar Yuan değerinde beş binden fazla uluslararası yardım projelerini finanse etmiştir. Tabii, Çin in bu rakamlarla sınırlı kalmak istemeyeceği kesindir. Bu anlamda Kuşak-Yol inisiyatifi gerçekten de kara ve deniz yolları üzerinden düşünülen uzun vadeli strateji vasıtasıyla Çin merkezli dünyanın jeopolitik açıdan çözümlenmesini sağlayabilir. Tüm bu yorumlardan anlaşıldığı gibi, Çin yönetiminin Birinci İpek Yolu Zirvesi ni organize etme planı Pekin in küresel düzeyde daha etkin bir rol üstlenmek, küresel lider ve güç olmak іstediğini açık şekilde göstermektedir. Pekin Zirvesi belki küresel gündemin değerlendirileceği ve çözümlerin üretildiği, G20 ve Davos Forumu gibi çok önemli platforma dönüşebilir. Çünkü Çin günümüzdeki dünya ekonomisinin en büyük itici güçlerinden biridir. Pekin ekonomik alanda küresel ve bölgesel uzantıları olan etkin mekanizmalara sahiptir. Çin, son bir yıldır faaliyet gösteren Altyapı Yatırımları Asya Bankası gibi uluslararası finans kurumu yönetmektedir. Anılan Bankanın toplam sermayesi 100 Milyar ABD doları olup, 2016 yılında tahmin edilenden 200 milyon dolar daha fazla para tahsis ederek, toplam değeri 1,7 Milyar ABD Doları olan projeleri finanse etmiştir. Sonuna kadar hayata geçirilemeyen Trans Pasifik Ortaklığı programı ile rekabet eden Pekin, Asya Trans Ekonomik Birliği ülkeleriyle serbest ticaret bölgeleri fikrini sunmuştur. İpek Yolu Ekonomik Kuşağı projesinin hayata geçirilmesi için 40 Milyar ABD Dolarına sahip İpek Yolu Fonu kurulmuştur. 7

8 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana,