Emisyon Ölçümlerinin Planlanması, Bacalarda toz ve hız ölçümü

Transkript

1 Emisyon Ölçümlerinin Planlanması, Bacalarda toz ve hız ölçümü Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Tınaztepe Yerleşkesi Buca-İzmir Tel: Faks: E-Posta:

2 EMİSYON ÖLÇÜMLERİ Gaz emisyonlarında konsantrasyon Hacimsel kons.(ppm, ppb) Kütlesel kons.(mg/m 3 ) kütlesel debi (kg/saat) Toz emisyonlarında kütlesel konsantrasyon (mg/m 3 ) irilik dağılımı kimyasal bileşim kütlesel debi

3 Ölçüme gitmeden önce yapılacak işler Tesisin genel bilgileri İşletme koşulları ile ilgili bilgiler Ölçüm yerlerinin (emisyon kaynaklarının) belirlenmesi Bacalara bağlı proseslerin belirlenmesi Üretim akım şeması, hammadde ve katkı maddeleri Ölçülecek parametrelere göre örnekleme/ölçüm yöntemlerinin seçimi Kullanılacak cihazların belirlenmesi Ölçüm platformu, delikler, elektrik temini Zamanlama, ölçümü yapacak kişiler

4 Planlama Amaca uymayan veya yanlış sonuç elde etmeyi önlemek için anlık ölçümlerde çok iyi planlama yapılmalıdır. Ölçüm konusu ve amacı Tesisin genel bilgileri İşletme koşulları ile ilgili bilgiler Ölçüm yerlerinin (emisyon kaynaklarının) belirlenmesi Örnekleme/ölçüm yönteminin seçimi

5 Planlamada cevaplandırılacak sorular Ölçümler nerede yapılacak? Ne/neler ölçülecek? Sonuçlar nasıl tanımlanacak? Ne tür cihazlar kullanılacak? Ölçümü kim yapacak? Ölçüm ne zaman yapılacak?

6 Emisyon ölçümlerinin amaçları Emisyon sınırlarının kontrolu Emisyon deklarasyonu için ölçümler Uyuşmazlık, şikayet ölçümleri Sürekli ölçüm cihazı kalibrasyonu Emisyon davranışlarını belirlemek için (projelendirmeye yönelik) Kabul ölçümleri

7 Tanıtım bilgileri İsim Adres Sorumlu kişiler Üretim bilgileri Üretim türü Kapasitesi Enerji bilgileri Yönetmelikteki yeri Tesisle ilgili bilgiler

8 İşletme koşulları ile ilgili bilgiler Proses akım şeması Çalışma süreleri Yıllık Günlük Saatlik Kullanılan hammadde ve katkı malzemeleri Emisyon kaynaklarının (ölçüm yapılacak bacaların)belirlenmesi Bacaların haricindeki kaynaklar

9 Bacalarla ilgili bilgiler Bacaya bağlı prosesler Yönetmelikteki yeri, sınır değerler Mevcut emisyon kontrol sistemleri Baca özellikleri Yükseklik, Çap(lar), Sıcaklık, gaz kompozisyonu, debi Baca içindeki klape, bölme ve diğer engeller Ölçüm platformu Ölçüm delikleri

10 Ölçüm yöntemi ve cihazların seçimi Ölçülecek parametrelerin belirlenmesi Hangi ölçüm yöntemleri kullanılacak Ölçümleri kimler yapacak Hangi cihazlar kullanılacak Cihazların hazırlanması (şarj, kalibrasyon v.b.) Cihaz, ekipman listesi

11 Ölçüm malzemelerinin taşınması Kullanılacak cihaz ve ekipman listesi Laboratuvardan ölçüm yerine taşınma Cam malzeme Kimyasallar ve filtrelerin taşınması Buz kutusu

12 Bacada yapılacak hazırlıklar Bacadaki ölçüm yerlerinin belirlenmesi Emniyetli çalışma platformu Enerji temini Cihazların doğrulaması Cihaz ve malzemelerin bacaya taşınması Kayıtların ve örneklerin saklanması

13 Ölçüm sonuçları Tüm ölçümler tablolar halinde kaydedilmeli Deney veri formları Verileri aşağıdaki hesaplamalara uygun olmalı emisyon debisi emisyon sabiti (emisyon faktörü) konsantrasyonların frekans dağılımı istatistiksel değerler Raporlama TURKAK şartları Bakanlık şartları

14 Ölçüm amacına göre ölçüm yerleri

15 Bacalarda hız ve toz ölçümü Metod seçimi Ölçüm yerinin belirlenmesi Ölçüm sayısının belirlenmesi Ölçüm noktalarının belirlenmesi Hız ölçümü Prop ucunun seçimi İzokinetik örnekleme Laboratuvar analizleri Hesaplamalar Rapor yazımı

16 Toz emisyonu ölçüm yöntemleri TS ISO 9096:2004 Sabit kaynak emisyonları - Tanecikli maddenin kütle derişiminin elle tayini (20 mg/m 3 ün üstündeki partikül maddeler için) TS EN :2003 Sabit kaynak Emisyonları-Tozun Düşük Aralıktaki Kütle Derişiminin Tayini - Bölüm 1:Manuel Gravimetrik Metot (50 mg/m 3 ün altındaki partikül maddeler için) EPA Metot 17 EPA Metot 5

17 Baca gazı örnekleme sistemi (EPA Metod-5)

18 Bacada örnekleme yerinin belirlenmesi Hacimsel gaz debisi, baca içindeki hız ve kesit alanının çarpımı ile hesaplandığından doğru debi için doğru hız değeri gerekir. Ölçümün gerçek değerden sapmasını azaltmak için en uygun yerin belirlenmesi Mümkün olduğunca homojen hız dağılımı olan kesit Kesit değişikliği ve dirseklerden uzaklaşılmalı Baca içindeki bölme ve klapelerden uzaklaşılmalı Baca içindeki gerçek hız dağılımı belirlenmeli

19 Hız ölçümü Bacada örnekleme noktası yeri Toz örnekleme

20

21

22 Baca çapına göre minimum ölçüm sayıları Çap, inch (cm) Minimum Ölçüm sayısı >42 (20-25) (30-45) (50-71) (75-106) (>106) Dikdörtgen kesitte eşdeğer çap (De): De = 2 LW / (L+W) Örnek: W=60 cm, L=100 cm ise De = 75 cm Buna göre minimum ölçüm sayısı 20

23 Ölçüm noktalarının yeri

24 Toz ölçümlerinde minimum ölçüm noktası sayısı

25 Hız ölçümlerinde minimum ölçüm noktası sayısı

26 Dikdörtgen kesitte ölçüm noktaları

27

28

29 İzokinetik örnekleme İzokinetik örnekleme, alınan toz örneğinin bacadaki gerçek değerleri temsil edebilmesi için yapılan örnekleme Prob ucundeki gaz emiş hızı, bacada örnekleme noktasındaki gaz akış hızına eşit Bu hızların farklı olması durumunda gerçek değerden daha yüksek veya daha düşük toz konsantrasyonu ölçülür

30 İzokinetik örnekleme

31 a) Pompa emiş hızı çok düşük b) Pompa emiş hızı çok yüksek Ölçülen kons > Gerçek kons. Ölçülen kons < Gerçek kons

32 Baca içinde PM 10 PM 2,5 ayırıcı