Transkript

1 Türk Geriatri Dergisi Sayfa 1 / ISSN: e-issn: [ Ana Sayfa Dergi Yönetimi Danışma Kurulu İçindekiler Arşiv Yayın Arama Yazarlara Bilgi E-Posta Türk Geriatri Derneği] Türk Geriatri Dergisi "Turkish Journal Of Geriatrics";, Social Science Citation Index, Journal Citation Reports/Science Edition, Journal Citation Reports/Social Sciences Edition, Index Copernicus Master List, EMBASE, SCOPUS, ELSEVIER, EBSCO, TÜBİTAK - ULAKBİM "TÜRK TIP DÜZİNİ", Türk Medline ve Türkiye Atıf Dizini kapsamında yer almaktadır. Son sayı 2015, Cilt 18, Sayı 2 (Dergiyi PDF Olarak İndirmek İçin Tıklayınız) Özel sayılar Arşiv 1998, Cilt: 1, Sayı: , Cilt: 18, Sayı: 2 Yayın Arama Online Makale Gönderme Online Makale Değerlendirme Yayın Hakkı Devir Formu English TO THE SPONSORS Geriatri alanında bilimsel araştırmalar kursu-2 EĞİTİCİLER (Son kayıt tarihi: 27 Ekim 2015-Salı) Sayın Yazar ve Okurlarımızın Dikkatlerine, Türk Geriatri Dergisi INGILIZCE makale yayınlamaktadır. Danışman inceleme sürecinin başlatılabilmesi için; makalenin ve kaynakların dergi yazım kurallarına TAM UYUMLU olarak hazırlanması ve aşağıdaki belgelerin on line sistemdeki ilgili bölümlere JPG veya PDF olarak yüklenmesi gerekir. ilginize teşekkür ederiz. Editörler Kurulu t k i t i 2015 YAZARLARIN DİKKATİNE HELSİNKİ BİLDİRGESİ 2013 Turkish Journal of Geriatrics is an 'open access' journal and can be accessed via [ Ana Sayfa Dergi Yönetimi Danışma Kurulu İçindekiler Arşiv Yayın Arama Yazarlara Bilgi E-Posta Türk Geriatri Derneği]

2 Türk Geriatri Dergisi Sayfa 1 / ISSN: e-issn: [ Ana Sayfa Dergi Yönetimi Danışma Kurulu İçindekiler Arşiv Yayın Arama Yazarlara Bilgi E-Posta Türk Geriatri Derneği] Türk Geriatri Dergisi Yönetim BAŞ EDİTÖR Yeşim GÖKÇE KUTSAL EDİTÖRLER KURULU Dilek ASLAN Orhan YILMAZ Alfonso CRUZ-JENTOFT Peter FERRY Clemens TESCH-ROEMER TEKNİK EDİTÖRLER Sercan ÖZYURT BİYOİSTATİSTİK DANIŞMANI Ergun KARAAĞAOĞLU [ Ana Sayfa Dergi Yönetimi Danışma Kurulu İçindekiler Arşiv Yayın Arama Yazarlara Bilgi E-Posta Türk Geriatri Derneği]

3 Journal Search - IP & Science - Thomson Reuters Sayfa 2 / TURKISH JOURNAL OF FIELD CROPS Semiannual ISSN: SOC FIELD CROP SCI, EGE UNIV ZIRAAT FAK TARLA, BITKILERI BOLUMU, BORNOVA, TURKEY, IZMIR, TURKISH JOURNAL OF FISHERIES AND AQUATIC SCIENCES Quarterly ISSN: CENTRAL FISHERIES RESEARCH INST, PO BOX 129, TRABZON, TURKEY, Zoological Record BIOSIS Previews TURKISH JOURNAL OF GASTROENTEROLOGY Quarterly ISSN: AVES, BUYUKDERE CAD 105-9, MECIDIYEKOY, SISLI, TURKEY, ISTANBUL, TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS-TURK GERIATRI DERGISI Quarterly ISSN: GUNES KITABEVI LTD STI, M RAUF INAN SOK NO 3, ANKARA, TURKEY, SIHHIYE, Social Sciences Citation Index TURKISH JOURNAL OF HEMATOLOGY Quarterly ISSN: GALENOS YAYINCILIK, ERKAN MOR, MOLLA GURANI CAD 21-1, FINDIKZADE, TURKEY, ISTANBUL, TURKISH JOURNAL OF MATHEMATICS Quarterly ISSN: SCIENTIFIC TECHNICAL RESEARCH COUNCIL TURKEY-TUBITAK, ATATURK BULVARI NO 221, KAVAKLIDERE, ANKARA, TURKEY, TR TURKISH JOURNAL OF MEDICAL SCIENCES Bimonthly ISSN: TUBITAK SCIENTIFIC & TECHNICAL RESEARCH COUNCIL TURKEY, ATATURK BULVARI NO 221, KAVAKLIDERE, ANKARA, TURKEY, Journals (of 30)

4 Turkish Journal of Geriatrics 2012; 15 (1) 7-11 ARAfiTIRMA GER ATR K OBSTRÜKT F UYKU APNE H POPNE SENDROMLU HASTALARDA R SK FAKTÖRLER N N DE ERLEND R LMES ÖZ Ceren ERSÖZ ÜNLÜ 1 Güleser SAYLAM 2 Hikmet FIRAT 3 Ömer Tar k SELÇUK 4 Mehmet Hakan KORKMAZ 2 Sad k ARDIÇ 3 Muharrem DA LI 2 Girifl: Obstrüktif uyku apne hipopne sendromu (OUAS); uyku s ras nda üst hava yolunun sürekli olarak tekrarlayan obstrüksiyonlar ile seyreden bir tablodur. lerleyen yaflla beraber OUAS görülme s kl artmaktad r. OUAS oluflumunda en önemli risk faktörleri ilerleyen yafl, cinsiyet ve obezite olarak kabul edilmektedir. Çal flmam zda geriatrik OUAS hastalar nda risk faktörlerinin etkisi araflt r ld. Gereç ve Yöntem: Altm fl befl yafl üzerindeki 55 hastan n de erlendirildi i retrospektif bir çal flmad r. Hastalar n 37 si erkek, 18 i kad nd. 31 inde Beden Kitle ndeksi (BK ) 30 un alt nda, 24 ünde BK 30 ve üzerindeydi. Hasta grubunun 24 ünde hipertansiyon, 6 s nda tip II diabetes mellitus ve 6 s nda koroner arter hastal mevcuttu. Obezitenin, cinsiyetin ve sistemik hastal klar n polisomnografik bulgular ve EUS (Epworth Uykululuk Skalas ) üzerine etkisi de erlendirildi. Bulgular: Her iki cinsiyette EUS ve polisomnografi sonuçlar de erlendirildi inde her iki grupta birbirine yak n sonuçlar elde edildi. Kad nlar n %55.6 s obezken, erkeklerin %37.8 i obezdi. Obez ve obez olmayan grupta EUS aç s ndan istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmad. Obez grupta AH (Apne-Hipopne ndeksi) obez olmayan gruba göre yüksek bulundu. OUAS olan ve olmayan hastalarda sistemik hastal k görülme s kl aç s ndan istatistiksel olarak anlaml fark yoktu. Sonuç: Sadece obezitenin daha yüksek AH de erleriyle iliflkili oldu u görüldü. Di er risk faktörleri ile OUAS aras nda iliflki saptanmad. Anahtar Sözcükler: Yafll ; Obstrüktif Uyku Apne; Risk Faktörleri. ASSESSMENT OF RISK FACTORS IN GERIATRIC PATIENTS WITH OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA-HYPOPNEA SYNDROME ABSTRACT RESEARCH letiflim (Correspondance) Ceren ERSÖZ ÜNLÜ Sa l k Bakanl Cihanbeyli Devlet Hastanesi, Kulak Burun Bo az Klini i KONYA Tlf: e-posta: ecerenersoz@yahoo.com Gelifl Tarihi: 26/04/2010 (Received) Kabul Tarihi: 05/06/2010 (Accepted) 1 Sa l k Bakanl Cihanbeyli Devlet Hastanesi, Kulak Burun Bo az Klini i KONYA 2 Sa l k Bakanl D flkap Y ld r m Beyaz t E itim ve Araflt rma Hastanesi, Kulak Burun Bo az Klini i ANKARA 3 Sa l k Bakanl D flkap Y ld r m Beyaz t E itim ve Araflt rma Hastanesi, Gö üs Hastal klar Klini i, ANKARA 4 Sa l k Bakanl A r Devlet hastanesi, Kulak Burun Bo az Klini i A RI Introduction: Obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome (OSAS) manifests with recurrent upper airway obstructions. The prevalance of OSAS increases with aging. The major risk factors affecting the occurance of OSAS are considered to be age, gender and obesity. In our study we assessed the risk factors in geriatric OSAS patients. Materials and Method: This is a retrospective study comprising 55 patients aged over 65 (37 men and 18 women). BMI was under 30 in 31 patients and it was 30 or over in 24 patients. Of the patients, 24 had hypertension, 6 had type II diabetes mellitus, and 6 had coronary heart disease. We evaluated the effect of obesity, gender and systemic diseases on polisomnographic findings and ESS (Epworth Sleepness Scale). Results: ESS and polisomnographic findings were similar for both genders. 55.6% of women and 37.8% of men were obese. No significant difference in ESS scores was found between the obese and the non-obese groups. The AHI (Apnea-Hypopnea Index) in the obese group was higher than that found in the non-obese group. There was no significant difference in the prevalance of systemic diseases between the patients with and without OSAS. Conclusion: Among these risk factors only obesity was associated with higher AHI. There was no relation between the other risk factors examined and OSAS. Key Words: Aged, Sleep Apnea Syndromes; Risk Factors. 7

5 ASSESSMENT OF RISK FACTORS IN GERIATRIC PATIENTS WITH OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA-HYPOPNEA SYNDROME G R fi yku önemli restoratif fonksiyona sahip yaflamsal bir fizyo- süreçtir. lerleyen yaflla birlikte uykuda nitelik ve Ulojik nicelik aç s ndan belirgin de ifliklikler olmaktad r. Yafllanmayla birlikte total uyku süresi k sal r. Uykuya dalma süresi ve ilk REM epizodu k sal r (1). Uyku daha hafif ve uyanmalar n artmas yla daha kesintili hale gelir. Gece uykusundaki bu de iflikliklere ba l olarak gündüz uykululuk halinde art fl olmaktad r (2). leri yafllarda uyku yap s ndaki bu de iflikliklere ek olarak uykuda solunum bozukluklar n n (USB) insidans da artar. Uykuda solunum bozukluklar kapsam nda yelpazenin bir ucunda en hafifinden basit horlama bulunurken, di- er ucunda çok daha ciddi seyreden apne bulunmaktad r (1). Obstrüktif uyku apne hipopne sendromu (OUAS); uyku s ras nda tekrarlayan tam (apne) veya parsiyel (hipopne) üst solum yolu obstrüksiyonu epizodlar ve s kl kla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur. Young ve ark. orta yafl eriflkin popülasyonun kad nda %2 ve erkekte %4 s kl nda OUAS kriterlerini karfl lad n saptam flt r (2). Geriatrik popülasyonda ise görülme s kl artmaktad r (3-6). Bununla birlikte yafl ilerledikçe di er sistemik hastal klar n s kl nda da art fl görülmektedir. OUAS oluflumunda en önemli risk faktörleri ilerleyen yafl, cinsiyet ve obezite olarak kabul edilmektedir (7). Ayr ca sistemik hastal klarla obstrüktif uyku apnenin birbirlerini etkiledikleri bilinmektedir. Her biri ayr ayr kiflinin sa l nda önemli de iflikliklere neden olurken, bir arada bulunmalar bu yafl grubundaki kiflileri nas l etkiledi inin araflt r lmas önem kazanmaktad r. Bu çal flmada geriatrik yafl grubundaki OUAS olan hastalarda hastal n bu yafl grubundaki kifliler üzerine etkisini, ayr ca obezitenin, cinsiyetin ve di er sistemik hastal klar n OU- AS ile iliflkisini de erlendirmek amaçlanm flt r. GEREÇ VE YÖNTEM Çal flmam zda D flkap Y ld r m Beyaz t E itim ve Araflt rma Hastanesine baflvuran, uyku laboratuar nda yat r larak polisomnografi uygulanan 650 hastan n dosyalar retrospektif olarak de erlendirildi. Bunlardan 65 yafl n üzerindeki 55 hasta çal flmaya dahil edildi. Bu çal flma için kliniklerden ve hastaneden izin al nd. Hastalara rutin anamnez d fl nda, gün içi uykululu unu de erlendirmek üzere Epworth Uykululuk Skalas (EUS) uyguland. Basit, kolay cevaplanabilecek 8 soru ve 4 puanlama skalas ile hastalar n gün içindeki uykululuklar ölçüldü. Epworth uykululuk skalas nda puan en az 10 olan hastalar n gündüz afl r uyku hali oldu u kabul edildi. Hastalar n sistemik hastal k öyküsü sorguland. Hastalar n KBB muayenelerinde standart bir form kullan ld. Hastalar n dil kökü hipertrofileri, palatin tonsil büyüklükleri, tonsil arka plika genifllikleri ve uvula uzunluklar tespit edildi. Nazal pasaj aç kl, nazal septal deviasyon ve konka hipertrofileri belirtildi. Müller manevralar ve endoskopik nazofarenks muayeneleri yap ld. Genel sistem muayenelerinin d fl nda hastan n krikotiroid kartilaj n üst k sm ndan boyun çevresi ve kar n çevresi ölçümleri, kilo ve boy uzunlu u ölçümü yap ld. Hastalar n beden kitle indeksleri (BK ) kg/m 2 olarak hesapland. BK de eri 30 ve üzerine olan hastalar obez olarak kabul edildi. Her hastaya solunum fonksiyon testleri uyguland, tam kan say m, biyokimya, tiroid fonksiyon testleri ve arteriyel kan gazlar na bak ld. Arteryel kan bas nc na bak ld. Bu tetkiklerin sonuçlar hastalar n t bbi geçmifli ile birlefltirilerek solunum sistemi ve kardiyovasküler sistem hastal klar hakk nda bilgi sahibi olundu. Hastalar n hastaneye yat fl yap larak uyku laboratuvar nda tüm gece polisomnogafik incelemeleri yap ld. Hastalar AH de erlerine göre normal grup (AH <5), hafif OUA l hastalar (15>AH >5), orta OUA li hastalar (30>AH >15) ve a r OUA l hastalar (AH >30) olacak flekilde dört ayr gruba ayr ld. Verilerin analizi SPSS paket program ile yap ld. kili oluflturulan gruplar n ölçümle belirlenmifl de iflkenlerin ortalamalar aç s ndan aralar nda fark olup olmad student t testi ile, say mla belirlenmifl olanlar oneway ANOVA ve çoklu regresyon analizi ile de erlendildi. Bütün testlerde p<0.05 olmas istatistiksel olarak anlaml kabul edildi. Ortalamalar, ortalama (ort) ± Standard sapma (SS) olarak ifade edildi. BULGULAR olisomnografi yap lan 55 hastan n yafllar 65 ile 82 aras n- ve yafl ortalamas idi. Her iki cinsiyet aras n- Pdayd da yafl ortalamas aç s ndan fark izlenmedi. Hastalar n demografik özellikleri Tablo 1 de sunulmufltur. Obezitenin obstrüktif uyku apnesini de erlendirmek için obez (BK 30) kiflilerle obez olmayanlar (BK <30) karfl laflt rd k (Tablo 2). Her iki grubun yafl ortalamas birbirine yak nd. Kad nlar n %55.6 s obezken, erkeklerin %37.8 i obezdi. Her iki grupta EUS aç s ndan istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmad. Obez grupta AH obez olmayan gruba göre yüksek bulundu. 8 TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2012; 15(1)

6 GER ATR K OBSTRÜKT F UYKU APNE H POPNE SENDROMLU HASTALARDA R SK FAKTÖRLER N N DE ERLEND R LMES Tablo 1 Çal flma Grubunun Demografik Özellikleri. Cinsiyet (K/E) Obezite (-/+) HT (+/-) DM (+/-) KAH (+/-) (37/18) (31/24) (24/31) (6/49) (6/49) Normal (n=16) 5/11 12/4 10/6 1/15 1/15 Hafif OUAS (n=12) 5/7 7/5 6/6 2/10 2/10 Orta OUAS (n= 11) 3/8 7/4 3/8 1/10 1/10 A r OUAS (n=16) 5/11 5/11 5/11 2/14 2/14 K= kad n E=erkek OUAS= obstrüktif uyku apne hipone sendromu HT= hipertansiyon DM= diabetes mellitus KAH= koroner arter hastal. Tablo 2 Obezitenin Polisomnografi Sonuçlar ve EUS Üzerine Etkisi. BK 30 BK <30 p EUS 10.91± ± AH 31.06± ± * OrtSO ± ± Desatürasyon 10.72± ± En uzun apne 35.20± ± * *p<0.05 anlaml olarak kabul edildi. BK = beden kitle indeksi; EUS=Epworth uykululuk skalas AH = apne hipopne indeksi; OrtSO2 = ortalama oksijen satürasyonu. Tablo 3 Cinsiyetin Polisomnografi Sonuçlar ve EUS Üzerine Etkisi. Erkek (n=37) Kad n (n=18) p BK 29.03± ± * Boyun çevresi 41.59± ± EUS 11.21± ± AH 21.75± ± OrtSO ± ± *p<0.05 anlaml olarak kabul edildi VK = vücut kitle indeksi; EUS = Epworth uykululuk skalas ; AH = apne hipopne indeksi; OrtSO2 = ortalama oksijen satürasyonu. Her iki cinsiyet karfl laflt r ld nda kad nlar n vücut kitle indeksinin erkeklere göre daha fazla oldu u görüldü (p=0.02). Boyun çevresi ise erkeklerde daha fazla görülmekle beraber istatistiksel olarak anlaml bir fark yoktu. EUS ve polisomnografi sonuçlar de erlendirildi inde her iki grupta birbirine yak n sonuçlar elde edildi (Tablo 3). Çal flmaya al nan 55 hastadan 24 ünde hipertansiyon, 6 s nda tip II diabetes mellitus, 6 s nda koroner arter hastal - mevcuttu. Her bir sistemik hastal n ayr ayr AH gruplar aras ndaki iliflkiye bak ld (Tablo 4). Hiç birinde gruplar aras nda istatistiksel aç dan anlaml bir fark görülmedi. Risk faktörleri çoklu regresyon analizi ile de erlendirildi- inde obezite yine tek risk faktörü olarak tespit edildi (p<0.001). TARTIfiMA afl n ilerlemesiyle birlikte uykuda solunum bozukluklar Yprevalans artmaktad r (3-6). Yafll larda OUAS için belirtilen bafll ca risk faktörleri yafl, cinsiyet ve obezitedir. Bu risk faktörlerinin d fl nda yat flt r c ilaç kullan m, alkol tüketimi, aile öyküsü, rk, sigara kullan m ve üst havayolunun anatomik yap s n n da OUAS gelifliminde etkisi bulunmaktad r (7). Tablo 4 Sistemik Hastal k ve OUAS Aras ndaki liflki. HT DM KAH var yok var yok var yok (n=24) (n=31) (n=6) (n=49) (n=6) (n=49) ahi<5 62.5% 37.5% 6.3% 93.8% 6.3% 93.8% ahi>5 35.9% 64.1% 12.8% 87.2% 12.8% 87.2% p *p<0.05 anlaml olarak kabul edildi. HT = hipertansiyon; DM = diabetes mellitus; KAH = koroner arter hastal. TÜRK GER ATR DERG S 2012; 15(1) 9

7 ASSESSMENT OF RISK FACTORS IN GERIATRIC PATIENTS WITH OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA-HYPOPNEA SYNDROME Çal flmam zda risk faktörlerinden obezite, cinsiyet ve sistemik hastal klar de erlendirdik. Obez grupta, obez olmayan gruba göre daha yüksek AH de erleri elde edildi. Her iki cinsiyet karfl laflt r ld nda anlaml bir fark bulunmad. Sistemik hastal klardan hipertansiyon, diabetes melitus ve koroner arter hastal n n EUS ve polisomnografi sonuçlar üzerine etkisine bakt m zda hasta bireylerin sonuçlar normal bireylerin sonuçlar na benzerdi. Obezitenin uykuda solunum bozukluklar üzerinde önemli rolü bulunmaktad r (8). Tishler ilerleyen yaflla birlikte meydana gelen anatomik ve fizyolojik de iflikliklerin obezitenin USB üzerine etkinli ini azaltt n öne sürmüfltür (9). Malhotra ve arkadafllar genç ve yafll bireylerin üst havayolunu karfl laflt rd nda negatif bas nca karfl genioglossal yan tta belirgin bir azalma, farenksi çevreleyen kemik yap da de ifliklik, yumuflak damakta uzama ve farengeal ya dokusunda art fl oldu unu belirtmifller ve yafllanmayla farengael kollapsa yatk nl n artmas nda bu mekanizmalar n neden olabilece ini öne sürmüfllerdir (10). Ancoli-Israel ve ark. n n takip etti- i uzun süreli bir çal flmada yafll kiflileri 18 y l takip etti inde ise AH nin sabit kald n ve sadece vücut kitle indeksindeki art fla ba l de iflti i gözlenmifltir (4). Obezite bizim çal flmam zda istatistiksel olarak anlaml sonuç al nan tek risk faktörü idi. Yafll larda obezite OUAS için önemli bir risk faktörüdür ancak çal flmam z yafllanmayla birlikte meydana gelen anatomik ve fizyolojik de iflikliklerin obezitenin etkinli- i üzerinde ne kadar rol oynad n aç klamamaktad r. Kad nlara göre erkeklerde genel olarak OUAS daha s k görülmekte ve daha a r seyretmektedir (11). Boyun çevresi, yafl ve BK gibi faktörlerin bu farkta etkili oldu u düflünülmektedir. Yafl n ilerlemesiyle birlikte erkeklerde uykuda solunum bozuklu u riski makul seviyede art fl gösterirken, kad nlarda durmadan ve belirgin flekilde art fl göstermektedir. Bu art fltan kad nlarda menapozla birlikte hormon düzeylerinin de iflmesi suçlanm flt r (9). Benzer flekilde Bixler ve ark n n yapt çal flmada hormon tedavisi almayan postmenapozal dönmedeki kad nlarda OUA prevalans premenapozal dönemdeki kad nlarda ve hormon tedavisi alan postmenapozal dönemdeki kad nlara k yasla belirgin flekilde yüksek ve erkeklerin prevalans na daha yak n bulunmufl, menapozun kad nlar için önemli bir risk faktörü oldu unu belirtmifllerdir (12). Shahar ve arkadafllar postmenapozal dönemde hormon replasman kullan m n n yafl aras ndaki kad nlarda USB prevalans n en belirgin flekilde azaltt n, hormon replasman n n etkisinin yafl aras ndaki kad nlarda azald ve 70 yafl üzerindeki kad nlarda kalmad n göstermifltir (13). Bununla birlikte O Connor ve arkadafllar yafl gruplar göz önünde bulundurarak menapozun kad nlardaki uykuda solunum bozukluklar üzerinde çok az etkisi oldu unu ve cinsiyet hormonlar n n uyku apneli kiflilerde polisomnografik bulgular de ifltirmeyece ini belirtmifltir (11). Hormonal faktörlerin d fl nda Malhotra ve ark. ilerleyen yaflla birlikte negatif bas nca karfl genioglossal yan tta azalman n erkeklerde daha fazla oldu unu, kad nlarda ise erkeklere göre yumuflak damak uzunlu unun daha fazla artt n ortaya koymufltur (10). Bu durumda yafllanman n her iki cinsiyette farkl anatomik ve fizyolojik de iflikliklere neden olabilmesi de cinsiyetler aras ndaki fark n ortadan kalkmas nda rol almaktad r. Çal flmam zda kad n ve erkek hastalar aras nda EUS ve polisomnografi sonuçlar aras nda fark bulunmamas ileri yaflta cinsiyetin bir risk faktörü olmaktan uzaklaflt n göstermektedir. OUAS ve sistemik hastal k birlikteli i aras ndaki iliflkiyi gösteren birçok çal flma bulunmaktad r. Hader ve arkadafllar - n n yapt çal flmada AH 5 ve EUS>9 olan yafll larda mortalitenin ve hastanede kalma süresinin 1.5 kat daha fazla oldu unu ve gündüz uykululuk halinin mortalite için AH ve BK ye göre daha iyi bir gösterge oldu unu belirtmifllerdir (6). Koroner arter hastal, konjestif kalp yetmezli i, ve felç dahil kardiovasküler hastal k geliflme riski uykuda solunum bozuklu unun ciddiyeti ile do ru orant l bulunmufltur. Akut iskemik atak geçiren hastalarla ilgili bir çal flmada özellikle gece iskemik atak geçiren diabetik erkek hastalarda uykuda solunum bozuklu unun s k görüldü ü belirtilmifltir (14). Saylam ve arkadafllar n n yapt çal flmada OUAS ve sistemik hastal k birlikteli i de erlendirilmifltir. Çal flmada AH, boyun çevresi ve EUS ile sistemik hastal k varl aras nda iliflki saptanmam flt r, sistemik hastal olan grupta erkek cinsiyet hakimiyeti ve daha yüksek VK de erleri izlenmifltir (15). Köktürk ve Çiftçi nin yafl gruplar n k yaslad çal flmada hipertansiyonun bulunma s kl yafll hastalarda orta yafltaki hastalara göre anlaml olarak yüksek bulunmufltur (16). Sistolik-diastolik hipertansiyon sempatik sinir sisteminin önemli bir rol ald birçok etyolojik faktörü yans t rken, izole sistolik hipertansiyon yafla ba l arteriyel komplians n azalmas ndan kaynaklan r (17). Haas ve arkadafllar n n yapt bir çal flmada uykuda solunum bozukluklar n n 60 yafl alt nda sistolik-diastolik hipertansiyonla iliflkili bulunurken, 60 yafl üzerindeki kiflilerde sistolik-diastolik hipertansiyonla uyku solunum bozukluklar aras nda iliflki bulunmam fl. zole sistolik hipertansiyon ise her iki yafl grubunda da uyku solunum bozukluklar ile iliflkili bulunmam fl (18). Yine Bixler ve arkadafllar n n yapt çal flmada hipertansiyon ve uykuda solunum bozuklu u aras ndaki iliflki genç hastalarda (özellikle normal kiloda olanlarda) daha belirginken yafl ilerledikçe bu iliflki azalmaktad r ve cinsiyet veya menapoz hipertansiyonla uykuda solunum bozuklu u aras ndaki iliflkiyi etkilememektedir (19). Bixler ve arkadafllar n n yapt çal flmada yafl n ilerlemesiyle uyku apne prevalans n n artt ancak apnenin klinik cid- 10 TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2012; 15(1)

8 GER ATR K OBSTRÜKT F UYKU APNE H POPNE SENDROMLU HASTALARDA R SK FAKTÖRLER N N DE ERLEND R LMES diyetinin daha genç yafltaki bireylere göre azald görülmüfltür. Buna göre en a r apne gençlerde görülme e ilimindedir. Minimum SaO2 apne görülmeyen yafll kiflilerde daha düflük seyreder, ancak apne görülen genç kiflilerde en düflük seviyede bulunmufltur (20). Lavie kronik intermitan hipoksiye ba l geliflen potansiyel kardioprotektif etkiyle ilgili son bulgularla birlikte orta seviyede uyku apnesi olan yafll lar n sa kal m avantajlar birlefltirildi inde apnenin yafll larda uyku s ras nda adaptasyon yollar n aktive etme olas l n art rd n öne sürmüfltür (21). Çal flmam zda hipertansiyon, koroner arter hastal veya diabetes mellitus bulunan hastalar ve sistemik hastal bulunmayan hastalar aras nda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmam flt r. Bu durum ilerleyen yaflta bu hastal klar n USB üzerine etkinli inin azald n düflündürebilir. Obezite ileri yaflta OUAS aç s ndan halen önemli bir risk faktörüdür ancak çal flmam zda daha genç popülasyonla karfl - laflt rma yap lmad ndan etkinli inde azalma olup olmad - n de erlendiremiyoruz. Cinsiyetin risk faktörü olarak etkinli inin kalmad n görüyoruz. E er çal flmada kad n hastalarda hormon replasman kullan m sorgulansayd, bu azalmada hormon de ifliminin nekadar etkili oldu unu da de erlendirebilirdik. Bunun d fl nda sistemik hastal klardan diabetes mellitus ve koroner arter hastal na sahip hastalar n say s azd. Bu da çal flmada bu hastal klar için elde etti imiz sonuçlar n etkinli ini azaltmaktad r. Sonuç olarak 65 yafl üzerindeki hastalarda obezite, cinsiyet ve sistemik hastal klar n OUAS üzerine etkisi araflt rd m z çal flmam zda sadece obezitenin daha yüksek AH de erleriyle iliflkili oldu u görülmüfltür. Cinsiyet ve sistemik hastal klarla OUAS aras nda ise iliflki bulunmam flt r. KAYNAKLAR 1. Wolkove N, Elkholy O, Palayew M. Sleep and aging: 1. Sleep disorders commonly found in elderly people. CMAJ 2007;176(9): (PMID: ). 2. Young T, Palta M, Dempsey J, Skatrud J, Weber S, Badr S. The occurence of sleep-disordered breathing among middleaged adults. N Engl J Med 1993;328: (PMID: ). 3. Redline S, Kirchner L, Quan SF, Gottlieb DJ, Kapur V, Newman A. The effects of age, sex, ethnicity, and sleep disordered breathing on sleep architecture. Arch Intern Med 2004;164: (PMID: ). 4. Ancoli-Israel S, Gehrman P, Kripke DF, et al. Long-term follow-up of sleep disordered breathing in older adults. Sleep Med 2001;2:511-6.(PMID: ). 5. Young T, Shahar E, Nieto FJ, et al. Predictors of sleep-disordered breathing in community-dwelling adults: The sleep hearth health study. Arch Intern Med 2002;162: (PMID: ). 6. Hader C, Hinz M, Welz-Barth A, Rasche K. Sleep disordered breathing in the elderly: a three year longitudinal cohort study. J Physiol Pharmacol 2006;57 supp 4: (PMID: ). 7. Neikrug AB, Ancoli-Israel S. Sleep disorders in the older adult: a mini review. Gerontology. 2010; 56(2): (PMID: ). 8. Young T, Peppard PE, Taheri S. Excess weight and sleep-disordered breathing. J Appl Physiol 2005;99: (PMID: ). 9. Tishler PV, Larkin EK, Schluchter MD, Redline S. Incidence of sleep-disordered breathing in an urban adult population. The relative importance of risk factors in the development of sleepdisordered breathing. JAMA 2003;289: (PMID: ). 10. Malhotra A, Huang Y, Fogel R, et al. Aging influences on pharyngeal anatomy and physiology: The predisposition to pharyngeal collapse. Am J Med 2006;119(1):72.e (PMID: ). 11. O Connor C, Thornley KS, Hanly PJ. Gender differences in the polysomnographic features of obstructive sleep apnea. Am J Respir Crit Care Med 2000;161: (PMID: ). 12. Bixler EO, Vgontzas AN, Lin HM, et al. Prevalence of sleep disordered breathing in women: effects of gender. Am J Respir Crit Care Med 2001;163(3 pt 1): (PMID: ). 13. Shahar E, Redline S, Young T, et al. Hormone replacement therapy and sleep-disordered breathing. Am J Respir Crit Care Med 2003;167(9): (PMID: ). 14. Bassetti CL, Milanova M, Gugger M. Sleep-disordered breathing and acute ischemic stroke: diagnosis, risk factors, treatment, evolution and long-term clinical outcome. Stroke 2006;37: (PMID: ). 15. Saylam G, Selçuk ÖT, F rat H, et al. Merkezimizde incelenen hastalarda t kay c uyku apne hipopne sendromu ve sistemik hastal k birlikteli i. KBB-Forum 2009;8(2): Köktürk O, Ulukavak Çiftçi T. Yafll larda uykuda solunum bozukluklar. Turkish Journal of Geriatrics 2004;7(1): Lakatta EG, Levy D. Arterial and cardiac aging: major shareholders in cardiovascular disease enterprises: Part I: aging arteries: a set up for vascular disease. Circulation 2003;107(1): (PMID: ). 18. Haas DC, Foster GL, Nieto FJ, et al. Age-dependent associations between sleep-disordered breathing and hypertension: Importance of discriminating between systolic-diastolic hypertension and isolated systolic hypertension in the sleep heart health study. Circulation 2005;111: (PMID: ). 19. Bixler EO, Vgontzas AN, Lin H, et al. Association of hypertension and sleep-disordered breathing. Arch Intern Med 2000;160: (PMID: ). 20. Bixler EO, Vgontzas AN, Ten Have T, Tyson K, Kales A. Effects of age on sleep apnea in men: I. Prevalence and severity. Am J Respir Crit Care Med 1998;157: (PMID: ). 21. Lavie P, Lavie L. Unexpected survival advantage in elderly people with moderate sleep apnoea. J Sleep Res 2009; 18(4): (PMID: ). TÜRK GER ATR DERG S 2012; 15(1) 11