HASTA BİLGİLERİNİN GİZLİLİĞİNDE ÜLKEMİZİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI. Dr. Hüseyin Soysal Serbest Hekim TPD Hasta Bilgileri Görev Grubu Koordinatörü

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HASTA BİLGİLERİNİN GİZLİLİĞİNDE ÜLKEMİZİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI. Dr. Hüseyin Soysal Serbest Hekim TPD Hasta Bilgileri Görev Grubu Koordinatörü"

Aylin Deliktaş
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 HASTA BİLGİLERİNİN GİZLİLİĞİNDE ÜLKEMİZİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI Dr. Hüseyin Soysal Serbest Hekim TPD Hasta Bilgileri Görev Grubu Koordinatörü

2 Açıklama Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: Abdi İbrahim, Lundbeck

3 DÜN Dünyada 1970'li, ülkemizde 1990 lı yıllara kadar hastaların kimlikleri, tanıları, bedenleri, bağımlılıkları, geçmişleri ve diğer gizli tutulması gerekli bilgileri ortada bulunurdu. Hasta kabul bürolarına telefon eden herhangi biri, merak ettiği bir kişinin hastanede yattığını öğrenebilirdi.

4 Aynı doğumhanede dört beş kadına doğum yaptırılır, aynı salonda birbirlerini gören sekiz on hastaya EKT uygulanırdı. Hekimler ünlü hastaları hakkında kitap bile yazardı. Hekimler omnipoten, tıp paternalistti.

5 Akıl hastanelerinde kalan hastalar tektip kıyafet giyer, saçları kısa kesilirdi. Kameralar hastanede rahatça kayıt alırdı. Psikiyatrik hastaların fonda tempo tuttuğu videoklipler müzik kanallarında dönüp dururdu. Hekimler TV programlarında hangi ünlü kişiyi tedavi ettiğini kasılarak anlatır hatta hastasıyla birlikte görüntü verenler olurdu.

6 Psikiyatrik hastaların yatış kayıtları, tedavi nedenleri, epikrizleri hastalara kolay kolay verilmezdi. (Delinin elindeki kağıtla ne yapacağı belli olmaz...) Oysa hastaların yakınları, avukatlar, işverenler ve resmi kurumlar hastaların kayıtlarını kolaylıkla alırdı. Hatta arşivlerin iyi olmasındaki en önemli motivasyon mahkeme isterse zor durumda kalmamak tı.

7 BUGÜN Soğuk savaşın bitiminden sonra bireysel hak ve özgürlüklerin önem kazanmasıyla hastaların mahremiyeti konusunda da duyarlılık gelişti. Kuşkusuz bu değişimde antipsikiyatri akımı ile tımarhaneciliğe medyadan yükselen ağır eleştirilerin de payı oldu.

8 80 li yıllarda Bakırköy dizi yazıları, Yunan adalarında izole edilen kronik psikotikler ve zihinsel engellilerin sefil görüntüleri ve İtalyanların psikiyatrik kurumlarda yaptıkları reformun başarılı yansımaları ile kurumsallaştırma ve anonimleştirmenin yerini toplumsallaştırma ve bireye saygı değerleri almaya başladı.

9 Dünyada gelişen eğilimler ve o yılların genç psikiyatrlarda oluşan duyarlılık sayesinde; Psikiyatrik uygulamalarda, hastaların bir kısmının kendilerini koruma yetersizlikleri göz önüne alınarak psikiyatrlar hasta bilgilerini saklama konusunda öncül tavır aldı, yasal kurumlara bilgi vermekte bile ketum davranmaya başladılar.

10 Hastaların kişisel verilerinin gizliliği konusunda toplumsal talep karşısında TBMM de, 2002 de yasalaşan Türk Medeni Kanunu ve 2005 de yürülüğe giren Türk Ceza Kanunu ile; sağlık hizmeti alanların gizliliğini korumaya, yayanların cezalandırılmasına ilişkin düzenlemeler yaptı.

11 Özellikle jinekoloji ve psikiyatride hasta mahremiyeti bugün en üst düzeye ulaşmıştır. Doğumhane ve koğuş kavramları unutulmaya başlandı. Poliklinikte kolaylık sağlamak için sırası gelen hastanın elektronik tabelada adının yazılması hem hastaların hem hekimlerin tepkisini çekerek aynı gün uygulamadan vazgeçilmesi tipik bir örnek olmuştur.

12 SGK reformu ve Sağlık Bakanlığının sağlık hizmetlerine küçük katkılarla ulaşmayı kolaylaştırmasına karşın muayenehanelerin bir kısmının açık kalmasının, kalanlar arasında psikiyatrist ve jinekologların ön sıralarda yer almasının nedeni hastalarımızın kamuya açık alanlarda hasta olarak görünmek istememeleridir.

13 YARIN MEDULA ile 2006 yılından beri kamu hastaneleri ile SGK ile sözleşmeli sağlık kurumlarında, hastaların kişisel ve sağlık verileri elektronik ortamda SGK ya ulaştırılmaktadır. SGK nın veri havuzundaki bilgileri Data- Med adlı şirkete satılması medyada yer alınca hastaların kişisel verilerinin gizliliği tartışılmaya başlanmıştır.

14 2011 yılında çıkan KHK ile Sağlık Bakanlığı Sağlık2 Net ile özel kurum ve muayenehanelerden de hasta bilgilerinin elektronik ortamda aktarılmasını istemiş maddenin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi ile süreç duraklamıştır. Ağustos ayında aynı madde 6495 Sayılı Kanunla tekrar yasalaşmış olup sağlık müdürlükleri tekrar sistemin kurulması için baskı yapmaya başlamıştır.

15 Hastaların mahremiyet hakkı ve muayenehanelerin tercih nedenlerinden biri olan hastanın sırdaşlık isteğinin geleceği için yasal düzenlemenin iptali için çalışılacak ve muayenehanelerin büyük çoğunluğu sisteme girmemek için direnecektir. MEDULA ile yaşanan hastaların kişisel verilerinin korunamadığına ilişkin örnekler;

16 Emniyet müdürlüklerinin hastanelerden madde bağımlısı ve şizofren hastaların bilgilerini istemesi Kişisel verilerin güvende olduğuna ilişkin bakanlık savunması geçersizdir: Bel ağrısı yakınmasıyla sağlık kurumuna başvuran hastayı aynı gün medikal malzeme satan firmanın telefonla arayıp korse pazarlaması

17 Ev telefonu aranan aileye bekâr kızlarının TC kimlik numarası söylenerek hamilelik takibi için aile hekimine gitmesi gerektiğinin bildirilmesi Bir kadının vajinismus nedeniyle tedavi gördüğü kurumdan tedavi kayıtlarını isteyen eşinin, kurumdan red yanıtı alınca tanıştığı bir eczacıdan eşinin muayene kayıtlarını elde etmesi

18 Bir babanın kızına talip olan gencin kişisel verilerine tanıdık bir eczacı aracılığıyla ulaşarak, duygudurum bozukluğu tanısı olduğunu öğrenmiş olması Göz önüne alındığında kişisel verilerin yarın güvende olmayacağı ve kendi olanaklarıyla hizmet alanların da bilgilerinin aynı havuzda toplanacağı anlaşılmaktadır.

19 Bu sorun ülkemize has değildir. Almanya da hasta bilgilerinin bir Amerikan piyasa araştırma şirketine satıldığı öğrenilmiştir. Bu bilgilerin müşterileri arasında 100 ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Amerikan IMS Health gibi sağlık alanında çalışan şirketler bulunmaktadır. Hollanda Parlementosu tüm hasta verilerinin tek merkezde elektronik ortamda toplanmasına ilişkin yasa tasarısını verilerin güvenliği ile kuşkular nedeniyle ve bireylerin özel yaşamının mahremiyeti gerekçesiyle reddetmiştir.

20 Bu gidiş yarın, mobese kameraların, mobil telefonların, kredi kartlarının, her yere cömertçe dağıttığımız TC kimlik numaralarımızın, maillerimiz ve tweetlerimizin sayesinde o denli şeffaf ve izlenir olacağız ki; sadece nerede bulunduğumuz, ne yiyip içtiğimiz, ne kazanıp ne harcadığımızdan başka; Hepimizin cinsel sorunları, bağımlılıklarımız, kürtajlarımız, düşüklerimiz, fobilerimiz ve basurlarımızın dijital ortamda toplanıp sonra da ilaç endüstrisine ve parayı veren herkese duyurulacağı anlamına gelmektedir.

21 Bir meslek tarif edeceğim size, kuralları şöyle: 1) İki kişi arasında geçer. 2) Son derece mahremdir. 3) Viziteyle peşin para kazanılır. 4) Muameleniz iyiyse, müşteri memnun kalır, tekrar tekrar gelir; hatta başka müşteriler gönderir. 5) Ama dışarıda sizi gördüğünde asla tanımaz ve selam vermez. 6) Yani gazetede teşekkür filan almazsınız. Avucunuzu yalarsınız. Hadi bulun, nedir bu mesleğin adı? Hürriyet A. Arman

Benzer belgeler

SAĞLIK HİZMETLERİNDE KİŞİSEL VERİ TOPLANMASI HAKKINDA TPD HASTA MAHREMİYETİ GÖREV GRUBU RAPORU

SAĞLIK HİZMETLERİNDE KİŞİSEL VERİ TOPLANMASI HAKKINDA TPD HASTA MAHREMİYETİ GÖREV GRUBU RAPORU Tüm sağlık ve sosyal güvence kurum ve hizmetleri tek çatı altında; SGK da toplanmıştır. Bu aşamadan sonra