İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM TARIM BÖLÜMÜ

Transkript

1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM TARIM BÖLÜMÜ Doç. Dr. Levent Başayiğit Ziraat Yük. Müh Kasım 2014 Ankara

2 Sunum Planı 1. ve 5. Ulusal Bildirimde Tarım politikası BMİDÇS kılavuzunda tarım ile ilgili hususlar BMİDÇS 1. ulusal bildirimde tarım konusuna ait değerlendirme sonuçları 6. Ulusal Bildirimde yer alması planlanan konular Sağlanan veriler Talep edilen veriler 2

3 İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirim 4. SERA GAZLARININ AZALTILMASINA YÖNELİK POLİTİKA VE ÖNLEMLER Tarım Politikası Tarım Stratejisi Belgesi, Strateji Belgesinde Yer Alan Destek Programları, Hayvancılık Sektörü, Balıkçılık, Su Havzaları alt başlıklarında değerlendirmeler yapılmıştır. 3

4 Tarım Stratejisi Belgesi alt başlığı AB ye katılım ve Dünya Ticaret Örgütüne uyum içinde Tarım Stratejisi Belgesi esas alınarak tarımda sürdürülebilirlik, gıda güvenliği, organizasyon ve rekabetçilik, hedefler ve öncelikler belirtilmiştir. 4

5 Strateji Belgesinde Yer Alan Destek Programları 2004 yılı Türkiye AB Mali İşbirliği çerçevesinde gıda güvenliği ve kontrolü, organik tarım, Entegre İdare ve Kontrol Sistemi (IACS)/Arazi Parsel Tanımlama Sistemi uyumlaştırma çalışmaları, Ortak Tarım Politikasına uyum destekleri içerisinde Kırsal Kalkınma Planlama çalışmalarına atıfta bulunulmuştur. 5

6 Doğrudan gelir desteği, çiftçi tazminatı, canlı hayvan desteği, kırsal kalkınma desteği, alternatif ürün desteği, ürün sigorta prim desteği, çevre amaçlı tarım arazilerinin korunma projesi (ÇATAK) desteği, Tarım Reformu Uygulama Projesi (ARIP) çiftçi kayıt sistemi ve arazi kayıt kadastro sisteminin kurulması, 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve Yönetmeliği konuları işlenmiştir. 6

7 Hayvancılık Sektörü Islah, yem üretimi, hayvan hastalıkları, organizasyon, rekabetçilik, Yenilenen Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı ve yılları için uygulamaları, ulusal hayvancılık mevzuatının AB müktesebatına uyumlaştırılması çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. 7

8 Balıkçılık Avro olan Balıkçılık Sektörünün Kurumsal Yapısının Güçlendirilmesi ve Geliştirilmesi Projesi belirtilmiştir. Su Havzaları Kırsal Kalkınma Projeleri havza yönetimi, Doğu Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi Dünya Bankası ve GEF fonları ile desteklenen Anadolu Su Havzaları Projesi ve STK ların faaliyetleri hakkına bilgi verilmiştir.

9 Tarım sektöründe takip edilen politikalar ve alınan önlemlere ait tablo geliştirilmiştir. 9

10 10

11 İklim Değişikliği 5. Ulusal Bildirim 4. POLİTİKA VE ÖNLEMLER 4.6. Tarım Genel Politika ve Önlemler, Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar, Araştırma ve Geliştirme, Sera Gazı Türüne Göre Değerlendirme alt başlıkları altında değerlendirilmiştir. 11

12 Genel Politika ve Önlemler Türkiye de tarımsal üretimden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının yıllarına ait oranları, tarımsal kökenli kaynaklara göre dağılımı (grafik), 1990 yılından sonra metan emisyonundaki önemli azalma hakkında bilgi, Tarım sektörü-iklim değişikliği-emisyon-yutak ilişkisi hakkında genel bilgi verilmiş, gübre yönetimi, iyi tarım uygulamaları, tarım arazilerinin korunması yönündeki politikalara dikkat çekilmiş, 12

13 Dokuzuncu Kalkınma Planının ( ) tarımsal hedefleri, GTHB Stratejik Planının ( ) tarımla ilişkili önlemleri hakkında bilgi verilmiştir. Çevre Amaçlı Tarımsal Arazilerin Korunması Programı (ÇATAK), GTHB Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ( ), GTHB Organik Tarım Strateji Belgesi ( ) hakkında detaylı bilgi verilmiştir.

14 Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar GTHB nı yetkili kılan 5488 sayılı Tarım Kanunu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, bu kanunların getirdiği düzenlemelerin iklim değişikliği ile mücadele ve uyum politikalarına katkısı ifade edilmiştir. 14

15 İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmelik ile geliştirilen kontrol ve sertifikasyon faaliyetleri ve akreditasyon hakkında bilgi verilmiş. Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ile ekolojik dengenin korunmasına yönelik yürütülen proje ve uygulamalar sıralanmıştır. İyi Tarım Uygulamalarının gelişimi, Organik Tarım Uygulamalarının durumu, Çevre Amaçlı Tarımsal Arazilerin Korunması Programı (ÇATAK), Tarım- İklim Değişikliği Etkileşimi Araştırma Programı,

16 Toprakların Karbon Tutulumu ve Sürdürülebilirliliği Üzerine Toprak İşleme Tekniklerinin Etkileri Projesi, Nitrat Direktifinin Uygulanması, Arazi Toplulaştırılması ve Türkiye Tarım Havzaları Projesi hakkında bilgi verilmiştir. 16

17 Araştırma ve Geliştirme Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde yer alan araştırma enstitüsü ve merkezlerde yürütülen araştırma faaliyetlerinin konuları ve sayıları hakkında bilgi verilmiştir. Sera Gazı Türüne Göre Değerlendirme Tarımsal faaliyetler-sera gazları emisyonu arasındaki genel ilişki ifade edilmiştir. 17

18 BMİDÇS Ulusal Bildirim Raporlama Kılavuzu V. POLİTİKALAR VE ÖNLEMLER A. Ulusal bildirim için politikalar ve önlemlerin seçimi 13. Alınan politikalar ve önlemler hakkında bilgi, 14. Sera gazı emisyonları ve yutaklarından en önemli etkiye sahip olanlar, diğer taraflarca etkili bir şekilde tekrarlanabilir olanlar, yenilikçi olanlar, uygulananlardan açıkça ayırmak koşulu ile planlama aşamasında olanlar hakkında bilgi 18

19 15. Raporda yer alan politika ve önlemler planlanan, kabul edilen veya uygulananlardan oluşmalı, ulusal, bölgesel, il ve yerel düzeyde yöneticiler tarafından uygulanmalı, 16. Taraflar antropojenik sera gazı emisyonlarının seviyelerini azaltmada aktiviteleri desteklemeye yönelik politika ve önlemlerin güncellenerek rapor edilmesi 19

20 B. Ulusal bildirimde politika ve önlemler bölümünün yapısı 17. Taraflar politika ve önlemler raporunu sera gazları (karbon dioksit, metan, azot oksit, hidrofluorokarbonlar, perflorokarbonlar, sülfürhekzaflorür) alt sektörlerine bölerek enerji, ulaştırma, sanayi, tarım, ormancılık ve atık yönetimi için ayrı ayrı oluşturur ve her sektör için tablo 1 de verilen temel politika ve önlemlerin açıklandığı kendine özgü metini hazırlar. 20

21 21

22 19. Politika ve önlemlerin etkisi gibi bazı bilgilerin toplamda bir sektörde veya sera bir gazı için bütüncül önlemler olarak sunulabilir. 22

23 C. Politika yapma süreci -Sera gazı azaltımı için ulusal hedefler genel politika bağlamında açıklamalıdır. -Sürdürülebilir kalkınma veya diğer politikalardan konu ile ilgili olanlar da yer alabilir. 23

24 D. Politikaları ve önlemler ve etkileri -Politika ve önlemlerin her biri aşağıda listelenen konu başlıkları hakkında bilgileri içermeli, kısa ve öz olmalı ve detaylı öneriler yer almalıdır. (a) Adı ve kısa tanımı, (b) Amacı, (c) Etkilediği sera gazı, (d) Politika ve önlemlerin türleri, (e) Uygulama durumu, (f) Uygulama ölçütleri 24

25 23. Buna ek olarak politika ve tedbirlerin etkilerinin nicel bir tahminini, - tahmin yönteminin kısa bir açıklaması, , 2000 ve 2005 gibi yıllık süreçler için verilmesi ve geleceğe yönelik tahminlerin sunulması, 25

26 24. Her politika ve önlem için; (a) Politika ve önlemlerin maliyetleri, (b) Sera gazı dışındaki gazların azalmasının faydaları, (c) Amaca uygun olarak politika veya önlemlerin diğer politika ve önlemler ile etkileşimi, (d) Uzun vadeli eğilimleri değiştirdiği kanısına nasıl ulaşıldığı 26

27 E. Politikalar ve önlemlerin değişkenliği -Dinamik yapı 27

28 BMİDÇS Ulusal Bildirim Raporlama Kılavuzu POLİTİKALAR VE ÖNLEMLERİN TOPLAM ETKİSİ VE TAHMİNLER A-AMAÇ -Politika ve önlemler uygulandığı ve uygulanmadığı koşullarda oluşan eğilimler arasındaki farkı ortaya koymak, B-PROJEKSİYON -Önlemler uygulandığı projeksiyon-şu andaki, -İlave önlemler-planlanmış olanları da kapsar, -Önlemler alınmadan-başlangıç anındaki durum devam etseydi ortaya çıkacak olan 28

29 C. GERÇEK VERİLERE GÖRE PROJEKSIYONLARIN SUNUMU -Emisyon projeksiyonları bir önceki yıl elde edilen gerçek değerlere bağlı olarak verilmeli, -Önlemler alınmadan oluşturulan projeksiyonlar için başlangıç noktası 1995 yılı gibi belirli bir yıl alınmalıdır. 29

30 D. KAPSAM VE SUNUM -Projeksiyonlar mümkün olduğu ölçüde sektörlere göre sunulması, -Aynı sektörel kategorilerin politikalar ve önlemler bölümü için de kullanılması, - Projeksiyonlar CO 2, CH 4, N 2 O, PFCs, HFCs and SF 6 sera gazları için sunulması, - Küresel ısınma potansiyeli değerleri kullanılarak ulusal bir toplam değer üretilmesi, , 2010, 2015 ve 2020 yılları için nicel bazda bir projeksiyon oluşturulması, yılı temel alınıp 2020 yılına kadar projeksiyon oluşturulması, 30

31 E. POLİTİKA VE ÖNLEMLERİN TOPLAM ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ -Politikaların uygulanan ve benimsenen politikaların ve önlemlerin tahmini ve beklenen toplam etkisi, -Politika ve önlemlerin uygulanmadığı koşullar ile uygulandığı koşulları karşılaştırılarak politika ve alınan önlemlerin toplam etkisinin bir tahmini, -Sera gazı emisyonlarının engellenmesi veya salınımı açısından 1995 ve 2000 yılları için ve aynı zamanda 2005, 2010, 2015 ve 2020 yılları için bir değerlendirme, 31

32 F. METODOLOJİ -Herhangi model kullanabilir yada bir yaklaşım seçilebilir, -Okuyucunun modeller ve yaklaşımlarda seçilen metodoloji hakkında temel bir anlayış elde edebilmesi sağlayacak kadar açıklayıcı bilgiler içermelidir, 32

33 Şeffaflık ilkesi gereğince kullanılan her bir model veya yaklaşım, (a) Kullanılan gazlar ve sektörlerin hangisi olduğu, (b) Kullanılan model veya yaklaşımlar ve özellikleri, (c) Eğer varsa iklim değişikliğini ortaya koymak için yapılan modifikasyonlar, (d) Kullanılan model veya yaklaşımların zayıf ve güçlü yönleri, (e) Farklı politikalar ve önlemler arasında var olabilecek herhangi bir karşıtlık veya örtüşme için model ve yaklaşımların nasıl kullanıldığı bilgileri içermelidir. 33

34 - Taraflar yukarıdaki (a) (e) maddelerle ilgili daha detaylı bilgiler için referanslar vermelidir. -Taraflar mevcut ulusal bildirim ve daha önceki ulusal bildirimlerde ulaşılan projeksiyonlar arasındaki varsayımlar, yöntem ve sonuçlar farklılıklarını rapor etmelidir. 34

35 BMİDÇS nin 1. Ulusal Bildirim e yorumları III. POLİTİKALAR VE ÖNLEMLER 23. Uzman hakem kurulu BMİDÇS raporlama kılavuzlarının gerektirdiği; -Sanayi, tarım, ormancılık ve atık yönetimi politika ve önlemlerin toplam etkisi üzerinde özet tablolar (BMİDÇS raporlama kılavuzu 17. paragraf ve Tablo 1) bulunmadığı, 35

36 Politika veya önlemlerin kısa tanımı, politika veya önlemlerin amaçları, sera gazını etkileyen politika veya önlemlerin türleri; uygulama durumu (paragraf 22) ve politika ve önlemlerin toplam etkisinin insan kaynaklı sera gazı emisyonları ve yutakları konusunda uzun vadeli trendleri değiştirdiği konusunda kanıtlara ait bilgi (para. 25) bulunmadığı,

37 C. DİĞER SEKTÖRLERDE POLİTİKALAR VE ÖNLEMLER 43. -İnceleme sırasında tarımdan kaynaklanan sera gazı emisyonlarının bu kategorideki alt sektörlerden olan kayıplar nedeniyle beklenenin altında olduğunu bildirmiştir. Uzman hakem kurulu, sektörel sera gazı emisyonlarının (ve toplam sera gazı emisyonlarının, tarımın payı) bildirilenden çok daha yüksek olacağını ima etmiştir. 37

38 44. -Tarımdan kaynaklanan Gayri Safi Yıllık Hasıla nın azalan paya sahip olmasına rağmen, tarımsal kaynaklı sera gazı emisyonları için potansiyel etkileri yönüyle önemli bir sektör olduğu belirtilmiş, bazı alanlarda emisyonda bir artış olurken (örneğin süt sığırı ve kümes hayvanları sayısında artış; tahıl alanları ve otlaklarda azalma ve arazi bozulması), bazı alanlarda emisyonlarda azalmaya (örneğin, tahıl alanlarında, besi sığırı ve kümes hayvanları sayısında azalma; çok yıllık bitkilerin dikili olduğu alanlarda bir artış) yol açtığı, buna ek olarak, sulama alanlarının artırılması gibi bazı uygulamalar ise (toprak süreçleri ve enerji kullanımından emisyon artışı ve artan CO2 yutak) karma etkiler meydana getirebileceği belirtilmiştir. 38

39 45. -Uzman hakem kurulu Türkiye'de normalde tarımda kullanılan uygulamaların bazılarının (örneğin, aşırı toprak işleme ve gübre kullanımı, anız yakma, otlakların kötü yönetimi, çoğunlukla kaynağı fosil yakıtı olan enerjinin verimsiz kullanılması) nispeten yüksek sera gazı emisyonlarına neden olduğunu belirtmiş, bu bulgular sera gazı emisyonlarının azalmasına yol açan politika ve önlemlerin toplam etkisinin kanıtı olacağı kaydedilmiştir. 39

40 47. -Uzman hakem kurulu doğru tahminler ve emisyon projeksiyonları üretebilme kapasitesini güçlendirme ve tarım sektörü için iklime özgü politika ve önlemlerin toplam etkisini ifade edebilme konusuna dikkat çekmiştir. 40

41 48. -Uzman hakem kurulu iklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu altında faaliyet gösteren çalışma grupları içerisinde tarım gurubu bulunmadığını ve bu sektörün AKAKDO çalışma grubu kapsamında olduğunu kaydetmiş, emisyonla ilgili olarak tarım için ayrı bir çalışma gurubu kurulmasını önermiştir. 41

42 IV. PROJEKSİYONLAR VE POLİTİKA VE ÖNLEMLERİN TOPLAM ETKİSİ A. Projeksiyonlar 59. -Uzman hakem kurulu raporda BMİDÇS hazırlama kılavuzuna göre boşluklar bulunduğunu kaydetmiş, özellikle, tarım, AKAKDO, atık ve endüstriyel süreçlerden olan projeksiyonlar bulunmadığı, uluslar arası yakıt haznelerinden kaynaklanan emisyonların projeksiyonları ayrı ayrı rapor edilmediğini belirtmiş, bir sonraki bildirimde projeksiyonlar hakkında komple bir bilgi sağlanmasını tavsiye etmiştir. 42

43 İklim Değişikliği 6. Ulusal Bildirim 4. POLİTİKA VE ÖNLEMLER 4.6. Tarım -Genel Politika ve Önlemler, Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar, Araştırma ve Geliştirme, Sera Gazı Türüne Göre Değerlendirme alt başlıkları altında değerlendirilme yapılacaktır. 43

44 Genel Politika ve Önlemler -Türkiye de tarımsal üretimden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının yıllara bağlı değişimi, -Tarım sektörü-iklim değişikliği-emisyon-yutak ilişkisi-tarımsal uygulamaların katkısı -Alt sektörlerin toplam tarım emisyonlarına katkısı,,

45 -İlgili kanunlarda yapılan düzenlemeler, yeni yönetmelikler ve strateji belgelerinin getirdikleri -Dokuzuncu Kalkınma Planının ( ) tarımsal hedefleri/onuncu Kalkınma Planının ( ) tarımsal hedefleri -Kırsal kalkınma planı ( ) - GTHB güncel strateji belgesi ( ) -GTHB Organik Tarım Strateji Belgesi ( )

46 Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar 5488 sayılı Tarım Kanunu 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında 6537 sayılı Kanun 4342 sayılı Mera Kanunu 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu 5363 sayılı Tarım Sigortası Kanunu 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu

47 Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliği son durum Arazi Toplulaştırması çalışmaları Tarım Havzaları Projesi TARBİL projesi mevcut durumu Modern sulama sistemlerinin teşviki İyi tarım uygulamaları Organik tarım uygulamaları Gübre kullanımının kontrolü

48 Toprakların Karbon Tutulumu ve Sürdürülebilirliliği Üzerine Toprak İşleme Tekniklerinin Etkileri Tarım-İklim Değişikliği Etkileşimi Programı Nitrat Direktifinin Uygulanması Projesi Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması Projesi (Çatak)

49 Analize dayalı olarak gübre kullanımının yaygınlaştırılması Aşırı otlatmanın engellenmesi Arazi Bozunumu, Arazinin Boş Bırakılması

50 Araştırma ve Geliştirme -Kuraklık ve Ekstrem Şartlara Dayanıklı Türlerin Tespiti ve Adaptasyonu Projesi -Sürdürülebilir Arazi Yönetimi ve İklim Dostu Tarım Uygulamaları Projesi -Kışlık Ekmeklik Buğday Melez Bahçesinin Kuraklığa, Hastalıklara Tolerans ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi -Ülkesel Mısır Hatlarının Kuraklığa Toleranslarının Belirlenmesi

51 Hayvan ırklarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar, Aile çiftçiliklerinin özendirilmesi, Yeni tarım teknikleri, Organize Hayvan Besi Çiftlikleri, Yenilenebilir enerji kaynaklarının tarımda kullanılması konularında çalışma ve uygulama özetleri

52 Sera Gazı Türüne Göre Değerlendirme Üretilen stratejiler ve yapılan planlar sonucunda yasalarla güvence altına alınan ve yönetmeliklere dayanarak yapılan uygulamalar ve desteklenen projelerin; topraktan kaynaklanan N 2 O, CH 4, hayvansal sindirim ve atıklardan kaynaklanan CH 4, gübreleme ve gübre yönetiminden kaynaklanan CH 4 ve N 2 O, çeltik tarımı ve sulak alanlardan kaynaklanan CH 4, anız yangınları CO 2, CH 4, N 2 O gazlarının salınımını azaltması,

53 fotosentez sürecinde CO 2 kullanımını artırması, toprakların karbon tutmasının artırımı yönleriyle değerlendirilmesi yapılacaktır.

54 Bilgi Talebi BİLGİ GÖNDEREN KURUMLAR TİGEM Tarım Kredi Kooperatifleri Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü TUİK MGM 54

55 BİLGİ TALEP EDİLEN KURUMLAR???? 55

56 Kaynaklar Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı- Cop 18 ve Kyoto Protokolü 8.Taraflar Konferansı GTHB Stratejik Planı ( ) İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi İklim Değişikliği Ulusal Bildirimlerinin Hazırlanması Değerlendirme Çalıştayları İklim Değişikliği ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Politikaları Kırsal Kalkınma Planı ( ) Report of the in-depth review of the first national communication of Turkey Türkiye İklim Değişikliği 5.Bildirimi Türkiye nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ne İlişkin İkinci Ulusal Bildirimi Hazırlık Faaliyetlerinin Desteklenmesi Projesi-Politika ve Önlemler Türkiye nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ne İlişkin İkinci Ulusal Bildirimi Hazırlık Faaliyetlerinin Desteklenmesi Projesi- Türkiye de İklim Değişikliğinin Tarım ve Gıda Güvencesine Etkileri Ulusal iklim değişikliği strateji belgesi 56

57 Teşekkür Ederim Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü-Isparta Tel: ;