NTF İNŞAAT TİC. LTD. ŞTİ.

Transkript

1 KALKER OCAĞI PROJESİ (YAMANLI II HES PROJESİNE MALZEME TEMİNİ) ADANA İLİ SAİMBEYLİ KÖYÜ EYÜPLÜ KÖYÜ KÖK ÇEVRE MÜŞAVİRLİK MÜH. İNŞ. MAD. TAR. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Ş.Mustafa Mah. Atatürk Cad. Ata İşMerkezi Kat: 3 No: 316 Tarsus/MERSİN Telefon - Faks : info@kokmuhendislik.com ADANA/ 2013

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ NTF İNŞAAT TİC. LTD. ŞTİ. KIZ KULESİ SOKAK NO:12 GAZİOSMANPAŞA - ANKARA TEL: FAKS: KALKER OCAĞI PROJESİ TL ADANA İLİ SAİMBEYLİ İLÇESİ EYÜPLÜ KÖYÜ Ruhsat Alanına Ait Köşe Koordinatları NO UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 Y X ENLEM BOYLAM R R R R R R Toplam : 59,45 m 2 Ocak İşletme Alanına Ait Köşe Koordinatları NO UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 Y X ENLEM BOYLAM Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Toplam : 15,63 m 2 Bitkisel Toprak Depolama Alanına Ait Köşe Koordinatları NO UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 Y X ENLEM BOYLAM B B B B Toplam : m 2 EK-II MADDE 49 - MADENCİLİK PROJELERİ: A) MADENLERİN ÇIKARILMASI (EK-I DE YER ALMAYANLAR),

3 PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORU SUNUM TARİHİ KÖK ÇEVRE MÜŞAVİRLİK MÜH. İNŞ. MAD. TAR. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Ş.MUSTAFA MAH. ATATÜRK CAD. ATA İŞMERKEZİ KAT: 3 NO: 316 TARSUS/MERSİN TEL : 0 (324) FAKS : 0 (324)

4 İÇİNDEKİLER 1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 1 a) Projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı,... 1 b) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.)... 9 c) Atık üretimi miktarı (katı, sıvı, gaz vb.) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri, ç) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, d) Projenin muhtemel çevresel etkilerine karşı alınacak tedbirler PROJENİN YERİ a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri), b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) SONUÇLAR NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER NI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI i

5 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1a.1. Kalker Ocağı İçin Üretim Çalışma Tablosu... 2 Tablo 1.a.2. Ruhsat Alanına Ait Köşe Koordinatları... 3 Tablo 1.a.3. Ocak İşletme Alanına Ait Köşe Koordinatları... 3 Tablo 1.a.4. Bitkisel Toprak Depolama Alanına Ait Köşe Koordinatları... 3 Tablo 1.a.5. Proje Kapsamında Kullanılacak Olan Makine ve Ekipmanlar... 9 Tablo 1.c.1. İş Makinelerinin Akaryakıt Sarfiyatı Tablo 1.c.2. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo 1.c.3. Etkin Baca Yüksekliğine Göre F,f,G,g Parametrelerinin Belirlenmesi. 17 Tablo 1.c.4. Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması Tablo 1.c.5. Rüzgar Hızları Tespiti Tablo 1.c.6. Yayılma Sınıfları Tablo 1.c.7. Yayılma Sınıfları Ve Uh Değerleri Tablo 1.c.8. Çöken Toz Partiküllerin Dağılımı (μg/m3) Tablo 1.c.9. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3) Tablo 1.c.10. Geçiş Dönemlerinde Geçerli Olacak Uzun Vadeli ve Kısa Vadeli Sınır Değerler Tablosu Tablo 1.c.11. Makine Ekipmanlarından Kaynaklanan Gürültü Değerleri Tablo 1.c.12. Makine ve Techizattan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi ii

6 Tablo 1.c.13. Mesafeye Göre Hesaplanan Titreşim Hızı Değerleri Tablo 1.c.14. Bina Temeli Titreşim Hızı Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981 ) Tablo 1.c.15. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri Tablo 2.b.1. Memeliler iii

7 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1.a.1. İş Akım Şeması... 2 Şekil 1.a.2. Patlatma Dizaynı Şekil 1.a.3. Patlatma Dizaynı Şekil 1.c.1. Çöken Tozların Dağılımı Grafiği Şekil 1.c.2. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı Grafiği Şekil 1.c.3. Gürültü Dağılım Grafiği (0 100 metre) Şekil 1.c.4. Gürültü Dağılım Grafiği ( metre) Şekil 1.ç.1. Acil Müdahele Planı iv

8 1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı, Dosyaya konu faaliyet; Adana İli, Saimbeyli İlçesi Eyüplü Köyü sınırları içerisinde; NTF İnşaat Tic. Ltd. Şti. tarafından Erişim Numaralı, 59,45 hektar ruhsat alanı içerisinde toplam 15,63 hektar ( m 2 ) büyüklüğündeki alanda; Yamanlı II HES Projesi için gerekli olan malzemenin temini amacı ile, Kalker Ocağı Projesi işletilmesidir. Kalker Ocağından çıkarılan malzeme; faaliyet sahibine ait kırma-eleme tesisinde boyutlandırılacak ve hazır beton tesisinde beton imalatında kullanılacaktır. Hazır beton tesisinde üretilecek olan betonlar ise Yamanlı II HES Projesi inşaatında kullanılacaktır. Söz konusu proje sahası; kuş uçuşu Eyüplü Köyüne 3,2 km, Hocabey Mahallesine 1,4 km mesafededir. Proje alanına en yakın yerleşim yeri Hocabey Mahallesine ait 700 metre mesafedeki evdir. Proje kapsamında kırma eleme ve hazır beton tesisi kurulmayacak olup, yalnızca kalker ocağı işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası EK:1 de, 1/ ve 1/ ölçekli topoğrafik haritalar EK:2 de, 1/5.000 ölçekli genel vaziyet planı EK:3 te ve proje alanına fotoğraflar EK:4 te verilmiştir. Projenin İş Akım Şeması Ocak sahasında elde edilen malzeme faaliyet sahibine ait kırma eleme tesislerine sevk edilecek ve burada boyutlandırıldıktan sonra yine faaliyet sahibine ait hazır beton tesislerinde beton imalatında kullanılacaktır. Hazır beton tesisinde üretilecek olan betonlar ise Yamanlı II HES Projesi inşaatında kullanılacaktır. 1

9 Şekil 1.a.1. İş Akım Şeması Projenin Kapasitesi Kalker ocağının üretim kapasitesi, yıllık m 3 ( ton) olarak planlanmıştır. Kalkerin yoğunluğu, faaliyet sahibinden alınan bilgilere göre 2 ton/m 3 olarak alınmış olup kalker üretim miktarları aşağıda tablo olarak verilmiştir. Tablo 1a.1. Kalker Ocağı İçin Üretim Çalışma Tablosu Zaman Periyotları Üretim Miktarı (ton) Üretim Miktarı (m3) Yıllık Üretim Aylık Üretim Ortalama Günlük Üretim Ortalama Saatlik Üretim Vardiya Sayısı 8 saat/ 1 Vardiya Çalışma Süreleri 10 ay/yıl, 250 gün/yıl, 25 gün/ay, 8 saat/gün Projenin 3 yıl faaliyet göstermesi planlanmakta olup, 3 yılın sonunda toplam ton malzeme, yıllık ton malzeme üretilmesi planlanmaktadır. Projenin Kapladığı Alan 59,45 hektar ( m 2 ) büyüklüğündeki ruhsat alanı içerisinde, 15,63 hektarlık alanda ocak faaliyetleri sürdürülecektir. 2

10 Tablo 1.a.2. Ruhsat Alanına Ait Köşe Koordinatları KÖŞE UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 NOKTALARI Y X ENLEM BOYLAM R R R R R R Toplam : 59,45 m 2 Tablo 1.a.3. Ocak İşletme Alanına Ait Köşe Koordinatları KÖŞE UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 NOKTALARI Y X ENLEM BOYLAM Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Toplam : 15,63 m 2 Tablo 1.a.4. Bitkisel Toprak Depolama Alanına Ait Köşe Koordinatları KÖŞE UTM ED50 COĞRAFİK WGS84 NOKTALARI Y X ENLEM BOYLAM B B B B Toplam : m 2 Projenin Teknolojisi Kalker Ocağından malzemenin çıkarılması için basamak patlatma tekniği ve gecikmeli saniyeli ateşlemeli fitiller kullanılacaktır. Çalışma alanının köşe noktalarına poligon taşları dikilerek çalışma alanının sınırları belirlenecek ve bu sınırların dışında hiçbir çalışma yapılmayacaktır. Ocak içi yollar düzenli olarak sulanarak toz oluşumu minimize edilecektir. Ocakta üretime başlanmadan önce bitkisel toprak sıyrılacak olup, üretim sonrası arazi ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere çalışma alanı içerisinde depolanacaktır. 3

11 Bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra delme, patlatma işlemi yapılıp, ekskavatör yardımıyla malzeme yerinden sökülüp, kamyonlara yüklenerek, faaliyet sahibine ait kırma eleme tesisine nakledileektir. Ocak sahasında açık işletme yöntemlerinden basamaklarda delme patlatma yöntemi uygulanacak olup galeri usulü patlatma kesinlikle yapılmayacaktır. Açık ocak işletme prensipleri gereğince; basamakların yükseklik ve genişliği emniyet açısından tehlike oluşturmayacak ölçülerde ve iş makinelerinin manevra, yükleme, boşaltma v.b. işlemlerini engellemeyecek şekilde yapılandırılacaktır. Basamak yüksekliği 10 m., basamak genişliği ise 10 m. olacaktır. Basamak şev açısı, iş güvenliği açısından tehlikeli olmayacak seviyelerde tutulacak olup genel şev açısı ise 70 olarak planlanmaktadır. Kalker malzemesinin üretileceği ocak sahasına ait imalat haritası ve kesiti ek olarak verilmiştir (Bkz.Ek-8). Ocak sahasında kayacın genel karakteristik özelliklerine bağlı olarak delik çapı ve patlayıcı madde miktarları değişkenlik gösterecek olup genel olarak delik boyunun 2/3 ü kadar patlayıcı madde konulması, kalan kısmının sıkılama maddesi ile doldurulması planlanmaktadır. Ocak alanında patlayıcı madde olarak ANFO kullanılacak, yemlemede dinamit, yapılacak patlatmalarda ateşleme için 30 milisaniye gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Patlayıcı maddeler ilgili firmalardan ihtiyaca göre temin edilecek olup sahada depolanması söz konusu değildir. AN-FO, amonyum nitrat ile fuel-oilin (veya mazotun) % 5-6 oranında karıştırılması ile elde edilen patlayabilir bir karışımdır. Dünya da ve Türkiye de en çok tüketilen patlayabilir karışımdır. Detonasyon hızı, 250 mm çapındaki bir patlatma deliğinde 4,4 m/s ye ulaşmaktadır. AN-FO, 50 mm den daha düşük çaplı deliklerde sabit bir detonasyon hızına ulaşamaz. İdeal olarak, orta ve geniş çaplı ( mm) deliklerde en yüksek patlatma hızına ulaşmaktadır. AN-FO nun patlatılabilmesi için daha yüksek bir dinamit kapsül vb. ile ateşlenmesi gerekmektedir. 4

12 Ocak sahasında patlayıcı maddelerin kullanımı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Kullanılacak patlayıcı maddeler, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük hükümleri kapsamında satın alınacak ve kullanılacaktır. Proje alanında patlayıcı madde deposu yapılmayacak, patlayıcı hizmeti veren yetkili firmalardan patlayıcılar satın alınacak ve yetkili kişiler tarafından ocak sahasına taşınımları sağlanacaktır. Ocak sahasındaki patlatma işlemleri ehliyetli kişiler tarafından gerçekleştirilecektir. Üretiminin gerçekleştirileceği alanlarda cevherler yüzeyde gözlenmekte olup, bitkisel toprak miktarı ortalama 30 cm kalınlığında ve ocak sahasında çalışmaya başlamadan önce bitkisel toprak sıyrılarak bitkisel toprak depo alanında depolanacaktır. Basamak Yüksekliği 10m 70 o Basamak Genişliği 10 m Şekil 1.a.2. Patlatma Dizaynı 1 5

13 Şekil 1.a.3. Patlatma Dizaynı 2 Dilim Kalınlığı (B): İstenilen tane boyutunu elde etmek için yapılacak deneme atımları neticesinde dilim kalınlığı tespit edilecektir. Ancak burada B değeri istenilen tane boyutunun küçük olması için 2 m olarak alınmıştır. Deliklerin Ayna Yüzeyine Mesafesi (C): C = 2/2 C = 2 / 2 = 1 m Delikler Arası Mesafe (S): S = 1,4 B S = 1,4 2 = 2,8 m Delik Taban payı (U): U = 0,4 B U = 0,4 x 2 = 0,8 m 6

14 Basamak Yüksekliği (H): Basamak yüksekliği işletme şartları göz önüne alındığında 10 m olarak belirlenmiştir. Delik Derinliği (Hı): Hı = H + U = ,8 = = 10,8 m Patlayıcı şarjı (He): He = Hı x1/2 = 10,8 x 2/3 = 7,2 m Patlayıcı Madde Miktarının Belirlenmesi ANFO Miktarı: W ANFO = Lb He Lb ( 1 m delikteki ANFO miktarı) = Vb SGe Vb ( 1 m delikteki boşluk hacmi) = πr 2 1m = 3,14 (4,45cm) cm= 6218 cm 3 SG e (ANFO nun yoğunluğu) = 0,85 gr/cm 3 L b = 6218 cm 3 0,85 gr/cm 3 = 5285 gr = 5,285 kg miktarı ) W ANFO = L b H e = 5,285 kg/m 7,2 m = 38 kg ( Bir delik içerisindeki ANFO Bir Deliğin Patlatacağı Kayaç Hacmi = Toplam Delik Boyu * Delikler Arası Mesafe * Yük Mesafesi = 10,8 x 2,8 x 2 = 60,48 m 3 /delik 7

15 Bir Patlatmadan Çıkacak Malzeme Miktarı 60,48 m 3 /delik x 30 delik = m 3 (3.628 ton) Patlayıcı Faktörü (Özgül Şarj) Hacmi P.F. (Ö.Ş) = Bir Delik İçin Gerekli Anfo Miktarı / Bir Deliğin Patlatacağı Kayaç P.F. (Ö.Ş) = 38 kg / 60,48 m 3 P.F. (Ö.Ş) = 0,62 kg/ m 3 Proje kapsamında yapılacak olan patlatmalarla ilgili olarak, rezonans hesabı gerektiği taktirde uzman kuruluşlara test ettirilecektir. Proje kapsamında yıllık toplam m 3 patlatma ile ilgili detaylar aşağıda verilmiştir. malzeme alınacak olup yapılacak Toplam Delik = Bir yılda toplam üretilecek malzeme miktarı / Bir deliğin patlatacağı kayaç hacmi Yıllık delik sayısı = m 3 / 60,48 m 3 /delik Yıllık delik sayısı = 2480 delik Patlatma aşamasında bir patlatmada toplam 30 adet delik kullanılacak olup; = 2480 delik/yıl / 30 delik/patlatma = 83 patlatma/yıl yapılacaktır. Proje kapsamında yıllık 83 patlatma yapılacak olup yaklaşık 3-4 günde bir patlatma yapılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak iş makineleri ve adetleri aşağıdaki tabloda listelenmiştir. 8

16 Tablo 1.a.5. Proje Kapsamında Kullanılacak Olan Makine ve Ekipmanlar Makinenin Cinsi Adedi Arazöz 1 Ekskavatör 1 Kamyon 3 Yükleyici 1 Wagon Drill 1 Projede Çalışacak Personel Sayısı Proje kapsamında toplam 10 personel çalışacak olup ocak sahasında 1 adet teknik nezaretçi, 2 adet operatör, 4 adet şoför, 2 işçi ile 1 adet idari personel olmak üzere 10 kişi görev alacaktır. türü vb.) b) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji Arazi Kullanımı Kalker Ocağı; Adana İli, Saimbeyli İlçesi, Eyüplü Köyü sınırları içerisinde, 59,45 hektar ruhsat alanı içerisinde toplam 15,63 hektar büyüklüğündeki alanda planlanmaktadır. Proje sahası orman arazisi özelliği taşımakta olup yapılan çalışmalar sırasında arazinin doğal yapısı korunacak ve ayrıca söz konusu alanda herhangi bir çalışma yapılmadan önce orman kanunu kapsamında Orman izin Dosyaları hazırlanacak ve Orman Genel Müdürlüğü ne onaylatılıp gerekli tüm izinler alınacaktır. İzni alınan tüm alanlar ile ilgili tüm onaylı belgelerin bir nüshası Adana İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ne verilecektir. Su Kullanımı Personelin su kullanım miktarı Proje kapsamında toplam 10 personelin çalıştırılması planlanmakta olup çalışacak personellerin tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik kapsamında kişi başına günlük su tüketim miktarı 200 litre alınarak; Günlük Su İhtiyacı = Personel Sayısı x Günlük Ortalama Su Gereksinimi 9

17 Günlük Su ihtiyacı = 10Kişi x 200 lt-kişi/gün = lt/gün = 2 m 3 /gün Sulama suyu miktarı Yolların sulanması işlemi, günde 2 kez yapılacaktır. Bu nedenle günde 1 m 3 su kullanımı olacaktır. Kurak ve yağışsız geçen mevsimlerde yollarının sulama sayısı gerektiği ölçülerde arttırılacaktır. Buna göre proje kapsamında kullanılacak günlük toplam su kullanım miktarı; Miktarı Toplam su kullanım miktarı = Personel Kullanma Suyu Miktarı + Sulama Suyu = 2 m 3 /gün + 1 m 3 /gün = 3 m 3 /gün olacaktır. Personelin içme suyu; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik standartlarına göre üretilen damacanalar ile, Personelin kullanma ve sulama suyu ise, proje sahasının yanında yer alan dereden, DSİ Bölge Müdürlüğünden ilgili izinler alındıktan sonra proje alanının yanında bulunan Göksu Deresinden tankerler yardımıyla proje sahasına taşınacaktır. Enerji Kullanımı Proje kapsamında kullanılacak elektrik enerjisi, abonelik şartları yerine getirilerek elektrik dağıtımını sağlayan kuruluştan temin edilecektir. Malzemenin taşınması sırasında kamyonlar tarafından kullanılacak motorin ise bölgedeki akaryakıt istasyonlarından tankerler yardımı ile sağlanacaktır. c) Atık üretimi miktarı (katı, sıvı, gaz vb.) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri, Ocak sahasında bitkisel toprak sıyrılma işlemi yapıldıktan sonra doğrudan üretime geçileceğinden dolayı herhangi bir inşaat aşaması olmayacak olup, işletme aşamasında oluşacak atıklar aşağıda ayrı ayrı incelenmiştir. 10

18 Evsel Nitelikli Katı Atıklar Proje kapsamında toplam 10 personel çalışacak olup personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı; kişi başına 1,14 kg/gün (kişi başı günlük ortalama belediye katı atık miktarı, TÜİK, 2010) atık oluşacağı kabulü ile 10 kişi x 1,14 kg/gün = 11,4 kg/gün olacaktır. Oluşacak günlük 11,4 kg evsel nitelikli katı atıklar; ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek çöp konteynerlerinde biriktirilecek ve evsel nitelikli bu katı atıkların bertarafı Saimbeyli Belediyesi ile yapılacak olan protokoller çerçevesinde, Belediyeye ait çöp kamyonları ile taşınıp bertaraf edilecektir. Evsel nitelikli katı atıklar içerisinde tekrar kullanımı ve geri dönüşümü mümkün olan katı atıklar (kâğıt, cam, plastik ve metal kutular) ayrı konteynerlerde toplanacak ve lisanslı tesislere verilecektir. Evsel nitelikli katı atıklar toplanırken, depolanırken ve taşınırken Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile bu yönetmeliklerde yapılacak değişikliklerdeki ilgili hükümlere aynen uyulacaktır. Evsel Nitelikli Atık su tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik e göre çalışan personelin sosyal amaçlı su gereksinimi ortalama 200 lt/gün kabul edilerek hesaplama yapılmıştır. Çalışacak toplam 10 personelden kaynaklanacak atık su miktarı; 200 lt/gün x 10 kişi = lt/gün = 2 m 3 /gün olacaktır. Oluşacak evsel nitelikli atık sular, Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğince; faaliyet süresi kapsamında 11

19 açılacak ve 75 m 3 hacimli sızdırmasız fosseptik çukurunda biriktirilecek olup belirli aralıklarda vidanjör ile taşınarak Saimbeyli Belediyesi tarafından bertarafı sağlanacaktır. Açılması planlanan sızdırmasız fosseptik planı ek olarak sunulmuştur (Bkz. Ek-5). Bitkisel Atık Yağlar Proje kapsamında çalışan işçilerin yemek ihtiyacı yemek firmaları tarafından gerçekleştirilecek olup bitkisel atık yağ oluşması söz konusu değildir. Madeni Atık Yağlar Faaliyet kapsamında çalışacak iş makine ve ekipmanlarının bakım ve onarımları periyodik olarak yetkili servislerinde yapılacak olup, proje alanında atık yağ, filtre gibi makine kökenli atıklar oluşmayacaktır. Sahada gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında, araçlarının bakım onarımları, yağ değişimlerinin yapılması zorunlu olduğu durumlarda, Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Madde 2 deki ve yönetmelikteki tüm hükümlere ve Tarihli ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine aynen uyulacaktır. Tıbbi Atıklar Çalışacak personelin sağlık probleminde en yakın sağlık kuruluşuna gönderilecek ve gerekli müdahalesinin yapılması sağlanacak olup tesiste personelden kaynaklı tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Oluşması muhtemel durumlarda ise; tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve bertaraf edilmesi tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin esaslarında belirtilen özellikte poşet ve kaplarda biriktirilecek ve aynı yönetmelik hükümlerine göre Tıbbi Atık Taşıma Lisansına sahip araçlar ile toplanarak bertaraf edilecektir. 12

20 Atık Pil ve Akümülatör Sahada gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında, kullanılacak iş makinelerinin akü değişimleri ilgili servislerinde yapılacak olup sahada herhangi bir kullanılmış atık akümülatör tehlikeli atık olarak çıkmayacaktır. Oluşması durumunda ise kullanılmış atık akümülatörler, saha içinde, üstü kapalı sızdırmaz beton zemin üzerinde, sızdırmaz kaplarda geçici olarak depolanacak ve üreticisine teslim edilerek bertarafı sağlanacaktır. Kullanılacak ekipmanlardan kaynaklı herhangi bir atık pil oluşmayacaktır. Atık pil ve akümülatörler, tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak toplanıp yönetmelik esaslarına göre bertaraf edilecektir. Gaz Atıklar Emisyon Tablo 1.c.1. İş Makinelerinin Akaryakıt Sarfiyatı EKİPMAN Sayısı Motorin Sarfiyatı (lt/sa, Ort.) Toplam Sarfiyat (günlük) Arazöz Ekskavatör Kamyon Yükleyici Wagon Drill TOPLAM 7 Adet Bu amaçlara yönelik olarak iş makinelerinin çalışma günlerinde ortalama günde 2080 litre motorin harcayacağı ön görülmektedir. Kullanılacak iş makineleri ve araçların egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak yaptırılacak ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik hükümleri gereği egzoz emisyonları için belirlenmiş olan sınır değerleri sağladıkları belgelendirilecektir. 13

21 Toz Planlanan projenin arazisinin düzenlenmesi, malzemenin yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması işlemleri sırasında toz meydana gelecektir. Toz emisyonlarının en aza indirilebilmesi için, kamyonların üzerleri kapatılacak, yükleme ve boşaltma işlemleri sırasında savurma yapılmayacak, kuru havalarda kaplamasız yolların sulanması sağlanacaktır. Kalker Ocağı Projesi; proses itibari tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasında Dair Yönetmelik kapsamında Ek.2- Madde 2.18 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup b, II.Grup (kireçtaşı dahil), IV.Grup, V.Grup larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar kapsamında değerlendirilmektedir. Kalker Ocağı Projesi; üretim kapasitesi yönünden yönetmelikte belirtilen sınır değerin üzerinde olduğundan emisyon konulu Çevre İzni alınacaktır. Proje kapsamında; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, EK 12 de verilen Tablo 12.6 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri kullanılmış olup faktörler aşağıda tablo olarak verilmiştir. Tablo 1.c.2. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri KAYNAKLAR EMİSYON FAKTÖRLERİ KG/TON KONTROLSÜZ KONTROLLÜ Yükleme 0,010 0,005 Nakliye 0,7 0,35 Boşaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Toz Hesaplamaları 1 patlatmada çıkacak malzeme miktarı = ton / patlama 14

22 * Patlatmadan Kaynaklanan Toz Emisyonu 0,080 kg/ton x ton/patlatma = 145,12 kg/patlatma Yapılması planlanan patlatma işlemindeki toz emisyonu 145,12 kg/patlatmadır. Patlatma işlemlerinde oluşacak tozlar anlık toz miktarları olduğundan, toz dağılım modellemesindeki işlemlere katılmazlar. Patlatmadan önce ocaktaki ayna yüzeyi ıslatılarak çıkması muhtemel toz partikülleri en az seviyeye indirilecektir. * Malzemenin Sökülmesi Sırasında Meydana Gelecek Toz Emisyonu 0,025 kg/ton x 150 ton/saat = 3,75 kg/saat (Kontrolsüz) 0,0125 kg/ton x 150 ton/saat = 1,87 kg/saat (Kontrollü) Emisyonu *Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Aşamasında Meydana Gelecek Toz 0,010 kg/ton x 150 ton/saat = 1,5 kg/saat (Kontrolsüz) 0,005kg/ton x 150 ton/saat = 0,75 kg/saat (Kontrollü) * Nihai Nakliyesi Aşamasında Meydana Gelecek Toz Emisyonu Saatte 150 ton malzeme üretileceği varsayılırsa, 1 saatte 25 tonluk araçların 6 sefer yapması gerekmektedir. Malzemenin nakliyesi aşamasında yaklaşık 1 kilometrelik stabilize servis yolu kullanılacaktır. 0,7kg/km-araç x 1 km x 2(gidiş-geliş) x 6 sefer/1saat = 8,4 kg/saat (Kontrolsüz) 0,35kg/km-araç x 1 km x 2(gidiş-geliş) x 6 sefer/1saat = 4,2 kg/saat (Kontrollü) Kalker Ocağındaki Toplam Kontrolsüz Emisyon Değeri : 3,75 kg/sa + 1,5 kg/sa + 8,4 kg/sa = 13,65 kg/sa Kalker Ocağındaki Toplam Kontrollü Emisyon Değeri: 15

23 1,87 kg/sa + 0,75 kg/sa + 4,2 kg/sa = 6,82 kg/sa Üretim aşamasında meydana gelecek toz emisyonu hesaplamaları kontrollü ve kontrolsüz olacak şekilde yukarıda hesaplanmış olup, her iki değerde yönetmelik sınır değerler üzerinde hesaplanmıştır. Proje alanı ile ilgili aşağıda yapılan hava kalitesi modelleme çalışması en kötü senaryo göz önüne alınarak, kontrolsüz şartlara göre yapılmıştır. Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi Toz modellemesinde Çevre Mevzuatı formül- II kullanılmıştır. Formul II ( Griffort Dipersiyon) () : x yönünde integrasyon değişkeni x,y,z : Tepe noktasında kartezyen koordinatlar (x, yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda) y : yatay (verilen örnekte 0) z : dikey ( Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıştır) C(x,y,z) : Tepe noktasında herhangi bir yayılma durumu için hava kirlenmesine katkı değeri (mg/m3), (1µg = 0,001 mg dir) Q Z : Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi : Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m) (Havada asılı partiküllerde 10, çöken tozlarda 0 alınmıştır) Uh : Rüzgar hızı (m/s) yatay ve dikey yayılma parametreleri (m) Çöken Toz miktarı Hesabı : 16

24 (Çevre Mevzuatı Formül III ) d(x,y) = (mg/m2-saat) Etkin baca yüksekliği 50 m. nin altında ise; Tablo 1.c.3. Etkin Baca Yüksekliğine Göre F,f,G,g Parametrelerinin Belirlenmesi Yayılma Sınıfı F f G g A(Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219 B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108 C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996 C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885 D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774 E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662 Tablo 1.c.4. Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması (Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk oranları) Yer Rüzgar hızı (m/sn) Gündüz saatleri (güneş ışıması altında) Kapalılık Durumu (0/8-2/8) (3/8-5/8) (6/8-8/8) Bulutlu Bulutlu Bulutlu 1 ve daha küçük B B B B B C/I B B C/I B C/I C/II 4.5 ve daha büyük C/I C/II C/II Yayılma sınıfının tespiti, mevcut meteorolojik veriler ve günlük havanın kapalılık durumu göz önüne alınarak yapılır. Adana ilinde yıllık kapalılık durumu ortalama 5,5 olup; 3/8-5/8 oranı dahilindedir. Tablo 1.c.5. Rüzgar Hızları Tespiti Ua (m/sn) 1.4 ve daha küçük 'dan büyük 12 Rüzgar Hızı (Uh) Değerinin hesaplanması UR(m/sn) M U h U R ( h / za ) formülü kullanılır. 17

25 za = Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği (10 m) h = Etkin baca yüksekliği (10 m) M için ise aşağıdaki değerler alınır. Tablo 1.c.6. Yayılma Sınıfları Yayılma sınıfı M A (Çok kararsız) 0.09 B (Kararsız) 0.20 C/I (Nötral) 0.22 C/II (Nötral) 0.28 D (Kararlı) 0.37 E (Çok kararlı) 0.42 Tablo 1.c.7. Yayılma Sınıfları Ve Uh Değerleri Yön (U a )(m/sn) (U R )(m/sn) (U h )(m/sn) Yayılma sınıfı N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Hesaplamalar sonucunda, yönlere göre yayılma sınıfları Adana İli meteorolojik verileri göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Meydana Gelen Tozun Yayılım Hesapları; Q = 13,65 kg/ saat 18

26 İşletme aşamasında meydana gelecek toplam tozun % 80 ını (edinilen tecrübelere göre) 10µ dan büyük partiküller oluşturmaktadır. Havada asılı partiküller için Q = 2,73 kg h = 20 m. z = 10 m. (10µ dan küçük partiküller için) (edinilen tecrübelere göre) olarak alınmıştır. Çöken toz miktarı için Q = 10,92 kg h = 20 m. z = 0 (10µ dan büyük partiküller için) (edinilen tecrübelere göre) olarak alınmıştır. Tablo 1.c.8. Çöken Toz Partiküllerin Dağılımı (μg/m3) YÖN 100m 200m 300m 400m 500m 600m 700m 800m 900m 1000m N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW

27 Şekil 1.c.1. Çöken Tozların Dağılımı Grafiği Tablo 1.c.9. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3) YÖN 100m 200m 300m 400m 500m 600m 700m 800m 900m 1000m N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW

28 Şekil 1.c.2. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı Grafiği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik te yer alan geçiş döneminde geçerli olacak sınır değerler aşağıdaki verilmiştir. Tablo 1.c.10. Geçiş Dönemlerinde Geçerli Olacak Uzun Vadeli ve Kısa Vadeli Sınır Değerler Tablosu Parametre Süre Sınır değer [µg/m3] YIL Partikül Madde KVS Kış Sezonu (PM 10) Parametre Çöken Toz UVS Sınır değer Süre [mg/m2 gün] YIL KVS UVS Yukarıda verilen Geçiş Dönemlerinde Geçerli Olacak Uzun Vadeli ve Kısa Vadeli Sınır Değerler Tablosu ile faaliyetler sırasında havada asılı - çöken toz dağılımı tabloları incelendiğinde görüleceği üzere; 21

29 Partikül Madde (PM 10) konsantrasyonları 200 m mesafede UVS sınır değeri ve yılına kadar geçerli geçiş dönemi sınır değerlerinin altında kalmaktadır. Çöken Toz konsantrasyonları 400 m mesafede UVS sınır değeri ve yılına kadar geçerli geçiş dönemi sınır değerlerinin üzerinde kalmaktadır. Oluşması muhtemel toz emisyonu miktarı hesaplanan değerlerden daha düşük olacaktır. Ayrıca oluşacak toz ile ilgili olarak gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu önlemler kamyonların üzerileri branda ile örtülecek ve düzenli olarak yollarda spreyleme ile yollar sulanacak vb. tedbirler alındığında bir sakınca görülmemektedir. Ayrıca proje alanında oluşabilecek toz emisyonlarının asgariye indirilmesi için, savurma yapmadan yükleme yapılacaktır. Kamyonlara hız sınırı getirilmesi ile tozlanma asgariye indirilecektir. İlgili yönetmeliklerde belirtilen hususlar doğrultusunda alınacak tedbirler ile (Kontrollü şartlar) gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında en yakın duyarlı yapı olan 700 metre mesafedeki Hocabey Köyüne ait evin olumsuz etkilenmeyeceği öngörülmektedir. Gürültü Kalker Ocağı Projesi; proses itibari tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasında Dair Yönetmelik kapsamında Ek.2- Madde 2.18 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup b, II.Grup (kireçtaşı dahil), IV.Grup, V.Grup larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar kapsamında değerlendirilmekte olup Kalker Ocağı Projesi için gürültü konulu Çevre İzni alınacaktır. Proje kapsamında aşağıda tabloda verilen araçlar kullanılacak olup bu araçlardan kaynaklanabilecek olan gürültü seviyelerinin Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan tarih ve Mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik (2000/14/AT) te verilen sınır değerlerle uyum içerisinde 22

30 kalması sağlanacaktır. Araçların gürültü düzeyleri bu yönetmelikte verilen 3 Ocak 2006 tarihinden sonraki sınır değerleri sağlayacaktır. Bu kapsamda aşağıdaki tabloda verilen kaynaklardan gücü 55 kw üzerinde olan araçlar için log P formülü kullanılarak ses basınç düzeyleri hesaplanmıştır. Tablo 1.c.11. Makine Ekipmanlarından Kaynaklanan Gürültü Değerleri Gürültü Kaynağı Adet Kaynak Gücü (P) (kw) Ses Basınç Düzeyi db Arazöz Ekskavatör(kırıcı uçlu) Kamyon Yükleyici Wagon Drill Kaynak: Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi aşağıdaki gibi hesaplanır. Lw=10log(4 x / x /10 ) Lw=113,05 db Proje kapsamında meydana gelebilecek maksimum gürültü seviyesi şöyle hesaplanabilir: Noktasal Kaynaktan Sesin Açık Alanda Yayılımı; Lp Lw Q = Lw + 10Log (Q/4πr2) = Kapalı Alandan Yayılan Ses Gücü Düzeyi (db) = Yönelme Katsayısı (1 Açıkta) r = mesafe (metre) Ses basınç düzeyini (db) Eşdeğer Gürültü Düzeyine çevirmek için aşağıdaki formülden yararlanılır: Leq = Lp +Düzeltme Faktörü (4000 Hz için +1 olarak alınır) Atmosferik Düzeltme Amacıyla ise aşağıdaki denklem kullanılmıştır: 23

31 Aatm=7.4x10-8f2r/Ө Aatm=Atmosferik Yutuş F=Frekans (Hz) R=Mesafe (m) Ө=Havanın Bağıl Nemi Tablo 1.c.12. Makine ve Techizattan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi Mesafe Gürültü Düzeyi Lp (db) Atmosferik Yutuş Atmosferik Yutuş Sonrası Oluşan Gürültü Düzeyi Eşdeğer Gürültü Düzeyi (Leq) (dba)

32 Şekil 1.c.3. Gürültü Dağılım Grafiği (0 100 metre) Şekil 1.c.4. Gürültü Dağılım Grafiği ( metre) Proje kapsamında oluşacak ses basınç seviyesi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 23. maddesinde şantiye alanları için çevresel gürültü kriterleri, Tablo 5, Diğer Kaynaklar olarak verilen 70 dba sınır değerini yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere 40 metre mesafede sağlamaktadır. Proje kapsamında en yakın duyarlı yapı 700 metre mesafedeki Hocabey mahallesine ev, buradaki gürültü seviyesi 35,11 dba olup yönetmelik sınır değerlerinin altındadır. 25

33 Projenin işletme aşamasında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği belirlemiş olduğu sınır değerlere uyulacaktır. Gürültü seviyesinin daha da yükselmesine engel olmak için, iş makinelerinin bakımları düzenli olarak yapılacak, iş makineleri ile çalışan personele İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü'nde belirtilen her türlü koruyucu teçhizat sağlanacaktır. Hava Şoku Yer sarsıntılarına ek olarak patlamanın yarattığı hava şoku da bazı zararlara yol açabilmektedir. Hava şoku, patlamadan kaynaklanan hava basınç dalgaları olarak tanımlanmaktadır. Özellikle ağız sıkılamasının eksik yapıldığı veya infilaklı fitil kullanıldığı durumlarda hava şoku şiddetli olabilmektedir. Hava şoku düzeyi patlatma, arazi ve hava koşullarına bağlı olmaktadır. Aşağıdaki tabloda yersarsıntısı üzerinde etkili değişkenler görülmektedir. Hava şokunun en çok etkilediği yapı elemanları pencere, camlar ve kasalar olmaktadır. Bazı yüksek basınç okumalarında yapıların özelliklerine bağlı olarak elastik titreşimler ve sonuçta da sıva çatlaklarının oluştuğu durumlar yanında bazen baca yıkılması, tuğla duvarların çatlaması gibi olaylarda gözlemlenmektedir. Hava şokunun neden olduğu en önemli olay, insanların üzerine olan psikolojik etkisidir. Çok şiddetli patlatma sesi duyan kimseler patlamanın ve yer sarsıntısının da büyük olduğunu düşünmektedir. Hava şokunun yayılması önemli ölçüde atmosferik koşullara bağlı olmaktadır. Rüzgâr yönü, havanın sıcaklığı, dolayısıyla yoğunluğu ve nem oranları şokun yayılmasını etkileyen parametrelerdir. Uygun şartlarda yapılan büyük bir patlamayı kimse hissetmezken, nem oranının fazla olduğu ve rüzgârında taşıdığı küçük bir patlamanın hava şoku şikâyetlere neden olabilmektedir. Hava şokunun önlenmesi için; sıkılama işlemine dikkat edilecek ve infilaklı fitil gibi yüzeyde patlayan elemanlar var ise bunlar toprak ile örtülecektir. Öte yandan patlatmadan kaynaklanan hava şoklarına neden olan önemli etkenler aşağıda verilmiştir; 26

34 Gereğinden fazla şarj edilmiş delikler Zayıf sıkılama Açıktaki infilaklı fitil Uygun olmayan dilim kalınlığı Kayadaki çatlaklardan gaz kaçışı 1969). Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır (CALZIA, Şiddetli Etki Zonu Orta Şiddette Etki Zonu Hafif Şiddette Etki Zonu = D<5 W = 5 W<D<10 W = 10 W<D<15 W D W = Etkili Zon Aralığı (m) = Bir Gecikme Aralığında Atılan Dinamit Miktarı W = Anlık Şarj (kg) Hava şoku hesaplamaları ruhsat alanlarında yapılacak maksimum anlık şarj dikkate alınarak yapılmıştır. Bir delikteki Maksimum Anlık Şarj = 38 kg ANFO Şiddetli Etki Zonu Orta Şiddette Etki Zonu Hafif Şiddette Etki Zonu = 0 30,82 m = 30,82 61,64 m = 61,64 92,46 m Proje kapsamında kalker ocağında yapılacak üretim esnasında, patlatmalardan kaynaklı taş fırlamalarının en uzak mesafesi 92,46 metre olup, en yakın duyarlı yapı 700 metre mesafedeki Hocabey mahallesine ait ev ve bu eve herhangi bir etki olmayacaktır. 27

35 Vibrasyon Patlatma sonucunda oluşan şok dalgaları kaya ve havada belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Yayılan dalgalar patlatma yerinden uzaklaştıkça sönme eğilimi göstermektedir. Yapılan ölçümler genelde hava şokunun ender olarak sıva patlamalarına yol açtığını göstermektedir. Hava şokunun en çok etkilediği yapı elemanları pencere, camlar ve kasalar olmaktadır. Bazı yüksek basınç okumalarında yapıların özelliklerine bağlı olarak elastik titreşimler ve sonuçta da sıva çatlaklarının oluştuğu durumlar yanında bazen baca yıkılması, tuğla duvarların çatlaması gibi olaylarda kayıtlara geçmiştir. Şok dalgaların çevrede bulunan köprü, bina v.s. gibi noktalara hasar verebileceği mesafe için patlatma sırasında meydana gelebilecek olan vibrasyon hesaplanabilmektedir. Rüzgar yönü, havanın sıcaklığı, dolayısıyla yoğunluğu ve nem oranları şokun yayılmasını etkileyen parametrelerdir. Uygun şartlarda yapılan büyük bir patlamayı kimse hissetmezken, nem oranının fazla olduğu ve rüzgârında taşıdığı küçük bir patlamanın hava şoku şikayetlere neden olabilmektedir. Patlatmayla oluşturulan titreşimim çevre yapılara etkisi, Devine bağıntısı (Devine et al, 1966) ile tespit edilmektedir. v = Kayaç içinde yayılan titreşim hızı (inç/sn) k = Kayaç türüne bağlı katsayı (26-260) D = Patlatma noktası ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkiii mesafe (feet) W= Bir gecikme aralığındaki patlayıcı miktarı (Iibre) k katsayısı kayacın titreşimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değişkenliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde k katsayı 28

36 260 sayısına yaklaşırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaştırmaktadır. Proje kapsamında patlayıcı olarak her bir delikte 38 kg AN-FO kullanılacaktır. Tablo 1.c.13. Mesafeye Göre Hesaplanan Titreşim Hızı Değerleri k D(m) D (feet) W(kg) W (Pound) V(inç/sn) V(mm/sn) 1/5*V(mm/sn) V 0 (mm/sn) 1/2*V(mm/sn) feet = m, 1 Pound = kg, 1 inç = 25.4 mm Tablolarda; V = mm/sn mesafeye göre değişen titreşim hızı, V 0 = Bina temelindeki titreşim hızı, Kayaç içi titreşim hızının (V) 1/2-1/5'i V 0 değeri olarak kabul edilmektedir. En yakın yerleşim yerine ait yapılar, Tablo 1.c.14 deki b tipi yapılar olduğu kabul edilirse V 0 hızının 5 mm/sn'nin üzerine çıkmaması gerekmektedir. 29

37 Tablo 1.c.14. Bina Temeli Titreşim Hızı Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981 ) Bina Türü V 0 (mm/sn) a-yıkılmaya yüz tutmuş çok eski tarihi binalar 2 b-sıvalı biriket, kerpiç, yığma tuğla evler, 5 c-betonarme binalar 10 d-fabrika gibi çok sağlam yapıda endüstriyel binalar Ocakta oluşacak titreşim hızı patlatma noktasından itibaren yaklaşık m den itibaren 5 mm/sn nin altına inmektedir. Dolayısıyla proje sahasında yapılacak patlatmalardan dolayı oluşacak vibrasyonun 700 metre mesafedeki bu yapılara olumsuz etkisinin olmayacağı öngörülmektedir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Madde 25-a bendinde yer alan, Maden ve taş ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki patlatmaların çevredeki çok hassas kullanımlarda oluşturduğu zemin titreşim seviyesi bu Yönetmeliğin ekindeki Ek-VII de yer alan Tablo-6 da verilen sınır değerleri aşamaz hükmüne uyulacaktır. Tablo 1.c.15. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı Titreşim Frekansı (Hz) (Tepe Değeri-mm/s) İşletme aşamasında çalışacak personelin işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla 1475 sayılı İş Kanunu hükümlerine uyulacak ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında kişisel korunma ekipmanları kullanmaları sağlanacaktır. ç) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, Acil Müdahale Planı Acil müdahale planının amacı, öngörülmeyen acil durumlar, doğal afetler, yolların kapanması, haberleşme kayıpları, tesis içi kazalar, yanlış işletme, gibi durumlardan etkilenecek yaşamları korumak ve çevre yerleşimlere olabilecek etkileri azaltmaktır. 30

38 Çalışmalar sırasında meydana gelebilecek mal ve can kayıpları, tedbirsizliğin sebebiyet vermesi ve tespit edilmesi halinde bütün sorumluluk firmaya aittir. Acil müdahale planının (AMP) başarılı bir şekilde uygulanması için, bir AMP koordinatörü ve ekibi görevlendirilecek ve bu personele eğitimler verilerek görevleri belirtilecektir. Görevlendirilecek personeller ve yetkileri aşağıdaki gibidir. Faaliyet Sahibi Projenin bütün aşamalarında gerçekleştirilen her türlü faaliyet ve eylem faaliyet sahibi/temsilcisinin sorumluluğundadır. AMP için faaliyet sahibinin görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir: AMP Koordinatörünün seçimi ve oluşturulan Acil Müdahale Ekibinin onaylanması, Yıllık olarak yapılan AMP nin gözden geçirilmesi toplantılarına katılmak ve AMP nin son halinin onaylanması, Acil durum anında AMP nin içerisinde yer almayan eylemler için uygulanabilir onayının verilmesi, Acil durum sonrasında tutulan raporların incelenmesi. AMP Koordinatörü Beklenmeyen bir durum karşısında geliştirilen eylemlerin, hazırlanan AMP na uygun şekilde yürütülmesi, bu planın geliştirilmesi AMP Koordinatörünün sorumluluğundadır. AMP Koordinatörünün diğer görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir: Acil müdahale ekibinin oluşturulması, Acil durumlarda müdahale edebilecek şekilde katılımcıların eğitilmesi, Acil müdahale ekibi içerisinde gerekli iş bölümünün yapılması, Yıllık olarak, AMP nin katılımcılar ile gözden geçirilmesi, gerekli değişikliklerin yapılarak planın güncel haline ait kopyaların katılımcılara dağıtılması, Belirli aralıklarla tatbikatlar gerçekleştirilerek AMP nin uygunluğunun ve işlevselliğinin kontrol edilmesi, 31

39 Acil durum türüne göre, acil müdahale anında aranacak irtibat kişilerinin belirlenmesi ve bunlarla ilgili iletişim bilgilerinin AMP içerisinde yer alması, AMP ekibi ile acil durumlarda aranacak irtibat kişilerinin iletişim bilgilerinde olan değişikliklerin irtibat listesine yansıtılması, Acil bir durum olduğunda, AMP ekibinin AMP ye uygun olarak hareket etmesini sağlamak, Müdahale esnasında AMP nin yetersiz kaldığı yerlerde, AMP den bağımsız olarak gerekli eylemlerin faaliyet sahibinin onayını aldıktan sonra gerçekleştirilmesi, Acil durumun sona ermesinden sonra AMP ekibi ile birlikte durumun gözden geçirilmesi, rapor hazırlanması ve bu raporun faaliyet sahibine sunulmasıdır. Acil Müdahale Ekibi (AME) AMP Koordinatörü sorumluluğunda çalışanların bireysel yetenekleri göz önünde bulundurularak bir AME oluşturulur. AME nin görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir: AMP gerçekleştirilmesi için verilen eğitim ve tatbikatlara katılmak, AMP Koordinatörü ile birlikte yıllık olarak AMP yi gözden geçirmek, Acil bir durum olduğunda AMP Koordinatörünün bilgilendirmek, Acil durumun türüne göre, AMP ye uygun olarak gerekli olan eylemleri gerçekleştirmek, Acil durum için daha önceden belirlenen irtibat kişilerini haberdar etmek, Acil durum sonrasında AMP Koordinatörü ile birlikte durumun gözden geçirilmesi ve raporun hazırlanmasına katkıda bulunmaktır. Muhtemel Acil Durumlar Kazalar: İnşaat aşamasındaki dikkatsizlikler, yaralanmalara ve hatta ölümlere sebebiyet verebilmektedir. Bu gibi durumlarda öncelikli olarak alanda bulunan ilk yardım bilen AME den yakın yerleşimlerde bulunan sağlık ocaklarından, yeterli gelmemesi durumunda en yakın hastaneden faydalanılması düşünülmektedir. Tesiste meydana gelebilecek yaralanmalarda ilk müdahale olay yerinde, ilk yardım bilen AME tarafından yapılacaktır. 32