CPC BELGELENDİRME MUAYENE DENEY HİZMETLERİ LTD.ŞTİ. Doküman No İlk Yayın Tarihi Revizyon No Revizyon Tarihi P

Transkript

1 YAYIN REV. REV. AÇIKLAMA TARİHİ NO TARİHİ Çimento G uygunluk Yönetmeliğinin adı Beton G uygunluk Belgelendirme Prosedürü olarak değiştirildi. Yapı Malzemeleri Yönetmeliği 2011/305/AB uygun hale getirildi ve yönetmelik adı tanımlandı Yapı Malzemeleri Yönetmeliği 2011/305/AB ismi çıkartıldı. YMY nin tabi olacağı kriterler Hakkında yönetmelik eklendi.en standardı yerine EN 206 eklendi.tanımlardan kılavuz dokümanlar çıkartıldı. EN yerine EN ISO/IEC tanımlandı TS ile TS EN 206 uyumlaştırıldı. 1/32

2 1.AMAÇ Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik kapsamda beton ürününün piyasaya arz etmek amacıyla G işareti taşıması kurallarını çimento ürünü temel karakteristiği ile ilgili G Uygunluk Belgelerinin düzenlenmesi sürecini amaçlar. 2.UYGULAMA Bu prosedürün uygulanmasından Kalite Müdürü ve Belgelendirme Müdürü sorumludur. 2.1.TANIMLAR Başvuru Sahibi İmalatçı Müşteri Tetkikçi Otokontrol Laboratuarı CPC ye G uygunluk belgesi almak üzere başvuruda bulunan müşteri Beton üretiminden sorumlu müşteri Ürünün, belgelendirmeye esas olan gerekliliklere uymasını sağlamakla sorumlu olan taraf CPC adına fabrika üretim kontrolü tetkikinden sorumlu CPC temsilcisi Otokontrol kapsamında deney yapan dahili ya da harici laboratuar Deney Laboratuarı Otokontrolü geçerli kılmak üzere tasarlanan tetkik deneylerini gerçekleştirmek üzere görevlendirilen harici laboratuar Harici Laboratuar Dahili Laboratuar GUygunluk Belgesi Uygunluk Markası Uygunsuzluk Müşteriden bağımsız laboratuar Müşteriye bağlı laboratuar Betonun ilgili ürün standardına uygunluğuna dair yeterli güvenin sağlandığını gösteren belge Uygunluk belgesi esas alınarak uygulanan tescilli marka Üretilen Betonun ilgili ürün standardı hükümlerine ya da tesiste imalat 2/32

3 kontrol hükümlerine uymayan herhangi bir unsur Belgelendirme Kuruluşu Belgelendirme Yönetmeliği Yaptırım Teknik Şartname Uygunluk belgesi verebilecek gerekli yeterlilik ve sorumluluğa sahip tarafsız kuruluş CPC Belgelendirme sisteminin prosedür ve yönetim kurallarını ortaya koyan doküman İmalatçının ürününün uygunluğunun sürekliliğini garanti edememesi ya da ürünün markasına güvenilirliğinin sağlanamaması halinde CPC tarafından imalatçıya getirilen tedbirlerdir Bir ürünün karşılaması gereken teknik gereklilikleri ortaya koyan standart Hazır Beton Kullanıcıya teslim edilmek üzere hazırlanmış olan, plastik ve sertleşmemiş durumdaki beton. Başka bir deyişle, hazır beton, malzemelerin karılması tamamlanarak ve iş yerine kadar taşınarak yapıda kullanılmaya hazır duruma getirilmiş olan taze beton. Hazır Beton Tesisi Yeni Tesis Kurulu Tesis Hazır beton bileşenlerinin stoklanıp, kontrol altında karıştırılarak, hazır beton üretiminin gerçekleştirildiği ve transmikserlere dolumunun yapıldığı Beton Santralı. yaş ve kuru karışım olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ürünleri TS EN 206 standardına göre CPC tarafından belgelendirilmemiş hazır beton tesisi. En az bir adet ürünü TS EN 206 standardına göre belgelendirilmiş hazır beton tesisi. 2.2.REFERANSLAR TS EN ISO/IEC Çeşitli tipteki muayene kuruluşlarının çalıştırılmaları için genel kriterler 3/32

4 TS EN ISO/IEC TS EN ISO/IEC Ürün belgelendirmesi yapan belgelendirme kuruluşları için genel şartlar Uygunluk Değerlendirmesi Sözlük ve Prensipler TS EN ISO/IEC Uygunluk Değerlendirmesi - Yönetim Sistemlerinin Tetkikini Ve Belgelendirmesini Sağlayan Kuruluşlar İçin Şartlar TS EN TS EN ISO 9001 TS EN ISO/IEC TS EN 206 Standardlaştırma ve ilgili faaliyetler hakkında genel terimler ve tarifler Kalite yönetim sistemleri şartlar Deney ve kalibrasyon laboratuarlarının yeterliği için genel şartlar Beton Standardı TS EN TS EN 206 nın Uygulanmasına Yönelik Tamamlayıcı Standard Komisyon Kararı Standart Ürün Sistem Kılavuz Doküman Yönetmelik Belge 4/32

5 G İşareti TS EN 206 Beton 1+ Bakanlık Tarafından Yapı G Yönetmeliği belirlenen ilave Malzemelerinin hususlar ile ilgili Tabi Olacağı tebliğler Kriterler Hakkında Yönetmelik 2.3 BETON G UYGUNLUK BELGELENDİRMESİ Bu prosedür TS EN 206 ve TS standardının uygulandığı tüm beton çeşitlerini kapsar. Beton, şantiyede hazırlanmış beton, hazır beton veya ön yapımlı beton elemanlar için tesiste imâl edilmiş beton olabilir. TS EN 206 ve TS standardı tamamen geçerlidir. Belgelendirme prosedürlerinin eşit bir şekilde uygulamasını sağlamak amacıyla TS EN 206 Ek C İmalât kontrolünün tetkiki, değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi için bir referans belgesi niteliğinde olacaktır. 2.4.UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞU T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (BAKANLIK) tarafından, belgelendirme kuruluşu olan CPC Belgelendirme Muayene ve Deney Hizmetleri Ltd. Şti. Yapı sektöründe G işaretlemesinin yetki ile Türkiye Resmi Gazetesinde CPC nin adı yayınlanmaktadır. CPC, 16 Ocak 2012 tarihli ve 7984 sayılı Ticaret Sicil Gazetesini ile yasal statüsünü sağlamıştır. CPC, Mustafa Kemal Mahallesi 2127 Sok. 24/1 Söğütözü-Çankaya/ANKARA adresinde hizmet vermektedir. Bu adres dışında bir temsilciliği yoktur. Başvuru sahibi ya da imalatçı tarafından yapılan her türlü yazışma CPC nın Madde deki adresine gönderilecektir. 5/32

6 2.5.ÇALIŞMA ŞEKLİ VE YAPI CPC ile imalatçı arasında imzalanan sözleşmede tanımlanan ve web adresinde yayınlanan dokümanlarda anlatılan kurallar geçerlidir. CPC nın çalışma şekli ve yapısı, 2011/305/AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında Performansın Değişmezliğinin Değerlendirilmesi ve Doğrulanmasi, sistem 1+ ve TS EN ISO/IEC Akreditasyon Standardına uygundur. CPC, TS EN ISO/IEC Ürün Belgelendirme ve TS EN ISO/IEC Sistem Belgelendirme Akreditasyon standartlarına göre TÜRKAK dan Akreditedir. CPC nin taşeron olarak hizmet aldığı deney laboratuvarının çalışma şekli ve yapısı tercihen TS EN ISO/IEC standardına göre TÜRKAK dan Akreditedir veya Bakanlıktan tarafından yetkilendirilmiştir, CPC tarafından denetlenmiştir. CPC nin taşeron olarak hizmet aldığı muayene kuruluşunun çalışma şekli ve yapısı tercihen TS EN ISO standardına göre TÜRKAK dan Akreditedir veya CPC tarafından denetlenmiştir. 2.6.UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞLARI İLE İŞBİRLİĞİ CPC, diğer onaylanmış kuruluşlar ile işbirliği, yeni yaklaşım direktiflerinin tek tip uygulanmasının temini için oluşturulan ulusal ve AB Komisyonu tarafından organize edilen koordinasyon faaliyetlerine katılır. (CIRCA) CPC, yetkili kamu merci tarafından organize edilen Onaylanmış Kuruluşlar Komitesi (ONKUR), Yapı Malzemesi Teknik Komiteleri (YAMTEK) ve TSE Ayna Komitelerin toplantılarına katılım sağlar. CPC olarak CEN TC 51 ve SG02 üyeliği ile gelişmeler yakından takip edilmektedir. 2.7.DENEY LABORATUVARI İLE İŞBİRLİĞİ CPC, taşeron sözleşmesi imzalamak suretiyle deney laboratuarlarında deneylerini yaptırır. Bu 6/32

7 durum, CPC nın sorumluluğunu azaltmaz. CPC nın deney laboratuarları ile işbirliği CPC nın Kalite El Kitabına göre hizmet satın alımı ile gerçekleştirilir. TS EN ISO/IEC standardına göre akredite olmuş laboratuvarlar tercih nedeni olup, akredite olmayan laboratuvarlar ise aynı standarda göre CPC tarafından yeterliliği TS EN ISO/IEC standardına göre tetkik edilir. Bakanlık tarafından yetkilendirilen ve TSE nin taşeron laboratuar belgesi olan laboratuarlarda CPC nin tercih ettiği laboratuarlardır. 2.8.MUAYENE KURULUŞU İLE İŞBİRLİĞİ CPC, taşeron sözleşmesi imzalamak suretiyle muayene kuruluşunun numune alımını yaptırır. Bu durum, CPC nın sorumluluğunu azaltmaz. CPC nın muayene kuruluşu ile işbirliği CPC nın Kalite El Kitabına göre hizmet satın alımı ile gerçekleştirilir. TS EN ISO standardına göre akredite olmuş muayene kuruluşu tercih nedeni olup, akredite olmayan muayene kuruluşu ise aynı standarda göre CPC tarafından yeterliliği TS EN ISO standardına göre tetkik edilir. 2.9.ÜRETİM TESİSİ EKİPMANLARI İmalatçının kurulu tesisinde TS EN 206 Çizelge 23 de bulunan üretim ekipmanları, minimum şartlarda imalatçı tarafından sağlanacaktır OTOKONTROL LABORATUVARI İmalatçının otokontrol laboratuvarında minimum şartlarda bulundurulması gereken ekipmanların listesi EK 1 de verilmektedir. Bulunmayan ekipman için anlaşmalı bir laboratuvar kullanılabilir. Deneyler, TS EN 206 de verilen deney metotlarına göre yapılmalıdır. Laboratuvar tarafından referans standart metotlar seçilmelidir.metotların doğruluğu uygun aralıklarla kontrol edilmelidir. Uygun standard metodun olmaması durumunda metodun geçerli kılma işlemi TS EN ISO/IEC standardına göre yapılmalıdır. 7/32

8 Laboratuvarlar deneylerin etkin biçimde yapılabileceği TS EN 206 in atıf yaptığı deney metodu standardı şartlarına göre fiziksel ortama sahip olmalıdır. Numene saklama koşulları ilgili standarda uygun olmalı ve bu koşulların kontrolü yapılarak kayıt altına alınmalıdır OTOKONTROL DENEY SIKLIKLARI Otokontrol deneylerinin asgari sıklığı dayanım için TS EN 206 çizelge 13 diğer özellikler için çizelge 17 ve 18 deki gibi olmalıdır. Otokontrol sonuçları imalatçı tarafından kayıt altına alınır. Tüm otokontrol sonuçları CPC tarafından değerlendirilir. Otokontrol sonuçlarının uygun olmaması durumunda alınacak tedbirler, tesisin kalite el kitabında veya ilgili dokümanında açıklanmalı ve TS EN 206, Madde 8.4 e uygun olmalıdır BAŞLANGIÇ DÖNEMİ Betonun başlangıç dönemi, ( 3 ay) en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar olan imalâtını kapsar. Başlangıç periyodunda, otokontrol deneylerinin asgari sıklığı rutin dönemin iki katıdır. (TS EN 206 çizelge 13) Rutin dönemde, başlangıç periyodunda elde edilen standart sapma kullanılır. Ancak standart sapmanın gerçekliği TS EN Metod 1 e göre kontrol edilir. Başlangıç periyodunu tamamlamış betonlar için CPC ye başvuruda bulunulması durumunda, başlangıç periyodundaki veriler ve standart sapma, Başlangıç sertifikalandırma denetimi esnasında incelenerek başlangıç döneminin tekrarlanıp tekrarlanmayacağına karar verilir. Başlangıç tip deneyi raporu imalatçı ve CPC tarafından saklanır. İstenmesi halinde piyasa gözetim ve denetim elemanlarına verilir KALİBRASYON VE DOĞRULAMA Kalibrasyon ve doğrulama aşağıda belirtilen kişilerin biri tarafından gerçekleştirilecektir: 8/32

9 Kalibrasyon; TURKAK tarafından akredite edilmiş ya da akreditasyon kapsamının olmaması durumunda, izlenebilirliği sağlanmış kalibrasyon laboratuar tarafından yaptırılmalıdır. Doğrulama; Uygun, izlenebilirliği sağlanmış kalibrasyon sertifikalı, eğitimli ve TÜRKAK dan akredite kalibrasyon sertifikalı doğrulama ekipmanına sahip olduğunu ispatlayabildiği takdirde, İmalatçının tedarikçisi tarafından; İmalatçının eğitimli personeli tarafından TEKNİK DOSYA İmalatçı TS EN 206 standardı ve CPC tarafından belirlenmiş kurallar çerçevesinde Teknik dosya oluşturur bir kopyasını CPC ye teslim eder. Ürüne ait genel tanımlama, Ürünlerin /üretim prosedürüne ilişkin bilgiler, Ürüne ait standartların listesi Ürünün test, belge ve raporları, muayeneler, Başlangıç Tip Deneyi sonuçları raporları (onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenen), Sistem belgesi ve/veya fabrika üretim kontrol dokümantasyonu (kalite kontrol planı, laboratuar ekipman listesi, üretim yeri akış şeması, paketleme ve depolama durumu, ürün izlenebilirliğinin tanımı (piyasa ve depolama dahil), ürünün dış etken ve diğer malzemelerle karışımını engelleyici tedbirler, üretim ve ürün kontrolünün sağlandığı doküman listesi, deney metod listesi) G Uygunluk Belgesi G Uygunluk Beyanı Teknik dosya CPC ve Bakanlık yetkililerine hazır bulundurulmalıdır. 9/32

10 2.15.BİLEŞENLERİN KONTROLÜ Beton imalatı için kullanılan beton bileşenlerinin (çimento nun TS EN 197-1, Normal ve ağır agregaların TS 706 EN 12620, hafif agregaların TS EN , boya maddelerinin TS EN 12878, silis dumanının TS EN e, tras ın TS 25 e öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun TS EN e, uçucu külün TS EN e uygunluğunun teyid edilmesi), kalite gereklilikleri ve tedarik kontrolü hakkında yazılı prosedürler oluşturulmalıdır. Prosedürde istenen kriterler (her bileşenin kendi standardında belirtildiği üzere) Ek 3 de belirtilmiştir. CE işareti ve G işareti taşıyan bileşenler TS EN 206 çizelge 22 ye göre kontrol edilmelidir. Ayrıca, üretilen beton miktarı ile CE ve G işareti taşıyan bileşenler doğrulanmalıdır. CE ve G işareti taşımayan bileşenler tedarik edilirken beton imalatçısı tarafından ilgili standartlara ve imalatçı prosedürün gerekliliklerine uygunluk ispat edilmelidir. CE ve G işareti taşımayan bileşenlerin sadece TS EN 206 çizelge 22 ye göre kontrol edilmesi yeterli değildir. Betonda kullanılan agrega doğal olarak elde ediliyor ise CE işareti olsa bile TS EN standardında belirtilen rutin testleri yılda 1 kez yapmalı/yaptırmalıdır. Agrega kırılmayla elde ediliyor ise TS EN standardında belirtilen deney sıklığı yeterli olmaktadır. Benzer bileşenler CE işareti ve G işareti taşıyan ve taşımayan olarak ayrı ayrı stoklanmalıdır. Bileşenlerin kontrolü ile ilgili uygun bulunmayan deney sonuçları elde edilmesi durumunda alınması gereken düzeltici önlemler prosedürde, teknik dosyada belirtilmelidir KAYITLAR Bileşen, Ekipman, İmalat İşlemleri ve Beton özelliklerinin kontrolü TS ve TS EN 206 Çizelge 22, Çizelge 23 ve Çizelge 24 e göre yapılmalıdır. TS ve TS EN 206 Madde 9.3 gereği imalat kontrolünden elde edilen ilgili bütün veriler TS EN 206 çizelge 20 de verildiği gibi kaydedilmeli ve en az 10 yıl muhafaza edilmelidir. 10/32

11 İmalatçı, kontrol kayıtlarını daima CPC tetkikçilerine hazır bulundurur. Aşağıdaki kontrol kayıtlarının imalatçı tarafından günlük olarak tutulması gerekmektedir. kullanılan bileşenler ; beton üzerinde gerçekleştirilen tüm kontrol sonuçları ; istatistik değerlendirme sonuçları ; üretim ekipmanları ; kontrol ekipmanları ; sınıflandırılmış beton hacimleri ve ayrıca tarih ve saat ibarelerinde yer aldığı tanımları. G veya CE işareti altında tedarik edilen bileşen kayıtları aşağıdakileri içermelidir : Teslimat irsaliyeleri G veya CE işareti altında teslimatı doğrulayan diğer belgeler, İmal edilen beton hacimlerine göre teslim edilen miktarları ispatlayıcı veriler. G veya CE işareti dışında tedarik edilen bileşen kayıtları aşağıdakileri içermelidir : Tedarik edilen bileşenlerin özellikleri, miktarları ve menşeileri, İmalatçı tarafından gerçekleştirilen tüm kontrol sonuçları ŞİKAYET KAYITLARI CPC tarafından belgelendirilen beton tesisleri ile ilgili olarak yapılan şikayetler, imalatçı tarafından şikayet kayıtlarında tutulmalıdır. Bu kayıtlarda, şikayeti kimin yaptığı, kapsamı ve sonucunda alınan tedbirler belirtilecek ve istendiğinde ya da gerektiğinde CPC ye bilgi verilecektir BAŞVURUDA BULUNMA Beton imalatçısı ya da bu imalatçının yetkili bir temsilcisi belge için başvuruda bulunabilir. CPC tarafından çalışmalarda kabul edilen diller Türkçe veya İngilizce dir. G Uygunluk Belgesi almak isteyen imalatçılar CPC ye yazılı olarak başvuruda bulunur. CPC, belgenin verilmesine ilişkin prosedürler hakkında başvuru sahibini yazılı olarak bilgilendirecek ve özellikle aşağıda belirtilen dokümanları başvuru sahibine gönderecek veya 11/32

12 adresinde yayınlayacaktır. İşbu talimatın bir nüshası Kural koyucu dokümanlar Uygunluk belgesi almaya yönelik başvuru formu Başvuru sahibi, uygun görmesi durumunda, masrafları kendisine ait olmak üzere, tetkikten önce bilgi edinme amacıyla CPC yı ziyaret edebilir. Başvuru sırasında istenecek dökümanlar; Teknik Dosya Kalite El Kitabı Beton imalatçısının önceden almış olduğu G uygunluk belgeleri, başlangıç tip deneyinin TS EN 206 e uygun olması durumunda, bir önceki muayene tetkik raporu, uygunsuzluk mevcutsa uygunsuzlukların kapatıldığına dair dökümanlar, imalatçının uygunluk değerlendirme, tetkik ve otokontrol sonuçları CPC ye gönderilerek, Belgelendirme Komitesi tarafından incelenir Komite kararına göre yeni başvuru gibi tetkik, yeniden numune alma veya transfer tetkik kararı alınır DENETİM Yılda bir kez fabrika üretim kontrolü denetimi CPC tarafından planlanır.ts 13515, TS EN 206 standardının gereklilikleri ve iş bu talimatının gereklilikleri sorgulanır.ürün tetkikleri de yılda en az üç defa gerçekleştirilir. CPC yi akredite etmekle sorumlu olan TÜRKAK ve yetkilendirmekle yetkili Bakanlık temsilcileri (masrafları CPC ye ait olmak üzere) tetkiklere eşlik edebilir. Tetkikçi ya da CPC nin temsilcisine eşlik eden kişiler, söz konusu tetkikçi ya da temsilcinin tabi olduğu gizlilik kurallarına tabidir. Beton imalatçısı, otokontrol deneylerini kısmi olarak veya tamamıyla dışarıdaki bir 12/32

13 laboratuvara tahsis etmesi durumunda, ziyaretler bu laboratuvara da gerçekleştirilir BAŞLANGIÇ TİP TESTİ Başlangıç tip testinde her bir beton sınıfı için 3 harmanın her birisinden alınan 3 er numune alınarak değerlendirilir. (TS EN 206, Ek A) Basınç Dayanım Sonuçların TS EN 206 Ek B.3.2'de belirtildiği üzere çizelge 14'e göre değerlendirilir. f ck : Betonun karakteristik basınç dayanımı. N adet deney sonucu ortalaması f ck + 4 Herhangi tek deney sonucu f ck 4 Kıvam sınıfı, basınç dayanımı için numune alma işlemi sırasında kontrol edilir. Çevresel etki sınıfı için tespit edilen su/çimento oranı ve en az çimento miktarının beyan edilen çevresel etki sınıfına uygun olup olmadığı kontrol edilir. (TS ve TS EN 206) Not: Mineral katkı kullanımı varsa hesaplamalar k değeri kavramı dikkate alınarak yapılır. En büyük agrega tane boyutu sınıfı için karışıma giren agrega boyutu ve betonun Klorür muhtevası için karışım hesapları TS ve TS EN 206 deki ilgili çizelgelere göre kontrol edilir. Elde edilen tüm sonuçlar ve üreticinin beyan ettiği sonuçlar, tetkik raporu ile birlikte Belgelendirme Komitesine sunulur RAPORLAR TS EN 206 in Ek C madde 2.1 ve madde 2.2 de öngörülen raporlar CPC nin tetkikçi/uzmanları tarafından hazırlanacaktır. Tetkik raporları, imalat yerindeki ekipman, imalat kontrol sistemi ve sistemin değerlendirilmesiyle ilgili tüm sonuçları içerecektir. 13/32

14 2.23.UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ Her üretim tesisi için yılda en az bir defa gözetim tetkiki, en az üç defa da ürün tetkiki planlanır. Gözetim tetkiki ve imalat yerinde gerçekleştirilen ürün tetkikleri esnasında, imatlatçının otokontrol sonuçlarının uygunluk değerlendirmesi yapılarak uygunluğu kontrol edilir. Numune alma esnasında CPC temsilcisi tarafından kıvam testi gerçekleştirilir ve basınç dayanımı testi için en az 3 set numune alınır. Ayrıntılar EK 2 te belirtilmektedir. Tetkik deneyi yapılacak numuneler için hazırlanmış olan Tetkik Numunesi Alma Tutanak Formu ve Tetkik Numunesi Etiket Formu CPC ve imalatçı yetkilisi tarafından imzalanır. Rutin tetkik deneylerine ilaveten CPC nın uygun gördüğü her seferde istisnai tetkik deneyleri yapılabilir BETONUN TANIMLANMASI Tasarlanmış Betonların tanımlanması TS EN 206 in maddesi uyarınca aşağıdaki unsurlar çerçevesinde olmalıdır. A. Basınç Dayanımı sınıfı (TS EN 206 Çizelge 7 ve 8) B. Etki sınıfı (TS EN 206 Çizelge 1) (TS 13515) C. Kıvam sınıfı (TS EN 206 Çizelge 3, 4, 5 veya 6) D. En büyük Agrega tane boyutu (TS EN 206 madde 4.2.2) E. Betonun Klorür muhtevası (TS EN 206 Çizelge 10) F. Hafif Beton için yoğunluk sınıfı (TS EN 206 Çizelge 9) Tarif edilmiş betonların tanımlanması TS EN 206 in maddesi uyarınca aşağıdaki unsurlar çerçevesinde olmalıdır. 14/32

15 A. Çimento miktarı B. Çimento tipi ve dayanım sınıfı C. Su/çimento oranı 2.25.TASARLANMIŞ BETON İÇİN ÖRNEK TANIMLAMA A B C D E F C25/30 XC2 S3 D en çok 20 Cl 0,20 D 1,4 Betonlar, TS EN 206 standardının maddesine uygun olarak, beton C ve LC olarak sınıflandırılmaktadır. Bu kategorilerin her birinde betonlar gruplandırılmaktadır, gruplar aynı dayanım sınıfına, aynı çimento türüne ve aynı etki sınıfına göre veya diğer ilave kriterlere göre belirlenmektedir G UYGUNLUK BELGESİNİN GEÇERLİLİK SÜRESİ Belgenin geçerliliği belgelendirme komitesi kararı ile başlar. Belgenin geçerliliği aşağıdaki durumların sonucunda sona erdirilir: İmalatçının vazgeçmesi. Üretimin süresiz durdurulması, Belgenin CPC tarafından geri alınması Belgenin askı süresi olan 12 ay ı geçmesi, Üretimsiz 12 aylık bir süre geçmesi. Belgenin geçerliliğinin sona erdirilmesi veya askıya alınması halinde bu durum CPC tarafından imalatçıya yazılı olarak bildirilecektir ASKIYA ALMASI YA DA BELGEDEN VAZGEÇME TALEBİ Herhangi bir beton sınıfının 1 yıldan daha fazla süre üretilmemesi durumunda beton sınıfı için 15/32

16 başlangıç dönemi yeniden başlatılır. Üretimin geçici olarak durdurulması ya da kesintiye uğraması durumunda, imalatçı, bu sürenin 1 aydan fazla olması durumunda CPC yı üretimin yapıldığı ya da kesintiye uğradığı dönemlerden yazılı olarak haberdar etmelidir. Beton İmalatçısı her hangi bir beton sınıfının kapsamdan çıkarılmasını veya belgenin tamamından vazgeçtiğini CPC ye yazılı olarak bildirecektir STANDARTLARDA VE TALİMATDA OLAN DEĞİŞİKLİKLER CPC, betona ilişkin teknik şartname ve betonun uygunluk belgelendirmesine ilişkin talimatta yapılan herhangi bir değişiklikten imalatçıyı haberdar edecektir. CPC, betona ilişkin standart ve ilgili tetkik deneylerine ilişkin yapılan herhangi bir değişiklikten, söz konusu değişikliklerin geçerli olacağı tarihi de belirterek tedarikçi deney laboratuvarını haberdar edecektir UYGUNSUZLUK Betonun uygunluk şartlarını sağlamaması halinde üretici tarafından TS ve TS EN 206 Madde 8.4 te belirtilen gerekli önlemler alınmalıdır. Teslim sırasında belirgin olmayan uygunsuzluğun daha sonra farkına varılmışsa, müşteri buna bağlı uygunsuzluğun önlenmesi için mutlaka haberdar edilmelidir. Ayrıca CPC bu önlem ve bulgulardan haberdar edilir. Alınan önlemler kayda geçirilmelidir BETONLARIN TESLİMATI İmalâtçı, her beton yük (transmikser) tesliminde kullanıcıya en az TS ve TS EN 206 Madde 7.3 de verilen bilgileri içeren, bilgisayar çıktısı, matbu belge veya elle yazılmış sevk ve teslim belgesi vermelidir. 16/32

17 Teslimat sırasında, teslim edilen betonların uygun olduğu garanti altına alınmalıdır. Uygun olmayan betonlar hiçbir durumunda CPC logosu altında piyasaya arz edilemez. Uygun olmayan betonun nasıl ele alınacağı teknik dosyada (kalite el kitabında) açıklanmalıdır. Müşteriye teslim edilen betonun uygun olmaması halinde TS EN 206 madde 8.4 de belirtilen tedbirler alınmalı, CPC ve müşteri bilgilendirilmelidir. Teslim belgelerinin referans numaralarının birbirini izleyen ve farklı numaralar olması gerekmektedir YAPTIRIMLAR Tablo 1 de yer alan çizelgenin uygulanması kapsamında betonun TS ve TS EN 206 standardı ile uygunsuz bir durumun saptamasının ardından CPC, söz konusu tabloda belirtilen tedbirleri almaya yetkilidir. Tablo 1 de yer alan uygunsuzluklardan biri veya bir kaçı ilk kez gözlemlendiğinde, CPC uygunsuzluğun riskine göre gerekli gördüğünde en fazla bir ay içerisinde yeni bir ziyaret gerçekleştirir. Temsil edilebilirliğin ve doğruluğun kontrolü sonucundaki bir uygunsuzluk durumunda CPC beton imalatçısını bilgilendirir. Beton imalatçısı tarafından uygunsuzluğun sebepleri araştırılmalı ve gerekli düzeltici faaliyetler başlatılarak, CPC yı bildirilmelidir. Gerekli görüldüğü takdirde CPC tarafından ek ziyaret yapılabilir. İptal edilen ve askıya alına belgeler, CPC nın web sitesinde yayınlanır. 17/32

18 Tablo 1: Sonuçlarının uygun olmaması durumunda CPC tarafından alınacak önlemler Deney sonuçlarının uygun olmaması CPC tarafından alınacak önlemler Kriter Konu durumu Düzeltici Faaliyet Bildirimi Düzeltici faaliyet ve İkaz Uygunluk Belgesinin Bildirimi geri alınması Belirlenmiş karakteristik değer Tek sonuç limit değeri Temsil edilebilirliğin kontrolü* Otokontrol deneyi Otokontrol deneyi ve tetkik deneyi Otokontrol deneyi ve tetkik deneyi Kontrol periyodu içindeki tüm sonuçlar TS EN 206 Çizelge B1 Kontrol periyodu içindeki tüm sonuçlar Deney sonuçlarının ilgili ürün standardında belirtilen istatistiksel uygunluk kriterlerinin gereklerine uymaması Herhangi bir sonucun ilgili ürün standardında belirtilen uygunluk kriterinin limit değerinin gereklerine uymaması Deney sonuçlarının beton Belgelendirme Yönetmeliğinde belirtilen istatistiksel uygunluk kriterlerinin gereklerine uymaması Deney sonuçlarının ilk uygun olmaması durumunda Düzeltici faaliyet başlatılmasıı istenir. En geç bir ay içinde ürün tetkiki tekrarlanır.* Aynı özellik için deney sonuçlarının ikinci kez uygun olmaması durumunda düzeltici faaliyet başlatılır ve düzeltici faaliyet tamamlanana kadar belge askıya alınır. *En geç bir ay içinde ürün tetkiki Aynı özellik için deney sonuçlarının üçüncü uygun olmaması durumunda belge iptal edilir*. tekrarlanır*. Doğruluğun Kontrolü* tetkik deneyi Tek sonuçlar Deney sonuçlarının beton Belgelendirme Yönetmeliğinde belirtilen istatistiksel uygunluk kriterlerinin gereklerine uymaması. 18/32

19 *Temsil edilebilirliğin ve doğruluğun kontrolü için ürün tetkikinin tekrarlanması ve belge iptali CPC nın kararına bağlıdır. *Askıya alınan ürün Bakanlığa bildirilir. 19/32

20 Her bir uygunsuzluk için yönetmelik hükümleri, CPC tarafından elde edilen bulgulara ve gözlemlere bağlı olarak, CPC nın Belgelendirme Komitesi bir yaptırımın uygulamaya konulmasının uygun olup olmadığına karar verecek ve bu yaptırımın düzeyi ile süresini ayrıca gerekli olabilecek herhangi ek bir tedbiri belirleyecektir. Özellikle aşağıda belirtilen durumlar bir UYARI yapılması veya belgenin İPTAL edilmesine yol açabilir: Uygunsuz olduğu bilinen ürünlerin CPC logosu altında piyasaya sürülmesi, CPC tarafından uyarı ve ikazlara uyulmaması; (Tablo 1 ) CPC ye ödenmesi gereken faturanın ödenmemesi. Üretim kısımlarının uygunsuzluğunu gizlemek üzere tasarlanan bilinçli bir hareket; CPC tarafından verilen herhangi bir karar ya da uygulanmasına karar verilen herhangi bir yaptırıma karşı çıkan bir imalatçının, ihtilafını CPC nezdinde dile getirme hakkı vardır. İhtilafın bu şekilde dile getirilmesine ilişkin başvuruların yazılı olarak yapılması gerekmektedir İHTİLAF CPC tarafından verilen herhangi bir karara ihtilaf yazılı/ ile yapılır İTİRAZ Bir yaptırımın ardından herhangi bir belgenin askıya alınması ya da iptali ile ilgili olarak CPC tarafından verilen karara karşı çıkan bir imalatçının itirazı CPC dahilinde oluşturulan İtiraz ve Şikayet Komitesi ne iletilir. İtiraz başvurusu, ilgili yaptırımın alınışını müteakip 10 iş günü içerisinde yazılı yapılacaktır TEMYİZ CPC tarafından verilen bir kararla ilgili CPC yi yetkilendiren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aracılığıyla temyiz başvurusu imalatçı tarafından yapılabilir. 20/32

21 2.35.ANLAŞMAZLIKLAR Türkiye kanunları geçerli olacaktır. Tahkim yeri Ankara dır. Tahkim dili Türkçe kabul edilecektir. Tahkim asliye mahkemesinde ve nihai temyiz mahkemesinde gerçekleştirilecektir. Ek 1 Laboratuvar Ekipmanları Hizmet Alınan Laboratuvar veya Laboratuvarlarda Bulundurulması gereken Ekipmanlar *Basınç Dayanım Deney Aleti Çökme Hunisi Deney Seti (Çelik) Taze Beton Birim Ağırlık Kovası (En az 5 Litre) 150 mm'lik Küp Numune Kalıbı (Yeterli Sayıda) Beton Termometresi Min. Max. Hava Termometresi ( 63µ Elek) Hassas Terazi (2500 g ve üzeri 0,5 g duyarlıkta) Baskül (Yüksek kapasitede) Etüv ( Normal Sirkülasyonlu) Termostatlı Kür Havuzu ve Odası (Yeterli Kapasitede) Beton Elek Serisi (31, ,5-0,25) veya Elek Serisi +Seri 1 (22,4-11,2-5,6) veya Elek Serisi +Seri2 ( ,5-10-6,3) (en büyük tane boyutuna bağlı olarak) Özgül Ağırlık Sepeti veya Volumetrik Balon Joje veya Kavanoz Agrega Tepsileri (5 kg kapasitede) Mezür ( Dereceli kap) Hava Ölçme Cihazı (8 Litre) Laboratuvar Betoniyeri (Tercihen Pan Tipi) Kumpas (200 mm ve en az 0,2 mm duyarlıkta) Birim Ağırlık Kovası (10 Litre) Ortam Nemi Ölçer (Higrometre) Beton Yayılma Tablası 21/32

22 Kova (15-20 Litre Kapasiteli) Elektrikli Kurutma Makinesi (Sıcak Hava Üflemeli) Beton Test Çekici (NR Tipi) Silindir Başlık Yapma Seti (150/300 mm, 1 set) Vibrasyon Masası (400x600 mm) Ph Metre Yoğunluk Ölçer (Densimetre) Etüv Ek 2 Ürün Tetkiki CPC tarafından uygunluk belgesi verilen imalatçı, yılda en az üç defa habersiz ürün tetkikine tabi tutulur. * Numune Alma Numune alınarak gerçekleştirilen ürün tetkikinde ise kıvam ve 28 günlük basınç dayanımı deney sonuçlarının doğruluğu kontrol edilir. Otokontrol sonuçlarının doğruluğunun kontrolü amacıyla, CPC tarafından habersiz alınan spot numuneler harici bir laboratuvarda test edilerek, tesis laboratuvarı sonuçları, CPC taşeron laboratuvarı sonuçları ile karşılaştırılır. Ürün gözetiminde her bir basınç dayanımı sınıfı için 3 mikserden 3'er numune alınmalı ve bu 9 numunenin 3'ü imalatçı, 3'ü CPC taşeron laboratuvarında deneye tabi tutulmalı 3'ü de şahit numune olarak bırakılmalıdır. ( son mikser olması durumunda 9 numune de tek mikserden alınmalı ve aynı şekilde paylaşılmalıdır.) Sonuçlar TS EN 206, Ek B Çizelge B.1'e göre değerlendirilir. (I+E)/2 f ck + 1 Herhangi tek deney sonucu f ck 4 I - E < 0,3 f ck 22/32

23 I: Tesis Laboratuvarında kırılan numunelerin 28 günlük basınç dayanımı ortalaması. E: CPC laboratuvarında kırılan numunelerin 28 günlük basınç dayanımı ortalaması. f ck : Betonun karakteristik basınç dayanımı. * Kıvam kontrolü İmalatçı, CPC huzurunda CPC tarafından rasgele örneklenen numune üzerinde kıvam deneyi gerçekleştirir. Eğer kıvam zorunlu kılınan sınıfın da altında ise, kıvam otokontrol güvenirliği denetlenmiş sayılır. Eğer elde edilen sonuç belirtilen kıvam sınıfı üzerinde ise, imalatçı yeni bir numune üzerinde ivedi olarak deneyi tekrarlar. Deney sonucunun bu kez memnuniyet verici olması durumunda, ilk deney sonucu dikkate alınmaz. İkinci deney sonucunun da memnuniyet verici olmaması durumunda, imalatçı ve CPC gerekli önlemleri alırlar. CPC ayrıca imalatçıya bir gözlem yazısı gönderir. 23/32

24 Ek 3 Bileşen Kontrolü Bileşen Malzeme Muayene / Deney Sıklık Çimento Uçucu kül Süspansiyon şeklinde mineral katkı Boşaltmadan önce sevk ve teslim belgesinin incelemesi Çimento deney sonuçları üreticiden isteniyor mu? 1. Kızdırma Kaybı 2. Klorür 3. İncelik 4. Yoğunluk Ölçümü 5. SO3 Miktarı Ölçümü 6. Aktivite Endeksi (28-90 gün) 7. Serbest Kalsiyum Oksit 8. Genleşme (TS EN e uygunluk) Yoğunluk Şehir şebeke suyu harici kullanılan bütün sular için ; 1. Klorür Her teslimatta Haftada 1 Her teslimatta üreticiden istenecek yada deneyler imalatçı yapacak/yaptıracak Her teslimatta Yılda 1 kez 24/32

25 Su 2. Asitler 3. Sülfat 4. Askıda Katı Madde 5. Alkali Muhtevası (TS EN 1008 e uygunluk) (Şehir şebeke suyu için Cl tayini istenir) Kimyasal Katkı Boşaltmadan önce sevk ve teslim belgesinin incelemesi 1. Bağıl Yoğunluk 2. Ph Değeri 3. Katı Madde Miktarı 4. Suda Çözünebilir Cl (TS EN e uygunluk) Yoğunluk Boşaltmadan önce sevk ve teslim belgesinin incelemesi Agreganın boşaltımdan önce muayenesi İnce Madde Deneyi EN Elek Analizi EN / EN Her teslimatta Her teslimatta üreticiden istenecek yada deneyler imalatçı yapacak/yaptıracak Her teslimatta Her teslimatta Her teslimatta Haftada 1 kez 15 günde 1 Su Emme Deneyi 3 ayda 1 25/32

26 (EN ya uygunluk) Agrega Tane Şekli 15 günde 1 Agrega EN / EN Çok ince malzemenin kalitesi Her teslimatta EN / EN Alkali Silika Klorür Yılda 1 kez Yılda 1 kez EN Kalsiyum karbonat muhtevası Yılda 1Kez Ağır veya hafif agregalar için ilave kontrol EN / EN Gevşek yığın yoğunluğu (EN e uygunluk) Elek Analizi Her teslimatta Her gün Yüksek Dayanımlı Los Angeles veya Darbe Yılda 1 kez Betonlarda Dayanımı EN /32

27 Ek 4 G işareti 27/32

28 28/32

29 29/32

30 30/32

31 EK 5 CPC nin Taşeron Laboratuvarları TS EN 206 LİMAK BETON Laboratuvarı SİGMA Laboratuvarı KİBELE Laboratuvarı KAYA Mühendislik SÜTÇÜ İmam Üniversitesi 31/32

32 EK 4- TEKNİK DOSYA İÇERİĞİ Ürüne ve bileşenlerine ait genel tanımlama, Ürüne ait teknik şartnamelerin (standartlar) listesi, Ürünün test sonuçları, Varsa kalite sistem belgesi ve/veya fabrika üretim kontrol dokümantasyonu, Uygunluk beyanı, uygunluk belgesi, Başlangıç Tip Deneyi sonuçları (UDK tarafından düzenlenen), Kalite Kontrol Planı, Laboratuvar Ekipman Listesi, Üretim yeri akış şeması, Paketleme ve depolama durum (piyasaya sürme durumu), Ürün izlenebilirliğinin tanımı (piyasa ve depolama dahil), Ürünün dış etken ve diğer malzemelerle karışımını engelleyici tedbirler, Üretim kontrolünün sağlandığı doküman listesi, Deney Metod Listesi, Ürünlerin üretim prosedürüne ilişkin bilgiler, Test için ürünlerin numune alma yerleri, 32/32