HAVAALANI SİSTEMİ Doç.Dr. FERHAN KUYUCAK ŞENGÜR

Transkript

1 HAVAALANI SİSTEMİ Doç.Dr. FERHAN KUYUCAK ŞENGÜR

2 Sistem Olarak Havaalanı Hava Taşımacılığı Sistemi ve Çevresi Yasal ve Politik Çevre Devlet, Otoriteler ve Yasal Düzenleyiciler Eğitim Kuruluşları Amaçlar İlgili Kuruluşlar Emniyetli ve Etkin Ulaşımın Sağlanması Altyapı Sağlayıcıları Uluslararası Çevre Havaalanı İşleticisi GİRDİ SÜREÇLEME -İŞLEM- ÖRGÜT-YÖNETİM ÇIKTI Teknolojik Çevre Hizmet Sağlayıcıları İşgücü Para Arazi Araç-Gereç Veri/Bilgi vb. BİLGİ SİSTEMİ Hizmet Bilgi Son Kullanıcı FAALİYET SİSTEMİ Finansal Kurumlar Havayolu Taşımacılığı Faaliyetleri Genel Havacılık Faaliyetleri HAVA TAŞIMACILIĞI HİZMET SÜRECİ Turizm İşletmeleri Sosyal ve Kültürel Çevre Havaaracı İşleticisi Genel Ekonomik Çevre HAVA TAŞIMACILIĞI SİSTEMİ GENEL ÇEVRE

3 Havaalanları İçin Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar (SARP - Standards and Recommended Practices) Annex 14 İlk olarak ICAO Konseyi tarafından 29 Mayıs 1951 tarihinde Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi (Chicago, 1944) Madde 37 nin hükümleri uyarınca kabul edilmiş ve Sözleşmenin Annex 14 ü olarak belirlenmiştir. O tarihten günümüze Konsey tarafından kabul edilen değişiklikler, yürürlüğe girdikleri ve uygulamaya koyuldukları tarihlerle birlikte gösterilmektedir.

4 CİLT I Havaalanı Tasarım ve Faaliyetleri CİLT II Heliportlar

5 BÖLÜM 1. GENEL Bu Annex, havaalanlarında sağlanacak fiziksel özellikleri ve mania sınırlama yüzeylerini ve bir havaalanında normalde sağlanan belirli tesisleri ve teknik hizmetleri öngören Standartları ve Tavsiye edilen Uygulamaları (spesifikasyonları) içermektedir.

6 Standart Tavsiye Edilen Uygulama Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar Tekbiçim uygulanması, uluslararası hava seyrüseferinin emniyeti veya düzenliliği için gerekli kabul edilen ve Sözleşmeye göre Sözleşme devletlerinin uyacağı, fiziksel özelliklere, konfigürasyona, materyale, performansa, personele veya prosedüre ilişkin herhangi bir spesifikasyon. Riayet etmenin imkansız olması halinde Konseye bildirim zorunludur. Tekbiçim uygulanması, uluslararası hava seyrüseferinin emniyeti, düzenliliği veya verimliliği için arzu edilir kabul edilen ve Sözleşmeye göre Sözleşme devletlerinin uymaya gayret edeceği, fiziksel özelliklere, konfigürasyona, materyale, performansa, personele veya prosedüre ilişkin herhangi bir spesifikasyon.

7 HAVAALANI TANIMI Havaalanı, yolcu ve uçak trafiğinin düzenlenmesi için gerekli binaları, uçakları uçuşa hazırlamak için gerekli altyapıları kapsayan ve uçakların iniş ve kalkışını sağlamak için özel şekilde düzenlenmiş alandır. Annex 14

8 HAVAALANI BÖLÜMLERİ HAVAALANI Uçuş hattı (hava tarafı) Terminal hattı (kara tarafı)

9 Terminal Hattı Uçuş Hattı Operasyonel Süreç Açısından Havaalanı Sistemi Yol Kontrol Havasahası Yaklaşma Havasahası Pist Havaaracı Faaliyetleri Bekleme Alanı Çıkış Taksiyolu Bekleme Apronu Taksiyolu Sistemi Apron-Kapı Alanı Terminal Binaları Araç Dolaşım Alanı Yolcu Faaliyetleri Araç Park Alanı Havaalanı Yolları ve Ulaşım Kolaylıkları Havaalanı Yer Ulaşım Sistemi Alexander T. Wells and Seth B. Young, Airport Planning and Management, (5 th Ed., New York: McGraw-Hill, 2004), s.101.

10 Havaalanı Temel havaalanı altyapısı; pist, taksi yolları, apron, biniş kapıları (gates), yolcu ve yük terminalleri ve yer ulaşım birimlerinden oluşur Bir sistem olan havaalanı, fiziksel olarak hava tarafı ve kara tarafı, operasyonel süreç açısından da yaklaşma ve gidiş olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Havaalanı sistemi, havaalanı büyüklüklerinin, sayılarının ve faaliyetlerinin çok farklı ve fazla olması nedeniyle, kullanıldığı havaalanına bağlı olarak farklı anlamlar kazanmaktadır.

11 Fiziksel Olarak Havaalanı Sistemi

12 Kara Tarafı Terminalde Yapılan İşlemler Bagaj kontrol ve kayıt Bagaj Teslim ve etiketlenmesi Bilet işlemleri ve kayıt Yolcu biniş ve iniş işlemleri Transit yolcu işlemleri Yaşlı ve Engelli yolcu işlemleri Bilgi Sistemleri Pasaport ve gümrük işlemleri Yük kontrolü Güvenlik Kargo işlemi

13 Kara Tarafı Yolcu Terminali Operasyonları Yolcu Bekleme Salonları Yolcu Hizmet Alanları; Lavabolar, Telefon, Sağlık hizmetleri, postane, danışma, ilk yardım, depo ve kuaför hizmeti. İmtiyaz Sahiplerinin sunduğu hizmetler. Bar, restaurant, büfe, duty free mağazaları, otel, bankalar, döviz büroları, sigorta, araç kiralama, ATM ler. Lobiler; VIP ve CIP hizmetleri

14 KARA TARAFI

15 KARA TARAFI

16 Hava Tarafı Ramp Hizmetleri; Temsil ve Denetim, marshalling hizmeti, motor çalıştırma, uçağın ileri-geri hareketi, emniyet önlemleri On-ramp (uçak dışı) hizmeti; Arıza tespit ve onarım, yakıt, lastik kontrolü, GPS, anti-icing, De-icing, ısıtma-soğutma, tuvalet aracı, içilebilir su, rutin bakımlar, kokpit cam ve kanatlar ile gövdenin temizlenmesi Uçak içi Hizmet; Temizlik, ikram, uçak içi eğlence hizmeti, koltuk konfigürasyonu değişimi Harici ramp Ekipmanları; Yolcu Merdiveni, İkram Malzemesi ve kargo yükleme aracı, postanın yüklenmesi, kargo uçaklarında uçuş ekibi merdiveni

17

18 HAVA TARAFI

19 HAVA TARAFI

20 Diğer Faaliyetler Uçak Arama-Kurtarma ve Yangınla Mücadele Kaza-kırım geçiren uçağın bulunduğu yerden kaldırılması Kar Temizleme Havaalanı Güvenliği

21 Diğer Faaliyetler

22 Havaalanında Bulunan Kuruluşlar ve Hizmet İlişkileri DHMİ :Devlet Hava Meydan İşletmesi (AIS,Kule,Yaklaşma,Hasılat) SHGM : Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Terminal İşletmeleri (TAV,ATM) Gümrük Muhafaza ve Muayene Meteoroloji Havayolları ve Temsilci Kuruluşlar Yer Hizmeti kuruluşları (Çelebi, HAVAŞ) Catering Kuruluşları (LSG, Turkish DO& CO) Yakıt İkmal Kuruluşları ( Petrol Ofisi, BP, Shell, Mobil) Duty Free Shop (Urart, Setur, IFD...) Polis Özel Güvenlik kuruluşları

23

24

25

26

27

28

29

30

31 HAVAALANI Tamamen veya kısmen hava araçlarının gelişi, kalkışı ve yüzey hareketi için kullanılması öngörülen, karada veya suda belirlenmiş bir alan (herhangi bir bina, tesisat ve teçhizat dahil).

32 HAVAALANI Yolcu ve uçak trafiğinin düzenlenmesi için gerekli binaları, uçakları uçuşa hazırlamak için gerekli altyapıları kapsayan ve uçakların iniş ve kalkışını sağlamak için özel şekilde düzenlenmiş alan

33 HELİPORT Tamamen veya kısmen helikopterlerin gelişi, kalkışı ve yüzey hareketi için kullanılması öngörülen, bir havaalanı veya bir yapı üzerindeki tanımlanmış bir alan.

34 Havaalanı Bikını Bir havaalanının havadan konumunu göstermek üzere kullanılan havacılık bikını. Aydınlatılmış havaalanlarında sırasıyla beyaz ve yeşil; Aydınlatılmamış havaalanlarında yalnızca beyaz fasılalı yanar.

35 Tanımlar ve Genel Bilgiler 1 APRON Bir kara havaalanı üzerinde, uçakların yolcu, posta veya kargo yükleme veya indirme, yakıt ikmali, park etme veya bakım amaçlı barınacakları belirli bir alan

36 Tanımlar ve Genel Bilgiler 1 Pist Uçakların inişi ve kalkışı için hazırlanmış bir kara hava sahası üzerinde belirlenmiş bir dikdörtgen alan

37 Taksi yolu Bir kara meydanında, uçakların taksi yapmaları için hazırlanmış ve havaalanının bir yeri ile diğer yeri arasında bağlantı sağlamak amacıyla belirlenmiş yol

38 Pistin iniş için kullanılacak bölümünün başlangıcı Eşik

39 Pist eşiğinin ilerisinde bulunan ve uçakların iniş sırasında ilk temas etmesi istenilen pist bölümü Konma bölgesi

40 İşaretleyici Bir maniayı belirtmek veya bir sınırı çizmek amacıyla yer seviyesinin üzerinde gösterilen bir cisim

41 Mania a) Uçakların yüzey hareketi için öngörülen bir alanda bulunan; veya b) uçuş halindeki uçakların korunması için öngörülen belirli bir yüzey üzerinde uzanan; veya c) bu tanımlanmış yüzeylerin dışında duran ve hava seyrüseferine bir tehlike olarak tayin edilmiş olan tüm sabit (ister geçici olsun isterse daimi) ve hareketli cisimler, veya bunların parçaları

42 Tanımlar ve Genel Bilgiler 2 Kaplama Sınıflandırma Numarası (PCN) Bir kaplamanın tahditsiz faaliyetler için taşıma mukavemetini ifade eden bir sayı

43 Uçak Sınıflandırma Numarası (ACN) Bir uçağın belirli bir standart taban için bir kaplama üzerindeki nispi etkisini ifade eden bir rakam

44 Tanımlar ve Genel Bilgiler 2 Aletli pist Aletli yaklaşma prosedürlerini kullanan uçakların operasyonları için öngörülmüş pist türlerinden biri: Hassas olmayan yaklaşma Hassas yaklaşma

45 a. Hassas olmayan yaklaşma pisti Direkt bir yaklaşma için yeterli olabilecek istikamet bilgisi sağlayan yardımcı ve görsel yardımcıların hizmet verdiği bir aletli pist. ( VOR; DME; NDB)

46 Hassas Yaklaşma Pist Kategorileri Hassas yaklaşma pisti, Kategori I Hassas yaklaşma pisti, Kategori II Hassas yaklaşma pisti, Kategori III DH > 60m (200ft) Visibility > 800m veya RVR> 550m 60m (200ft) > DH > 30m (100ft) RVR >350m ILS ve/veya MLS ve görsel yardımcılar ile ve pist yüzeyi boyunca aşağıdaki kategorilerde hizmet veren bir aletli pist: CAT IIIA CAT IIIB CAT IIIC

47 Hassas yaklaşma pisti, Kategori III alt kategorileri CAT IIIC Karar yüksekliği Minimum yok Pist görüş mesafesi Minimum yok CAT IIIB Karar yüksekliği <15m (50ft) 200m > Pist görüş mesafesi > 50m CAT IIIA Karar yüksekliği <30m (100ft) Pist görüş mesafesi >(200m)

48 Aletsiz pist Görerek yaklaşma prosedürleri kullanılarak uçakların işletilmesi için öngörülen bir pist

49 SEYRÜSEFER İÇİN GÖRSEL 1. Göstergeler ve sinyalizasyon tertibatları Indicators and signalling devices 2. İşaretlemeler Markings 3. Işıklar Lights 4. Levhalar (İşaretler) Signs 5. İşaretleyiciler Markers YARDIMCILAR

50

51 Göstergeler ve sinyalizasyon tertibatları Rüzgar yönü göstergeleri: Mümkün olduğu durumlarda beyaz ya da turuncu tek renk tercih edilmelidir. İki renkten oluşan bir kombinasyon gerekliyse tercihen turuncu-beyaz, kırmızı-beyaz veya siyah-beyaz olmalı ve ilk ve son şeritler koyu olan renkten olup, birbirini izleyen beş şerit halinde düzenlenmelidir. Gece kullanımı için öngörülen bir havaalanında en az bir rüzgar göstergesi ışıklandırılmalıdır.

52

53 İşaretler Pist işaretleri beyaz, taksi yolu ve uçak park yeri işaretleri sarı renkte olacaktır.

54 Pist işaretlemeleri

55 İşaretlemeler Pist tanıtma işaretlemesi Runway Designation Marking

56 Bir pist tanıtma işaretlemesi, iki haneli bir rakamdan oluşacak ve paralel pistlerde bir harf ile tamamlanacaktır. Paralel pistler için bu numaralandırmaya pistin konumunu belirten L", C", R" harflerinden biri eşlik eder. Iki paralel pist icin L", R" Üç paralel pist icin L", C", R" Dört paralel pist icin L", R, L", R" Dört paralel pist icin: L", C", R, L", R" veya L R L C R ; Dört paralel pist icin: L C R L C R. İşaretlemeler

57 Pist Tanitma Numarasi

58 Paralel Pistler

59 Runway Designation Marking

60 Pist merkez hattı işaretlemesi Runway Centerline Marking Bir pist merkez hattı işaretlemesi kaplamalı bir pist üzerinde sağlanmalıdır.

61 Pist eşiği işaretlemesi Threshold Marking Şerit sayısı pist genişliğine uygun olarak aşağıdaki şekilde olacaktır: Runway Width 18m 4 23m 6 30m 8 45m 12 60m 16 Number of Stripes

62 Şerit sayısı pist genişliğine uygun olarak aşağıdaki şekilde olacaktır: Runway Width 18m 4 23m 6 30m 8 45m 12 60m 16 Number of Stripes

63 Threshold Marking

64 4 stripes = 18m 8 stripes= 30 m 6 stripes= 23 m 12 stripes =45 m 16 stripes =60 m

65 Kaydirilmis esik Displaced Threshold Bir pist esiginin yeri kalici olarak kaydirildiginda kaydirilmis esikten onceki pist bolumune uygun oklar yapilacaktir.

66 Pistin bir ucundan baslayan normal bir pist esigi

67 Gecici ya da kalici olarak kaydirilmis esik

68 Gecici kaydirilmis esik

69 Taksiyolu merkez hatti isaretlemesi Taxiway Centerline Markings Taksiyolu merkez hatti isaretlemesi kod numarasinin 3 veya 4 oldugu durumlarda kaplamali bir taksi yolunda saglanacaktir. En az 15 cm. genisliginde kesintisiz bir sarı cizgi seklinde olacaktir.

70 Taxiway Centerline Marking

71

72 Ucak park yeri isaretlemeleri Aircraft Stand Markings Ucak park yeri isaretlemeleri kaplamali bir apron uzerinde ve buz giderici/onleyici bir tesis uzerinde ilgili park etme pozisyonlari icin saglanmalidir.

73 Typical Apron Markings

74 Marseille Marignane-Provence - LFML France

75 Amsterdam Schiphol Airport - EHAM Netherlands

76 Alignment line

77 Lead-out line

78 Parking position number designation

79 Parking position number designation

80 Apron Safety Lines

81 Apron service road

82 Isiklar Lights

83 Runway Edge Lights Pist kenar isiklari degisken beyaz renkte olacaktir. Kaydirilmis esik durumunda, pistin baslangici ile kaydirilmis esik arasindaki isiklar yaklasma yonunde kirmizi olacaktir. Pist kenar isiklari herhangibir yonde inis kalkis yapan pilota rehberlik saglamak uzere her acidan gorulecektir. Hong Kong - Kai Tak International

84 Pist Esigi Isiklari Runway Threshold Lights Pist esigi ve kanat bar isiklari piste yaklasma yonunde yesil gosteren sabit, tek yonlu isiklar olacaktir.

85 Runway Threshold Lights

86 Runway Threshold Lights

87 TYPICAL RUNWAY THRESHOLD LIGHTS WITH THRESHOLD WING BARS

88 Runway Edge Lights, Threshold Lights and Runway End Lights

89 Pist Esigi Belirtme Isiklari Runway Threshold Identification Lights Pist esiginin yerinin daha belirgin olmasi gerektiginde esik hatti uzerinde ve pist kenar isiklarinin yaklasik 10m disinda pist merkez hattina gore simetrik konumlandirilacaktir. Isiklar yanip sonen beyaz isiklar olmali ve yalnizca yaklasma yonunden gorulebilir olacaktir

90 Pist Sonu Isiklari Runway End Lights Pist ucunun mumkun oldugunca yakinina ve her halukarda ucun en fazla 3m disina pist eksenine dik acilarla tek sira halinde yerlestirilecektir. Pist sonu isiklari pist yonunde kirmizi gosteren sabit tek yonlu isiklar olacaktir.

91 Runway End Lights

92 TYPICAL RUNWAY END LIGHTS

93 Pist Merkez Hatti Isiklari Runway Centerline Lights Hassas yaklasma CAT 2 ve 3 te saglanacaktir. Isiklar esikten pist sonuna kadar yaklasik 15m.lik aralarla yerlestirilecektir. Esikten itibaren pist sonuna 900 m kalincaya kadar degisken beyaz, 900 m.den itibaren 300m kalincaya kadar atlamali olarak kirmizi ve degisken beyaz ve pist sonuna 300 m mesafeden pist sonuna kadar kirmizi sabit isiklar olacaktir.

94 Runway Centerline Lights

95 Runway Centerline Lights

96 Runway Centerline Lights Frankfurt - Hahn (HHN - EDFH)

97 Konma bolgesi isiklari Runway Touchdown Zone Lights Pist merkez hattina gore simetrik yerlestirilmis baretler ciftleri seklindedir. Bir baret aralarinda en fazla 1.5 m aralik bulunan en az 3 isiktan olusacaktir. Isiklar degisken beyaz renkte sabit tek yonlu isiklar olacaktir. Zurich (- Kloten) (ZRH - LSZH) Switzerland

98 Durma uzantisi Isiklari Stopway Lights Durma uzantisinin uzunlugunun tamami boyunca yerlestirilecek ve pist yonunde kirmizi renkte tek yonlu sabit isiklar olacaktir.

99 Taksiyolu Merkez Hatti isiklari Taxiway Centerline Lights Ozellikle 350m.lik bir degerin altindaki pist gorus mesafesi kosullarinda kullanilmasi ongorulen taksiyollarinda saglanmalidir. Isiklar yesil renkte sabit isiklar olacaktir.. Cikis taksiyollarnda pist ortasindan baslayarak degismeli sari ve yesil isiklar olmalidir.

100 Taxiway Centerline Lights

101

102 Taksiyolu Kenar isiklari Taxiway Edge Lights Isiklar mumkun oldugunca taksiyolu kenarlarina yakin konumlandirilmali ve en fazla 30m. araliklarla yerlestirilmelidir. Isiklar mavi renkte sabit isiklar olmalidir.

103 Taxiway Edge Lights Elevated Taxiway Edge Light