E-K TAP MENKUL KIYMETLERDEN VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLER N VERG LEND R LMES VE BEYANI

Transkript

1 E-K TAP MENKUL KIYMETLERDEN VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLER N VERG LEND R LMES VE BEYANI Tuncel ATABEY Gelirler Baflkontrolörü 1

2 2

3 SUNUfi Bilgi ça n yaflad m z günümüzde mesleki mevzuat m zda güncel ve do ru bilgiye ihtiyaç her geçen gün artmaktad r.2006 T.Y l ile ilgili olarak kazan lan gelirlerin beyan n n bafllad bu süreçte Menkul Sermaye radlar Mali Mevzuat m z n önemli bir gelir gurubunu oluflturmaktad r. Menkul Sermaye radlar ; Ticari, zirai veya mesleki faaliyet d fl nda nakdi sermaye veya para ile temsil edilebilen hisse senedi, tahvil gibi de erlerden elde edilmifl faiz, kar pay, kira veya benzeri flekilde elde edilmifl bulunan; Ayr ca yukar da verilen tam n kapsam na girmese dahi Gelir Vergisi Kanunu nun 75 maddesinde; kayna ne olursa olsun, Her nevi hissen senetlerinin kar paylar, fltirak hisselerinden do an kazançlar Kurumlar n idare Meclisi Baflkan ve üyelerine verilen kar paylar ; Kurumlar Vergisi Kanunu uyar nca y ll k veya özel beyanname veren dar mükellef kurumlar n, indirim ve istisnalar düflülmeden önceki kurum kazanc ndan, hesaplanan kurumlar vergisi düflüldükten sonra kalan k sm, Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut daresi, Kamu Ortakl daresi ve Özellefltirme daresi'nce ç kar lan menkul k ymetlerden sa lanan gelirleri, Her nevi alacak faizleri Mevduat faizleri Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemifl kuponlar n sat fl ndan elde edilen bedeller; fltirak hisselerinin sahibi ad na henüz tahakkuk etmemifl kar paylar n n devir ve temliki karfl l nda al nan para ve ay nlar; Her çeflit senetlerin iskonto edilmesi karfl l nda al nan iskonto bedelleri; Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylar ile kâr, ve zarar ortakl belgesi karfl l ödenen kâr paylar ve özel finans kurumlar nca kâr ve zarara kat lma hesab karfl l nda ödenen kâr paylar, Repo Kazançlar, Tüzel kiflili i haiz emekli sand klar, yard m sand klar ile emeklilik ve sigorta flirketleri taraf ndan yap lan ödemelerden oluflmaktad r. 3

4 Görüldü ü gibi çok genifl bir yelpazeye yay lan MENKUL SERMAYE RADLARININ vergilendirilmesiyle ilgili yasal mevzuat her takvim y l nda sürekli de iflmekte buda biz meslek mensuplar taraf ndan haz rlanan beyannamelerde bazen problemler yaflanmas na neden olmaktad r. Bu karmafl k konu MENKUL KIYMETLERDEN VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLER N VERG LEND R LMES VE BEYANI bafll yla Gelirler Baflkontrolörü Tuncel Atabey taraf ndan kaynak k lavuz niteli inde ve örnekleriyle aç klanm flt r. Verdikleri emeklerinden dolay Gelirler Bafl Kontrolörü Tuncel Atabey e teflekkür ederken kitab n meslek camiam za faydal olmas n dilerim. YAHYA ARIKAN Baflkan 4

5 Ç NDEK LER 1. BÖLÜM 15 MENKUL SERMAYE RATLARININ VERG LEND R LMES VE BEYANI MENKUL KIYMET N KT SAP VE HRAÇ TAR H N N ÖNEM 17 2-DEVLET TAHV L VE HAZ NE BONOSU FA Z GEL RLER Tarihinden Önce hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosundan Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Faiz Geliri Tarihleri Aras nda hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosundan Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Faiz Geliri Tarihinden tibaren hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosundan Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Faiz Geliri Ticari Faaliyet Kapsam nda Elde Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faiz Gelirleri Dar Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faiz Gelirleri EUROBOND LARDAN ELDE ED LEN FA Z GEL RLER Tam Mükellef Gerçek Kiflilerin Eurobondlardan Elde Etti i Faiz Geliri Dar Mükellef Gerçek Kiflilerin Eurobondlardan Elde Etti i Faiz Geliri ÖZEL SEKTÖR TARAFINDAN HRAÇ ED LEN TAHV LLERDEN ELDE ED LEN FA Z GEL RLER Tarihinden Önce hraç Edilen Özel Sektör Tahvillerinden Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Faiz Geliri Tarihinden tibaren hraç Edilen Özel Sektör Tahvillerinden Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Faiz Geliri Ticari Faaliyet Kapsam nda Elde Edilen Özel Sektör Tahvili Faiz Gelirleri Dar Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Özel Sektör Tahvili Faiz Gelirleri 29 5-TOPLU KONUT DARES VE ÖZELLEfiT RME DARES NCE ÇIKARILAN MENKUL KIYMETLER N ELDE TUTULMASI SURET YLE SA LANAN GEL RLER Tarihinden Önce hraç Edilen Toplu Konut daresi Ve Özellefltirme daresince Ç kar lan Menkul K ymetlerin Elde Tutulmas Suretiyle Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Gelirler 30 5

6 Tarihinden tibaren hraç Edilen Toplu Konut daresi Ve Özellefltirme daresince Ç kar lan Menkul K ymetlerin Elde Tutulmas Suretiyle Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Elde Edilen Gelirler Ticari Faaliyet Kapsam nda Toplu Konut daresi Ve Özellefltirme daresince Ç kar lan Menkul K ymetlerin Elde Tutulmas Suretiyle Sa lanan Gelirler Dar Mükellef Gerçek Kiflilerce Toplu Konut daresi Ve Özellefltirme daresince Ç kar lan Menkul K ymetlerin Elde Tutulmas Suretiyle Sa lanan Gelirler KAR PAYLARI Tam mükellef Gerçek Kiflilerce Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Pay n n Beyan Kurumlar n Karlar n Sermayeye Eklemek Suretiyle Gerçeklefltirdikleri Kar Da t m Kurumlar Vergisi Mükelleflerince Tarihinden Önce Elde Edilen Kazançlar n 2006 Takvim Y l nda Da t m ve Bu Kar Pay n Elde Eden Gerçek Kiflilerin Beyan le Tarihleri Aras nda Elde Edilen Ve Kurumlar Vergisinden stisna Olan Kazançlar le Geçici 61. Madde Kapsam nda Stopaja Tabi Tutulmufl Yat r m ndiriminin Kurumlar Vergisi Mükelleflerince Kar Pay Olarak Gerçek Kiflilere Da t lmas ve Gerçek Kiflilerce Bu Kar Paylar n n Beyan Dar Mükellef Gerçek Kiflilerce Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Pay n n Beyan Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Yurt D fl ndan Elde Edilen Kar Paylar n n Beyan Adi Komandit fiirketlerden Komanditer Ortaklar n Elde Etti i Kar Pay YATIRIM ORTAKLI I H SSE SENETLER NDEN ELDE ED LEN KAR PAYLARI 43 8-SERMAYE P YASASI KANUNU NA GÖRE KURULAN MENKUL KIYMET YATIRIM FONU KATILMA BELGELER N N LG L FONA ADES NDEN ELDE ED LEN GEL RLER Tarihinden Önce ktisap Edinilen Yat r m Fonu Kat lma Belgelerinin lgili Fona adesinden Elde Edilen Gelirler Tarihinden Sonra ktisap Edinilen Yat r m Fonu Kat lma Belgelerinin lgili Fona adesinden Elde Edilen Gelirler 44 6

7 9- MEVDUAT FA ZLER VE REPO GEL RLER OFF SHORE (KIYI BANKACILI I) VEYA YURT DIfiI HESAPLARINDAN ELDE ED LEN FA ZLER TÜZEL K fi L HA Z EMEKL SANDIKLARI, YARDIM SANDIKLARI LE EMEKL L K VE S GORTA fi RKETLER TARAFINDAN YAPILAN ÖDEMLELER YTL L K TUTARI AfiMASI HAL NDE BEYAN ED LECEK MENKUL SERMAYE RATLARI MENKUL SERMAYE RADI BEYANINA L fik N ÖRNEKLER BÖLÜM 57 MENKUL KIYMETLER N VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ ELDEN ÇIKARILMASINDAN SA LANAN KAZANÇLARIN VERG LEND RLMES VE BEYANI MENKUL KIYMETLER N VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ ELDEN ÇIKARILMASINDAN SA LANAN KAZANÇLAR Ç N TAR H NDEN T BAREN GEÇERL OLAN DÜZENLEME MENKUL KIYMETLER N VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ ELDEN ÇIKARILMASINDAN SA LANAN KAZANÇLAR Ç N TAR H NDE GEÇERL OLAN DÜZENLEME ÜRET C F YATLARI GENEL ENDEKS (ÜFE) DE fi M ORANLARI 60 4-MENKUL KIYMETLER N VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ BANKA VE ARACI KURUMLAR VASITASIYLA ELDEN ÇIKARILMASINDAN SA LANAN KAZANÇLAR Genel Düzenleme Menkul K ymet ve Di er Sermaye Piyasas Araçlar n n Bankalar Ve Arac Kurumlar Vas tas yla Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar n Beyan Gerçek Kifliler Ticari Faaliyet Kapsam nda Elde Edilmeyenler Ticari Faaliyet Kapsam nda Elde Edilenler Kurumlar 65 5-H SSE SENETLER N N ELDEN ÇIKARILMASINDAN DO AN KAZANÇLAR 66 7

8 Tarihinden tibaren ktisap Edilen Hisse Senetlerinin Elden Ç kar lmas ndan Do an Kazançlar Tarihinden Önce ktisap Edilen Hisse Senetlerinin Elden Ç kar lmas ndan Do an Kazançlar Menkul K ymetler Yat r m Ortakl Hisse Senetleri Al m Sat m Kazançlar Özellik Arz Eden Durumlar Hisse Senetlerinin ktisap Tarihi Sermaye Art r mlar Dolay s yla Sahip Olunan Hisse Senetlerinin ktisap Tarihi Ayn Hisse Senedinden Y l çinde Birden Fazla Al m Yap lmas Halinde Sat lan Hisse Senedinin ktisap Tarihinin Belirlenmesi Sermaye Art r mlar Dolay s yla Sahip Olunan Hisse Senetlerinin Maliyet Bedeli Hisse Senetlerinin Elden Ç kar lmas ndan Do an Zararlar n Mahsubu Kazanc n Tespitinde Dikkate Al nacak Giderler 74 6-DEVLET TAHV L VE HAZ NE BONOSUNUN ELDEN ÇIKARILMASINDAN DO AN KAZANÇLAR Tarihinden Önce hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosunun Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar Tarihleri Aras nda hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosunun Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar Tarihinden tibaren hraç Edilen Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosunun Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar 77 7-EUROBOND LARIN ELDEN ÇIKARILMASINDAN SA LANAN KAZANÇLAR Tam Mükellef Gerçek Kiflilerce Eurobond lar n Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar Dar Mükellef Gerçek Kiflilerce Eurobond lar n Elden Ç kar lmas ndan Sa lanan Kazançlar ÖZEL SEKTÖR TARAFINDAN HRAÇ ED LEN TAHV LLER N ELDEN ÇIKARTILMASINDAN DO AN KAZANÇLAR 81 9-TOPLU KONUT DARES VE ÖZELLEfiT RME DARES NCE ÇIKARILAN MENKUL KIYMETLER N ELDEN ÇIKARTILMASINDAN DO AN KAZANÇLAR 82 8

9 10- TÜREV ÜRÜNLER NDEN ELDE ED LEN GEL RLER G.V.K. GEÇ C 67 NC MADDE KAPSAMINDA VERG TEVK FATINA TAB TUTULMUfi MENKUL KIYMET VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ ELDEN ÇIKARTILMASINDAN DO AN KAZANÇLARA L fik N HT YAR BEYAN Y l Gelirlerine liflkin Olarak htiyari Beyanda Uygulanacak Vergi Oran htiyari Beyanda Bulunan Mükellefler çin Y ll k Gelir Vergisi Beyannamesinin Doldurulmas 90 III. BÖLÜM 95 GEL R N TOPLANMASI VE BEYANI TAM MÜKELLEF GERÇEK K fi LERCE YILLIK BEYANNAME LE BEYAN ED LMES ZORUNLU OLAN GEL RLER Gerçek Usulde Vergilendirilen Ticari Kazançlar Basit Usulde Vergilendirilen Ticari Kazançlar Gerçek Usulde Vergilendirilen Zirai Kazançlar Serbest Meslek Kazançlar stisna Haddini Aflan ve/veya Tevkif Suretiyle Vergilendirilmemifl Kazanç ve ratlar Yabanc Memleketlerde Elde Edilen Kazanç ve ratlar TAM MÜKELLEF GERÇEK K fi LERCE H Ç B R fiek LDE BEYAN ED LMEYECEK GEL RLER Gerçek Usulde Vergilendirilmeyen Zirai Kazançlar Tek flverenden Al nan Ücretler Di er Ücretler Gelir Vergisi Kanununun 75 inci Maddesinin 15 Numaral Bendinde Yaz l Menkul Sermaye ratlar Kazanç ve ratlar n stisna Hadleri çinde Kalan K s mlar BEL RL B R TUTARI AfiMASI HAL NDE BEYAN ED LECEK GEL RLER Birden Fazla flverenden Elde Edilen Ücret Gelirinin Beyan Vergiye Tabi Gelirler Toplam n n YTL yi Aflmamas Halinde Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye ratlar ve Gayri Menkul Sermaye ratlar YTL lik Tutar Aflmas Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye rad ve Gayri Menkul Sermaye rad 106 9

10 4- DAR MÜKELLEF GERÇEK K fi LERCE BEYAN ED LECEK VE ED LMEYECEK GEL RLER Yabanc Memlekette Oturan Türk Vatandafllar n n Durumu TAM MÜKELLEF GERÇEK K fi LERCE MENKUL KIYMET VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLER N BEYANI VE TEVK FAT TABLOSU 112 IV. BÖLÜM 121 MENKUL KIYMETLERDEN VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLERDE GEÇ C 67 NC MADDE KAPSAMINDA VERG TEVK FATI 121 I-BANKALAR VE ARACI KURUMLARCA YAPILACAK TEVK FAT Tevkifat Yapmakla Sorumlu Olanlar Tevkifat Kapsam nda Olan Gelirler Tevkifat Kapsam nda Olmayan Gelirler Bankalar ve Arac Kurumlar n Kendi Bünyesinde Oluflan Gelirleri Genel Düzenlemenin stisnalar Gelirleri Üzerinden Tevkifat Yap lacaklar Tevkifat Oranlar Tevkifat Matrah n n Tespiti Al m-sat m fllemlerinde Tevkifat Matrah Komisyon adeleri Ayn Menkul K ymet Veya Di er Sermaye Piyasas Arac ndan De iflik Tarihlerde Al mlar Yap ld ktan Sonra Bunlar n Bir K sm n n Elden Ç kar lmas A rl kl Ortalama Yöntemine Göre Maliyeti Hesaplanan Menkul K ymetlerin Ertesi Güne Devri Hatal fllemler ve Düzeltilmesi Maliyet Hesaplama Yönteminin De ifltirilmesi Virman fllemlerinde lk Giren lk Ç kar Yönteminin Uygulanmas Virman fllemlerinde Tevkifat Bir Menkul K ymet Veya Di er Sermaye Piyasas Arac n n Al m ndan Önce Elden Ç kar lmas Sermaye Art r mlar Dolay s yla Sahip Olunan Hisse Senetlerinin Al fl Tarihi Ve Bedelleri

11 Rüçhan Hakk Kuponlar n n Sat fl Halinde Maliyet Bedeli Kuponlu Tahvillerde Al fl Bedeli Tahvil Al fl Bedelinin tfa Bedeli Ve fllemifl Faiz Tutar n n Üzerinde Olmas Dövize, Alt na Veya Baflka Bir De ere Endeksli Menkul K ymet Veya Di er Sermaye Piyasas Araçlar Yabanc Para Cinsinden hraç Edilen Menkul K ymetler Veya Di er Sermaye Piyasas Araçlar Veraset Yoluyla veya vazs z Olarak Edinilen Menkul K ymetlerde Al fl Bedeli Olarak Dikkate Al nacak Tutar Vadeli fllem Ve Opsiyon Sözleflmeleri Al m-sat m fllemlerinin Bir K sm n n Zararla Sonuçlanmas Üç Ayl k Dönem çinde Farkl Tevkifat Oran Uygulanmas Durumunda Zarar Mahsubu Virman fllemlerinde Tarih Ve Maliyet Bildirimi Menkul K ymet Veya Di er Sermaye Piyasas Arac n n Fiziken Bir Banka Veya Arac Kuruma Teslim Edilmesi Menkul K ymet Veya Di er Sermaye Piyasas Arac n n tfas Halinde Tevkifat Matrah Dönemsel Getirilerde Tevkifat Matrah Ödünç fllemlerinde Tevkifat Matrah Birden Fazla Banka Veya Arac Kurumla Çal fl lmas Birden Fazla Hesap Kullan lmas Ve Müflterek Hesaplar Tevkifat Dönemi Beyan Ve Ödeme Maliye Bakanl na Yap lacak Bildirimler Saklamac Kurulufllar n Tevkifat Sorumlulu u zlenecek Yöntem Baflka Saklamac Kurulufla Virman Tahsiline Arac l k Ettikleri Gelirler Tezgah Üstü fllemlerde Tevkifat Takasbank- Merkezi Kay t Kuruluflu D fl ndaki Saklamac Kurulufllardan Saklama Hizmeti Alan Yat r mc Talimatlar n Yerine Getiren Banka Ve Arac Kurumlar n Yapaca fllemler Beyan Ve Ödeme

12 II- GEL R VERG S KANUNUNUN 75 NC MADDES N N (5) NUMARALI BEND NDE YAZILI MENKUL SERMAYE RATLARI ÜZER NDEN YAPILACAK TEVK FAT 156 III- BANKA VE ARACI KURUMLARCA TEVK FATSIZ OLARAK SATIN ALINAN MENKUL KIYMETLERDE YAPILACAK TEVK FAT 157 IV- MEVDUAT FA ZLER VE REPO GEL RLER ÜZER NDEN YAPILACAK TEVK FAT 158 V- MENKUL KIYMETLER YATIRIM FON VE ORTAKLIKLARININ VERG LEND R LMES Türkiye ye Yerleflik Olan Menkul K ymetler Yat r m Fon Ve Ortakl klar n n Vergilendirilmesi Portföy Kazançlar Üzerinden Tevkifat Elden Ç karma Ve tfa Kazançlar Üzerinden Tevkifat Menkul K ymetler Yat r m Fon ve Ortakl klar nda Giderlerin Da t m Menkul K ymetler Yat r m Fonlar Kat lma Belgeleri ile Yat r m Ortakl klar Hisse Senetlerinden Elde Edilen Gelirler Dar Mükellefiyete Tabi Yat r m Fonlar n n Vergilendirilmesi Portföy Kazançlar Üzerinden Tevkifat Elden Ç karma Ve tfa Kazançlar Üzerinden Tevkifat 169 VI- Ç FTE VERG LEMEY ÖNLEME ANLAfiMALARININ UYGULANMASI

13 MENKUL KIYMETLERDEN VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARINDAN ELDE ED LEN GEL RLER N VERG LEND R LMES VE BEYANI Menkul k ymetler ve di er sermaye piyasas araçlar n n elden ç kar lmas ve elde tutulmas sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve kat l m bankalar ndan elde edilen gelirler vb. Gelir Vergisi Kanunu nun konusuna girmekte ve söz konusu gelirler özelliklerine göre menkul sermaye irad veya di er kazanç ve irat olarak adland r lmaktad r. Genel kural olarak Gelir Vergisi Kanunu nun 85 ve 86 nc maddeleri çerçevesinde elde edilen menkul sermaye iratlar ve di er kazanç ve iratlar beyana tabi olmakla birlikte, 2006 y l içinde de elde edilen söz konusu gelirlerin önemli bir k sm ; Gelir Vergisi Kanunu nun Geçici 59, Geçici 62, Geçici 67, 22, 76 ve 86 nc maddeleri çerçevesinde beyan d fl kalmaktad r. Hangi hallerde menkul k ymetlerin elde tutulmas ndan elde edilen iratlar n ve al m sat m ndan elde edilen kazançlar n beyan edilece i hangi hallerde beyan d - fl kalaca, bu kazançlardan yap lacak vergi tevkifat yaz m z n afla daki bölümlerinde irdelenmifltir. 13

14 14