A R A Ş T I R M A M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü

Transkript

1 NYSE-Euronext tüm ürünler için geçerli olacak tek bir işlem platformuna geçme kararı aldı. Artan rekabette geride kalan LSE de borsa yapılanmasının değişmesi gündeme geldi. LSE nin yatay iş modeline karşılık spot, vadeli, takas, veri dağıtımı ve enformasyon teknolojilerinin birarada bulunduğu Deutsche Börse ün dikey iş modelinin krize karşı daha dayanıklı olduğu vurgulanıyor yılında halka arzların azalması ve daha çok gelişmekte olan ülkelere kaymasıyla, son dönemde özellikle mega borsalar kotasyon kriterlerini geçici olarak yumuşatmaktadır. Borsalar yeni gelirler yaratmaya çalışma çabaları CDS lerin takası konusundaki rekabeti artırdı yılında özelleştirilen Kore Borsası nın kamu kuruluşu statüsüne alınmasına karar verildi. Özelleştirme aşamasında olan Varşova Borsası na, Viyana Borsası da teklif verdi, ancak Orta ve Doğu Avrupa nın liderliği mücadelesindeki en büyük rakibinin teklifi dikkate alınmadı. Polonya Hükümeti, aday sayısını dörde indirdiğini (LSE, Deutsche Böerse, NYSE Euronext ve Nasdaq OMX) açıkladı. BORSALAR KRİZ KOŞULLARINDA KOTASYON ŞARTLARINI GEÇİCİ OLARAK YUMUŞATIYOR Borsalar, küresel kriz koşullarında şirketlerin, kontrolleri dışında kalan piyasa bazlı yükümlülükleri yerine, işlerini sürdürmeye odaklanmalarını kolaylaştırmak amacıyla, kotasyon kriterlerini geçici olarak yumuşatıyorlar. Nasdaq, daha önce 16 Ocak a kadar kaldırdığı hisse senedi fiyatının asgari 1 $ olması şartını 20 Nisan a kadar kaldırırken, Tokyo Borsası da 2009 boyunca geçerli olmak üzere asgari piyasa değeri tutarlarını 1 milyar yenden 600 milyon yene (6,71 milyon $), küçük şirketler için de 500 milyondan 300 milyona düşürdü. NYSE, hisse senetlerinde görülen aşırı oynaklık ve topyekün düşüş sebebiyle, kotta kalabilmek için gerekli minimum piyasa değeri ni 30 gün süreyle, 25 milyon $ dan 15 milyon $ a indirme kararı aldı. 22 Nisan dan itibaren geçerli olacak düzenlemenin yapılmasıyla, kredi krizi ve elden çıkarmalarla piyasa değerleri minimum rakamın altına düşen şirketlerin kot dışı kalmasının engellenmesi hedefleniyor. Nasdaq ve NYSE de kotasyon ücretleri borsa gelirlerinin %15 ini oluşturuyor. TÜM ÜRÜNLER İÇİN TEK BİR PLATFORM NYSE Euronext, Avrupa daki 4 borsasında (Amsterdam, Brüksel, Paris ve Lizbon) gerçekleşen tüm menkul kıymet işlemlerini tek bir platforma taşıma kararı aldı. Bu karar, borsalarda görülen farklı menkul kıymet tiplerinin alım satımını tek bir elektronik sistem üzerinde konsolide edilmesi eğilimini yansıtmakta. NYSE Euronext in Evrensel İşlem Platformu (Universal Trading Platform) adı verilen bu sisteminin, Euronext in eski sistemine göre çok daha hızlı olacağı belirtiliyor. Hisse senedi, türev ve tahvil-bonolar önceden farklı borsalara ait farklı platformlarda işlem görürken, son dönemde borsalarda yaşanan birleşmelerle, farklı tipte borsalar aynı çatı altında toplanmaya başlandı. Bu şekilde oluşan borsalara bir örnek olan NYSE Euronext de; Amerikan ve Avrupa hisse senetleri, türev ürünleri ve bazı bonolar işlem görmektedir. Borsa grubu adını verebileceğimiz bu oluşumlar, farklı menkul kıymetlerin, farklı saat dilimlerindeki bölgeler arasında aynı anda, alınıp satılabileceği tek bir platform oluşturarak multi-asset operatörleri halini almaktalar. Diğer yandan, Deutsche Börse alım satımda kullanılan sistemlerin birleştirilmesi gibi benzer bir düşünce üzerinde çalışıyor. Söz konusu sistem ISE, Eurex ve Xetra platformları arasında 2011 den itibaren geçerli olacak. İtalyan Borsası nı satın alarak İtalyan türev piyasasına sahip olan Londra Borsası ise TradElect platformunda, hisse senedi ile türev işlemlerini birleştirmeyi planlıyor. LSE NİN FAALİYET MODELİ DEĞİŞEBİLİR Daha önce Lehman Brothers ın Fransa Biriminin başında bulunan Xavier Robert, LSE nin CEO luğuna atandı. 8 yıldır Clara Furse ün yönettiği LSE, artan rekabet ve kriz koşullarında son dönemde kan kaybetmişti. 20 Mayıs ta göreve başlayacak yeni CEO nun karşı karşıya olduğu iki temel sorun alternatif platformların yol açtığı rekabet ve zayıflayan finansal piyasalar. LSE, özellikle Londra da kurulu türev ürünler borsası LIFFE nin satın alınamamasının ardından çok eleştirilmişti. Analistlere göre LSE nin yatay iş modelini terkederek hisse senetleri piyasasına bağımlılığını azaltması ve türev piyasalara doğru genişlemesi gerekiyor. Hem rekabet nedeniyle indirilen komisyonlar, hem de düşen hisse fiyatları, spot piyasa gelirleri üzerinde baskı oluşturuyor. LSE nin yatay iş modeline karşılık spot, vadeli, takas, veri dağıtımı ve enformasyon teknolojilerinin birarada bulunduğu Deutsche Börse ün dikey iş modelinin krize karşı daha dayanıklı olduğu vurgulanıyor. Nitekim 2008 de, tüm borsalar gibi krizden olumsuz etkilenmekle birlikte Deutsche Börse, hisse senedi piyasalarındaki kaybını diğer alanlardan büyük ölçüde telafi edebildi.

2 Deutsche Börse Faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr (milyon ) Xetra (elektronik hisse 250,1 219,4 senetleri piyasası ve Frankfurt Borsası) Eurex (türev ürünler 443,2 597,5 borsası, ISE dahil) Clearstream (bankacılık, 379,4 489,6 takas ve saklama) Piyasa verisi 88,3 106,9 Enformasyon teknolojileri 100,2 119,2 Toplam 1.261, DEUTSCHE BÖRSE KONSOLİDASYONLARIN ARTACAĞINI BELİRTTİ 2008 sonunda NYSE Euronext ile birleşme görüşmeleri yapan Deutsche Börse CEO su, borsalar arasında konsolidasyonların görülmeye devam edeceğini belirtti. Borsalar, özellikle çok düşük işlem ücretleri talep eden Alternatif İşlem Platformlarıyla rekabet edebilmek için, konsolidasyonlar gerçekleştirerek ölçek ekonomilerinden yararlanmaya ve likidite havuzlarını genişletmeye çabalamaktalar. NYSE Euronext ile Deutsche Börse nin birleşme görüşmeleri yaptıkları yönündeki haberler hakkında taraflar yorum yapmazken; isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkili, görüşmelere gösterilen medya ilgisinin, anlaşmayı olumsuz etkilediğini belirtti. Deutsche Börse ile NYSE Euronext birleşmesinin gerçekleşmesi durumunda, dünyanın en büyük borsa grubu oluşturulmuş olacaktı. Hisseleri 2008 de %60, 2009 un başından beri ise %20 değer kaybetmiş olan Deutsche Börse, hisse senedi ve türev ürünlerin takas ve netleştirme sistemlerini birleştirmeyi amaçlayan entegre iş modeli ni destekliyor. Mevcut piyasa koşullarında, entegre iş modeli nin daha da genişletilmesi gerektiğini bildiren Deutsche Börse CEO su, borsanın OTC piyasalarda netleştirme hizmeti vermeyi planladığını, borsa dışı türev işlemler için merkezi netleştirmenin kullanılmasının finansal piyasaların entegrasyonunu artıracağını belirtti. Diğer yandan, Deutsche Börse nin hakim ortağı olduğu International Securities Exchange (ISE), Kuzey Amerika daki borsalarla stratejik ortaklık arayışı içerisinde. ISE CEO su Katz, tezgahüstündeki işlemlerin merkezi netleştirme ve/veya merkezi borsa ortamına çekilmesinin ISE için bir fırsat yaratacağını, burada önemli olan noktanın doğru enstrümanları seçmek olduğunu belirtti. Deutsche Bank analistlerine göre, ISE de 2008 de %36,5 artışla 4 milyona yükselen günlük ortalama sözleşme sayısı, bu yıl sadece % 5 lik bir artış gösterecektir DE HALKA ARZLAR AZALDI Küresel krizle birlikte 2008 de halka arz sayısında bir önceki yıla göre %58, tutarında ise %63 düşüş yaşandı. Türk Telekom (1,92 milyar $), 2008 in en büyük yedinci halka arzı oldu Birincil halka arzlar Birincil halka arzlar (milyar $) Ertelenen halka arzlar Birincil halka arzlar En büyük 10 halka arz En büyük 20 halka arz Gelişmiş Gelişmekte ülkeler olan ülkeler %38 % KORE BORSASI KAMU KURULUŞU STATÜSÜNE ALINDI Kore Maliye Bakanlığı, 1988 de özelleştirilen ve aracı kuruluşların sahipliğindeki Kore Borsası nın (KRX), gelirinin %50 den fazlasını tekel konumunda olduğu bir faaliyetten kazandığı gerekçesiyle kamu kuruluşu statüsüne alınmasına karar verdi. Güney Kore de Ulusal Denetim ve Teftiş Kurulu, hükümetin hissesi bulunmasa dahi kamu kuruluşu sayılacak kurumlar listesinde KRX in de yer alması gerektiğini bildirmişti. Dünyanın 3. büyük türev ürünler borsası olan KRX, daha önce Kore Vadeli İşlemler Borsası ve KOBİ lere yönelik Kosdaq ı bünyesine katmıştı. Kore yasalarına göre sektördeki payın %50 yi geçmesi tekel anlamına geliyor. Geçtiğimiz yıl FTSE tarafından gelişmiş piyasa seviyesine yükseltilen Kore de karara karşı çıkan Borsa yönetimi, sözkonusu müdahalenin yabancı yatırımcıları ürküteceği ve bölgesel finansal merkezi olma planlarına zarar vereceği iddiasında. Hükümet ise sadece yasa hükümlerini uyguladığını, borsanın kamu-benzeri (quasi-governmental) statüde olduğunu, işleyişine karışmayacaklarını vurguluyor. Hükümetin gerekçeleri arasında yönetimdeki ihmaller de bulunuyor. Çalışanların sendikası ise hükümetin üst düzey mevkilere atama yapabilmek için bu yolu seçtiğini söylüyor. Borsa avukatları hükümetin hisse almadan yönetim gücüne el koymasının yasallığını incelerken, konunun yargıya taşınması yüksek bir olasılık olarak görülüyor. VARŞOVA BORSASI NIN ÖZELLEŞTİRİLMESİ SON AŞAMADA Polonya Hükümeti, özelleştirmeyi planladığı Varşova Borsası için aday sayısını dörde indirdiğini (LSE, Deutsche Böerse, NYSE Euronext ve Nasdaq OMX) açıkladı. Hazine Bakanı Grad, Borsanın gelişimini hızlandıracak ve etkinliğini artıracak bir alıcıyı tercih edeceklerini söyledi. %74 ü özelleştirilmesi planlanan Borsanın %51 inin stratejik ortağa satılarak, %23 ünün de halka arz yoluyla özelleştirilmesi planlanıyor. Körfez fonlarının da ilgi gösterdiği Borsaya Viyana Borsası da teklif verdi, ancak doğal olarak Orta ve Doğu Avrupa nın liderliği mücadelesindeki en büyük rakibinin teklifi dikkate alınmadı.

3 Hükümet daha önce Borsanın üçte ikisini halka arz ve kurumsal yatırımcılara satış yoluyla özelleştirmek istemiş, ancak Cumhurbaşkanı veto etmişti. BORSALARIN YENİ GELİR KAYNAĞI MÜCADELESİ: CDS LERİN MERKEZİ TAKASINDA BÜYÜK REKABET AB ve ABD düzenleyici otoriteleri, tezgahüstü piyasalarda işlem gören ve yüksek karşı taraf riski nedeniyle krizdeki rolünün büyük olduğu düşünülen (Credit Default Swap) CDS ler için merkezi takas altyapısı geliştirmeye çalışıyor. Son dönemde hem krizden etkilenen hem de alternatif platformların rekabetine maruz kalan gelişmiş ülke borsalarının neredeyse tamamı, yeni bir iş fırsatı olarak gördükleri CDS lerin takası konusuyla yakından ilgileniyor. Son yıllardaki rekor işlem miktarlarına artık ulaşılamayacağını ve işlem gelirlerine bağlılıklarını azaltmaları gerektiğini gören borsalar, diğer alanlara yönelmeye başladılar. Tam bu dönemde CDS lerin merkezi takasının gündeme gelmesi, borsaların iştahını artırıyor. Son yıllarda yatırım bankalarının rekabetine karşı zorlanan borsalar, krizle birlikte yeni bir fırsat elde etmiş görünüyor. Standart olmayan karmaşık tezgahüstü ürünlerin krizdeki payı, borsaların geleneksel değerleri olan şeffaflık, organize ve kurallı piyasa, güvenilir fiyatlama ve takas gibi kavramların yeniden ön plana çıkmasına yol açtı. CDS lerin ve genel olarak tezgahüstü piyasalardaki ürünlerin merkezi takası, son dönemde hem Avrupa-ABD, hem İngiltere-Kıta Avrupası, hem de borsalaryatırım bankaları rekabetinin en belirgin örneği durumunda. Avrupa da merkezi takas sisteminin kurulması konusunda aracı kuruluş/bankalar ile Avrupa Komisyonu arasındaki görüşmeler 2008 in son aylarında başlamış; ancak Atlantik in iki yakasında işlem yapan büyük bankaların, teminat tutarından tasarruf etmek için tercihen ABD de, global çapta tek bir takas şirketi istemesi nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Bunun üzerine yasal düzenleme yoluyla Avrupa daki işlemler için Avrupa da merkezi takasın zorunlu tutulması gündeme geldi. Fransa, türev ürünlerin takası konusuna liderlik etmesi için ECB yi göreve çağırırken, İngiltere Bankalar Birliği ise bu tür girişimlerin rekabeti bozabileceğini ve AB nin fırsatı kaçırmasına neden olabileceğini söyledi. AB, CDS merkezi takasının önce ABD de gelişip yerleşerek işlem hacmini çekmesinden çekindiği için acele ediyor. Son olarak geçtiğimiz günlerde 9 büyük yatırım bankası, CDS te merkezi takasa Temmuz sonuna kadar geçmeyi taahhüt etti ve yasal zorunluluk girişimleri şimdilik ertelendi. AB yetkilileri ile bankaların 3-4 haftada bir toplanmasına karar verildi, eğer ilerleme sağlanamazsa yasal düzenleme tekrar gündeme gelecek. ABD de 3, Avrupa da ise 4 girişim pastadan pay kapmak için harekete geçmiş durumda. ABD de SEC in CDS takası için geçici yetki verdiği ilk şirket, LCH Clearnet oldu. LCH Clearnet, yeni sistemi NYSE Euronext in sahibi olduğu LIFFE ile ortak işletecek. Intercontinental Exchange (ICE) ve Chicago Mercantile Exchange (CME) ise SEC ten onay bekliyor. Avrupa da ise önce Eurex (Deutsche Böerse) ve LIFFE (NYSE Euronext) ile başlayan rekabete ICE ve LCH Clearnet de katıldı. Aracı kuruluş ICAP de -10 bankanın katıldığı bir konsorsiyum ile-, ABD merkezli takas şirketi DTCC yle birleşme müzakereleri devam eden LCH Clearnet i satın almak istiyor. ICAP in teklifini aracı kuruluş ve bankalar destekliyor, çünkü bu sayede borsanın sahip olduğu bir takas şirketini kullanmaktan kaçınarak komisyonları daha düşük tutabilecekler. EUROCLEAR, AVRUPA BİRLİĞİ ORTAK TAKAS PLATFORMU OLUŞTURDU Euroclear, Belçika, Fransa ve Hollanda ya ait sabit getirili menkul kıymetler ile hisse senetlerinin takasının yapılacağı ortak bir takas platformu kurdu. Bu platformda; Belçika, Fransa ve Hollanda daki karşı-taraflar (counter party) arasında yapılan uluslararası işlemlere yurtiçi işlem muamelesi yapılacağı belirtildi. NYSE Euronext in Amsterdam, Brüksel ve Paris Borsaları emir defterlerine ait işlemlerin takası yeni platform üzerinden gerçekleştirilecektir. Ortak para birimine geçilmesiyle beraber, yatırımcılar tarafından, sınır ötesi işlemlerin maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla, tek bir takas ve netleştirme platformu oluşturulması talep ediliyordu. Avrupa Sermaye Piyasası nın ihtiyaç duyduğu düşük maliyetli ve etkin bir takas sistemi oluşturacağı düşünülen Ortak (Tek) Takas Platformu nun; 2011 itibariyle İngiltere, İrlanda, İsveç ve Finlandiya yı da içerecek şekilde genişletilmesi ve yıl başına ortalama 350 milyon (454,2 milyon $) tasarruf sağlaması planlanmaktadır. NASDAQ OMX VE İSKANDİNAV MENKUL KIYMETLER BİRLİĞİ ( NORDİC SECURİTİES ASSOCİATİON ) MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASINDA ANLAŞMAYA VARDI Nasdaq OMX, Danimarka ve İsveç Menkul Kıymet Aracı Kuruluşları Birlikleri ve Finlandiya Finansal Hizmetler Federasyonu ( Federation of Finnish Financial Services ) ile birlikte; Kopenhag, Helsinki ve Stockholm deki Nasdaq OMX borsalarındaki işlemler için merkezi karşı taraf oluşturulması konusunda ortak bir program hazırladı. Uygulamanın, piyasalarda karşı taraf riskini azaltacağı, bir çok Avrupa piyasasında işlemlerin merkezi olarak netleştirildiği göz önünde bulundurulduğunda, İskandinav piyasalarını uluslararası standartlara yükselterek rekabet edebilirliğini artırması bekleniyor.

4 NASDAQ OMX, FAİZ TÜREV SÖZLEŞMELERİNİN TAKASINDA CME VE LCH CLEARNET E RAKİP OLUYOR Nasdaq OMX, faiz türev sözleşmelerinin takasına yöneliyor. Bu amaçla %80 ini aldığı International Derivatives Clearinghouse un (IDC) faiz türev sözleşmelerinin takas ve netleştirmesini yapması, ABD vadeli işlemler düzenleyici otoritesi CFTC tarafından onaylandı. Faiz türev sözleşmeleri 357 trilyon $ lık değeriyle tüm tezgahüstü piyasaların %52 sini oluşturuyor. Nasdaq, önümüzdeki yıllarda faiz swap takasını, gelirine en büyük katkıyı sağlayacak kalemlerden biri olarak görüyor. Bir analize göre mevcut pazarın dörtte birini çekmesi, gelirini %33 artırması anlamına geliyor. Nihai olarak, ABD de tekel konumundaki DTCC ye rakip olmak isteyen Nasdaq ın sahip olduğu takas şirketi sayısı 8 e ulaştı. JOHANNESBURG BORSASI, GÜNEY AFRİKA TAHVİL BORSASI NI SATIN ALMAK İSTİYOR Johannesburg Borsası (JSE), Güney Afrika Tahvil Borsası (BESA) için verdiği teklifi yaklaşık %40 oranında artırarak 23,6 milyon $ a yükseltti. JSE, uzun süredir ilgilendiği BESA yla birleşerek özellikle faiz türev ürünlerinin işlem hacminde artış bekliyor. Yüksek cari açığını finanse etmekte zorlanan Güney Afrika da, birleşmeyle birlikte ölçek ekonomilerinden daha çok yararlanılması, spot ve vadelide ürün çeşitliliğinin ve likiditenin artırılması; böylece ulusal sermaye piyasasının daha cazip kılınması amaçlanıyor. Önümüzdeki dönemde global düzeyde özellikle hisse senedi türev ürünleri ve faiz swaplarının borsalar için öneminin artması bekleniyor. VİYANA BORSASI SLOVENYA DA SIKINTI YAŞIYOR Viyana Borsası nın geçtiğimiz yıl Ljubljana Borsası nın %81 ini satın almasından sonra, ancak pay devrinden önce, ele geçirmeye ilişkin mevzuat değiştirilerek kalan hisseleri de aynı fiyattan satın alma zorunluluğu getirilmişti. Bunun üzerine kalan hisselerin sahibi olan banka ve aracı kuruluşlarla görüşmelere başlayan Viyana Borsası, aynı fiyatı vermeyi reddediyordu. Bunun üzerine Slovenya düzenleyici otoritesi ATVP, Viyana Borsası nın Ljubljana daki oy hakkını elinden alarak iki seçenek sundu: kalanları da aynı fiyattan alacağını ilan etmesi ya da sahiplik oranını %25 in (ele geçirme eşiği) altına düşürmesi. Bunun üzerine yargıya giden Viyana Borsası oy hakkını geçici olarak tekrar kazandı, ancak belirsizlik sürüyor. OSAKA BORSASI, JASDAQ IN %76 HİSSESİNİ SATIN ALDI Japonya nın ikinci büyük borsası olan Osaka Borsası, daha küçük rakibi Jasdaq ın %76 hissesini 60,7 milyon $ a satın aldığını açıkladı. Nihai olarak tüm hisseleri almak isteyen Osaka Borsası, Japonya nın diğer küçük borsalarıyla da (Nagoya ve Sapporo daki bölgesel borsalar kastediliyor) konsolidasyon sürecinde. Osaka Borsası ayrıca Nasdaq OMX ile de stratejik ortaklık anlaşması yaptı. AMEX OPSİYONLARI, NYSE NİN SEANS SALONUNU ( FLOOR ) YENİDEN CANLANDIRIYOR NYSE, Amex ile birleşmesiyle birlikte yıllardan beri ilk defa seans salonundaki broker sayısını artıracak bir dönüşüm yaşıyor. Salondaki broker sayısı, broker merkezli platformdan, elektronik platforma geçilmesiyle beş yıl içinde 3000 azalarak, 2008 de e gerilerken; söz konusu birleşmeden sonra, Amex ten borsaya 70 broker katılmış ve 300 den fazla opsiyon brokerı da yenilenmiş seans salonuna katılmak için başvurmuş durumda. Opsiyon işlem salonunun entegrasyonu, seans salonundaki mevcut traderlara ise uzmanlıklarını geliştirme imkanı tanıyor. Sermaye ve personel desteğiyle, moralin de yükselmesi bekleniyor. Yeni sistemde, ana seans salonu ve yeni opsiyon işlem odaları birbirlerinden ayrı olacak ancak, veri ve komünikasyon alanları açık kalacak ve brokerların gün içinde her iki salonda da işlem yapmasına izin verilecek. Her iki seans salonunda da, NYSE de 100 yılı aşkın süredir geçerli olan sesli pazarlık yöntemi (open outcry) kullanılacak. Opsiyonlar, içinde bulunduğumuz dönemde, volatilitede görülen aşırı artışla, hedge fonları ve emeklilik fonları nın da dahil olduğu yatırımcılar tarafından riskten korunmada tercih edilen bir enstrüman halini aldı. Amex i satın almasıyla birlikte opsiyon piyasasının en aktif borsaları CBOE ve ISE ye yakınlaşan ve piyasa payını artıracak bir sürece giren NYSE, Amex in floor operasyonlarına entegrasyonun, gelirlere etkisini 2009 sonu itibariyle görmeyi beklediğini bildiriyor. Arca Options ve Amex Options ı bünyesinde bulunduran NYSE, şu anda %17 olan opsiyon piyasasındaki payını, 2010 sonu itibariyle %26 ya çıkarmayı planlıyor. NASDAQ, KURTARILAN ŞİRKETLER ENDEKSİ ( GOVERNMENT RELİEF İNDEX ) ÜZERİNE OPSİYON ÇIKARIYOR Nasdaq, TARP tan veya diğer kurtarma paketlerinden en az 1 milyar dolar tutarında fon aktarımı yapılan, içlerinde; Citigroup, Wells Fargo, Goldman Sachs ve General Motors un da bulunduğu 24 şirketin oluşturduğu

5 kurtarılan şirketler endeksi üzerine opsiyon çıkarma kararı aldı. Hesaplanmaya başladığı 5 Ocak tan beri değer kaybeden kurtarılan şirketler endeksi üzerine opsiyon çıkarılmasının nedeninin; yatırımcılar için riskten korunma ve kar fırsatı yaratmak olduğu belirtildi. Opsiyonlar, 26 Ocak ta Nasdaq ın geçtiğimiz sene Philadelphia Borsası nı satın alarak ele geçirdiği Nasdaq OMX PHLX opsiyon platformunda işlem görmeye başladı. BORSA YATIRIM FONLARI (BYF) YÜKSELİŞTE Yapılandırılmış ürünlerin krize yol açtığı 2008 de yatırımcıların BYF lere talebi arttı (2007: 178, 2008: 200 milyar $). BYF ler, karmaşık finansal ürünlerle karşılaştırıldığında şeffaflık, basit ürün yapısı, ucuzluk, karşı taraf riski ve likidite gibi özellikleri nedeniyle krizden daha az etkilendi. Analistler, 2009 un BYF lerin yılı olabileceğini, oynak piyasaların, portföylerin yeniden yapılandırılarak aktif fonlardan pasif fonlara geçişi artırdığını söylüyor. ABD DE DİRECT EDGE VE BATS REKABETİ ABD de BATS ve Direct Edge, hisse senetleri piyasasında 3. büyük olma rekabetini sürdürüyor. İki şirket aynı gün yaptıkları açıklamada, ABD nin 3. büyük piyasası olduklarını iddia ettiler. İşlem miktarına göre yapılan değerlendirmede - matched volume - BATS 3. olurken (NYSE %34, Nasdaq %27, BATS %11, DirectEdge %7,9); DirectEdge, diğer piyasalara yönlendirdiği emirleri de - handled volume - hesaba katıyor. Bu hesaba göre DirectEdge in payı %13,5 e çıkarken, BATS %12 de kalıyor. BATS, eşleşen işlem miktarının genel kabul görmüş usül olduğunu söylerken, DirectEdge kendi yönteminin işlemcilerin ilk düşündüğü piyasayı gösterdiği için daha sağlıklı olduğunu iddia ediyor. ABD de emir koruma - order execution - kuralı çerçevesinde emirlerin en iyi fiyatın olduğu işlem merkezine yönlendirilmesi gerekiyor. BATS gelen emirlerin %90 ını, DirectEdge de %60 ını diğer merkezlere yönlendiriyor. SİNGAPUR VE ENDONEZYA DA SUKUK İHRAÇ ETTİ Singapur ve Endonezya ilk devlet sukuk ihraçlarını gerçekleştirdi. Singapur 200 milyon Singapur Doları (134 milyon $), Endonezya ise milyar Rupi lik (466 milyon $) sukuk ihraç etti. Endonezya ayrıca, Japonya Uluslarası İşbirliği Bankası nın garantisiyle 1,5 milyar yenlik sukuk ihraç edecek. Japonya ve Çin de İslami finans sektörüne girmek için hazırlık yapıyor. AVRUPA DA ALTERNATİF İŞLEM PLATFORMLARININ GELECEĞİ TARTIŞILIYOR Geçtiğimiz yıla damgasını vuran yeni platformların kriz koşullarında geleceğinin 2009 da belli olacağı, işlem miktarlarında yaşanan düşüş nedeniyle borsalar ve alternatif platformlar arasında konsolidasyonun kaçınılmaz olduğu vurgulanıyor. Avrupa da işlem hacminin dağılımı, 2008 LSE %20 Deutsche Börse %15 Euronext %12,2 Chi-X %9 Turquoise %5,3 BATS %0,9 Nasdaq OMX %0,1 TURQUOİSE AVRUPA ÇAPINDAKİ SAKLI İŞLEM HAVUZLARINI ( DARK POOLS ) BİRBİRİYLE BAĞLIYOR Alternatif işlem platformu Turquoise, likidite fragmentasyonunu önlemek amacıyla; yatırım bankaları tarafından işletilen saklı işlem havuzları nı birbiriyle bağlayan, Avrupa çapında hisse senedi alım satım hizmeti sunan bir sistem planlıyor. Söz konusu sistemle, bankaların müşteri emirlerini, diğer platformlara göndermeden, birbirleriyle eşleştirmek için kullandıkları saklı işlem havuzları nı birbirleriyle bağlayarak ya da toplulaştırarak işlemlerin gerçekleşme şansının/olasılığının artırılması amaçlanıyor. Turquoise CEO su, söz konusu bağımsız, merkezi altyapının, bölünmüş olan likidite için bir buluşma noktası olacağını belirtti. 1. çeyrekte kurulması planlanan sistemde, Turquoise ücret olarak, katılımcı bankaların kendi saklı işlem havuzları na erişen üçüncü taraf lardan alacakları erişim ücretinin belirli bir kısmını alacak. Diğer yandan, Londra Borsası, 2.çeyrekte kurulması planlanan saklı işlem havuzu Baikal ın da Avrupa çapında likiditeyi toplulaştırmayı amaçladığını belirtti. Credit Suisse ve Instinet Europe, Temmuz da birbirlerinin saklı işlem havuzları nda işlem yapmalarına izin vererek, toplulaştırılmış saklı işlem havuzu yönünde ilk adımı atmışlardı. NYSE BLOK İŞLEM BORSASI KURUYOR NYSE bünyesinde, NYSE nin açıklanan emirleriyle, emirleri saklı tutan BIDS ATS elektronik platformundaki emirleri birbiriyle bağlayan, blok işlemler için kullanılacak olan bir platform kuruldu. New York Blok İşlem Borsası (NYBX, NY Block Exchange) ismi verilen bu platformla, borsa ortamında söz konusu olan sürekli eşleşme imkanı ile saklı işlem havuzlarının buluşturulması ve likiditenin artırılması amaçlanmakta. Blok işlemler hisse senedi piyasasının %25 ini oluşturmakta olup, New York Blok İşlem Borsası nın, son birkaç yıl içinde saklı işlem platformları na kayan blok işlem hacmini artırması bekleniyor.

6 NYBX, NYSE Euronext ile BIDS ATS nin %50-%50 katılımıyla, ortak girişim şeklinde kurulmuş olup; ilerleyen dönemde, blok işlemlerde %50-%50 ortaklığın artması bekleniyor. İSVİÇRE BORSASI LONDRA BİRİMİNİ KAPATMA KARARI ALDI İsviçre Borsası, 32 İsviçre blue-chip hisse senedinin işlem gördüğü Londra birimini kapatma ve Zürih deki ana hisse senedi alım-satım sistemine aktarma kararı aldı. İsviçre Borsası, Londra birimini kapatarak, hisse senedi piyasalarındaki yeni rakiplere, yani, alternatif işlem platformlarının baskısına ilk yenilen borsa oldu. İsviçre Borsası kararda, hem yeni rekabetçi ortamın hem de düzenleme ve maliyet ile ilgili sebeplerin etkili olduğunu belirtti. Tokyo Borsası Alternatif Yatırım Piyasası (Alternative Investment Market, AIM) faaliyete başlıyor Tokyo Borsası, Londra Borsası ile ortak olarak kurduğu AIM in Mart ayı sonunda çalışmaya başlayacağını açıkladı. Profesyonel yatırımcıları hedefleyen AIM, Londra Borsasındaki aynı isimli pazarla aynı yapısal özelliklere sahip ve amacı, küçük işletmelerin fon ihtiyaçlarının karşılanması. Tokyo Borsası nın ana piyasasına (first section) oranla kotasyon şartları daha hafif olan AIM, özel teknoloji ve ürünlere sahip girişim şirketleri için tasarlanmış bir piyasa. Tokyo Borsası, AIM de hangi şirketlerin kote olacağına kendi karar vermek yerine, bu işi J-nomad olarak bilinen atanmış danışmanlara bırakmayı tercih etti. J- nomad olan finansal danışmanlar, yatırım bankaları ve muhasebe şirketleri içinden seçilecek. CHİ-X 2009 DA SİNGAPUR A AÇILIYOR FTSE 100 hisselerinin işlem hacmindeki payı %20 ye ulaşan alternatif işlem platformu Chi-X, 2009 ortasına kadar Singapur da faaliyet göstermeyi planlıyor. Asya pazarlarına açılmayı planladığı bilinen Chi-X, öncelikle piyasa değeri yüksek şirketleri ( large-cap ) ve büyük fonları hedefliyor. GÜNEYDOĞU ASYA BORSALARI ORTAK ELEKTRONİK HİSSE SENEDİ PLATFORMUNU 2010 DA AÇMAYI PLANLIYOR Singapur, Malezya, Endonezya, Tayland ve Filipinler Borsaları gelecek yıl elektronik işlem platformu kurmayı planlıyorlar. Böylece ASEAN ülkeleri arasındaki sınırötesi işlemlerin artması ve yabancı fonların daha çok gelmesi bekleniyor. SEUL BÖLGESEL FİNANS MERKEZİ OLMA ÇABALARINI ARTIRIYOR Sermaye Piyasası Konsolidasyon Yasası yla, bankacılık dışı finansal sektördeki konsolidasyon engeli kaldırılarak, ülkenin finansal sektöründe köklü değişiklik yaratılması hedefleniyor. Londra nın 1980 lerdeki Big Bang reformlarına benzetilen kanunların, Seul ün, bölgenin finansal merkezi olma isteğine de hizmet edeceği düşünülmekte. Mevcut mevzuatta, şirketlerin hisse senedi ve türev ürün alım satımı, varlık yönetimi, yatırım bankacılığı gibi birden çok alanda hizmet vermesi engellenmekte. Finansal kurumları sınırlı sayıda hizmetle kısıtlayan düzenlemeleri kaldıran yeni yasanın, sektörde konsolidasyon ve rekabet yaratacağı, fakat finansal piyasalardaki güncel durum sebebiyle, liberalizasyondan beklenen etkilerin uzun dönemde gerçekleşeceği düşünülüyor.