Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri 1. Bölüm:

Transkript

1 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri 1. Bölüm:

2

3 BİLİMSEL ARAŞTIRMA NEDİR?

4 BİLİMSEL ARAŞTIRMA NEDİR? Bilimsel amaçla, bilimsel yöntemlerle ve sistematik çalışmalarla bilgi üretme işi. Bilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için harcanan çabadır.

5 BİLİMSEL ARAŞTIRMA NEDİR? Yöntem: Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için kullanılan genel yaklaşımdır. Araştırmanın teşkili ile ilgili zihinsel bir süreçtir.

6 BİLİMSEL ARAŞTIRMA NEDİR? Teknik: Araştırma yönteminin gerçekleştirilebilmesi için kullanılan bilgi toplama aracıdır.

7 Neden bilimsel araştırma? Bilim: Ampiriktir (deneysel): Doğrudan veya dolaylı ölçme metotları ölçülebilir Birikimdir: Herhangi bir konu hakkında yapılan araştırmaların birikimidir

8 Neden bilimsel araştırma? Bilim: Etiktir: Kişisel inançlardan arınmış, tarafsız değerlendirme Teoriktir: Farklı fenomenler arasındaki ilişkileri açıklar /açıklamaya çalışır veya tahmin eder. Fenomen:Felsefede somut, algılanabilr ve denenebilir olay ve nesne demektir.

9 Genel Kanaatler Ne Kadar Doğru? Aşağıdaki ifadeler sizce doğru mu? Bayanlar ve yaşlıların suç korkusu daha fazladır. Çünkü toplum içinde suça en çok mağdur olan gruptur. Mağdur kimseler genellikle kendilerine saldıran insanları hatırlamaz veya tanımazlar. Endüstrileşmiş, kalabalık ve kompleks şehirlerde suç kaçınılmazdır.

10 Genel Kanaatler Ne Kadar Doğru? Aşağıdaki ifadeler sizce doğru mu? Akli yetersizlik birçok tehlikeli insanın hapisten kurtulması için mahkemelerde başvurulan bir savunma yöntemidir. Öğrencilerin çoğu hocaların önemsenmek için bilerek düşük not verdiğini bilir.

11 Yapılan bilimsel araştırmalar sonucu elde edilen gerçekler: Erkekler kadınlara göre, gençlerde yaşlılara göre daha fazla suçun mağduru olurlar. Şiddet içeren suçların büyük çoğunluğunda mağdurlar saldırganları hatırlar ve tanırlar.

12 Yapılan bilimsel araştırmalar sonucu elde edilen gerçekler: Sanıldığının aksine endüstrileşmiş, kalabalık ve kompleks şehirlerde suç kaçınılmaz değildir. 2. Dünya savaşından sonra hızlı gelişim gösteren Japonya da suç oranları düşmüştür. Yeni Zelanda nın başkenti Wellington da sokak ta polis görülmez.

13 Yapılan bilimsel araştırmalar sonucu elde edilen gerçekler: Akli yetersizlik, sanıldığının aksine mahkemelerde çokça başvurulan bir savunma yöntemi değildir. Yapılan anketlerde öğrenciler, hocaların önemsenmek için bilerek düşük not verdiği konusunda menfi görüş belirtmiştir.

14 Genel Kanaatler Ne Kadar Doğru? Bir bilimsel araştırma genel/yaygın kanaati teyit ederse zaman israfı olarak görülür ( zaten biliyorduk.) Copernicus & Galileo

15 Genel Kanaatler Ne Kadar Doğru? Bir bilimsel araştırma genel/yaygın kanaatin aksini savunursa aleyhinde propaganda yapılır ( olur mu böyle şey, yanlıştır yanlış.) Copernicus & Galileo

16 Genel Kanaatler Ne Kadar Doğru? Genel/yaygın kanaatler hep doğru olarak kabul edilse ve öyle kalsaydı medeniyet bu seviyeye gelir miydi?

17 Genel kanaat/yaygın görüşün yanı sıra, bilimsel araştırma bulgularına rakip olarak şunlarda sayılabilir: Otorite sahibi, büyüklerin görüşleri Gelenekler ve geçmiş uygulamalara bağlılık Medya Mistisizm ve sezgilere güven

18 Neden Araştırma Yöntemleri Öğreniyoruz? 21. yüzyıl bilgi çağı Sürekli bilgi tüketicisi konumundayız Karşımıza çıkan bilginin, araştırmanın tüketicisiyiz u Öğrenci olarak önümüze konulan araştırma raporları ve çalışmalar u Çalışan insanlar olarak kendi alanımızdaki çalışmalar, gelişmeler u Vatandaş olarak günlük yaşamdaki olaylar ve konularla ilgili araştırmalar

19 Neden Araştırma Yöntemleri Öğreniyoruz? Tüketici olarak bilgiyi sorgulamak (gıda tüketicisi olarak her türlü gıdayı sorgulamadan, kalitesine bakmadan tüketiyor muyuz?) Sosyal bilimlerinde uygulayıcı veya araştırmacılar olarak raporlar ve araştırma sonuçlarını sorgulayabilmeliyiz

20 Neden Araştırma Yöntemleri Öğreniyoruz? Bu sayede yaygın kanaat veya kişisel görüşlerden ziyade daha sağlam bir noktada oluruz.

21 Neden Araştırma Yöntemleri Öğreniyoruz? 1. Bilinçsiz bilgi tüketicileri 2. Farkındalık düzeyi yüksek bilgi tüketicileri - Her gün bize sunulan bilgi akışına (TV, internet, gazete vs.) karşı bilinçli bir bakış ve güçlü bir algı - Sunulan enformasyonu ve bunu üreteni kritik edip değerlendirebilme

22 Neden Araştırma Yöntemleri Öğreniyoruz? 1. Bilinçsiz bilgi tüketicileri 2. Farkındalık düzeyi yüksek bilgi tüketicileri - Hatalı bilgiyi hatasızdan, önyargılıyı önyargısızdan ayırtedebilmek, öncesi ile kıyas edebilmek - Hatalı bilgiyi gerçek gibi kabul etme kanser veya virüs etkisi yapar, zamanla bütün vücudu veya bilgisayarı kaplar - Mükemmel bir araştırmacı olmamız beklenmez ama yapılan araştırmaları değerlendirebilecek düzeyde olmak gerekir

23 Araştırmayı İncelerken Dikkat Etmemiz Gereken Noktalar 1. Sunulan rapor/çalışma ne hakkında 2. Sunulan rapor/çalışma mevcut bilgiye ne katmaktadır 3. Çalışma araştırma nasıl gerçekleştirilmiştir 4. Çalışma araştırma ne bulmuştur 5. Ortaya konulan araştırma sonuçları ne anlam ifade etmektedir Makale Okunurken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar (Sayfa 429/ Ek-1)

24 Örnek: Televizyonda Türkiye de suç oranlarının arttığı ve suça maruz kalmaktan korkan insan sayısının toplumda ciddi oranda arttığı söyleniyor? Daha sonra üç kişi ile İstanbul da ayak üstü sorulduğunda bu bilgi doğrulanıyor? Yorumunuz ne olur?

25 Örnek: Son beş yılın nüfus artışına göre suç istatistiklerine bakılmış mı? Neye dayanılarak suç artışından söz ediliyor? Ne kadar kişi ile görüşülmüş? Görüşülen kişiler ne derece Türk halkını temsil ediyor?

26 Sosyal Bilimlerde Mantıklı Düşünme Sürecinde Yapılan Hatalar 1. Aşırı genelleme 2. Seçici veya yanlış gözlemleme 3. Mantıksız anlamlandırma 4. Değişime karşı direnç göstermek Benlik tabanlı bağlılık Geleneklere aşırı bağlılık Otorite sahipleri ile sürekli aynı fikirde olmak Örnek: Değişime direnç- Eski bilgi yeni ihtiyaçlar (Sayfa 12)

27 Sosyal Bilimlerde Araştırmanın Amaçları 1. Keşif amaçlı araştırmalar (Ne Sorusu?) Gençlerde madde bağımlılığının temel noktalar nelerdir? 2. Tanımlayıcı araştırmalar (Nasıl Sorusu) Madde bağımlılığı gençler arasında ne kadar yaygındır? Hangi tip gençler arasında yaygındır? Hangi sosyal ortamlarda bağımlılık artmaktadır?

28 Sosyal Bilimlerde Araştırmanın Amaçları 1. Açıklayıcı araştırmalar (Niçin sorusu) Örnek: Niçin kamu çalışanları işlerinde yeterli derecede tatmin olamadıkları sorusu açıklayıcı araştırmaya örnektir 1. Değerlendirme amaçlı araştırmalar Örneğin: Orta öğretim kurumlarında matematik öğretimi konusunda ortaya konulan yeni programın etkisinin araştırılması Örnek: Sayfa 14

29 Bilimsel Araştırmada Aşamalar 1. Problem Formulasyonu: Araştırma probleminin ortaya konulması 2. Araştırma metodu: Problemle ilgili araştırma metodunun belirlenmesi 3. Veri toplama 4. Verilerin analizi, elde edilen bulgular, problemle ilgili önermenin kabulü veya reddi 5. Sonuç ve değerlendirme

30 1. Problem formulasyonu Araştırılmak üzere ilgi duyulan konunun belirlenmesidir. Araştırma probleminin özellikleri : 1. Araştırılabilir bir konu olmalıdır 2. Konu ne çok geniş ne de çok dar olmalıdır 3. Araştırma problemi çalışılan alana yeni bir katkı sağlamalıdır 4. Konu hakkında önceden bir alan taraması yapılmalıdır 5. Bilgi ve kaynak bulabileceğiniz bir konu olsun 6. İlgi duyduğunuz bir konu olsun

31 2. Araştırma metodu Ne tür bir araştırma dizaynı kullanılacak, hangi değişkenler kullanılacak, nasıl ölçüm yapılacak, örnekleme nasıl yapılacak 3. Veri toplama Survey, gözlem, ikincil veri, mevcut kayıtlar. 4. Data analizi ve bulgular Uygun analiz tekniği, bulguların sunulması 5. Sonuç Yorumlama ve değerlendirme

32 Survey yöntemi ile, bir davranışın ya da bir tutumun bir toplumda ya da belli bir grupta görülme derecesi ve bunların yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, sosyal ardalan vb. etmenlerle nasıl bir ilişki içinde olduğu araştırılmaktadır. Örneğin, lise gençliğinde uyuşturucu kullanma yaygınlığı nedir, uyuşturucu maddeye yönelik tutumlar nelerdir ve liselilerin uyuşturucular hakkındaki bilgi düzeyi nedir sorularına bu yöntem ile yanıt aranabilir. Ayrıca, uyuşturucu kullanma ve bu konudaki tutum ve bilgi ile cinsiyet, anne-baba eğitimi, sosyal sınıf vb. değişkenler arasındaki ilişki de incelenebilir. Survey yönteminde veri toplama tekniği olarak anket ve görüşme kullanılır.

33 Olgular: Bilimsel Bilgi Türleri Birçok defa doğrulanmış ve üzerinde fikir birliğine varılmış olan deneysel gözlem olarak tanımlanabilir. Olgular tektir, tartışılmaz, basit gözlemlerin bir ürünüdür ve yaşadığımız dünyadan elde edilen verilerdir. Volkanik patlamalar, güneş tutulması ve gece-gündüz olgulara örnek olarak verilebilir.

34 Bilimsel Bilgi Türleri Teori u Teori - Gerçek hayattaki olaylara kabul edilebilir açıklamalar getirmeye çalışır, bir olgu hakkında genellemeler yapar. Bilimsel teoriler, doğal olaylarla ilgili ortaya çıkan bir sürü farklı noktayı açıklamak ve anlamak için bilinene en iyi çabaları temsil eder. Bu bilgi türüne izafiyet teorisi, hücre teorisi ve biyolojik evrim teorisi örnek olarak verilebilir.

35 Bilimsel Bilgi Türleri Hipotez u Hipotezler İki veya daha fazla ölçülebilir veya ölçülmesi mümkün değişkeni içeren ve onların arasında ne tür bir ilişki olduğunu açıklamaya çalışan ifadelerdir. Hipotezler geniş teorilerden üretilir. Ör: Fakirlikle suç arasında pozitif ilişki vardır.

36 Bilimsel Bilgi Türleri Hipotezler ve Teoriler: Teoriler bilgi olarak, hipotezlere oranla daha önemli deneysel desteğe sahiptirler. Bu bakımdan doğruluğu henüz test edilmemiş bilgilere ve önerilere hipotez denir. Eğer bir kuram deneylerle destekleniyorsa, bilinen tüm olgularla uygunsa ve daha uygun bir rakibi yoksa, teori olarak adlandırılır.

37 Bilimsel Bilgi Türleri Yasa Teorilerin destekleyici delillerin olması durumunda yasa olacağı yönünde yaygın bir kavram vardır. Hâlbuki yasalar ve teoriler iki farklı bilgi türünü temsil eder. Yasa; gözlenen doğa olayları hakkında yapılan genellemelerdir. Teoriler ise daha çok bu genellemelerin açıklamalarıdır.

38 ÖRNEK ÇALIŞMA Çocuk Suçluluğu ve Suç Tekrarı Teori : Toplumsal ortamda tutulan suçlular ceza evlerinde tutulan suçlulara göre daha iyi şekilde rehabilite edilmektedirler. Hipotez: Rehabilite amacıyla bu tür bir yerde (Eğitimevi) bulunan ve salıverilen çocuk sabıkalıların geçen bir yıl içerisindeki tekrar suç işleme oranları, aynı durumda ceza evinden salıverilenler oranla daha düşüktür. Veri toplama: resmi tutuklama oranları, polis raporları Analiz: pozitif ilişki / negatif ilişki

39 Tüme varım TEORİ Tümden gelim BULGULAR HİPOTEZ Analiz Operationalization VERİ TOPLAMA Ölçüm ARAŞTIRMA DİZAYNI Örnek: Sayfa 28

40 SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA TÜRLERİ 1- Deneysel Araştırma Yöntemleri Manipülasyon 2- Anket Çalışmaları 3- Nitel Araştırmalar 4- İkincil veri analizleri 5- Değerlendirme araştırmaları

41 SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA TÜRLERİ Nitel Araştırma: Gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır. Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimleri alanlarında araştırmalar gözlem ve ölçmeye dayanır. Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildiği ve objektif yapıldığı araştırmalara niceliksel, sayısal ( quantitative ) araştırma denir.

42 Sosyal Bilimler ve Bilimsel Araştırma Mutlak determinizmden ziyade olasılık dili hakimdir. İyi bir araştırma replikasyona (tekrarlanabilme) ve verifikasyona (doğrulanabilirlik) müsaiitir.

43 Sosyal Bilimler ve Bilimsel Araştırma Replikasyon: Aynı metotla aynı çalışma ve araştırmaların tekrar edilebilmesidir. Verifikasyon: Elde edilen bulguların ilave gözlem ve çalışmalarla doğrulanmasıdır.

44 Researchese: Araştırma lisanı u Araştırma şoku- Bilimsel araştırma alanına yeni giren ve araştırma lisanına yabancı olan bir şahsın ilk yaşadığı şoktur. u Researchese - Araştırma lisanı. Uluslar arası geçerliliği olan ve alandaki literatürü doğru anlamamıza yarayan lisandır. u Kavram: Gerçek hayattaki olaylara/olgulara yapıştırılan soyut etiketlerdir. Ör: Suç, din, sosyal sınıf, çocuk suçluluğu, tekerrür

45 Researchese: Araştırma lisanı u Operationalization: Kavramları nasıl ölçüleceğini belirterek tanımlamak. Ör: Suç oranları polis raporları kullanarak ölçülmüştür u Değişken: Farklı sayısal değerler almak suretiyle değişiklik arz eden kavramlardır (yaş, cinsiyet, eğitim durumu, suç sayısı (hırsızlık, müessir fiil vb.), yakalama oranı vs.