Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s Hande UYAR 1 Burhanettin ZENGİN 2 BARTIN ve HARRAN ÜNİVERSİTELERİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN DERS İÇERİKLERİNE DAİR GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Özet Ön lisans düzeyinde turizm eğitimi veren meslek yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin ders içeriklerini nasıl buldukları, bu derslerin onlara sektörde ve mezuniyet sonrası yaşamlarında fayda sağlayıp sağlamayacağı bu çalışmanın esin kaynağını oluşturmuştur. Ön lisans düzeyinde turizm eğitimi veren meslek yüksekokullarında okutulan derslerin, öğrencilerin sektörel beklentilerine uygunluğu, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Buna istinaden öncelikle yazın taraması yapılmıştır. Bu çalışmaya benzer çalışmalar, farklı akademisyenler tarafından, çeşitli perspektiflerden değerlendirilmiştir. Sonrasında Harran ve Bartın Üniversitesi turizm öğrencilerine konu ile ilgili anket verilmiş ve elde edilen veriler frekans, yüzde ve faktör analizleri ile incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Turizm, Turizm Eğitimi, Okul Sonrası Beklenti. EVALUATION OF BARTIN AND HARRAN UNIVERSITY STUNDENT IN TOURISM ON THE COMMENTS ON TOURISM EDUCATION COURSES Abstract Associate-level tourism training students in attending vocational schools how they found courses and whether this courses may provide benefit to them in their lives after graduation in the industry or not formed the inspiration for this work. Associate Degree level courses are taught in vocational high schools that tourism education, students compliance with the expectations of the sector, is the objective of this study. Based on this literature has been scanned first. Similar studies in this study, by different scholars, was evaluated from various perspectives. Then, Bartin University of Harran and tourism students are given and the data obtained from the survey on the issue of frequency, percentage and analyzed by factor analysis. 1 Öğr. Gör., Sakarya Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ABD., hande_uyar@hotmail.com 2 Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ABD.,

2 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 580 Key Words: Tourism, Tourism Education, Expectations after School. Jel Kodu : L83 GİRİŞ Turizm endüstrisinin ülke ekonomilerine yapmış olduğu katkının sürekli bir artış göstermesi (Keung 2000: 121), turizm pazarında rekabeti arttırarak nitelikli insan gücüne olan bağlılığını daha da açığa çıkarmıştır (Sem ve Clements,1996: 94). Modern turizm anlayışının gerektirdiği hizmet kalitesinin sağlanması ve turist ile turiste hizmet edenler arasındaki ilişkilerin sağlıklı ve kaliteli olarak gerçekleştirilmesi zorunluluğu, büyük ölçüde sektörde istihdam edilen işgücünün mesleki ve teknik eğitim düzeylerinin yüksek olmasına bağlıdır (Christou, 1999: 683; Alp, 1992: 47). Nitelikli insan gücü de ancak etkin ve kaliteli turizm eğitimi ve öğretimiyle sağlanabilir (Ünlüönen,2000:218). Aynı şekilde turizmin ekonomik ve sosyal gelişme ile bağlantılı, düzenli ve sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamak için ciddi bir şekilde ele alınan sistemli bir turizm eğitimine gerek vardır. Turizm çalışanlarının insanlara eşit hizmet etmek anlayışını, hoşgörülü bir dünya görüşünü, hayatı bir hizmet olarak kabul etme ilkesini benimsemeleri turizm eğitimini vazgeçilmez kılmaktadır (Olalı,1984a:15-21). Eğitim, özellikle sanayi ve hizmet sektörünün gereksinme duyduğu bilgi ve beceriye sahip nitelikli işgücünü geliştirerek, çalışanları da daha verimli kılarak ekonomik büyümeye önemli katkılarda bulunur (Woodhall, 1979: 34). Uzmanlık gerektiren ve özel nitelikteki görevlere hazırlamak amacıyla yapılan çalışmaların bütünüdür. Turizm mesleki eğitimi ise; turizm alanında uzmanlığı olan ya da olmayan bireyleri, turizm sektörüne hazırlamak, sektörün beklentilerine cevap verecek bilgi ve beceri ile donatılarak turizm sektörüne kazandırmaktır. Ayrıca; turizm mesleki eğitimi, teorik ve pratik öğrenimden meslek ahlakına ve mesleğin temel prensiplerine kadar uzanan çeşitli disiplinlerin verildiği ve belli bir iş için sağlanması gereken eğitimdir (Ağaoğlu, 1991; Üzümcü ve Bayraktar, 2004: 80). Turizm tanımlamalarından ve temel özelliklerinden de anlaşılabileceği gibi, turizm insan odaklı bir sektördür. Turistik mal ve hizmetin üretiminin spesifik özellikleri ve sektörün yapısal bütünleşmesinde hakim olan emek- yoğun üretim tarzı nedeniyle, makineleşme ve otomasyona gidilmesi bazı üretim dallarında belli oranlar dışında mümkün olmadığından insan faktörü ön plana çıkmaktadır (Timur, 1992:47, Schulman ve Greenberg, 1994:59). Turizm sektörünün kendine özgü karakterleri nedeniyle, çalışanların davranışları, performansları ve yaklaşımları servis kalitesinin, müşteri memnuniyetinin ve müşteri sadakatinin belirlenmesinde anahtar bir rol üstlenmektedir (Kusluvan ve Kusluvan, 2002:251). Hizmet sektörlerinin hemen hepsinde olduğu gibi, turizm sektöründe de sunulan ürün ve hizmetin kalitesi, sektörde çalışan personelin kalitesi ile doğru orantılıdır. Psikolojik açıdan bakıldığında turistik ürün satın almak isteyen kişilerde bir tatmin olma isteği ön plana çıkmaktadır. Güzel hazırlanmış ve kaliteli dekore edilmiş bir otelde sunulan hizmetin yetersizliği, ürünü satın alan kişide bir tatminsizlik ortaya çıkartacak ve ortam ne kadar iyi olursa olsun, kişi satın aldığı turistik üründen memnun kalmayacaktır. Hizmet satın alan kişinin temel gereksinimlerinin karşılanması ve bu kişinin ağırlanması sırasında karşılaştığı performansları hizmet veren tesisin başarısında kritik öneme sahiptir ( Kanten, 2002:152). Ülke ekonomilerine sağladığı katkılar sayesinde, hükümetlerin önemle üzerinde durduğu bir sektör haline gelen turizm sektörüne her kademede işgücü yetiştirilmesinde oldukça önemli bir

3 581 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi araç olan turizm eğitimi ile ilgili literatürde çeşitli tanımlar bulunmaktadır. Örneğin Bayer e göre, Turizm eğitimi, toplumda turizm bilincini yerleştirmek, turizm kaynaklarını koruyarak, bilinci geliştirmek, turiste karşı onun ekonomik gücüne, ırk, din, dil, sosyal statüsüne, ahlak ve namus düzeyine, siyasi ideolojilerine göre ayrım yapmadan eşit ve dürüst hizmet etme ahlakını ve terbiyesini vermek, turizmin sağladığı uzun vadeli çıkarlar üzerine dikkati çekerek saygıya ve konukseverliğe dayalı davranış düzeni yerleştirmektir (Evren, 2010:34). Turizm eğitim ve öğretiminin amacı, emeğe dayalı turizm kesiminde verimliliği arttırmak, turiste doğrudan doğruya hizmet veren personele meslek formasyonu vermek, personelin yetki, yetenek ve sorumlulukları arasında denge kurmayı sağlamaktır (Güneş, 1994: 8). Adelsan a göre (1984:42); turizm anlayışı ve psikolojisi yaratılmasına yönelik bir programın; işletme, personel ve kamuoyuna turizmin insani yönü denilebilecek bir anlayışı yerleştirmesi gerekmektedir. Türkiye de Turizm Eğitimi Turizm eğitimi, turizm endüstrisinin farklı alanlarında ve farklı pozisyonlarda ihtiyaç duyduğu nitelikli personel ihtiyacını karşılamak üzere lise, üniversite, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde verilen eğitimdir. Bu eğitim sayesinde öğrenciler genel ve mesleki bilgilerinin yanı sıra uygulamalı eğitim ve işbaşı eğitim ve staj olanakları ile okulda öğrendiklerini operasyonel düzeyde hayata geçirebilecekleri imkânlara da sahip olabilmektedir. Şekil 1: Türkiye de Turizm Eğitiminin Genel Görünümü TURİZM EĞİTİMİ ÖRGÜN TURİZM EĞİTİMİ YAYGIN TURİZM EĞİTİMİ MEB Bünyesinde YÖK Bünyesinde Farklı Kurumlar Anadolu Ticaret M.L Anadolu Otelcilik ve Turizm M.L. Anadolu M.L. Özel Mesleki Öğretim Kurumları Ön lisans (MYO) Lisans Lisans Üstü Doktora Turizm Bakanlığı (TUREM) MEB(Çıraklık Eğt. Merkezi İŞKUR( Çeşitli Kurslar) Meslek Kuruluşları( TOBB vb.) AÖF( Uzaktan Eğitim) Sosyal Kuruluşlar(TUGEV vb.) Üniversiteler(Sertifika Programları) Özel Eğitim Kurumları Halk Eğitim Merkezleri İşletmeler(Hizmet içi Eğitim) Diğer Kaynak: Ünlüönen ve Boylu (2005: 15). Türkiye de Turizm Eğitimi,1953 yılında Milli Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı nın işbirliği yapması sonucu Ankara ve İzmir Ticaret Liselerinde Turizm

4 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 582 Meslek Kurslarının açılmasıyla, bazı turizm derneklerinin de tercüman rehberlik kurslarını düzenlemeleriyle başlamış, 30 yıllık bir dönem içinde de kademeli olarak gelişme göstermiştir. Türkiye de mesleki turizm eğitimi; örgün ve yaygın olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilmektedir. Örgün turizm eğitimi veren öğretim kurumları, ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde mesleki turizm eğitimi veren okullardan oluşmaktadır. Yaygın turizm eğitimi ise; gerek resmi gerekse özel kurumlar tarafından verilen kısa süreli mesleki kurslar niteliğinde bir görünüm arz etmektedir (Ünlüönen ve Boylu, 2005: 15) Sayılı Yükseköğretim Kanunu na göre ön lisans öğretimi, ortaöğretime dayalı, en az dört yarıyıllık (bazı üniversitelerde dört yarıyıla ek olarak, iki yarıyıldan oluşan yabancı dil hazırlık sınıflarının olması sebebiyle eğitim-öğretim süresi altı yarıyıla çıkmaktadır) bir programı kapsayan yükseköğretimdir. Yükseköğretimde ön lisans düzeyinde turizm eğitimi, 1970 li yılların ortalarında Boğaziçi ve Ege Üniversiteleri nde ara insan gücü yetiştirmek üzere açılmış olan ön lisans yüksekokullarında bir program olarak faaliyetine başlamıştır (Baltacı ve diğerleri, 2012: 17-25). Ülkemizde Yükseköğretimde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde turizm eğitimi Şekil 1 de görülmektedir. Ön lisans düzeyinde Meslek Yüksekokulları, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulları ve Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulları çatısı altında turizm programlarının açıldığı; Tablo 1: 2014 ÖSYM Tercih Kılavuzunda Bulunan Turizm Lisans Bölümleri BÖLÜMÜN ADI TOPLAM BÖLÜM SAYISI Turizm İşletmeciliği-Turizm İşl. ve Otelcilik 47 Seyahat İşl. Ve Turizm Rehberliği- Seyahat İşl.-Turizm Rehberliği 15 Gastronomi ve Mutfak Sanatları -Gastronomi 13 Yiyecek-İçecek İşletmeciliği 4 Otel Yöneticiliği 1 Rekreasyon Yönetimi 1 Kaynak: 2014 ÖSYM Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu Lisans düzeyinde ise üniversitelerimizin, Turizm Fakülteleri, İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri, İşletme-İktisat Fakülteleri, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulları, Uygulamalı Bilimler Yüksek okulları ile Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulları bünyelerinde turizm bölümlerin açılmış olduğu görülmektedir 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde öğretim yılına kadar, Türkiye de yükseköğretim kurumları bünyesinde, turizm ve otelcilik, turizm işletmeciliği, otel yöneticiliği, turizm işletmeciliği ve otelcilik, turizm rehberliği, turizm yönetimi, mutfak yönetimi, yiyecek-içecek işletmeciliği, seyahat işletmeciliği, seyahat işletmeciliği ve tur operatörlüğü, seyahat ve tur işletmeciliği, vb. isimlerde turizm ön lisans programları yürütülmüştür. MEB ve YÖK, Meslek Yüksek Okulları Program Geliştirme Projesi kapsamında yapılan bir çalışmayla birlikte, ön lisans düzeyindeki turizm programlarını; Turizm ve Otel

5 583 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi İşletmeciliği ve Turizm ve Seyahat İşletmeciliği olmak üzere iki ana program olarak yeniden düzenlenmiştir Eğitim-Öğretim yılından itibaren ise bu programlar, Ağırlama Hizmetleri ve Turizm ve Seyahat Hizmetleri şeklinde yeniden yapılandırılmıştır (Ünlü önen ve Boylu, 2009:959) Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları kılavuzundan derlenen bilgilere göre üniversitelerimizin Meslek Yüksek Okulları, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulları ile Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulları altında faaliyet gösteren programlar Tablo 2 de gösterilmektedir. Tablo 2: 2014 ÖSYM Tercih Kılavuzunda Bulunan Turizm Ön Lisans Programları PROGRAMIN ADI TOPLAM PROGRAM SAYISI Turizm ve Otel İşletmeciliği 145 Turizm ve Seyahat Hizmetleri 38 Aşçılık 31 Turizm Rehberliği 12 İkram Hizmetleri 5 Kültürel Miras ve Turizm 2 Turizm Animasyonu 4 Şarap Üretim Teknolojisi 1 Kaynak: 2014 ÖSYM Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuz Araştırmanın Amacı Araştırmanın temel amacı, Türkiye de yükseköğretim kurumları düzeyinde turizm eğitimi alan ön lisans öğrencilerinin aldıkları derslerin sektörel beklentilerine uygunluğunu tespit etmektir. Araştırmanın evrenini ile Harran Üniversitesi nde öğrenimine devam eden turizm öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ana kütlenin üzerinden seçilmiş olup, ana kütleyi temsil gücüne sahip örneklem 1. ve 2. Sınıf turizm öğrencileridir. Uygulanan toplam anket sayısı 168 olup, sağlıklı bilgi alınabilen anket sayısı ise 160 dır. Dolayısıyla anketin örneklemi 160 kişidir. Anket uygulaması Aralık ayında Bartın ve Şanlıurfa illerindeki üniversitelerin turizm eğitimi veren bölümlerinde gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde analizi ile faktör analizi ve t-testi kullanılmıştır. Öğrencilere derslerin programda kalmasına ne ölçüde katıldıklarını belirlemek üzere, onlardan (1) kesinlikle katılmıyorum, (2) katılmıyorum, (3) ne katılıyorum ne katılmıyorum, (4) katılıyorum ve (5) kesinlikle katılıyorum seçeneklerinden birini seçmeleri istenilmiştir. Yine öğrencilerin bu okulda okumuş olmaktan, okuldaki öğretim kadrosundan ve okulun genel olarak eğitim kalitesinden duydukları memnuniyet dereceleri de araştırma kapsamında belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda mezunlardan ilgili sorulara, çok memnunum memnunum, ne memnunum ne memnun değilim, memnun değilim ve hiç memnun değilim seçeneklerinden birini işaretleyerek cevap vermeleri istenmiştir. Ankette ayrıca öğrencilere yaşları, cinsiyetleri, sınıfları, turizm bölümünde okuyor olmaktan memnun olup

6 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 584 olmadıkları, derslerin eğitim kalitesi ile öğretim kadrosundan memnun olup olmadıkları ile ders programında en gerekli-en gereksiz gördükleri dersler de sorulmuştur. Araştırmanın Yöntemi Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye de yükseköğretim kapsamında turizm eğitimi ve öğretimi alan ön lisans öğrencilerinin ders planlarında yer alan derslerin turizm endüstrisindeki önem düzeyi ve katkılarına ilişkin görüş ve algılamalarını belirlemektir. Araştırmanın çalışma evrenini ile Harran Üniversitesi nde öğrenimine devam eden ön lisans turizm öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ana kütlenin üzerinden seçilmiş olup, ana kütleyi temsil gücüne sahip örneklem 1. ve 2. Sınıf turizm öğrencilerin toplamıdır. Harran Üniversitesinde turizm eğitim alan ön lisans örgün ve ikinci öğretim toplam öğrenci sayısı 160 dır. Bartın üniversitesinde turizm eğitimi alan ön lisans örgün ve ikinci öğretim öğrenci sayıları ise 190 dır. Her iki üniversitenin her iki bölümünden tesadüfi örneklem yöntemi ile 80 öğrenci seçilerek; toplam 168 öğrenciye anket uygulanmıştır. Dağıtılan anket sayısı 168 olup, bunlardan 8 inin yetersiz veya boş olduğu dikkate alınarak 160 anket analize tabi tutulmuştur. Anket çalışması Aralık ayında Bartın ve Şanlıurfa illerindeki üniversitelerin ön lisans turizm eğitimi veren bölümlerinde gerçekleştirilmiştir. Anket üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Öğrencilere derslerin programda kalmasına ne ölçüde katıldıklarını belirlemek için hazırlanan beşli likert tipi ölçeğe göre 14 soru sorulmuştur.(1) kesinlikle katılmıyorum, (2) katılmıyorum, (3) ne katılıyorum ne katılmıyorum, (4) katılıyorum ve (5) kesinlikle katılıyorum ). İkinci bölüm öğrencilerin demografik özelliklerine yönelik 4 soru ve öğrencilerin öğrenim gördükleri okul ve bölüme ilişkin memnuniyet düzeylerinin de belirlenmesine yönelik 3 soru sorulmuştur. Veriler SPSS istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiş olup, demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde analizi ile faktör analizi ve t-testinden yararlanılmıştır. Bulgular ve Değerlendirme Ölçeğin yüzeysel geçerliliği (face validity), pilot çalışma sonrasında elde edilen verilerle konunun uzmanı öğretim elemanlarının görüşleri ışığında sağlanmıştır. Anketin 1.bölümünde öğrencilerin ders içeriklerini değerlendirmelerine dayalı 14 ifade güvenilirlik analizine tabii tutulmuş, Cronbach alfa testi ile yapılmıştır. 1.bölümde yer alan 14 ifadenin Testine ilişkin değerler aşağıda verilmiştir. Tablo 3:Geçerlilik ve Güvenirlik Analizi Üniversite Cronbach's İkiye-bölümlü İfade Sayısı Alpha güvenilirlik analizi Harran Üniv. 0,890 0, Bartın Üniv. 0,820 0, Tabloda da görüleceği üzere ölçeklerin genel güvenirlik katsayıları 0,80 in üzerindedir. Bu değerler, ölçeklerin yüksek derecede güvenilir ölçekler olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca 15 maddeden oluşan ölçeklerin ikiye bölünmüş haliyle de güvenirlikleri ölçülmüştür. Sonuçta ikiye bölümlü güvenirlik katsayıları da 0,80 in üzerinde görülen ölçeklerin yüksek düzeyde güvenilir olduğu anlaşılmıştır.

7 585 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi 2.Frekans Tabloları Araştırmada Harran Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu ile Meslek Yüksekokulu Turizm ve Otel İşletmeciliği Programında okuyan 160 öğrenci ankete cevap vermiştir. Tablo 4: Harran ve Demografik Özellikler Harran üniversitesinde ankete katılan öğrencilerin % 42 si erkek iken, Bartın Üniversitesinde % 35 i erkektir. Yine bayan öğrenci nde % 54,9 ile Harran Üniversitesinden daha yüksek bir orandadır. BARTIN ÜNİV.- BARTIN ÜNİV.-HARRAN BARTIN ÜNİV.-HARRAN ÜNİV. HARRAN ÜNİV. ÜNİV. Cinsiyet Sayı Oran (%) Erkek ,7 52,5 Kadın ,9 38,8 Toplam BARTIN ÜNİ. HARRAN ÜNİ. BARTIN ÜNİ. HARRAN ÜNİ Yaş Sayı Oran (%) Yaş ,6 46, Yaş ,5 43, Yaş 2 7 2,4 8,8 Toplam ,6 100 Sınıf BARTIN ÜNİ--HARRAN ÜNİ BARTIN ÜNİ -- HARRAN ÜNİ 1.sınıf ,2 27,5 2.sınıf ,3 66,3 Toplam Katılımcıların yaşları incelendiğinde; yaş oranı %14,6 olarak Bartın Üniversitesinde iken bu oran Harran Üniversitesinde %46,3 tür yaş oranında olan kişi sayısı nde 66 kişi iken; Harran Üniversitesinde 35 kişidir yaş olan kişi oranı %2,4 ile iken; % 8,8 oranında Harran Üniversitesidir. Katılımcılardan Harran Üniversitesi öğrencileri; 22 kişi 1.sınıfı 53 kişi ikinci sınıftır. öğrencileri ise, 33 kişi 1. Sınıf, 47 kişi ikinci sınıftır. Tablo 5: Harran ve Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve Tablo 3. Harran ve Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Art.Ort. Std.Sapma 3,4625 1,16862

8 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 586 Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve Tablo 4. Harran ve 3,6500 1, ,0625 1,04753 Katılımcılara bu bölümde okuyor olmaktan memnun olup olmadıkları sorulmuştur. Cevaplara göre Öğrencileri (3,4625) % 26,8 oranında ne memnunum ne değilim der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri (3,7500) % 46,3 oranında çok memnunum demiştir. Sonuçlardan anlaşılmaktadır ki; Harran Üniversitesi öğrencileri bulundukları okuldan, okulun onlara sunduğu imkân ve koşullardan memnun oldukları ortaya çıkmıştır. Genel olarak eğitim kalitesinden memnuniyet sorulduğunda; öğrencileri (4,0625 memnunum der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri (4,185) çok memnunum diyerek yine eğitime olan memnuniyetini ifade etmiştir. Genel olarak öğretim kadrosundan memnun olup olmadıkları sorulan son soruda ise; Harran Üniversitesi öğrencileri (3,3325) 26 kişi ile memnunum der iken; öğrencileri (3,6500) 43 kişi ile memnun olduklarını belirtmişlerdir. Tablo : 6 Harran ve Öğrencileri Ders Algıları Harran Üniversitesi N % N % Genel Turizm İletişim ,7 12,2 Genel Turizm 1 1,2 Turizm İşl. 9 11,0 İletişim 14 17,1 Otel İşl. Önbüro 2 2,4 Otel işl. Servis ve Bar 4 4,9 Özel İlgi Turizmi 2 2,4 Turizm Pazarlaması 2 2,4 Çağdaş Yönetim Teknikleri 2 2,4 Pişirme Teknikleri 3 3,7 Bilgisayar 2 2,4 Otel İşl. Kat Hizmetleri 1 1,2 Otel işl. İnsan Kaynakları yönetimi 2 2,4 Otel işl. Önbüro 6 7,3 Yabancı Dil (İngilizce) 4 4,9 Turizm Coğrafyası 1 1,2

9 587 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi Seçmeli Yabancı Dil ( RusçaAlmanca_Frans ızca) 2 2,4 Özel İlgi Turizmi 1 1,2 Mesleki Yabancı Dil 3 3,7 Girişimcilik 9 11,0 Genel İşletme 2 2,4 Yiy.İçecek 7 8,5 İşletmeciliği Yiy.İçecek İşl. Otomasyon 3 3,7 Turizm Ekonomisi 1 1,2 Önbüro- Kat Hizm. Otomasyon 2 2,4 Yabancı Dil (İngilizce) 16 19,5 Araştırmaya katılan katılımcılara gerekli ve gereksiz gördükleri dersler sorulmuştur. Verdikleri cevaplara göre öğrencileri en gerekli dersi % 19,5 ile İngilizce der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri 35 kişi ile Genel Turizm demiştir. 3.Faktör Analizi Sonuçları Varimaks Rotasyonlu Temel Bileşenler Analizi. Açıklanan Toplam varyans: % 61,824, Kaiser- Meyer-Olkin Örneklem yeterliliği %82,5 Bartlett küresellik testi sonucu anlamlı (p<0,05), Kikare 957,263 ve df 55, Tablo 7: Öğrenci Ders Algılarının Faktör Analizi Sonuçları Değişken İfade Faktör Yükleri Okul sonrası beklenti Stajda/çalışırken okulda öğrendiklerimden önemli ölçüde faydalanacağım. Okulda öğrendiklerim sektörde başarılı olmam için bana çok önemli bir bilgi sağlar. Okulda öğrendiklerim sektörde çalışmaya başladığımda sorunların çözümü için yeterli olacaktır. Ders içerikleri, sektör ihtiyaçlarını karşılar niteliktedir. Ders içerikleri uygulama yapmamıza olanak sağlar niteliktedir. Okulda öğrendiklerim, sektörde kalifiye personel olmam için yeterlidir.. Okulda öğrendiklerim özel sektörde kariyer ve ilerleme konusunda bana yeterli olacaktır. Özdeğer Açıklanan Varyans % 0,759 3,701 24,676 0,780 0,720 0,596 0,592 0,797 0,483

10 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 588 Ders içerikleri Müfredat- Sektör İlişkisi Uygulamalı dersler için yeterli çalışma alanımız mevcuttur. Uygulamalı dersler için yeterli fiziksel imkanlar sunulmaktadır. Derslerin bir bölümü sektörde uygulamalı olarak gerçekleşmektedir. Dersler okul-sektör işbirliğine dayalı olarak yapılmaktadır. 0,919 2,197 39,324 0,910 1,914 52,083 0,736 0,732 Uygulama Ders içerikleri sektör- okul işbirliği içerisinde düzenlenmektedir. 0,743 1,871 64,556 Ders içerikleri sektör ihtiyaçlarına yönelik olarak revize edilmektedir. 0,650 Yapılan faktör analizi sonucunda öğrencilerin okulda öğrendiklerinin sektöre uygunluğu belirlenmiştir. Varimaks rotasyonlu temel bileşenler analizi ile açıklanan toplam varyans % 61,824 dür. Kaiser-Meyer-Olkin ile örneklem yeterliliği % 82,5 dur. Barlett küresellik testi sonucu anlamlı (p<0,05), bulunmuştur. Yedi temel değişken tarafından açıklanan toplam varyans, %61,824 tür. Toplam varyansın %24,627 sini açıklayan birinci faktörün öz değeri 3,701 dur. Bu faktörde, en fazla yük alan ifadeler Stajda/çalışırken okulda öğrendiklerimden önemli ölçüde faydalanacağım (,759), Okulda öğrendiklerim sektörde başarılı olmam için bana çok önemli bir bilgi sağlar. (,780), Okulda öğrendiklerim sektörde çalışmaya başladığımda sorunların çözümü için yeterli olacaktır (,720), Okulda öğrendiklerim, sektörde kalifiye personel olmam için yeterlidir.. (,797), ifadeleri faktör yükleri itibariyle faktörün yedi temel değişkeninden en fazla yük alan ifadeler olarak görülmektedir. Öğrencilerin derslerin ilişkilerine yönelik düşüncelerine ilişkin ifadelerin yer aldığı bu faktöre, okul sonrası beklenti adı verilmiştir. İkinci faktör iki ifadeden oluşmakta ve toplam varyansın %39,324 unu açıklamaktadır. Bu faktörde Uygulamalı dersler için yeterli çalışma alanımız mevcuttur. (,919) Uygulamalı dersler için yeterli fiziksel imkânlar sunulmaktadır. (,910) ifadeleri iki temel değişkeni oluşturmaktadır. Bu faktöre ders içerikleri adı verilmiştir. Okulda öğrenilenlerin sektöre uygunluğunu açıklayan üçüncü faktör, öğrencilerin derslerine yönelik ilgisine olan ifadeleri içeren Derslerin bir bölümü sektörde uygulamalı olarak gerçekleşmektedir. (,736) ve Dersler okul-sektör işbirliğine dayalı olarak yapılmaktadır (,732) ifadelerinden oluşan müfredat sektör ilişkisi faktörüdür. Bu faktör, toplam varyansın, %52,083 unu açıklamaktadır. Öğrencilerin gördüğü derslerin uygulamada olan geçerliliğini ölçen bir diğer dördüncü faktör iki ifadeden oluşmaktadır. Ders içerikleri sektör- okul işbirliği içerisinde düzenlenmektedir. (,743),ile Ders içerikleri sektör ihtiyaçlarına yönelik olarak revize edilmektedir. (,650) ifadelerinden oluşan bu faktör toplam varyansın 64,556 sını oluşturmaktadır. Faktör analizi sonucunda elde edilen bu dört boyut öğrencilerin öğrendikleri bilgilerin sektöre olan uygunluğunu ölçmektedir. Faktör analizi

11 589 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi sonuçları incelendiğinde, öğrencilerin düşüncelerini açıklayan en önemli faktörlerin uygulama (%64,556) ve müfredat-sektör ilişkisi (%52,083) olduğu görülmektir. Tablo 8: T-Testi Sonuçları Müfredat- Sektör İlişkisi N F Ortalama Std.Sapma t Anlamlılık Bartın Üni. Kadın 33 6,2121 1,76348, ,311 0,622 Erkek 47 6,3404 1,85656,27081 Harran Üni. Kadın 35 6,4286 2,00420, ,703 0,404* Erkek 45 5,9556 1,82103,27146 Okul Sonrası N F Ortalama Std.Sapma t Anlamlılık Harran Üni. 1.sınıf 48 19,1875 3, , ,536 0,38* 2.sınıf 32 17,5938 5, ,37094 Bartın Üni. 1.sınıf 35 20,3111 4, , ,178 0,610 2.sınıf 45 20,1143 4, ,10644 Tablo 8 de T-Testi sonuçları görülmektedir. Tablo incelendiğinde araştırmaya katılan Harran Üniversitesi öğrencileri ile öğrencilerinin cinsiyetleri ile öğrenilenlerin sektöre uygunluğu olan müfredat sektör ilişkisi faktörüne verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) görülmektedir. Tablo 7 den da anlaşılacağı üzere Harran Üniversitesinde okuyan bayan öğrencilerin dersleri içerik olarak sektöre uygun bulmasının (2,00420), erkek öğrencilerden (1,821103) fazla olduğu görülmektedir. nde okuyan Bayan öğrenciler ile bay öğrencilerin müfredat-sektör ilişkisi faktörüne verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Tablo 8 de yer alan bir diğer t-testi öğrencilerin sınıflarına göre faktörler arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığıdır. Harran Üniversitesinde 2.sınıfta okuyan öğrenciler ile sektöre uygunluğu boyutlarından okul sonrası memnuniyet boyutuna vermiş oldukları cevaplar arasında da anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) görülmektedir. Harran Üniversitesi 2.sınıfta okuyan öğrencilerin (5,28454), 1.sınıfta okuyan öğrencilere göre (5,28454) okul sonrası memnuniyet düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Okul sonrası beklenti faktörü ile öğrencileri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

12 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 590 Sonuç Turizm sektörünün Türkiye deki değişimi dikkate alındığında gelecekte bu alanda çalışacak işgücü sayısının da artacağı söylenebilir. Bu noktada sektörün ihtiyaç duyacağı bireylere mesleki formasyon kazandırmak açısından turizm eğitimi önem arz etmektedir. Ancak yetişmiş işgücü kadar, bu işgücünün turizmde çalışması ve bu alanda bir kariyer planlaması da önemlidir. Turizm eğitimi alan öğrencilerin eğitim sırasında gördükleri dersler ile sektörle karşılaştıkları sürede yaşadıkları sorunlar, çözümler karşılaştırıldığında derslerin bu konuda yetersiz kaldığı, çalışmalarda gözlemlenen sonuçlar arasındadır.. Çalışmada ders algılarının 2 temel boyutu olan okul sonrası beklenti ve müfredat sektör ilişkisi boyutlarının öğrencilerin demografik özellikleri ile ilişkisi incelenmiş ve özellikle öğrencilerin cinsiyetleri ile okul sonrası beklenti arasında bir ilişki olduğu görülmüştür. Bir diğer ilişki ise öğrencilerin devam ettikleri sınıflar ile boyutlar arasında anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, Harran üniversitesinde okuyan bayan öğrencilerin, derslerden beklentileri ile erkek öğrencilere göre fazla olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda bayan öğrencilerin erkek öğrencilere göre derslerden daha fazla beklenti içerisinde olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan 1.sınıf önlisans öğrencileri ile önlisans 2.sınıf öğrencilerinin faktörler arasındaki ilişki incelenmiş, müfredat sektör ilişkisi faktörü ile anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Bu farklılık üniversiteler ile karşılaştırılmış; Harran Üniversitesi 2.sınıfta okuyan öğrencilerin 1. sınıfta okuyan öğrencilere göre müfredat ile sektörün arasında daha yoğun bir ilişkinin olduğunu ifade etmektedirler. Öğrencilerin yaşları ve eğitim durumlarının da sektör-ders müfredatına etki ettiği çalışmanın bulguları arasındadır. Turizm eğitimi almayı isteyerek seçen öğrencilerin daha fazla öğrenme isteği gösterdikleri çalışmanın bir diğer önemli sonucudur. Yine öğrencilerin okuldan, derslerden, eğitim kalitesinden ve mevcut durumdan memnuniyetleri sorulduğunda genelde memnun oldukları, Harran Üniversitesinde eğitim gören öğrencilerin, Bartın üniversitesinde okuyan öğrencilere göre daha memnun oldukları belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında şu öneriler geliştirilmiştir; Bu araştırma sonucunda öğrencilerin derslerin içerikleri ile sektör arasındaki uyumu değerlendirmesi orta düzeydedir. Verilen derslerin içeriklerinin sektörde kendi yerini bulması ve öğrencilerin gördükleri derslerden turizm sahasında karşılaşmaları genellikle mümkün olmamaktadır. Öğrencilerin en sevdiği dersler arasında sektörde karşılaştıkları önbüro ve otomasyon, genel turizm, servis ve bar dersleri olarak bulunmuştur. Bu bağlamda akademisyenler tarafından turizm mesleki derslerinin hangisinin sektörde yerini bulup hangilerinin bulmadığı gözden geçirilebilir. Böylece öğrencilerin derslerden fayda sağlama oranlarına bağlı olarak derslerden memnun olma düzeyleri artış gösterecektir. Öğrencilerin yoğunluklu olarak en yüksek katılım gösterdiği ifadeler müfredat-sektör işbirliği faktöründedir. Buna göre öğrenciler müfredatın sektörün beklenti ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılmadığını, makro düzeyde irdelenirse; sektör ile akademik düzeyde eğitim veren önlisans mesleki eğitim kurumlarının birbirini ile koordinasyon içinde olmadığı düşüncesindedirler. Turizm uygulamalı bir bilim dalıdır. Uygulaması olmayan bir turizm dalının anlaşılabilirliği mümkün değildir. Bu sebepten; sektörün nelere ihtiyaç duyduğu, hangi alanlarda öğrencilerin eğitilmesi gerektiği akademik düzeyde bilinmelidir. Turizm gibi güncel

13 591 Bartın ve Harran Üniversitelerinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Ders İçeriklerine Dair Görüşlerinin Değerlendirilmesi ve hızlı bir değişimle gelişen bir sektörün derslerinin de bu doğrultuda güncellenmesi ve yıllık olarak derslerin küresel düzeydeki eğilimler ile yenilenmesi gerekmektedir. Meslekin ürünler ve hizmetler gibi talebi yükseldiğinde daha prestijli olacağı düşünüldüğünde, mesleği yürüten kişilerin sektörde rekabet edebilmek, mevcut işlerini koruyabilmek için ve geliştirmek için çaba harcamaları kaçınılmaz olacaktır. Bu sebepten turizm mesleğinde çalışacak kişilerin daha kalifiye eleman olabilmeleri adına eğitim kalitesinin ve bilincinin arttırılması başta ülke kalkınmasına, gelişimine, sonrasında ise turizm sektörünün ve turizm biliminin bir disiplin içinde yürütülmesine büyük katkıları olacağı kaçılmaz bir gerçektir..her çalışmada olduğu gibi bu çalışmanın bir takım kısıtları vardır. özellikle zaman ve maddi imkanlar kısıtı nedeniyle çalışma belirli bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Daha geniş bir örneklem grubu üzerimde yapılacak çalışmalar konunun daha detaylı bir şekilde incelenmesine olanak sağlayacaktır. Ancak çalışmanın kişilik özellikleri itibariyle ders içerikleri-sektör uygunluğunu ele alan bir çalışma olması, literatüre katkı açısından sonuçlarının anlamlı olduğu düşünülmektedir. Farklı sektör uygunlukları incelenerek çalışıldığında anlamlı sonuçlar ortaya çıkaracağı düşünülebilir. KAYNAKLAR AĞAOĞLU, O. K. (1991), Türkiye de Turizm Eğitimi ve Etkenliği, Ankara: MilliProdüktivite Merkezi Yayınları, Yayın No:439. ADELSON, C., (1984), Turizm Endüstrisinin Kurulmasında Turizm Anlayışının Gerekliliği, Turizm Eğitimi Kongresi: Tebliğ ve Tartışmalar, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi. BAHAR,O.,(2005),Kitle Turizminin Çevre Üzerindeki Olası Etkileri: Bodrum Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, BALTACI F., AVŞALLı H., DEMİREL N. (2012), Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Eğitim lerinin ve Geleceğe Yönelik Bakış Açılarının Belirlenmesine Yöneli Bir Araştırma. CHRISTOU, E. (1999). Hospitality Management Education In Greece: An Exploratory Study, Tourism Management, 20(6): ÇETİN,Ş.(2005), Öğrenci Stajlarında Yararlanılan Dersler Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme: Mersin Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek okulu Örneği AKOĞLAN KOZAK, M. ve KOZAK, N. (2000), Türkiye de Lisans, Ön lisans, Lisans Düzeyindeki Seyahat Acenteciliği Programlarında Okutulan Derslerin Sektörün Beklentilerine Uygunluğu DAYIOĞLU M. (2010), Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Stajer Yeterliliği Konusunda İşveren Görüşleri ( Edremi Körfezi Örneği) EVREN, S. (2010), Lisans Düzeyi Turizm Eğitimi Ders Programının Mezunlarınca Değerlendirilmesi: Mersin Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu Mezunları Üzerine Bir Araştırma GÜNEŞ,İ.,(1994),Turizm Eğitim Politikası ve Otel İşletmelerinde Uygunluğun Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.

14 Hande Uyar - Burhanettin Zengin 592 KANTEN, S. ( 2002), Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Eğitim, II. Turizm Şurası Bildirileri, Nisan, Ankara: Turizm Bakanlığı. KEUNG,S.,W. (2000), Tourist s Perception of Hotel Frontline Employess Questionable Jobrelated Behaviour, Tourism Management, 21(2): KUSLUVAN, S. ve KUSLUVAn Z., ( 2000), Perceptians and Attitudes of Indergraduate Tourism Students Towards Working Industry in Turkey, Tourism Management, OLALI, H.(1984a),Türkiye de Eğitimini Yapısı ve Sorunları,Korzay, M., Usluata, A.Yarcan, Ş.,ve Var, T.,(Ed.), Turizm Eğimi Kongresi- Tebliğ ve Tartışmalar Ekim 1984 Bildiri Kitabı İçinde,s:15-21,İstanbul:Rekmay. SEM, J. and CLEMENTS, C. (1996), Tourism and Recreation Management: Strategies for Public Lands, Parks and Recreation, 31(9): TİMUR, A., ( 1992), Türkiye de Turizm Eğitiminin Yapısı, Uygulanan Politikalar ve Sonuçları, Turizm Eğitimi Konferansı / Workshop 9-11 Aralık, Ankara: Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü Yayını. TURKAY, O ve YAĞCı, K. (2007), Turizm Eğitimi alan Öğrencilerin Okulda ve Turizm Sektöründe Öğrenme Sektörden Ayrılma Eğilimlerine Etkisi ÜNLÜÖNEN, K. ve Boylu, Y.(2005), Türkiye de Yüksek Öğretim Düzeyinde Turizm Eğitimindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(12): ÜNLÜÖNEN, K. ve BOYLU, Y. (2009), Türkiye deki Örgün Turizm Eğitimine İlişkin Rakamsal Gelişmelerin Değerlendirilmesi,10.Ulusal Turizm Kongresi, Ankara: Detay Yayıncılık. ÜNLÜÖNEN, K. (2000), Turizm İsletmeciliği Öğretmenlik Programlarının Öğrenci Beklentile ve Algılamaları Açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 3: WOODHALL, M. (1979), Education, Work and Employment In Developing Countries - A Synthesis of Recent Research. Education Work and Employment. A Summary Review, International Development Research Center Manuscript Reports. Ottowa: IDRC.