SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF HEALTH SCIENCES Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayın Organıdır

Transkript

1 SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF HEALTH SCIENCES Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayın Organıdır Olgu Sunumu 2014; 23: ÜST ÇENEDE KESERLER BÖLGESİNDE BULUNAN SÜPERNÜMERER DİŞLERİN NEDEN OLDUĞU KOMPLİKASYONLAR VE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI THE COMPLICATIONS RELATED TO SUPERNUMERARY TEETH IN THE MAXILLARY ANTERIOR REGION AND TREATMENT APPROACHES Kenan CANTEKİN 1, Hüsniye GÜMÜŞ 1, Mustafa AYDINBELGE 1 1 Erciyes Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Çocuk Diş Hekimliği Anabilim Dalı, Kayseri ÖZET: Su pernu merer dişler dental arkta fazladan bulunan dişlerdir. Bu tu r dişler genellikle u st çenede keserler bo lgesinde yer alırlar ve bazı komplikasyonlara neden olabilirler. Komplikasyonlar arasında; dişin bulundug u bo lgedeki daimi dişlerin su rmesinde gecikme veya su rememesi, ko k gelişiminde gecikme veya anomali ile dileserasyon, komşu dişte yer deg işimi, rotasyon veya ko k rezorbsiyonu, dişlerde sıkışıklık, anormal diastema, ortodontik tedavi sırasında kapanmamış boşluklar, kist oluşumu ve nazal kavite içine su rme bulunur. Bu olgu raporunda u st çene keserler bo lgesinde yer alan su pernu merer dişlerin neden oldug u komplikasyonlar ve tedavi yaklaşımları deg erlendirilmiştir. ABSTRACT: Supernumerary teeth are those that are additional to the normal complement. Most supernumerary teeth are located in the anterior maxillary region and they may cause the following clinical problems: impact or delay in the eruption of the permanent tooth/teeth associated with supernumerary teeth; dilacerations or delayed or abnormal root development; displacement; rotation or root resorption of adjacent teeth; crowding, abnormal diastema; incomplete space closure during orthodontic treatment; cyst formation; and eruption into the nasal cavity. The complications related to supernumerary teeth in the maxillary anterior region and treatment approaches were reported. Anahtar kelimeler: Su pernu merer dişler, komplikasyonlar, tedavi GİRİŞ Su pernu merer dişler dental arkta fazladan bulunan dişlerdir (1). Bu dişler tek başına, çok çenede veya her ikisinde de go ru lebilirler (1). Şekillerine go re iki sınıfta toplanmışlardır; bunlar (a) suplemental ve (b) rudimentar dır. Suplemental su pernu merer dişleri tanımlar ve insisiform oladiş ise, anormal şekilli ve daha ku çu k boyuttaki dişleri tanımlar. Bunlar konik, çok sayıda tu berku llu ve molar dişe benzer şekilli dişlerdir (1,2). Lokalizasyonlarına go re ise u ç sınıfta toplanmıştır: (a) meziodens, (b) paramolar ve (c) distomolar. Makale Geliş Tarihi : Makale Kabul Tarihi: Key words: Supernumerary teeth, complications, treatment procedures Meziodens iki orta keser dişin ortasında; paramolar u st çene molar bo lgede; distomolar ise u çu ncu molar dişlerin distalinde lokalize olmuş su - pernu merer dişlere verilen addır (3). Su pernu merer dişlerin etyolojileri tam olarak bilinmemekle birlikte oluşumları konusunda farklı teoriler o ne su ru lmu ştu r. Bunlar diferansiasyon teorisi, birleşme teorisi, post permanent teori, ikiye bo lu nme teorisi ve hiperaktivite teorileridir. Bu teorilerden dental laminanın lokal veya bag ımsız hiperaktivasyonu sonucu su pernu merer dişlerin geliştig ini savunan hiperaktivite teorisi en çok kabul go ren teoridir (2, 4). Bu teoriye go re Hekimlig i Faku ltesi Çocuk Diş Hekimlig i Anabilim Dalı, Kayseri, 38039, Tu rkiye Cep telefonu: Fax numarası: adresi: husniyegumus@yahoo.com 54

2 Cantekin K, Gümüş H, Aydınbelge M uzantısı neden olurken; rudimentar forma dentisyon basıncı ile dental laminanın epitel artıklarının proliferasyonu neden olmaktadır (2). Su pernu merer diş gelişiminin cinsiyete go re de farklılık go s- terdig i bildirilmiştir; buna go re daimi dentisyonda erkeklerde kızlara oranla daha fazla go ru lu r (5). Su pernu merer diş varlıg ı bazı gelişimsel hastalıkların bir bulgusu olabilir. Su pernu merer diş varlıg ı go ru len sendromlar şunlardır; dudak-damak yarıg ı, kleidoranial disostozis, gardner s sendromu, kondroektodermal displazi, ehler-danlos sendromu (6). Su pernu merer dişler genellikle u st o n bo lgede yer alırlar ve bazı komplikasyonlara neden olabilirler. Komplikasyonlar arasında; dişin bulundug u bo lgedeki daimi dişlerin su rmesinde gecikme veya su rememesi, ko k gelişiminde gecikme veya anomali ile dileserasyon, komşu dişte yer deg işimi, rotasyon veya ko k rezorbsiyonu, dişlerde sıkışıklık, anormal diastema, ortodontik tedavi sırasında kapanmamış boşluklar, kist oluşumu ve nazal kavite içine su rme bulunur (1). Bu olgu raporunda u st o n keser dişler bo lgesinde yer alan su pernu merer dişlerin neden oldug u komplikasyonlar ve tedavi yaklaşımlarının deg erlendirilmesi amaçlanmıştır. Olgu Sunumları Olgu-1: Dokuz yaşında erkek hasta, Erci- Bo lu mu ne muayene için başvurmuştur. Hastadan Bu dişlerden orta keser dişler hizasında olanların diş ko klerine yakın olması nedeni ile keser dişlerin ko k gelişimlerini tamamlamları beklenmesine karar verilmiş olup, ilgili dişlerin apikal bo lgeleri kapandıktan sonra su perrnu merer dişlerin çekilmesine karar verilmiştir; dig er iki su pernu merer diş ve u st o n bo lgede yer alan keser su t dişleri çekilmiştir. Tedaviden iki ay sonra yapılan radyograda oldug u go ru lmu ştu r (Şekil 2). mek u zere Olgu-2: Yedi yaşında erkek hasta, Erciyes Bo lu mu ne muayene için başvurmuştur. Hastadan adet konik şekilli meziodens go ru lmu ştu r (Şekil 3). keser dişlerinin su rdu g u ancak dokuz yaşında olmasına rag men u st daimi keser dişlerinin henu z de hastanın u st sag ve sol keser dişler bo lgesinde ikişer adet go mu lu su pernu merer dişinin oldug u go zlenmiştir (Şekil-1). dişler. 55

3 Hastanın ailesindeki dig er kişilerde de meziodens oldug u o g renilmiştir. Henu z insizal kenarları yeni su rmu ş olan keser dişlerde aşırı diestemaya neden olabileceg i du şu nu lerek, meziodensler için çekim endikasyonu konmuştur. Çekimden altı ay sonra dişlerin tamamen su rmu ş oldug u ve orta keserler arasındaki diestemanın genişlig inin azaldıg ı go ru l- mu ştu r (Şekil 4). Hastada herhangi bir şikayete neden olmayan su - pernu merer dişe çekim endikasyonu koyulmamış ve hastanın takip edilmesine karar verilmiştir. Altı ay sonraki kontrol randevusunda yapılan intraoral olmadıg ı go ru lmu ştu r (Şekil 6). 56 Olgu-3: On do rt yaşındaki kız hasta, Erci- Bo lu mu ne muayene için başvurmuştur. Hastadan mi dişlerin su rmu ş oldug u go ru lmu ştu r. Yapılan bir su pernu merer diş oldug u go ru lmu ştu r (Şekil 5). TARTIŞMA Ailesel yatkınlıg ın (heredite) su pernu merer dişlerin gelişiminde o nemli bir yeri oldug una inanılır. Yapılan bir çalışmada aynı ailede bulunan farklı bireylerde Su pernu merer diş varlıg ı tespit edilmiştir (7). Bizim çalışmamızda da ikinci olguda ailesel yatkınlık oldug u go zlenmiştir. Yapılan literatu r araştırması sonucunda, herhangi bir sistemik veya gelişimsel hastalıg ı olmayan fakat birden fazla su pernu merer dişi olan çok az sayıda olgunun rapor edildig i belirlenmiştir (8-10). Bizim çalışmamızda herhangi bir sistemik ve gelişimsel hastalıg ı olmayan ancak birden fazla su pernu merer dişi bulunan iki olgu bulunmaktadır. Konik mesiodensler çog unlukla gelişimini tamamlamış bir ko ke sahip olup ag ız içerisine su - rebilirler (2, 11). Buna karşın tu berku l şekilli mesiodensler nadir olarak su rmelerine karşın çog unlukla daimi keserlerin su rmesini geciktirirler (2, 12). Mitchell ve Bennett in (12) yaptıg ı retrospektif çalışmada 96 hasta arasında 120 dişteki su rme gecikmesinde ikinci derecede sorumlu olarak su - pernu merer diş varlıg ı go sterilmiştir. Bizim çalışmamızda da ikinci olguda konik şekilli olan meziodensler ag ız içine su rmu ş ancak birinci olguda go ru len tu berku l şekilli meziodensler dişlerin su r- mesini geciktirmiştir. Eg er su pernu merer diş komşu diş ko ku nde rezorpsiyon, su rekli dişin su rme gecikmesi ve yer deg iştirmesi gibi komplikasyonlara neden olabileceg i gibibir komplikasyon beklentisi var ise veya komplikasyon oluşmuş ise bu dişler genelde çekilirler (13). Su pernu merer dişin erken çekilmesinin bu dişlerle ilişkide bulunan daimi keser dişlerin etkilenme olasılıg ını ve su rme potansiyelindeki kaybı azaltacag ı, yer kaybı veya orta hattaki kaymalara engel olacag ı ve bu sayede daha ileri cerra-

4 Cantekin K, Gümüş H, Aydınbelge M hi veya ortodontik tedavi gereklilig ini ortadan kaldıracag ı daha o nceki çalışmalarda belirtilmiştir (13). Bununla birlikte su pernu merer dişin gelişimine devam eden daimi diş ko ku ne çok yakın oldug u durumlarda, su pernu merer dişin erken çekiminin komşu diş ko ku nu n zarar go rme riski bulunmaktadır. Bu nedenle daimi diş ko ku ile ilişkide ve daimi dişin su rmesini geciktirmeyecekse ko k yaralanmalarına yol açmamak için cerrahi işlemden o nce su pernu merer dişle ilişkili daimi dişin ko k gelişiminin tamamlanması beklenebilir (14). Bizim çalışmamızda da birinci olguda iki su - pernu merer diş çekilmiş olmasına karşın, daimi keser dişlerin ko klerinin zarar go rme riski nedeniyle dig er iki su pernu merer dişe herhangi bir mu dahalede bulunulmamıştır. Su pernu merer dişin çekilmesini takiben bu dişlerden etkilenen su rmemiş daimi dişlerin altı ay ile u ç sene içinde su rebildikleri rapor edilmiştir (1). Çekim sonrasında su perrnu merer dişlerin su rmesini engelledig i daimi keser dişlerin % 91 inin 18 ay içinde su rebildig i rapor edilmiştir (14). Su rme zamanını etkileyen fakto rlerin; su r- memiş dişin dental arka olan mesafesi, dental arktaki boşluk miktarı ve daimi dişin ko k gelişim du - zeyi oldug u belirtilmiştir (1). Ayrıca su pernu merer dişin cerrahi olarak alınmasından sonra etkilenen daimi diş veya dişlerin kendilig inden su ru p su rememesinin belirlenmesinde en etkili fakto rlerin hastanın yaşı ve dental arktaki boşluk miktarı oldug u belirtilmiştir (14). Çekim her zaman su pernu merer dişler için tercih edilen bir tedavi seçeneg i deg ildir. Eg er go mu lu olan su pernu merer diş semptomsuz ve dentisyonda herhangi bir deg işiklig e neden olmuyorsa çekim yapılmadan oldug u yerde bırakılmalı ve du zenli kontrolleri yapılması gerektig i belirtilmiştir (1). Aynı şekilde, bizim çalışmamızda da u çu n- cu olguda su pernu merer dişlerin herhangi bir semptoma neden olmadıg ı ve dig er dişlere herhangi bir olumsuz etkisi olmadıg ı belirlendig inden dolayı, ilk iki olgudan farklı olarak herhangi bir mu dahalede bulunulmamış ve hastanın belirli aralıklarla kontrollere gelmesine karar verilmiştir. Su pernu merer dişlerin erken do nemde teşhis ve tedavisi konusunda pedodontistlere bu yu k sorumluluk du şmektedir. Erken do nemde yapılan dog ru yaklaşımlar ile dental anomaliler ile ilişkili potansiyel ortodontik problem ve/veya dental patolojiler daha oluşmadan o nlenebileceg ine veya bu tu r problemlerin minimum seviyeye indirilebileceg ine inanılmaktadır. KAYNAKLAR 1. Rajab LD, Hamdan MA. Supernumerary teeth: Review of the literature and a survey of 152 cases. Int J Paediatr Dent 2002; 12: Primosch RE. Anterior supernumerary teeth: Assessment and surgical intervention in children. Pediatr Dent 1981; 3: Garvey MT, Barry HJ, Blake M. Supernumerary teeth: An overview of clas- J Can Dent Assoc 1999; 65: Sykaras SN. Mesiodens in primary and permanent dentitions. Report of a case. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1975; 39: Mitchell L. Supernumerary teeth. Dent Update 1989; 16: Anthonappa RP, King NM, Rabie AB. Aetiology of supernumerary teeth: A literature review. Eur Arch Paediatr Dent 2013; 14: Marya CM, Kumar BR. Familial occurrence of mesiodentes with unusual Int 1998; 29: Batra P, Duggal R, Parkash H. Nonsyndromic multiple supernumerary teeth transmitted as an autosomal dominant trait. J Oral Pathol Med 2005; 34: Turkkahraman H, Yilmaz HH, Cetin E. A non-syndrome case with bilateral supernumerary canines: report of a rare case. Dentomaxillofac Radiol 2005; 34: Umweni AA, Osunbor GE. Nonsyndrome multiple supernumerary teeth in Nigerians. Odontostomatol Trop 2002; 25: King NM, Lee AM, Wan PK. Multiple supernumerary premolars: their occurrence in three patients. Aust Dent J 1993; 38: Mitchell L, Bennett TG. Supernumerary teeth causing delayed eruption-- a retrospective study. Br J Orthod 1992; 19: Foster TD, Taylor GS. Characteristics 57

5 of supernumerery teeth in the upper central incisor region. Dent Pract Dent Rec 1969; 20: Nuvvula S, Melkote TH, Mohapatra A, et al. Impacted mandibular permanent incisors related to supernumerary teeth: a rare condition. Pediatr Dent 2012; 34: