Ekonomi Bülteni. 20 Haziran 2011, Sayı: 22. Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm Yunanistan: Yine, Yeniden... Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Berke Gümüş Doğukan Ulusoy 1

2 Yurtdışı Gelişmeler Euro Bölgesi nin büyük tehdidi Yunanistan ın temerrüde düşmesi. Yunanistan daki borç krizinin yayılma ihtimali bölgenin finansal istikrarına yönelik en büyük risk unsuru olarak algılanıyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yunanistan ın borcunu yeniden yapılandırılması seçeneğine karşı durma nedenini olası bir temerrüdün Avrupa daki bankaları zor durumda bırakacak olması olarak açıkladı. S&P, Yunanistan ın kredi notunu üç kademe indirdi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Yunanistan ın notunu üç kademe aşağı çekerek B den CCC ye indirdi. Görünümü de ileride yapılabilecek not indirimleri nedeniyle negatife çevirdi. Kuruluşun verdiği not ülkenin tarihte aldığı en düşük not. Yunanistan krizi, kabineyi değiştirdi. Ülkeyi ciddi şekilde etkileyen borç krizi ülkeyi düzlüğe çıkarmak için gerekli yardımı talep edebilmek için Başbakan Papandreu yu yeni kabine kurmaya itti. Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı na yeni isimler atandı. Yunanistan tüm bu olumsuzluklara karşın borçlanabildi. Yunanistan altı ay vadeli bono ihracıyla 1.6 milyar Euro borçlandı. Ortalama getiri %5 e yaklaştı. S&P tarafından kredi notu CCC ye indirilen Yunanistan ın bono ihracında ortalama getiri limitli oranda artarak daha önceki %4.9 düzeyinden %5 e yükselmiş oldu. ABD de ikinci resesyon görülebilir. S&P Case Shiller Endeksi nin hazırlayıcılarından Robert Shiller, ABD nin yeniden resesyona girmesi ihtimalinin olduğunu ve FED in tahvil alım programlarının ekonomiyi toparlamaya yeterli olmadığını vurguladı. ABD de İşsizlik Maaşı Başvuruları beklentilerin altında. ABD de İşsizlik Maaşı Başvuruları 11 Haziran da sona eren haftada piyasa beklentisi olan 40K nın altında 414K olarak açıklandı. ABD de Mayıs ayı Yeni Konut İnşaatları ve Ruhsatları beklentilerin üzerinde. ABD de Mayıs ta Yeni Konut İnşaatları 560K, ruhsat sayısı da piyasa beklentisi olan 558K nın üzerinde 61K olarak açıklandı. ABD de enflasyon beklentilerin üzerinde arttı. Yıllık bazda Mayısta ABD de Tüketici Fiyatları Endeksi ise piyasa beklentisi olan %3.4 ün üzerinde %3.6 arttı. Çekirdek TÜFE ise yıllık bazda piyasa beklentisi olan %1.4 in üzerinde % 1.5 arttı. Çin in enflasyonu 34 ayın zirvesinde. Çin Merkez Bankası nın aldığı sıkılaştırma önlemlerine rağmen Çin de Mayıs ayı enflasyonu hız kesmeyerek %5.5 ile 34 ayın zirvesine tırmandı. Öte yandan sanayi üretimi de geçtiğimiz ay %13.3 ile piyasa beklentisi olan %13.1 in üzerinde gerçekleşti. Artan enflasyon karşısında Çin Merkez Bankası 0 Haziran dan itibaren geçerli olmak üzere zorunlu karşılık oranlarını 50 baz puan arttırdı. Portekiz 3 ve 6 ay vadeyle toplam 1 milyar Euro borçlandı. 3 aylık ihalede oluşan ortalama getiri %5 den %4.9 a geriledi. 6 aylık bono ihracında ise ortalama getiri Nisan sonundaki % 5.5 düzeyinden % 5 e geriledi. Hindistan Merkez Bankası politika faizini 5 baz puan artırarak %7.5 e yükseltti. Enflasyon önlemleri kapsamında Hindistan Merkez Bankası gösterge faizi %7.5 e yükseltti. artırmış oldu. Japonya Merkez Bankası (BoJ) politika faizini %0-0.1 aralığında bıraktı. Ülke ekonomisiyle ilgili değerlendirilmesini biraz daha iyileştiren BoJ 011/1 mali yılının ikinci yarısında ılımlı toparlanmanın başlamasını beklediğini belirtti. Öte yandan (BoJ) ekonomiyi destekleme adına KOBİ leri desteklemek için 6 milyar $ lık bir fon oluşturdu.

3 Yurtiçi Gelişmeler Cari Açık Henüz Hız Kesmedi Nisan cari açığı beklentilere paralel 7.7 milyar $ olarak açıklandı. Böylece yıllık bazda cari açık rakamı Mart ta 60 milyar $ dan Nisan da 64 milyar $ a ulaştı ve bir rekor daha kırmış oldu. Milyon dolar % % % Nisan Nisan Artış Oca-Nis Oca-Nis Artış Son 1 Ay Son 1 Ay Artış CARİ İŞLEMLER HESABI -4,369-7,680 76% -14,398-9,64 106% -5,158-63, % Dış Ticaret Dengesi -4,093-7,687 88% -1,96-8, % -35,084-71, % Hizmetler Dengesi % 1,093 1,618 48% 15,833 14,941-6% Gelir Dengesi % -,904-3,453 19% -7,990-8,37 5% Cari Transferler % %,083 1,496-8% SERMAYE VE FİN. HES. 6,833 7,904 16% 15,378 6,356 71% 5,513 53, % Doğrudan Yatırımlar % 1,515 3, % 5,1 9,39 80% Portföy Yatırımları 4,639 5,433 17% 7,195 14, % 9,658 3, % Diğer Yatırımlar 5,985 3,10-48% 11,760 13,008 11% 0,160 35,687 77% Rezerv Varlıklar -4,01-1,14-71% -5,09-5,136 1% -9,73-1,853 39% NET HATA NOKSAN -, % ,86-435% , % Nisan da aylık bazda artışın %76 ile ilk 4 aylık ve son 1 aylık kümülatif artış oranlarının altında kalmış olması artış trendinin azalmasına ilişkin ilk sinyallerden biri olabilir. Fakat devamını önümüzdeki aylarda da görmemiz gerekiyor. Finansman tarafından portföy yatırımları ve krediler yılın ilk 4 ayında 14.9 ve 13.0 milyar $ ile güçlü destek sağladı. Portföy girişlerinin alt detaylarına baktığımızda ilk 4 ayda girişlerin tamamı tahvil alımları. Tahvil alımlarının %90 a yakın bir kısmı kamu tahvilleri. Krediler tarafında ise özel sektörün ve özellikle bankaların yurtdışı borçlanmaları güçlü seyrine devam ediyor. Reel sektör borç çevirme oranı (1 Aylık) Şubat ta %94 tan %97 ye çıkarken, bankalar %138 de yatay. Mayıs Verileri Bütçedeki Olumlu Performansının Devam Ettiğini Gösteriyor Mayıs ta bütçe dengesi.8 milyar TL, faiz dışı denge ise 6.9 milyar TL fazla verdi. 1 aylık kümülatif değerler açısından baktığımızda faiz dışı harcamalar %15, gelirler ise %17 arttı. Gelir artışındaki güçlü seyirde özellikle vergi gelirlerinin pozitif katkısı büyük. Vergi gelirleri içinde Mayıs ta ithalde alınan KDV ni %60 artmış olması dış ticaret dengesi açısından olumsuz trendin Mayıs ayında da devam edeceğine ettiğine işaret ediyor. Buna ek olarak ithalde alınan KDV ana gelir kalemleri arasında en çok artışla dikkat çeken başlık. İthalatı azaltıcı tedbirler işe yaramaya başlarsa özellikle bu kalemde yavaşlama göreceğiz. Giderler tarafında en önemli destek faiz giderlerinden geliyor. Mayıs ta bir önceki yılın aynı dönemine göre %88 artmış olsa da 1 aylık kümülatif performans açısından faiz giderleri %1 azalmış durumda. 4 3 İhtalat ve İthalde Alınan KDV (Milyar TL) İthalde Alınan KDV İthalat 1 Haziran 08 Haziran 09 Haziran Mayıs sonu itibarı ile 30 milyar TL lik 1 aylık kümülatif bütçe açığı rakamı, 34 milyar TL olan yıl sonu hedefinin rahatlıkla yakalanacağını gösteriyor. 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler MSCI TR ($ bazında hisse senedi endeksi) benchmarklara göre daha fazla değer kaybetti. 3 3 Aylık Libor Faizi (%).4 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 1 ay (%) USD JPY EUR Aylık USD Libor 1 0 Aralık 08 Aralık 09 Aralık Aylık USD Libor Aylık USD Libor Aralık 08 Temmuz 09 Şubat 10 Ağustos 10 Mart 11 Euro libor faizi (3 Ay) AB de artan risk algısına paralel yükseliyor. Birkaç istisna dışında hisse senedi endeksleri haftalık bazda geriledi... Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1:00 itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil getirisi %9 lu seviyelerin üzerine çıktı. GOÜ para birimlerinde gerileme sürüyor. Emtia Endekslerinde Değişim (%) Tarım Tem. Maden 1 Aylık Değ (%) Günlük Değ (%) Değ. Maden Enerji Top. Endeks Petrol Fiyatları (Brent Ham, $) Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak Risk iştahındaki bozulma ve ABD Dolar ındaki yükselmeye paralel emtia endeksleri geriliyor. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Haftalık Görünüm Yunanistan: Yine, Yeniden... Son 1.5 yıllık süreç içerisinde Yunanistan ve AB krizi ile ilgili birçok makale yazdık. Daha krizin ilk günlerinde Yunanistan probleminin radikal önlemlerle çözülmediği müddetçe AB nin başına dert olmaya devam edeceğini belirttik. Hem AB hem de Yunanistan dan kaynaklanan problemler nedeni ile, doğru adımlar son 1.5 yıllık süre zarfında bir türlü atılamadı; atılan birkaç doğru adım da geç kalındığı için istenilen etkiyi yaratmadı. Her ne kadar Yunanistan la ilgili yorum yazmaktan yorulmuş olsak da global ekonomik ve finansal gündemin ilk sırasında Yunanistan ın olduğu her hafta mecburen bu konuyu irdeledik. Bu hafta da Yunanistan merkezli AB problemleri tüm finansal ve ekonomik gündemin merkezinde, fakat ciddi bir bilgi kirliliği var. Bu ortamda konuyu net bir şekilde anlamak ve bir yol haritası çıkarmak oldukça önemli. Son iki haftalık süreçte yaşanan problemler (aslında son 1.5 yıllık sürecin hikayesi de bundan farklı değildi) Yunanistan ve AB merkezli politik problemlerin aşılamamasından kaynaklandı. Papandreou Hükümeti Meclis ten 78 milyar $ lık önlem paketini geçirmeye çalışacak. Bunun 50 milyar $ lık kısmı daha önceden belirlenmişti. 8 milyar $ lık yeni bölümü ise AB ve IMF in bastırmasıyla yılları arasını kapsayacak ek özelleştirme ve masraf kısma konularını içeriyor. Muhalefet bu pakete destek vermeyeceğini açıkladı. Bu durumda hükümetin kendi milletvekillerinden fire vermeden bunu Meclis ten geçirmesi gerekiyor ki bu kolay olmayabilir. Yunanistan ancak bunu yaparsa geçen yılki 110 milyar luk AB/IMF yardımının 1 milyar luk dilimi serbest bırakılacak. Diyelim ki Yunanistan ek önlemler için Meclis ten onay aldı ve yeni yardım dilimini aldı. Fakat artık neredeyse herkes bu paranın Yunanistan ı ancak -3 hafta daha idare edebileceğinden emin. Sonrası için AB bazında alınacak kararlar belirleyici olacak ki bu da problemin ikinci ve en önemli kutbunu oluşturuyor. Önümüzdeki birkaç günlük süreçte önce Merkel-Sarkozy, ardından daha geniş katılımlı toplantılar göreceğiz. Almanya Yunanistan ın borçlarının vadesinin mevcut yatırımcılarla anlaşılarak uzatılmasını isterken, Fransa ve Avrupa Merkez Bankası nın (ECB) başını çektiği bir grup buna kesinlikle karşı çıkıyorlar. Bunun yerine Yunanistan dan daha fazla bütçe önlemi almasını isteyip IMF in de devreye gireceği bir mekanizma ile yüzdürülmeye devam etmesinin AB nin geleceği açısından da daha faydalı olacağını söylüyorlar. Son birkaç ayda ortaya çıkan bu iki kutuplu görüntü bize AB içinde bir liderlik sorunu oldu- PIIGS CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) ğunu, AB nin neredeyse birbirine taban tabana zıt 000 düşünen bir koalisyon hükümeti tarafından yönetildiği izlenimini veriyor. TR, BB+ Ita, AA Por, BBB- Spa, AA+ Buraya kadar yaşananlar aslında bilinmedik bir hikaye değil, daha önce de farklı şekilde tezahürlerine Yun, B+ Ire., BBB oldukça alışkınız. Fakat, bu sefer diğerlerinden farklı olarak borç probleminin tekrardan İspanya yı da içine almaya başladığını görüyoruz. Son bir aylık sürede İspanya nın 5 yıllık CDS primi (iflasa karşı sigorta 500 primi) 75 baz puan yükselerek 300 ün üzerine çıktı. Buna paralel hafta içinde yapılan kamu borçlanma 0 ihalelerinde İspanya hem faiz hem de miktar olarak Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10 olumsuz bir görüntü ortaya koydu. Bununla kalmadı, İrlanda ve Portekiz in CDS primleri tarihi yüksek seviye olan 800 ün üzerine sıçradı. Yunanistan CDS primi için de özel bir parantez açmak lazım. Bugün itibarı ile Yunanistan CDS i 073 e çıkmış durumda. Benzetme yanlış olmaz ise 50 bin TL lik bir araba için yıllık 10 bin TL nin üzerinde kasko bedeli ödemeye eşdeğer. İrlanda Ekonomi Bakanı şayet ECB itiraz etmez ise daha önce kamulaştırılmış olan iki bankanın (Anglo Irish ve Irish Nationwide) özel sektöre olan tahvil borçlarının ödenmeyebileceğini açıkladı. Özetle, AB nin karar almaz görüntüsü nedeni ile konu Yunanistan ı aştı, İrlanda ve Portekiz de ciddi risk altında. Hatta artık kendini bu problemlerden soyutlamış olan İspanya ile ilgili algılar da değişmeye başladı, ki bu en tehlikeli gelişme. Zira daha önceki raporlarımızda belirttiğimiz üzere problemler İspanya ve İtalya gibi ülkelere sıçramadıkça sorunların aşılmasının mümkün olduğunu, çünkü bu ülkelerin AB içinde büyüklük olarak çok ufak bir kısmı teşkil ettiğini açıklamıştık. Örneğin Yunan ekonomisi AB nin sadece %.5 u büyüklüğünde (Türkiye nin ise % 40 ı kadar). Fakat İspanya ve hatta yine PIIGS ler içinde gösterilen İtalya çok büyük; bu iki ülke AB ekonomik büyüklüğünün sırası ile %9 ve %13 ünü teşkil ediyorlar. Yapılan analizler İspanya ya Yunanistan benzeri bir kurtarma paketi vermek için 450 milyar ya ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Yunanistan a 110 milyar luk bir paket bulmakta zorlanan AB nin böyle devasa boyuttaki bir yardım paketini organize etmesinin neredeyse imkansız olduğunu düşünüyoruz. 6

7 Haftalık Görünüm Yunanistan krizinin bulaşma riski ülkeler dışındaki kurumları da tehdit ediyor. Son gelişmeler üzerine yandaki grafiklerde görülebileceği üzere AB bankaları, AB şirketleri ve hatta ABD finans kurumları ile ilgili göstergeler hızla bozulmaya başladı. Bulaşmanın hangi mekanizma üzerinden global piyasaları tehdit ettiğini şu basit örnekle gösterebiliriz: AB bankalarının aktiflerinde tuttuğu Yunanistan, İrlanda ve Portekiz kamu tahvillerinin tutarı 70 milyar. Buna İspanya yı da eklersek bakiye 760 milyar ya çıkıyor. AB bankalarının 007 de etkisini hissettirmeye başlayan global krizin başlangıcından bugüne yazdıkları toplam zararın 700 milyar olduğu düşünülürse bankalar üzerinde ne denli derin bir etki bırakabileceği daha net anlaşılabilir. Global fonların aktiflerinin %44 ü ise AB banka tahvillerinde. AB bankalarında ortaya çıkabilecek bir problem doğrudan bu fonların önemli oranda zarar yazmasına ve global finansal piyasalardaki faaliyetlerini sınırlayarak risksiz finansal varlıklara geçirmelerine neden olabilir. Bu bulaşma etki zincirini uzatabiliriz Aralık 08 Temmuz 09 Ocak 10 Ağustos 10 Şubat 11 Yukarıda anlatılan olumsuz süreç paralelinde son günlerde Yunanistan ve AB ile ilgili yorumlarda ibrenin ciddi anlamda olumsuza 0 döndüğünü izliyoruz. Yunanistan ın içinde bulunduğu süreci -30 önemli finans kurumları tarafından tıpkı Lehman Brothers ın iflasından önceki sürece benzeten değerlendirmeler geldi. FED in bir -60 önceki başkanı Greenspan Yunanistan ın iflas etmeme olasılığının -90 artık çok çok düşük olduğunu açıkladı. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P Yunanistan ı kredi notu verdiği tüm kuruluşlar içinde en Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10 (bps) CDS Spreadleri (5 Yıl) düşük kredi notu olan CCC ye (iflas derecesinin bir not üzeri) indirdi. Tüm bunlara paralel global finansal piyasalar aşağı yönlü 180 Citi BofA Goldman trendini sürdürüyor. Yandaki grafikten görüleceği üzere global hisse senedi endeksi Mayıs başından bugüne %8.5 aşağıda. Geçen 160 yıl Yunanistan problemleri ilk kez gündeme geldiğinde çok benzer bir trendle %17 lik bir düşüş yaşamıştı. Sorulması gereken bugünlerde yaşadığımız olumsuz trendin nerede sonlanacağı. Yukarıda 140 açıkladığımız üzere AB nin temelde karar veremediği nokta yeniden yapılandırma mı olacak yoksa ek destek paketiyle Yunanistan 10 yüzdürülmeye mi çalışacak. Yeniden yapılandırma uzun vadeli bir 100 çözüm ortaya koyacağı için piyasalar (ve Euro) açısından kesinlikle çok olumlu olacaktır. Ek destek paketi ise bizce problemin çö- Şubat 11 Nisan 11 Haziran 11 zümünü daha uzun bir tarihe erteleyeceği için piyasalardaki olumsuz gidişatı durdurmakla beraber sürekli bir risk faktörü olarak et MSCI Global Hisse Senedi Endeksi kisini devam ettirecektir. Bu iki ana senaryo dışında bir riske -8.5% dikkat etmek gerekiyor. O da problemlerin İspanya yı da içine 1300 alacak şekilde büyümesi. İspanya nın düşük borçluluk oranı (Borç/ GSYIH: %63), 011 de pozitif büyümeye geçmiş ekonomisi (011 ilk çeyrek: %0.8), toparlanan konut sektörü ve dış dengesi (cari 100 açık / GSYİH 007 de %10 dan bugün itibarı ile %5 in altına geriledi) ve en önemlisi güçlü bankacılık sektörü (halen küçülmeye de- -17% 1100 vam eden gelişmiş ülke bankalarına karşın halka açık İspanyol bankaların aktif büyüklüğü 007 yılına göre %19 yukarıda ve yatırımları Latin Amerika gibi riskin görece olarak daha az ve büyümenin daha yüksek olduğu bölgelerde yapıyorlar) sayesinde ekono Ocak 10 Mayıs 10 Eylül 10 Ocak 11 Mayıs 11 mik dinamikler açısından Yunanistan benzeri bir probleme yakalanma riskini çok daha düşük gördüğümüzü belirtmek isteriz AB Şirketlerinin Risk Endeksi (CDS Endeksi) Yüksek Ratingli Firmalar Düşük Ratingli Firmalar (bps) AB Bankalarının Riski Endeksi (Banka Riski-Şirket Riski)