olarak, 7 Haziran'daki genel seçimlerde hedeflenen oy oranı ve milletvekili sayısının yakalanamayacağı endişelerinin etkili olduğu vurgulanmakta.

Transkript

1 Rapor 1 Devletin tepesinde, ekonomi politikaları konusundaki anlaşmazlık, Türk ekonomisinin uluslararası algısını riske sokar hale geldi. Hafta sonu gerçekleşen 'silahları bırakma' çağrısı yine de piyasaların moralini yükseltebilir. Şubat ayı ihracat verisindeki gerileme ise düşündürücü. Mart ayının ilk haftasına yine kritik makro ekonomik verilerin açıklanması ile başladık. 1 Mart pazar günü açıklanan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) şubat ayı ihracat verileri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 13 azalmaya işaret etti. Çin'in resmi Satın Alma Yöneticileri (PMI) Endeksi ise, ocak ayından sonra, şubat ayında da çok az bir farkla 50 puanın altında kalmayı sürdürdü. Açıklanan veriler, küresel ekonomide gelişmiş ülkelerden kaynaklanan durgunluğun ve 'vasat büyüme' sıkıntılarının, gelişmekte olan ülkelerin de üretim, ihracat, büyüme ve istihdam verilerini ciddi ölçüde etkilediğine işaret etmekte. Bununla birlikte, 2 Mart pazartesi sabahı olarak açıklanan Çin'in HSBC İmalat Sanayi PMI'yı, 50,1 beklenirken, 50,7 puan geldi ve ocak ayındaki 49,7 puana göre bir hayli iyileşmiş gözüküyor. Haftaya, Euro Bölgesi ve ABD'de de PMI verileri ile başlıyoruz. Euro Bölgesi'ndeki enflasyon ve işsizlik verilerinin yanı sıra, ABD hane halkının tüketim harcamaları performansı da 2 Mart pazartesi günü dikkatle takip edilecek. Pazartesi günü FED eski Başkanı Bernanke başta olmak üzere, yine ABD Merkez Bankası (FED) ve FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) üyesi yetkililerden gelen ve FED'in ne zaman faiz artırabileceğine dair mesajlar ve ipuçları da yakalanılmaya çalışılacak. 4 Mart Çarşamba günü, bu defa hizmetler sektörü PMI verileri ile, yine FED yetkililerinin açıklamaları ile devam edeceğiz. FED'in kapsamlı makro ekonomik analizlerinin yer aldığı 'Bej Kitap'taki detaylar da atlanmamalı. Bu arada, Kanada, İsviçre ve Avustralya'nın 2014 yılı 4. çeyrek büyüme verileri ve Avustralya Merkez Bankası'nın faiz kararı da ilk 3 günde gelecek veriler arasında. Euro Bölgesi'yle ilgili açıklanan enflasyon ve PMI verilerinin hemen ardından, 5 Mart perşembe günü Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin ev sahipliğinde gerçekleşecek Avrupa Merkez Bankası (ECB) para politikası kararı toplantısı da büyük bir merakla takip edilecek. ECB Başkanı Draghi'nin vereceği mesajların yanı sıra, 1,1 trilyon euroluk tahvil alım programına yönelik detaylar da ekonomi çevrelerinin ve ekonomi medyasının ilgi odağı olmayı sürdürecek. Aynı gün, İngiltere Merkez Bankası'nın para politikası kararı da paylaşılacak. ABD'nin işsizlik başvurusu ile tarım dışı istihdamın verimliliğine yönelik verileri de göz ardı edilmemeli. 6 Mart Cuma, önceki günlerde takip edilmiş olan Almanya'nın fabrika siparişleri verisi gibi, bu defa hem Almanya'nın sanayi üretim verisine, hem de Euro

2 Bölgesi'nin 2014 yılının son çeyreğinde ve yıl bütününde ne kadar GSYH büyümesi gerçekleştirdiğine odaklanacağız. İsviçre ve İngiltere'nin işsizlik verileri sonrasında, günün Avrupa açısından ilerlemiş saatlerinde, ABD'nin şubat ayı tarım dışı istihdam ve işsizlik verileri gelecek. Tüm bir hafta boyunca açıklamaları dikkatle takip edilmiş olan FED yetkililerinin mesajlarının üzerine, ABD'nin istihdam piyasasına yönelik veri setinin, FED'in 2015 yılında gerçekleştireceğine kesin gözüyle bakılan faiz artışı adımının yaz ortası mı, yoksa yılın sonuna doğru atılacağı konusunda küresel piyasalar ipucu yakalamaya çalışacaklar. Biz gelelim Türkiye'ye. 1 Mart pazar günü açıklanan TİM ihracat verileri ile, yeni ay ve haftaya sevindirici başlamadık. Bununla birlikte, 28 Şubat cumartesi günü AK Parti Hükümeti'nin konuyla bağlantılı ve önde gelen bakanlarının, HDP yetkilileri ile birlikte, 10 maddeden oluşan bir mutabakat metni çerçevesinde, terör örgütü PKK'ya yönelik 'silah bırakma' ve bahar aylarında kongre çağrısı, muhakkak ki haftanın ilk işlem gününden itibaren hem yurt içi, hem de yurt dışı ekonomi çevrelerinde kritik önemde, tarihi bir adım olarak değerlendirilecektir. Bu 'tarihi' çağrı, açıklama gelmezden evvel, devletin tepesinde para politikasına yönelik olarak 'üslubu' giderek artan açıklamalar ve Başbakan Yardımcısı Babacan ile TCMB Başkanı Başçı'nın istifasının eşiğinden döndüklerine dair dedikodular, dolar-tl kurunu yeni bir rekor olarak 2,5270 TL düzeyine kadar taşımıştı. Terörün bitirilmesine yönelik tarihi çağrı öncesi, dolar-tl 2,52 TL'ye yakın seyreder iken, 2 Mart pazartesi sabahına 2,51 TL'nin hemen altından bir dolar-tl kuru ve 2,66 TL düzeyinde bir sepet kur ile başlıyoruz. Tüm bu tartışmaların ortasında, dolar-tl kuru 2,49-2,53 TL bandına otururken, esas TL'deki değer kaybının enflasyona geçişkenliği açısından, dikkatle takip ettiğimiz sepet kur da (0,5 dolar+0,5 euro) geçen cuma bir ara 2,67 TL'ye dayandı. Bu seviye, döviz kurlarındaki dalgalanmanın enflasyon riski oluşturma düzeyi açısından, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) tepki vereceği seviye. Nitekim, 27 Şubat Cuma günü öğleden sonra yaptığı açıklamayla, TCMB, döviz satım ihalesi tutarının günlük olarak belirleneceğini açıkladı. Buna göre, bir sonraki günün ihale tutarı bir gün önceden saat 17:20'de açıklanacak ve eğer döviz kurlarındaki oynaklık yüksek ise, TCMB aynı gün döviz satım ihalesi tutarını yüzde 50 arttırabilecek. Sözün özü, sepet kurun 2,60 TL'ye doğru sakinleşmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, iki kez, faizlerin indirilmemesini Türkiye için ihanet olarak nitelemesi sonrasında, TCMB'nin bağımsızlığı ve gerekirse kanunun değiştirilebileceği yönünde görüş beyan eden bakanlar ile, bağımsızlığın aynen korunması gerektiği ve ekonomi yönetiminin doğru yolda hareket ettiğine dair açıklama yapan bakanlar arasında bir mesaj trafiği gözlemledik. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eleştiri çıtasını bu kadar yükseğe taşıyıp, üslubunu bu kadar sertleştirmesinde, reel sektördeki sıkıntıların ve keyifsizliğin artmasına bağlı

3 olarak, 7 Haziran'daki genel seçimlerde hedeflenen oy oranı ve milletvekili sayısının yakalanamayacağı endişelerinin etkili olduğu vurgulanmakta. Kimi siyasi değerlendirmeler ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Davutoğlu arasındaki görüş ayrılıklarının ve Davutoğlu'nun Babacan'ı desteklemesinin de, söz konusu sertleşen üslupta etkili olduğuna işaret ediyor. Çok sınırlı bir siyasi yorum ise, Başbakan Davutoğlu'nun başarısız gösterilmesine yönelik çabalardan bahsediyor. Bununla birlikte, böyle bir çaba, AK Parti'nin seçimlerdeki performansını etkilemesi ihtimaliyle mantıklı gözükmüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'ben haklıydım' diyebilmesi adına, bu tür çıkışlar yapılıyor ise, Ekonomi Yönetimi'nde istikrarsızlık görüntüsü, tersine, başkanlık sistemi için gereken Anayasa değişikliğini sağlayacak seçim başarısını ciddi anlamda riske sokabilir. Bir temel gerçek var ki, reel sektörümüz 'yumuşak iniş' politikasını artık kaldıramıyor. Türk ekonomisinin iki kritik sorunu olan enflasyon ve cari işlemler açığını (kısaca cari açık diyoruz) makul, kabul edilebilir düzeye çekmek ve bu düzeyi koruyabilmek adına Ekonomi Yönetimimiz tarafından alınmış olan makro ihtiyati tedbirler, imalat sanayinde ve ticaret dünyasında işlerin daralması, çarkların ciddi ölçüde yavaşlaması adına, keyifsizliği had safhaya çıkarmış durumda yılı ocak ayı verisi ilk veri olmak üzere açıklanan 'Ekonomik Güven Endeksi' verisi, 2012 Ocak-2015 Şubat dönemi verilerinin tümü karşılaştırıldığında, en dip noktasına ulaşmış durumda yılında, Türk ekonomisi 'yumuşak iniş' modeli ile, o yılı yüzde 2,1'lik büyüme ile kapatınca, Ekonomik Güven Endeksi 108 puandan 89 puana kadar gerilemiş yılında piyasa hareketlenince ve büyüme yüzde 4,2'ye ulaşınca, yani 2012'ye göre ikiye katlayınca, 2013 yılı kasım ayında endeks 119 puanı dahi görmüş ve 2013 yılını 111 puanda kapatmış. 2014'de Ekonomi Yönetimimiz, 1 Şubat'tan itibaren yürürlüğe giren ek tedbirlerle, 'yumuşak iniş' modeline geri dönünce, piyasa yeniden yavaşlamaya ve esnaf yaptığı işten tat alamamaya başladı yılı itibariyle, 'yumuşak iniş' modeli yeni yıla da sarktığından, Ekonomi Güven Endeksi 87 puana gelmiş durumda yılı ocak ayı ile 2015 yılı şubat ayı arasındaki en yüksek değeri dikkate alarak karşılaştırma yaptığımızda, Ekonomik Güven 119,7'yi görmüş iken, 87,1'de; Tüketici Güveni 79 iken, 68,1'de; Reel Kesim Güveni 110,4 iken, 104,3'de; Hizmet Sektörü Güveni 107,9 iken, 101,9'da; Perakende Ticaret Sektörü Güveni 109,5 iken, 103,5'de ve nihayet İnşaat Sektörü Güveni 91,4 iken, 85 düzeyinde. Özellikle, tüketici güveninin 2008 yılı sonunda, küresel finans krizi en şiddetli halinde yaşanırken bile görmediği seviyelerin altına inmiş olması, çok düşündürücü. Tüketici güveni bu kadar keyifsiz bir düzeye işaret ederken, ticaret yavaşlamışken, imalat sanayine yeterli yeni mal siparişi gelmemesini de doğal karşılamak gerekiyor. Tüccarın, esnafın Ankara'dan

4 beklentileri artıyor ve bu KOBİ iflaslarını veya belediye borçlarını 6 ay öteleyerek halledilebilecek bir konu olmaktan hızla çıkmaya gidiyor. Geçen haftaya damgasını vuran gelişmeler herkesin malumu. Ancak, medyada yer alan tartışmalarda bir hususun atlandığını gözlemliyorum; reel sektör, esnafımız, tüccarımız, KOBİ'lerimiz, daha hızlı bir tempoyla azaltılacak faiz oranlarından yararlanabilecekleri, verim alabilecekleri bir piyasa iklimini kaybetmekteler. Üstelik, döviz kurlarındaki oynaklık ve siyaset yönetimindeki gerginlikler, morallerdeki kırılganlığı daha da derinleştiriyor. Bu nedenle, reel sektörü önceliğe yerleştiren, ekonomik çarklarını yeniden hızlandıracak, piyasayı canlandıracak ve muhtemel işsizlik dalgalanmasını söndürecek bir ivmelenmeye, bir rota değişikliğine acilen ihtiyacımız var. Bu süreç, 7 Haziran'daki genel seçimler sonrası hızlanması muhtemel gözüken, 'yeni büyüme modeli'ne yönelik 1400'ü aşkın reform adımının sonuç vereceği 1,5-2 yıllık süreci bekleyemeyecek kadar bir ivedilik arz etmekte. Yeni bir 'büyüme modeli'ne yönelik adımlar anlamlı ve önemli olmakla birlikte, reel sektördeki kırılganlık çok ciddi boyutlarda derinleşirse, söz konusu 1400'ü aşkın adımın tetiklemesi gereken bir ekosistemde, ekonominin 'sinir uçları' beklenen tepkileri veremeyebilir. O halde, küresel petrol ve emtia fiyatlarındaki ciddi gerilemenin Türk ekonomisine yansıma oranını arttıracak tedbirlere ağırlık vererek, oradan elde edilecek avantajı, iç piyasayı canlandıracak ve kısmen enflasyon üretecek bir ekonomik hareketlilik ile dengelemek gerekiyor. Kanımca, reel sektöre nefes aldıracak piyasa hareketlenmesi, 2015 yıl sonu için, yıllık enflasyonu yüzde 7-7,5 bandına getirecek ise, ben 'yapmaya değer' diyorum. Geçtiğimiz hafta, Merkez Bankası başkanlarının haftası idi. FED Başkanı Yellen ve ECB Başkanı Draghi'nin açıklamaları ve hafta başında Yunanistan konusundaki umut verici gelişmelerin, hafta ortasına doğru yeniden yalpalanma göstermesi ile, euro-dolar paritesi, 1,14 dolar düzeylerine kadar toparlanarak, 25 Şubat çarşamba gününü 1,1361 dolardan kapatmış iken, 27 Şubat cuma gününü 1,12 doların hemen altından kapattı ve yeni haftaya parite 1,1180 doların altından başlıyor. TCMB Para Politikası Kurulu'nun (PPK) piyasalarca memnuniyetle karşılanan kararı sonrasında, 2,4630 dolar düzeylerine kadar yumuşamış olan dolar-tl kuru ise, yukarıda izah ettiğimiz siyasi gerginlikler ile, haftayı 2,52 TL'nin hemen altında kapattı. Biz bu satırları kaleme almaya başladığımızda, 2,51 TL'nin hemen altında olan dolar-tl kuru, raporun sonlarına doğru geldiğimizde, 2,51 TL'nin üzerine geçmiş durumda. TCMB PPK'dan 24 Şubat salı günü çıkan kararı değerlendirmezden önce, Anadolu Ajansı'nın finans sektörü profesyonelleri arasında gerçekleştirdiği faiz kararına yönelik anketin sonuçlarına bir göz atalım; atalım ki, piyasanın beklentileri ne ölçüde gerçekleşebilmiş, bir karşılaştırma şansımız olsun.

5 Öncelikle, ankete katılan 19 ekonomistin 4'te 3'ü politika faizinde 25 ila 50 baz puan indirim bekliyormuş. Finans kuruluşlarının ekonomistlerinin yüzde 25'i ise herhangi bir değişiklik olmayacağını tahmin ediyormuş. Politika faizinde değişiklik beklediğini bildiren 7 ekonomist 25 baz puanlık ve 7 ekonomist ise 50 baz puanlık indirim olacağını öngörüyor. Bu noktada, 25 baz puanlık indirimi tutturan 7 ekonomisti tebrik edelim. Anket, borçlanma faiz oranında (faiz koridorunun alt bandında) indirim olacağını tahmin eden 14 ekonomistin beklentilerinin ortalamasını 50 baz puan olarak gösteriyor. Buna karşılık, TCMB faiz koridorunun alt bandında 25 baz puan indirim yaptı. Piyasa yapıcısı bankalara sağlanan fonlama faiz oranında indirim bekleyen 8 ekonomist ve marjinal fonlama faz oranında indirim bekleyen 9 ekonomistin tahminleri 50 baz puanmış. Bu arkadaşlara da alkış; çünkü, tahminlerini tutturmuş durumdalar. Merkez Bankamız üst yönetimi ve Para Politikası Kurulu üyeleri, TCMB'nin temel amacı olan "fiyat istikrarını sağlamayı ve sürdürmeyi" öncelikleri olarak tutmayı sürdürdüklerini hatırlatıyorlar. Ve, altını çizerek belirtiyorlar ki, "bizden daha iddialı faiz indirimleri bekleniyorsa, hem özel sektör, hem kamu fiyat belirleme alışkanlıklarını gözden geçirsin ve enflasyona katkı yapan davranışlardan imtina etsin". Bununla birlikte, 20 Ocak'taki PPK toplantısı sonrasında açıkladığı bir sayfalık faiz kararı metninin son cümlesinde " enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar... para politikasındaki sıkı duruş sürdürülecektir" ifadesini, 24 Şubat toplantısının karar metninde " enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar...para politikasındaki temkinli duruş sürdürülecektir" diye yumuşatmış. TCMB üst yönetimi ve Para Politikası Kurul üyeleri, petrol fiyatlarındaki gerileme ve 2015 yılında normalleşmesi umut edilen tarım ve gıda fiyatlarına bağlı olarak, enflasyonda iyileşmenin süreceğine dair kanaatinin kuvvetli olduğunu belirtmekle birlikte; son dönemde Gıda ve enerji fiyatlarındaki artan oynaklığı da kollaması gerektiğini ve enflasyondaki kırılmayı net olarak görene kadar, faiz oranlarındaki indirimin ölçülü tutulmasına yönelik kararlılığının anlayışla karşılanmasını arzu ettiğini ifade ediyor. PPK'nın faiz indirim kararını, açıklanmasından dakikalar sonra değerlendiren Başbakan Prof. Dr. Davutoğlu, faizlerin indirim trendinde olmasının, Merkez Bankası'nın da bu yönde sinyal vermesinin önemli olduğunu belirterek, faiz indirimlerinin hız kazanarak devam etmesini beklediklerini vurgulayarak, enflasyondaki düşüş hızlandıkça daha cesur indirim adımları beklediklerini de hatırlatmış oldu. Benim görüşüm ise, 3 Mart Salı günü (yarın) açıklanacak şubat ayı enflasyon oranlarının beklendiği kadar heyecan vermeyebileceği yönünde. PPK bu nedenle, para politikası faiz oranında 25 baz puan gibi temkinli bir indirimi tercih etmiş olabilir. Nitekim, İstanbul Ticaret Odası'nın enflasyonu, 2014 yılı şubat ayında yüzde 1,01 artan perakende fiyatların, 2015 yılının şubat ayında da yüzde 0,72 arttığını gösteriyor. Toptan eşya

6 fiyatları endeksi ise daha kötü. 2014'de yüzde 0,47 artan TEFE, 2015 yılı şubat ayında yüzde 1,14 artmış. Gelelim, ABD Kongresi'nde konuşan ABD Merkez Bankası Başkanı (FED) Yellen'ın açıklamalarına. Yellen, FED'in para politikasını değiştirerek, faiz artış sürecine geçmeden, öncelikle 'sözlü yönlendirmesi'ni değiştireceğini belirtti. Ve, sözlü yönlendirmeyi yenilemeyi, değiştirmeyi önümüzdeki birkaç toplantı daha açıklamak zorunda olmadığını vurguladı. Yellen, enflasyonda yükselişten emin olmadıklarını ve işgücüne katılımı da yetersiz bulduklarını söyledi. Bu ifadelerin tümü, faiz artırımının 2015 sonuna kalabileceğini ifade ediyor. FED içerisinde en önemli banka konumunda olan New York FED Başkanı Dudley, faiz artışının ne zaman ve ne hızda olması gerektiği konularında tedbire ihtiyaç olduğunu belirterek, Yellen'i destekliyor. Enflasyonun bir süre daha FED'in hedeflediği yüzde 2'nin altında kalmasının tahmin edildiğini belirten Dudley, finans krizinin bir takım etkilerinin sürdüğünü belirtti. Bu yıl, FED Açık Piyasa Komitesi'nde (FOMC) oy hakkı bulunan Dudley, konuşmasında FED'in daha geç faiz artırıp; buna karşılık, daha sert şekilde sıkılaşması gerektiğini savunan bir akademik makaleyi yorumladı. Makale uzun vadeli faizlerde yeni bir nötrün olup olmadığını araştırıyor ve enflasyona göre ayarlanmış faizin yüzde 0 ila yüzde 2 arasında olduğunu ortaya koyuyor. Dudley faizleri erken artırmanın, geç sıkılaşmaya göre ekonomi için daha fazla riskli olduğu görüşünü de tekrar dile getirdi. Dünya merkez bankaları, tahvil piyasasını deflasyon tehdidini yenebilecekleri yönünde ikna etmeye başlıyor. Bu yılın başında, Kötüleşen küresel ekonomik büyüme görünümü, Avrupa nın uzun süren cansızlığı ve petroldeki çöküş yatırımcıları gelecek yıllarda enflasyonun az veya hiç olmayacağı olasılığını fiyatlandırmaya itti. Euro Bölgesi tüketici fiyatları tarihteki en büyük gerilemeyi gösterdi ve hatta traderlar ABD de deflasyona hazırlandı. Ancak, bu durum değişmeye başladı. Merkez bankalarının trilyonlarca dolarlık teşvikinin sonunda işe yaradığına yönelik güvenin artması ile birlikte,pacific Investment Management Co., Invesco Ltd. ve Natixis Asset Management, yükselen tüketici fiyatlarına karşı koruma sağlayan tahvil satın alıyor. Şirketler fiyatlarda ani bir yükseliş görmüş değil. Ancak ABD, Japonya ve hatta Almanya dan ücret artışlarına yönelik sinyaller geliyor. Avrupa Merkez Bankası nın (AMB) bölgeye ucuz likidite sağlamaya hazırlanması ile birlikte yatırımcıların gelişmiş ülkeler için enflasyon beklentileri yılın en düşük seviyelerinden toparlandı. PIMCO'nun para yöneticilerinden Michael Althof, Enflasyon düşük olabilir. Ancak ölü değil. Dünya genelinde tüm merkez bankaları büyüme oluşturmak ve fiyatları yükseltmek için aynı yönde çalışıyor dedi. Althof, PIMCO nun Hazine Enflasyon Koruma Tahvilleri (TIPS) ve Fransa, Almanya

7 ve İtalya gibi bazı Euro Bölgesi ülkeleri tarafından ihraç edilen enflasyon bağlantılı tahvilleri tercih ettiğini belirtti. Çin in para birimi yuan, Çin Merkez Bankası'nın (PBOC) gösterge borçlanma maliyetlerini üç ay içinde ikinci kez, geçtiğimiz hafta cuma günü indirmesinin ardından, 2 yılın en düşük seviyesine geriledi. Merkez bankasının ekonomik yavaşlamaya engel olmak için aldığı kararın ardından para piyasası oranları düşüş gösterirken, hisse senetleri yükseliyor. Yuan Şanghay da yüzde 0.06 kadar değer kaybederken, bankalar arası fonlama müsaitliğinin göstergesi 1 aydan uzun bir sürenin en büyük düşüşünü kaydetti. Şanghay Bileşik gösterge endeksi yükseliş gösterdi. Endekste gerileyen her hisse senedi için yaklaşık iki hisse senedi artış kaydetti. Çoğu ekonomist, Başbakan Li Keqiang ın 2015 büyümesi için yüzde 7 civarında bir hedef belirleyeceği tahmininde bulunuyor. Geçtiğimiz sene büyüme hedefi yüzde 7.5 idi. Li, Halk Kongresi'nin bu hafta yapacağı yıllık toplantıda hedeflerini açıklayacak. Hong Kong daki Credit Agricole CIB stratejistlerinden Dariusz Kowalczyk, Faiz indiriminin para birimi için negatif olduğu oldukça belirgin. Ekonomiyi desteklemek, para birimini istikrarlaştırmak karşısında önceliği aldı. Yuanın değer kaybetmesine izin verecekler ve bu durum doların çok güçlü olmasından doları mantıklı görünüyor dedi. PBOC'nin internet sitesinden yapılan açıklamaya göre, bir yıl vadeli mevduat faizi 0.25 yüzde puanı indirilerek yüzde 2.5'e çekilirken, bir yıl vadeli borç verme faizi 25 baz puan düşürülerek yüzde 5.35'e çekildi. PBOC mevduat faizinin üst bandını 1.2'den 1.3'e çıkardı. Rapor 2 Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başkanlık edeceği Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında, yapılacak açıklamalar döviz kurlarını yumuşatabilir. Önümüzdeki 10 gün iyi yönetilir ve FED 'sabır' kelimesini metinde tutarsa, piyasalarda sert bir normalleşme gözlenebilir. HSBC'nin bir raporu, TL'nin aşırı değer kaybetmediğine işaret etmekte. 9 Mart Pazartesi günü (bugün) Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başkanlık edeceği Bakanlar Kurulu, yurtiçi piyasalarda gözlenen keyifsizliğin yok edilmesi ve piyasaların daha etkin yönetilebilmesi adına, bir dizi teknik önerinin tartışılacağı bir toplantı olacak. Başbakan Davutoğlu'nun, ABD dönüşü, bir araya geldiği Başbakan Yardımcısı Babacan ve TCMB Başkanı Başçı ile 8 Mart pazar

8 günü (dün) gerçekleştirdiği toplantı, 9 Mart Pazartesi (bugün) gerçekleşecek Bakanlar Kurulu toplantısı öncesi kritik önemdeydi. Çünkü, SPK Başkanı Ertaş ve Hazine Müsteşar Vekili Dağdaş'ın da katıldığı toplantıda, Bakanlar Kurulu'nda konuşulacak, döviz kurlarına yönelik tedbirler açısından bir hazırlık yapıldığı kolayca tahmin edilebilir. Açıklanan veriler, TCMB'nin günlük net fonlamasının, 21 Kasım 2014 ile 28 Ocak 2015 arası 35 ile 42,5 milyar TL arasında değişir ve dalgalanırken, 29 Ocak ile 6 Mart arası bu defa 45 ile 61 milyar TL arası değişip, dalgalandığını gösteriyor. Bu da, şu soruyu zihnime getiriyor; döviz kurlarındaki dalgalanmanın (volatilitenin) bu derece arttığı bir dönemde, dolar-tl kuru 2,46 TL'den 2,64 TL'ye tırmanışını sürdürürken, neden TCMB piyasaya daha fazla TL verdi? Tersine, 29 Ocak ile, diyelim 3 Şubat arası kurlardaki dalgalanmayı görüp, hemen günlük TL fonlamasını hızla 40 milyar Tl'nin altına çekebilirdi. Merkez Bankası'nın ortalama fonlama maliyeti 4 Mart'ta yüzde 7,62 seviyesine kadar indi. Böylece, fonlama maliyeti, TCMB PPK'nın 28 Ocak 2014'te aldığı 5,5 puanlık faiz artırım kararı ve fonlama maliyetinin yüzde 11,5-12 aralığına çekilmesinden bu yana en düşük seviyeye inmişti. Geçtiğimiz hafta boyunca, TCMB piyasanın ihtiyacına yakın bir fonlama yaparak, ortalama fonlama maliyetini düşürmeyi tercih ederken, ilk defa 6 Mart Cuma sabahı piyasaya daha az likidite vererek uzun süre sonra TL likidite silahını yeniden kullanmış oldu. Oysa, TCMB, fonlama maliyetini de, TL likiditesini sıkılaştırabilirdi. TCMB'nin elindeki para politikası araçları ile neler yapabileceği konuşulurken, 9 Mart Pazartesi günü (bugün) TCMB bir imkan olarak, döviz depolarında faiz oranının indirildiğini açıkladı. Küresel faiz oranlarındaki gelişmeler doğrultusunda, bankaların TCMB den alabilecekleri bir hafta vadeli döviz depolarının faiz oranları 10 Mart 2015 tarihinden itibaren ABD doları için yüzde 7,5 ten yüzde 4,5 e, euro için yüzde 6,5 ten yüzde 2,5 e indirildi. Türkiye'nin belli başlı makro denge ve göstergeleri iyi bir konumdayken, para ve sermaye piyasalarındaki dalgalanmaya izin vermek akıl karı değil. Kaldı ki, 9 Mart'tan itibaren, bir 10 günlük süre iyi yönetilir ise, 17 Mart'taki TCMB Para Politikası Kurulu, iki gün sürecek (17-18) FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısından çıkacak olan karar metni ve nihayet 20 Mart'ta uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch'in açıklayacağı Türkiye değerlendirmesi ile, piyasalarda beklenenden daha sert bir yumuşama gözlemleyebiliriz. Örnek vermek açısından, 17 Mart Salı günkü TCMB PPK toplantısından bir faiz indirimi kararı çıkmaz ve TCMB olası bir faiz indirimi kararını 22 Nisan'daki bir sonraki toplantıya erteler. Ertesi günü, yani 18 Mart çarşamba günü FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı sonrası, Türkiye saati ile 21:30'da yayınlanacak olan karar metninde, FOMC'nin para politikasını faizini arttırmak konusunda 'bir süre daha sabırlı

9 olacağı' ifadesi karar metninde aynen muhafaza edilir ve 20 Mart Cuma günü ise, Fitch'in Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir' düzeydeki derecelendirme (rating) notunu koruduğu açıklanır; TCMB PPK, FOMC ve Fitch, bu 3 kritik gelişmenin üstü üste Türkiye lehine olumlu yönde çakması halinde, mart ayının ikinci yarısında yurtiçi piyasalarda olumlu yönde çok hızlı bir düzelme gözlenebilir. Ama, tekrar ediyorum, 17 Mart ile 20 Mart arasındaki bu 3 kritik gelişmenin olumlu sonuçlanması ile birlikte, piyasalarda çok sert bir iyileşmenin gerçekleşmesi için, 9 Mart ile 17 Mart arasındaki dönemin çok iyi yönetilmesi ve piyasalardaki tansiyonun azaltılması gerekiyor. 9 Mart Pazartesi günkü (bugün) Bakanlar Kurulu toplantısı öncesi, 2015 yılının ilk sanayi üretim verisi açıklanacak. TÜİK'in saat 10'da açıklayacağı 2015 yılı ocak ayı sanayi üretim verileri, Bakanlar Kurulu toplantısı öncesinde, izlenmekte olan para ve maliye politikası ile çerçevelenmiş 'yumuşak iniş' modelinin, enflasyon ve cari açığı kontrol etmeyi, kabul edilebilir sınırlara çekmeyi hedefleyen politika setinin, 2015 yılında büyümeyi ne şekilde etkilediği ve etkileyebileceği konusunda önemli ipucu verecek. 31 Mart'ta açıklanacak 2014 yılı 4. çeyrek ve yıllık büyüme verisi öncesi, ocak ayı sanayi üretim verisinin de, 2014 yılının ocak ayına göre zayıf çıkması halinde, büyüme ile ilgili endişeler tekrar tartışmalara da yol açabilir. Nitekim, 9 Mart pazartesi (bugün), saat 10'da açıklanan veri, sanayi üretiminin 2014 yılının ocak ayına göre yüzde 2.2, 2014 yılının aralık ayına, yani bir önceki aya göre ise yüzde 1.4 gerilediğine işaret etti. Türkiye'nin ihracat hacmindeki gerilemenin ve ağır kış koşullarının üretim üzerindeki etkisine bağlı olarak, şubat ayı üretim verisinin de iyi gelmeyeceği ihtimali hissediliyor. Bu durumda, şubat ayında da negatif sanayi üretim verisi, 2015 yılının ilk çeyreği için büyüme verisini de negatife çekebiliri. 11 Mart Çarşamba günü TCMB tarafından açıklanacak olan, yine 2015 yılının ocak ayı ödemeler dengesi verileri ise, cari açıktaki iyileşmenin devam edip etmediği, kontrollü seviyenin korunup korunmadığı konusunda önemli ipucu teşkil edecek. 6 Mart Cuma günü, gün içerisinde 2,6475 TL'yi dahi görüp, 2,6236 TL'den haftayı kapatan Dolar-TL kuru, 9 Mart haftasına 2,6260 TL'nin hemen altından başlıyor. Piyasalar, doğal olarak bu hafta da dolar-tl kurunu konuşmayı sürdürecek. Bu nedenle, önümüzdeki 10 günü, döviz kurları üzerindeki spekülasyonu soğutmak ve piyasaların kurlardaki dalgalanmadan başka konulara yönelmelerini sağlamak adına iyi yönetmemiz gerekecek. Bu noktada, 6 Mart Cuma günü dünyanın önde gelen bankalarından ve Türkiye'de faaliyetlerini sürdürmekte olan HSBC tarafından yayınlanan bir rapor, son dönemde önde gelen ülkelerin para birimlerinin dolar karşısında ne kadar değer kaybettikleri noktasında önemli ipucu oldu.

10 Aşağıdaki grafikte dünya para birimlerinin bir "değer sıralaması"na sokulduğunu görüyorsunuz. HSBC, Satınalma Gücü Paritesi, Reel Efektif Döviz Kuru'nun 5 yıllık ortalaması ve Big Mac endekslerinin kombinasyonu ile bir değer sıralaması çıkararak "ucuz" ya da "pahalı" para birimlerini görmeye çalışmış. Grafiğe göre, Ukrayna Krizi ve küresel petrol fiyatlarındaki ciddi gerileme sonrası sert satışlar yaşayan Rus Rublesi, şu anda önde gelen ekonomilerin para birimleri arasında, dolar karşısında en fazla değer kaybetmiş, en "ucuz" para birimi. Rus Rublesi'ni Güney Afrika Randı ile Japon Yeni takip ediyor. Buna karşılık, grafiğin en sağında yer alan ve dolar karşısında en fazla değerli, yani en pahalı para birimi ise İsviçre Frangı. İsviçre Merkez Bankası'nın euro-isviçre frangı'nda müdahale kurunu kaldırması sonrası, İsviçre Frangı aşırı değerlendi. Dolar karşısında son bir haftada yüzde 4, son bir yılda ise yüzde 17'nin üzerinde değer kaybeden TL ise, HSBC'nin hazırladığı raporda yer alan grafikteki 33 ülke sıralamasında 13'üncü sırada yer alıyor. Grafikteki konumuna göre, Türk Lirası Kısacası aşırı değersiz ya da aşırı değerli bölgesine girmeyen "nötr" bölgesinde saymak mümkün. Bu da, dolar-tl kurunun aşırı yükseldiği ve TL'nin aşırı değer kaybettiği yönündeki yaygarayı haklı çıkarmıyor. Haftaya 95,3 puandan başlamış iken, bir yandan hayli güçlü gelen ABD ekonomisine yönelik makro verilerle, bir yandan da FED'in yaz ortasında para politikasını faiz oranını artıracağı beklentisinin yeniden küresel piyasalarda hareketlilik kazanması ile, 6 Mart Cuma günü, haftayı son 12 yılın seviye rekoru ile kapatan Dolar Endeksi, 9 Mart haftasına, 97,73 puanı görmüş ve 97,62 puana tutunmuş bir seviyeden başlıyor yılında görülmüş olan 98 puan ve üzerindeki seviyenin de kırılması ve 100 puana dayanması halinde, Amerikan iş dünyasının ve reel sektörünün pek de haz etmeyeceği bir 'aşırı güçlenmiş' dolar sendromu sıkıntılara sebep olabilir. Bu durumda, eğer 18 Mart'ta FOMC para politikası karar metninden 'sabır' kelimesini çıkarır ise, ABD ekonomisinin toparlanma sürecine bir hayli zarar verecek bir 'güçlenme' sorunu ortaya çıkacak.

11 Nitekim, yangına körükle giden şahin kanattan, Richmond FED Başkanı Jeffrey Lacker, haziran ayının faiz artışı için en yakıl ihtimal olması gerektiğini belirtti. Lacker, verdiği röportajda, istihdam verisinin çok güçlü olduğunu ifade ederken, verinin çok güçlü bir istihdam piyasasına işaret ettiğini söyledi. 2015'de FED Açık Piyasa Komitesi'nde (FOMC) oy hakkı bulunan Lacker, borçlanma maliyetlerinin artışı konusunda sabırlı olunacağını belirten ifadenin Mart'ta en önemli gündem maddelerinden olacağını kaydetti. Ocak'taki FED toplantısında faiz artışı konusunda sabırlı olunacağını belirten metin lehinde oy kullanan Lacker, faiz artışından önce ücret enflasyonunun beklenmemesi gerektiği uyarısında bulundu. ABD ekonomisinin daha yüksek reel faiz oranlarına ihtiyacının açık olduğunu vurgulayan Lacker "Amerika'nın diğer ekonomilere karşı gücü doları yükseltiyor. FED, dolar yükselse dahi, doğru politika belirlemeli" diye konuştu. San Francisco FED Başkanı John Williams ise, iş gücü piyasasının tam istihdama yaklaşması ve enflasyonun toparlanması ile birlikte yıl ortasında faiz oranlarının artırılması ile ilgili ciddi tartışmaların yaşanabileceğini söyledi. Williams 5 Mart Perşembe günü yaptığı konuşmada, ABD nin yıl sonuna kadar veya daha erken bir zamanda tam istihdama ulaşacağını belirtti. Williams, artan ücretler ve enflasyonun Fed in faiz oranlarını hedeflerine ulaşmadan önce yükseltmesi gerektiği anlamına geldiğini ifade etti. Williams, Normalleşme yolunda ilk adımları atacağımız zaman yaklaşıyor. Kısa vadeli volatilite hariç tutularak verilere baktığımda, ekonominin iyi bir enerjisi var ve tam istihdama yaklaşıyor dedi. 9 Mart haftasına, FED'den Kocherlakota ve Mester'in konuşmaları ile başlıyoruz Mart FED toplantısına kadar her açıklama piyasalarca dikkatle takip edilecek. Bir türlü ons başına 1200 doların üzerinde tutunamayan altından yatırımlar giderek soğumaya başladı. Uluslararası ekonomi ve finans kanalı Bloomberg in derlediği verilere göre, altının 30 günlük tarihi volatilitesi, 5 Mart Perşembe günü, Kasım ayı başından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Draghi nin euroyu dolar karşısında 11 yılın en düşük seviyesine yönelten tahvil alım planı, altında hareketlenmeyi desteklemede yeterli olmadı. Altın vadelileri, New York ta Perşembe günü genelinde yatay bir seyir izledi. Altın fiyatları, 2015 yılında yüzde 1.2 yükseldi. Altın fiyatları, 2014 yılında ise yüzde 1.5 gerilemişti. Altın geçtiğimiz yıl, Bloomberg Emtia Endeksi tarafından takip edilen 22 emtia arasındaki en düşük volatiliteyi gösterdi. Chicago daki HighRidge Futures LLC metal işlemleri direktörü David Meger, Altın piyasası için ana sorun Fed in faiz oranı. Cuma günü açıklanacak veri öncesinde piyasaya ilgi düşük dedi. Nisan vadeli altın kontratları Comex te yüzde 0.2 yükselerek Singapur saati ile 11:08 de ons başına 1, dolardan alıcı buldu. Kontrat, bu hafta yüzde 1.2 lik kayba hazırlanıyor. Euro Bölgesi'nde hükümet teşvikleri, altının 2012 ye kadar 12 yıl süren yıllık yükselişi süresince,

12 enflasyon karşısında korunma arayışında olan yatırımcıların ilgisini çekmede yardımcı oldu. Altın, geçtiğimiz iki yılda tüketici maliyetlerinin sabit kalması ile geriledi. Altın vadelileri, FED in borçlanma maliyetlerini yükseltmeye yaklaştığı spekülasyonu ile Şubat ayında yüzde 5.2 geriledi. Yükselen faiz oranları, genellikle fiyat artışları yoluyla getiri sunan kıymetli metalin çekiciliğini azaltır. Yatırımcıların bu ay altından kaçış için daha fazla sebebi olabilir. Bloomberg'in geçtiğimiz kırk yıldan derlediği verilere göre, altın vadelileri Mart ayında ortalama yüzde 1 düşüş göstermiş. Yani, mart ayı altın fiyatlarına iyi gelmiyor. Rapor 3 Devletin tepesinde, ekonomi alanıyla ilgili gerginlik çözülmüş olsa da, Dolar Endeksi'nin 100 puanı kırması, TL'de aşağı yönde toparlanmayı geciktiriyor. 17'sinde TCMB faizi değiştirmez, 18'inde FED 'sabır' kelimesini metinde tutar ve 20 Mart'ta Fitch Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir' notunu korursa, piyasa yumuşayabilir. Son 6 aydır, Dolar Endeksi'ni hem konuşuyor, hem de yazıyoruz. 2 Mayıs 2011'de 73 puanın hemen altını gördükten sonra, 7 Şubat 2012'den 1 Temmuz 2014'e, dip noktası 79 puan civarına oturmuş, gördüğü en yüksek seviye 84.5 puan olan bir Dolar Endeksi'nden söz ediyoruz. 1 Temmuz 2014'de puanı en dip nokta olarak gördükten sonra, Dolar Endeksi hiç ara vermediği bir tırmanışa geçti ve 85.6 ile 86 puan arası ilk tepe noktası sonrası, yükselişini sürdürerek, 93.5 ile 95 puan aralığındaki ikinci tepeye ulaştı. Bu tepe noktaya gelindiğinde, küresel piyasaların gözü artık 98 puanın kırılıp kırılmayacağındaydı. 10 Mart Salı günü puan kırıldı ve Dolar Endeksi geçen haftayı puan ile kapattı. Artık, Dolar Endekesi'nde yeni tepe hedefi Dolar Endeksi'nin 102.5'i yakalaması ve geçmesi, euro-dolar paritesinde 1,04 dolar düzeyinin kırılması ile, paritenin 1,02 dolara doğru hareket etmesi anlamına gelecek. Nitekim, Dolar Endeksi puan düzeyine ulaşırken, 10 Mart Salı günü önce 1,08 dolar kırıldı; 11 Mart Çarşamba 1,06 dolar ve nihayet 13 Mart günü 1,05 dolar seviyesi kırıldı. 15 Mart pazar günü parite uluslararası piyasalarda 1,0472 dolardan işlem görüyordu. 18 Mart Çarşamba günü, eğer ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) 'sabır' kelimesini para politikası karar metninden çıkarır ise, Dolar Endeksi'nin puana doğru hareketi,

13 paritenin 1,04 doları da kırarak, 1,02 dolar düzeyine doğru hızla düşüşünü sürdürmesi anlamına gelecektir. Bu durum, dolar-tl kurunu da 2,68-2,72 TL bandına taşıyabilir. Eğer, FOMC 'sabır' kelimesini metinde tutmayı sürdürür ise, o zaman küresel piyasalar rahatlayacak. Bununla birlikte, gerek FED yetkilileri arasında, gerekse de ABD'nin önde gelen piyasa profesyonelleri ve CEO'ları arasında, para politikası karar metninden bir an önce 'sabır' kelimesinin çıkarılması gerektiği ile; FED'in 'aceleci' davranmasının ABD ekonomisi için 'büyük ahmaklık' olacağı noktasında karşılıklı atışmalar giderek sertleşmekte. Milyarder yatırımcı ve DoubleLine Capital'in kurucularından Jeffrey Gundlach, FED'in 2015 yılının ortalarında faizleri artırması durumunda, ardından ters yönde hareket etmek zorunda kalacağını söylemekte. Gundlach, FED'i faizleri artıran ancak daha sonra yeniden düşürmek zorunda kalan küresel merkez bankalarının hatalarından ders almamakla ve FED Başkanı Janet Yellen'ı yabancı yetkililerle çok fazla zaman geçirmekle eleştirdi. Gundlach, çocukken oynadığı ve katılımcıların kendi sıraları geldiğinde bloklar kullanarak yıkmadan bir kule inşa etmeye çalıştığı bir oyunu işaret ederek, "FED ahmakça davranmaya niyetli" dedi. Gundlach, belediye tahvillerimi ve yüksek getirili tahvilleri, yatırım yapılabilir nota sahip tahvilleri ve düşük tahvil faizlerinden dolayı bu yıl yüzde 20 civarında yükselerek 1,400 doalr civarına çıkabileceğini tahmin ettiği altını kapsayan küresel varlıklarının görünümü üzerine yorumlarda bulundu. Gundlach, merkez bankalarının alımları dolayısıyla küresel anlamda yaklaşık 2 trilyon dolar tutarında tahvilin negatif faizli olduğunu ve Avrupa Merkez Bankası'nın politikasının bunu daha da derinleştireceğini söyledi. Gundlach ayrıca, dolara karşı oynayarak aykırı olmaya yönelen yatırımcılara da uyarıda bulunarak; "Bunu yapmayın," dedi ve "Dünya lideri olan dolar, dünya lideri olacak" şeklinde konuştu. ABD verileri, daha çok sayıda ABD vatandaşının işe sahip olduğuna ve ucuz petrolden dolayı aile bütçesinde harcanabilir gelirin arttığına işaret etmesine rağmen, ABD hane halkı ekonomistlerin beklentilerinden daha düşük harcama gerçekleştiriyor. ABD nin perakende satışlar verisi, şubat ayında da gerileyerek düşüşünü üçüncü aya taşıdı. Oysa, bu üç aylık dönemde istihdam 863 bin kişi artış gösterdi. Perakende satışlar ve istihdam verileri şimdiye kadar genel olarak aynı yönde hareketlenme göstermişti. Amerikalıların harcamalara yönelik genel eğilimi eskiden olduğuna göre düşük seyrederse, bu durum ekonomik büyüme için kötü bir işaret olabilir. Renaissance Macro Research LLC ABD ekonomisi müdürü Neil Dutta, Harcamalar, istihdam çok daha düşük geliyor. Eğer satışlar düşükse perakendeciler neden işe alım yapsın? Eğer satışlar geriliyorsa neden ücretleri artırsınlar? dedi. Öte yandan, benzin fiyatlarındaki düşüş ile hane halkı

14 tasarruflarında artış olduğu görülüyor. Macroeconomic Advisers LLC kıdemli ekonomisti Ben Herzon, Şubat ayı çok soğuk geçti. Alışveriş yapanlar kötü hava koşullarından dolayı evde kalmak istediler. Online perakendeciler Şubat ayında yüzde 2.2 yükselerek, Mart 2014 ten bu yana en büyük artışı gösterdi dedi. Biz, kendi içimize döner isek; 9 Mart Pazartesi günü Beştepe Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda, Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında gerçekleştirilen Bakanlar Kurulu'nda pek çok konu ele alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu toplantıda, kamu bankalarının kredi faiz oranlarının gözden geçirilmesi ve reel sektör için indirim imkanının araştırılmasını talep etti. 11 Mart Çarşamba günü ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan Başbakan Yardımcısı Babacan ve TCMB Başkanı Başçı'yı Beştepe Sarayı'nda kabul etti ve bu görüşme sonrası, faiz ile ilgili duyarlılıkların aktarıldığı ve faizler konusundaki değerlendirmelerin tatlıya bağlandığı belirtildi. Bu toplantı için, TCMB tarafından hazırlanmış olan 130 sayfalık bir sunum da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile paylaşıldı. Toplantı sonrası açıklamalar ile, dolar-tl kuru 2,60 TL'nin altına yumuşasa da, Dolar Endeksi'nin yükselişini sürdürmesi ile, dolar kuru tekrar 2,60 TL'nin üstüne çıktı. 130 sayfalık sunumun temel mesajına bakıldığında ise; TCMB ve Başçı diyor ki, para politikasının ana kurgusu büyümeyi sağlayamaz. Kaldı ki, yüksek enflasyon ve cari açık sorunu ile birlikte zaten sürdürülebilir büyüme de olmaz. Maliye politikasının büyümeye katkıları üzerinde hiç durulmuyor ve sadece para politikasına yükleniliyor. TCMB ve Başkan Başçı diyor ki, 'faiz ancak; istikrar ve güven artırıcı adımlar, mali disiplin (kamu borç yükünün hafifletilmesi) ve fiyat istikrarına odaklı bir para politikası duruşu ile düşebilir. Bu yolla, enflasyon beklentileri ve enflasyon risk primi düşeceğinden, piyasa faizleri de kademeli olarak düşebilir". Yani, benim faiz indirmem değil, piyasanın kendi kendine faizleri düşürmesi daha önemli, diyor. Özel sektör yatırımları ise; ancak piyasa güveni yerindeyse ve yapısal reformlar devam ediyor ise sürebilir; diyor. TL ciddi değer kaybettiğinde, ihracata katkısından çok, ithal mallar kanalından enflasyona olan etkisi çok daha kötü diyor. Yani, 'Sn. Cumhurbaşkanım, ağır eleştiriye maruz kaldık; ama, bize gelene kadar, büyüme, özel sektör yatırımları üzerinde çok daha farklı parametreler etkili' demek istendiği anlaşılıyor. TCMB'nin, bir kaç ay öncesine kadar, ayda iki kez açıklanır iken, şimdi ayda sadece bir kez açıklanan 'Beklenti Anketi', 71 ekonomistin, içinde bulunduğumuz mart ayı için tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisini, bir önceki ankette beklenti yüzde 0,61 iken, bu ankette yüzde 0,69'a yükselttiklerini gösterdi. Bir sonraki nisan ayı TÜFE beklentisi ise, bir önceki ankete göre değişmeyerek, yüzde 0,73'te kaldı. Mayıs ayı TÜFE beklentisi ise yüzde 0,49 olarak şekillendi yıl sonu TÜFE beklentisi ise, bir önceki ankette yüzde 6,77 iken, bu ankette yüzde 6,98'e yükseldi. 12 ay ve 24 ay sonrası TÜFE beklentileri ise, sırasıyla, yüzde 6,78 ve

15 yüzde 6,51 olarak şekillendi. Ekonomistlerin enflasyon beklentilerinin bozulması, Başkan Başçı'nın Cumhurbaşkanlığı sunumun detayları incelendiğinde, TCMB Para Politikası Kurulu'nun faiz indirimini zorlaştırıyor. Bununla birlikte, BIST Repo ve Ters-Repo Pazarı'nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 10,02 iken, bu anket döneminde yüzde 9,91'e gerilemiş. TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti beklentisi ise, bir önceki anket döneminde yüzde 7,99 iken, bu anket döneminde yüzde 7,91'e düşmüş yıl sonu dolar/tl kur beklentisi, bir önceki anket döneminde 2,50 TL iken, bu anket döneminde 2,61 TL'ye yükselmiş durumda. 12 ay sonrası, yani mart 2016 dolar/tl kur beklentisi ise, bir önceki ankette 2,54 TL iken, son ankette 2,65 TL'ye yükselmiş. Bu tablo, yükseleceği beklentisi ile, dolara bireysel ve kurumsal talebin devam edebileceği anlamına geliyor yılı cari işlemler açığı beklentisi, bir önceki anket döneminde 40,3 milyar dolar iken, bu anket döneminde 39,4 milyar dolara gerilemiş yılı cari işlemler açığı beklentisi ise, bir önceki ankette 44,6 milyar dolar iken, son ankette 43,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Gelelim büyümeye yılı GSYH reel büyüme beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 3,5 iken, bu anket döneminde yüzde 3,3'e gerilemiş yılı büyüme beklentisi ise, bir önceki anket dönemine göre değişmeyerek yüzde 3,8 olmuş. Esasen, büyüme ile ilgili beklentiler çok hoş gözükmüyor ve bu da Türk ekonomisine yönelik beklentileri olumsuz yönde etkileyebilir. TCMB Beklenti Anketi'nin ortaya koyduğu tablo, 20 Mart Cuma günü, uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch'in açıklayacağı Türkiye rating değerlendirmesinin, derecelendirme notunun 'yatırım yapılabilir ülke' konumunda tutulduğu; ancak, görünümün 'negatif'e çekildiği bir karar olarak şekillenebileceğine işaret ediyor. Bu durumda, 17 Mart TCMB faiz indirmedi, 18 Mart FED metinde 'sabır' kelimesini korudu ve 20 Mart Fitch Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir' notunu teyit etti, 23 Mart haftasına daha yumuşak bir piyasa ile başlayabiliriz. Dünya merkez bankalarının önemli bir bölümü, 'küresel vasat büyüme' riskine bağlı olarak, para politikası faiz oranlarını aşağı çekerken, enerji fiyatlarında yaşanan düşüş, emtia fiyatlarını 12 yılın en düşük seviyesine indirmiş durumda. ABD Doları'nın 2008'den bu yana en büyük rallisinin ham maddelere rağbeti azalttığı ve petrolden şekere birçok üründe yaşanan arz fazlasının da fiyat gerilemesinde etkili olduğu belirtilmekte. Uluslararası ekonomi ve finans haber ajansı Bloomberg'in Emtia Endeksi puana kadar gerilemiş durumda ve Ağustos 2002'den bu yana en düşük seviyeye anlamına geliyor. Ham petrol, doğal gaz ve şeker fiyatları, bilhassa endeksi aşağı çekmiş durumdalar. Bloomberg Spot Dolar Endeksi ise, 2015 yılının ilk çeyreğinde, 2008'den bu yana en iyi çıkışı yakalama noktasında. Endeks 2004'ten bu yana en yüksek seviyeyi görmüş durumda.

16 ABD ekonomisi toparlanırken diğer ekonomilerin yavaşlaması, doları yükselterek, emtia fiyatlarında gerilemeye yol açıyor. Londra'da bulunan Natixis Emtia Araştırma Bölüm Başkanı Nic Brown "FED'in faiz artırma olasılığı ve Avrupa ile Japonya'da parasal genişlemeler, doların yükselişinin süreceğini gösteriyor. Güçlenen dolar da büyük olasılıkla dolar cinsinden işlem gören emtia fiyatlarına aşağı yönlü fiyat baskısı uygulayacaktır" yorumunu paylaşıyor. Goldman Sachs'a göre, artan arzın petrol ve bakır fiyatlarını aşağı çekmesi üzerine, emtia fiyatları ayda yüzde 20 gerileyebilir. Jeffrey Currie'nin de aralarında bulunduğu analistlerin 13 Mart'ta kaleme aldığı raporda, petrole bağlı ETF'lere ciddi sermaye akışı olması sayesinde fiyatların ralli yaptığı tespiti yer alırken, piyasaların arz açısından yoğun olduğu ve ham petrol stoklarının artmayı sürdüreceğinin tahmin edildiği belirtildi. Bankaya göre emtia yatırımcıları 12 ay boyunca ellerindeki varlıkları tutmaları halinde yüzde 4.5 getiri sağlayacak. Raporda "Son dönemde petrol ETF'lerinde yaşanan giriş çok erken oldu ve tersine dönebilir. Henüz fiyatların dip noktasını gördüğünü düşünmüyoruz" tespitleri yer aldı. Standard & Poor's GSCI emtia endeksi Ocak ayında 6 yıla yakın sürenin düşüğünden yüzde 7.5 toparlandı. Toparlanmada, ABD üretimindeki düşüşün küresel arz fazlasını azaltacağı ve talebin yeniden arttığı yönündeki söylentiler etkili oldu. Dünyanın en büyük tahvil fonu Pacific Investment Management Co. (Pimco) ise, Çin de çelik talebinin büyüme potansiyelinin düşük olduğunu belirtti. Pimco, ülkenin konut pazarının yavaşladığına ve bu durumun küresel sanayi görünümüne ve demir cevheri fiyatlarına zarar verdiğine işaret etti. Asya kredi araştırmaları yöneticisi Raja Mukherji ve analist Emily Au-Yeung un hazırladığı raporda, Çin in konut pazarında yıllardır süren büyüme sona erdi. Bu durum, küresel çelik üretimi görünümü için uzun vadede zor zamanların yaşanacağı sinyali veriyor. En iyi ihtimalle, ülkedeki çelik talebi bu yıl tek haneli düşük rakamlarda bir genişleme gösterebilir ifadeleri kullanıldı. Konut sektöründeki gerilemeden olumsuz etkilenen Çin, 2014 te, 1990 dan bu yana en zayıf büyümeyi kaydetti ve ekonominin 2015 te daha da yavaşlaması bekleniyor. Çin küresel çelik üretiminin yaklaşık yarısından sorumlu ve deniz yoluyla taşınan demir cevherinin en büyük alıcısı. Demir cevherinin fiyatı, küresel arz fazlası sorunu ile birlikte bu hafta 2008 den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Çin Demir Çelik Birliği, 11 Mart Çarşamba günü yaptığı açıklamada Çin in çelik üretiminin bu yıl daralacağı tahmininde bulundu. UBS Group AG üretimde 1980 lerin başından bu yana ilk düşüşün yaşanacağı değerlendirmesini yaptı. Analistler konu ile ilgili, Konut inşaat büyümesi oranlarının istikrarsız olmasından dolayı çelik talebindeki aşağı yönlü risklerin sürmesini bekliyoruz. Makine, otomobil ve beyaz eşya sektörleri gibi çeliğin kullanıldığı başka alanlar da olsa da bunların Çin in çelik talebini canlandırması düşük bir ihtimal değerlendirmelerinde bulundu.

17 Konu Çin'den açılmışken; Çin Merkez Bankası'nın bazı bankalardan mevduat faizlerini maksimumdan indirmelerini istediği belirtiliyor. Konu ile ilgili kişilerin verdiği bilgilere göre PBOC, bazı bankalara mevduat faiz oranlarını düşürmelerini söyledi. Bankalar faizleri izin verilen seviyelerin en yükseğine çıkarmıştı. PBOC un, bu ay başında pencere rehberliği olarak adlandırılan ve bankaları faiz oranlarını düşürmeye teşvik eden bir eylem gerçekleştirdiği ifade edildi. PBOC un bankaların mevduat faiz oranlarını artırmada aşırı agresif hareket ettiğinden endişe ettiği belirtiliyor. Çin Merkez Bankası Başkanı Zhou Xiaochuan, Çin in mevduat faizi tavanını bu yıl kaldırması ihtimalinin yüksek olduğunu ve ilk yarıda başlamak üzere bir mevduat-sigorta sistemi sunacağını belirtti. Güney Kore Merkez Bankası,12 Mart Perşembe günü, beklenmedik şekilde aldığı karar ile, gösterge faiz oranını tüm zamanların en düşük seviyesine çekti. Kurum faiz indirimi ile ülkenin deflasyona düşmesini önlemeyi ve ekonomik büyüme desteklemeyi amaçlıyor. Banka, 7 günlük repo faiz oranını yüzde 1.75 e düşürdü. Bloomberg anketine katılan 17 ekonomistin sadece 2 si alınan kararı doğru şekilde tahmin etti. Güney Kore nin enflasyonu 1999 dan bu yana en yavaş seviyede ve ihracatları geriliyor. Güney Kore Merkez Bankası aldığı faiz indirimi kararı ile bu yıl politikasında gevşemeye giden 20 den fazla merkez bankasına katılmış oldu. Tayland Merkez Bankası ise, 11 Mart Çarşamba günü sürpriz şekilde faizi indirimine gitmişti. Güney Kore Merkez Bankası Başkanı Lee Ju Yeol, 23 Şubat ta parlamentoda yaptığı konuşmada, ekonomik durumun kötüleşmesi durumunda merkez bankasının faiz oranları yoluyla cevap vermek zorunda kalabileceğini söylemişti. HI Investment & Securities Co. ekonomistlerinden Park Sang Hyun, Merkez bankası gösterge faiz oranını sabit tutarak küresel genişleme hızının arkasında kalmaktan endişelenmiş olabilir. Ek faiz indirimleri bundan sonra gelecek ekonomik verilere bağlı olacak dedi. Bu arada, Rusya Merkez Bankası da, aralık ayında yüzde 17'ye çıkardığı politika faizini, önce yüzde 15'e düşürdükten sonra, 13 Mart Cuma günü, 1 puan daha düşürerek, yüzde 14'e çekti. Küresel ekonomide, emtia fiyatlarının daha da gerileyeceğine dair beklentiler ve buna bağlı olarak deflasyon veya negatif enflasyon beklentileri kuvvetlendikçe, ülkelerin merkez bankaları politika faiz oranını aşağı çekerek, büyümeye daha fazla ağırlık vermeye başladılar. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) küresel petrol talep tahminini yükseltirken, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) üretmesi gereken petrol miktarını da artırdı. IEA talebin bu yıl günlük 1 milyon varil artarak günde ortalama 93.5 milyon varile ulaşacağını belirtti. Ajans ayrıca küresel ekonomik büyümede yaşanan hafif yükselişi gerekçe göstererek, küresel üretim tahminin de günlük 130 bin varil yükseltti. Ajans, ABD'de rekor düzeydeki petrol arzının yakında ülkenin depolama kapasitesini etkileyerek, fiyatlardaki düşüşü sürdürebileceğini ve üretimi

18 azaltabileceğini belirtiyor. IEA, sondaj kulelerinde yaşanan düşüşün üretimde gerilemeye yol açmamasının da etkisiyle, Amerika'nın 2015 petrol üretim tahminini artırdı. Ajansa göre ham petrol stokları tankları tamamen dolmasına yol açabilir. Ülkenin en büyük petrol depolama merkezi olan Cushing, Oklahoma yüzde 70 dolmuş durumda. IEA bu yıl için yaptığı küresel talep tahminini ve OPEC'in arz etmesi gerekecek miktar tahminini yukarı çekmişti. Paris merkezli ajansın aylık piyasa raporunda "Stoklar depolama kapasite sınırını yakında zorlayabilir. Bu da fiyatlarda yeniden zayıflığa yol açacaktır. Böylece daha önce başvurulmayan üretimi düşürme kartı kullanılabilir" ifadeleri yer aldı. Petrol, ABD'deki üreticilerin 2008'den bu yana yaşanan fiyat krizine karşılık olarak sondaj kulelerinin sayısını düşürmelerinin ardından, son iki ayda Londra'da yüzde 20 değer kazandı. Petrol, OPEC'in diğer üreticileri arz fazlası ile baş başa bırakması sonrası, Haziran'dan Ocak ayına kadar yüzde 61 değer kaybetmişti. Rapor 4 FED'in FOMC toplantısından çıkan mesajlar ve FED Başkanı Yellen'ın konuşması, Dolar Endeksi'ni 98 puanın altına getirdi. Endeksin yeniden 98,12 puanı kırmaması halinde, dolar-tl 2,54-2,50 TL bandına, euro-dolar paritesi ise 1,10 dolar düzeyine gelebilir. FED için artık 'sabır' kelimesi yerine, 'makul güven' kelimesini takip edeceğiz. Altın ile ilgili beklentiler ise umut verici gözükmüyor. 13 Mart Cuma günü 2,6485 TL seviyesini görerek, tarihinin en yüksek düzeyini görmüş olan Dolar-TL kuru, geçtiğimiz hafta üç kritik önemdeki konu başlığının piyasalar ve Türkiye lehine sonuçlanması ile, bir ara 19 Mart Perşembe günü 2,5612 TL düzeyini dahi görmüş olsa da, haftayı 2,5742 TL'den kapattı ve 23 Mart ile başlayan yeni haftaya da 2,5752 TL'den başlamış gözüküyor. Türk Lirası'nın yüzde 2,8 değer kazanması sonrasında, Ekonomi Yönetimi'nin dolar-tl kurunun 2,58-2,54 TL bandının orta ve alt bölümüne doğru oturması adına, kura ekstra bir müdahalesi olacak mı, birlikte göreceğiz. Bununla birlikte, eğer dolar-tl kuru 2,55 TL'ye yaklaşır ve kırar ise, döviz kurlarındaki gevşeme bir miktar daha artabilir. Burada kritik olan hususun, dolar-tl kurundaki gevşeme sürecine bağlı olarak, yerli ve yabancı aktörleri, daha pahalı bir kur düzeyinden dolar aldılar ise, tekrar TL'ye dönmek adına harekete geçirip geçirmeyeceği. Eğer, döviz kurlarının istikrara kavuşmakta olduğu görüşü daha fazla kabul görmeye başlarsa, piyasada

19 gözlenen ve kurların hızla yükselmesine sebep olan döviz talep fazlalığı, döviz arz fazlalığına dönüşebilir. Döviz arz fazlalığı da, dolar-tl kurunu 2,54-2,50 TL bandına taşıyabilir. Dolar-TL kurunun 2,58-2,54 TL bandından, 2,54-2,50 TL bandına geçişini hızlandıracak bir gelişme de Dolar Endeksi'nin hareketi olacak. 13 Mart Cuma günü 100,39 puan ile, son yılın en yüksek değerine ulaşan Dolar Endeksi, ABD Merkez Bankası'nın (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) kararları açıklandıktan sonra, önce 96,63 puana kadar geriledi; ardından, haftayı 97,91 puandan kapattı. Dolar Endeksi yeni haftaya da 97,46 puandan başlayıp, 97,82 puan düzeyine gelmiş durumda. Dolar Endeksi'nin yeniden 98,12 puanı geçip-geçememesi, dolar-tl kur düzeyi açısından da, euro-dolar paritesi açısından da önemli. Dolar Endeksi 98,12 puanı kıramayıp, aşağı doğru bir miktar daha gevşer ise, dolar-tl kuru 2,54-2,50 TL bandına gelebilir. Euro-dolar paritesi de 1,10 dolar düzeyine kadar toparlanabilir. 13 Mart Cuma günü 1,0458 doları dahi görmüş olan euro-dolar paritesinin, geçtiğimiz haftaki FOMC toplantısı tutanakları sonrasında, FED Başkanı Yellen'ın açıklamaları sonrasında, 1,1043 dolar düzeyin test ettiğini, haftayı 1,0821 dolar düzeyinde kapattığını ve 23 Mart'la başlayan yeni haftaya 1,0837 dolardan başlayıp, bu satırları kaleme aldığımız dakikalarda 1,0816 dolardan işlem gördüğünü belirtelim. ABD Merkez Bankası FED'in, Mart tarihlerindeki Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı sonrasında, 18 Mart Çarşamba günü saat 20'de açıkladığı para politikası karar metninde 'sabır' kelimesini aynen korumasını bekliyorduk. Bu beklentimiz gerçekleşmedi. Bununla birlikte, FED Başkanı Yellen'in, toplantı sonrası gerçekleştirdiği basın toplantısında, 'sabır' kelimesinin metinden çıkmasının faizleri arttırmak konusunda artık sabırsız oldukları anlamına gelmediği yönündeki mesajı piyasalar üzerinde bir hayli etkili oldu. Ayrıca, FOMC üyeleri, bir önceki toplantıda ortaya koydukları politika faizinin 2015 yılı sonunda hangi seviyeye ulaşabileceği konusundaki tahminlerinin ortalamasını yüzde 1,125'den, yüzde 0,625'e çektiler. FED yetkililerinin 2015 yıl sonu para politikası faiz oranı tahminlerini aşağı çekmeleri, küresel piyasalarda FED'in 2015 yılında agresif bir faiz artışı yapmayı hedeflemediği ve faiz artışının pek ala sonbahara da kalabileceği şeklinde yorumlanınca, 'sabır' kelimesi metinden çıkmış olmasına rağmen, piyasalarda bir rahatlama gözlendi. Artık, FED ile ilgili konularda izlenecek olan yeni ifade 'sabır' kelimesi yerine, 'makul güven' (reasonable confidance). Küresel piyasaların ve finans profesyonellerinin yeni gözde kelimesi "makul güven" olacak. Gerek FED Başkanı Yellen gerekse de FED yetkilileri, geçtiğimiz haftaki açıklamalarında, faiz artışı öncesi enflasyonun yüzde 2'lik FED hedefine ulaşmasından emin olmak istemelerini bu yeni ifade ile tanımlamaktalar. Başkan Yellen, 18 Mart Çarşamba günü saat 20'de başlayan basın toplantısında bu ifadenin ne anlama geldiğini,

20 FED'in 4 önemli konu başlığını, hedefi gözettiğini belirterek izah etti. Buna göre, birinci başlık doğal olarak 'İstihdam'. FED'in faiz artışı kararı ve adımı için, ABD istihdam piyasasındaki iyileşmenin sürmesi gerekiyor. Yellen bu durumu "Daha güçlü bir istihdam piyasası ve kullanılmayan kapasitenin azalması, bana göre kesinlikle güveni artıracaktır" cümlesiyle açıklamış durumda. Yellen'ın işaret ettiği ikinci önemli kavram 'çekirdek enflasyon'. FED açısındar, gıda ve enerji fiyatlarının dışındaki enflasyon dengelenmeli. Yellen enflasyon konusundaki tutumlarını 'Enerji fiyatları ve doların etkisiyle enflasyonun oldukça düşük kalacağını tahmin ediyoruz. Enflasyon verisini dikkatle takip edeceğiz' şeklinde özetliyor. Bu durumda, piyasaların, kurumsal ve bireysel yatırımcıların ABD'nin çekirdek enflasyon verisini dikkatle takip etmesi gerekiyor. Üçüncü kritik önemdeki başlık 'ücret artışı'. FED'e göre, sabit ücretle çalışan Amerikalıların ücretleri durgunluktan kurtulmalı. Yellen "Ücret artışını bir enflasyon sinyali olarak takip ediyoruz. Ancak bunun faiz artışı için bir ön koşul olup olmadığını söyleyemem" diye özetliyor. Son ve dördüncü başlık ise, 'enflasyon beklentileri'. Yani, ABD'de hane halkının ve yatırımcıların enflasyon beklentilerinin yükselmesi gerekiyor. Yellen, enflasyon beklentilerin yükselmesinin, büyük olasılıkla faiz artırım kararı ve adımı için 'makul güveni' arttıracağını belirtiyor. Geçen haftanın kritik konu başlıkları olarak, önceki raporumuzda belirttiğimiz üzere, TCMB Para Politikası Kurulu toplantısından beklediğimiz gibi bir faiz değişikliği kararı çıkmadı. Buna karşılık, FED 'sabır' kelimesini karar metninden çıkarsa da, Yellen'ın açıklamaları ve FED yetkililerinin para politikası faiz oranı beklentilerini aşağı çekmeleri ile ortam yumuşadı ve nihayet, uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch Türkiye'nin BBB- düzeyindeki, en düşük 'yatırım yapılabilir ülke' notunu da, 'durağan' düzeyindeki notunu da teyit etti. 20 Mart Cuma günü, ABD piyasaları da kapandıktan sonra, saat 23'de gelen Fitch açıklamasında, düşük petrol fiyatlarının enflasyon ve cari açıkta iyileşme sağladığına değinildi. Fitch Rusya, Ortadoğu ve Ukrayna'ya yapılan ihracatın sert şekilde düştüğünü de ifade etti Açıklamada, kamu maliyesinin sağlam olmayı sürdürdüğü ve Haziran'daki seçim öncesi herhangi bir sıkıntı olacağına ilişkin işaret görülmediği belirtildi. Fitch'in Türkiye'nin notuna ve görünümüne yönelik gerekçeli kararında, bankacılık sisteminin Bank Asya'daki gelişmelerden etkilenmeden iyi bir durumda olduğu ifade edildi. Fitch'in değerlendirmesinde, ekonomi politikasına dair gerginliğin kamuoyuna yansıdığı ve bu durumun yatırımcıları rahatsız ederek, döviz kurları üzerinde yukarı yönlü baskıya yol açtığı tespiti yer aldı. Açıklamada, Fitch'in Türkiye'deki politika tutarlılığını ve güvenilirliğini aynı nota sahip ülkelere göre zayıf gördüğü kaydedildi. Fitch'in değerlendirmesinde ''Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na yönelik faiz indirimi için yapılan siyasi baskı,