GENEL HÜKÜMLER...9. AMAÇ, KAPSAM VE TANIMLAR...5 Amaç...5 Kapsam...5 Tan mlar...5

Transkript

1 NDEK LER NC KISIM...5 GENEL HÜKÜMLER...5 NC BÖLÜM...5 AMAÇ, KAPSAM VE TANIMLAR...5 Amaç...5 Kapsam...5 Tan mlar...5 NC BÖLÜM...6 KAMU MAL YES...6 Kamu maliyesi...6 Kamu maliyesinin temel ilkeleri...6 Hazine birli i...7 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM...7 KAMU KAYNA ININ KULLANILMASININ GENEL ESASLARI...7 Mali saydaml k...7 Hesap verme sorumlulu u...7 Stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme...7 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM...8 BAKANLARIN VE ÜST YÖNET LER N HESAP VERME SORUMLULU U...8 Bakanlar...8 Üst yöneticiler...8 NC KISIM...9 KAMU DARE BÜTÇELER...9 NC BÖLÜM...9 GENEL HÜKÜMLER...9 Bütçe türleri ve kapsam...9 Bütçe lkeleri...9 Gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasar lar NC BÖLÜM MERKEZ YÖNET M BÜTÇE KANUNU Merkezi yönetim bütçe kanununun kapsam Orta vadeli program, mali plan ve bütçe haz rlama rehberi Merkezi yönetim bütçesinin haz rlanmas Merkezi yönetim bütçe kanun tasar n sunulmas Merkezi yönetim bütçe kanun tasar n görü ülmesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BÜTÇELER N UYGULAMA ESASLARI Ödeneklerin kullan lmas Ödenek aktarmalar Merkez d birimlere ödenek gönderme Yedek ödenek Örtülü ödenek Kamu yat m projeleri Yüklenmeye giri ilmesi Ertesi y la geçen yüklenme Gelecek y llara yayg n yüklenmeler Bütçelerden yard m yap lmas

2 Bütçe politikas, gelir ve giderlerin izlenmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM HARCAMA YAPILMASI Harcama yetkisi ve yetkilisi Harcama talimat ve sorumluluk Giderin gerçekle tirilmesi Ödenemeyen giderler ve bütçele tirilmi borçlar Ön ödeme BE NC BÖLÜM GEL RLER N TOPLANMASI Gelir politikas ve ilkeleri Gelirlerin dayanaklar Gelirlerin toplanmas sorumlulu u Özel gelirler Ba ve yard mlar ALTINCI BÖLÜM FAAL YET RAPORLARI VE KES N HESAP Faaliyet raporlar Kesin hesap kanunu Genel uygunluk bildirimi ÜÇÜNCÜ KISIM TA INIR VE TA INMAZ MALLAR Ta r ve ta nmaz i lemleri Ta r ve ta nmaz edinme Ta r ve ta nmaz sat Ta nmaz tahsisi Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk DÖRDÜNCÜ KISIM KAMU HESAPLARI VE MAL STAT ST KLER NC BÖLÜM KAMU HESAPLARI Muhasebe sistemi Kay t zaman Kamu gelir ve giderlerinin y ve mahsup dönemi NC BÖLÜM MAL STAT ST KLER Kapsam, temel ilkeler ve kurumsal çevre Mali istatistiklerin haz rlanmas ve aç klanmas Mali istatistiklerin de erlendirilmesi BE NC KISIM Ç KONTROL S STEM ç kontrolün tan ç kontrolün amac Kontrolün yap ve i leyi i Ön malî kontrol Mali kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanmas

3 Mali Hizmetler Birimi Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumluluklar Muhasebe yetkilisinin nitelikleri ve atanmas ç denetim ç denetçinin görevleri ç denetçinin nitelikleri ve atanmas ç denetim koordinasyon kurulu ç denetim koordinasyon kurulunun görevleri ALTINCI KISIM DI DENET M denetim Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Say tay n denetlenmesi YED NC KISIM YAPTIRIMLAR VE YETK MERC LER Ödenek üstü harcama Kamu zarar Yetkisiz tahsil ve ödeme Para cezalar ve yetkili merciler Zamana SEK NC KISIM ER HÜKÜMLER Maliye Bakanl nca yürütülecek hizmetler Kamu idarelerinin sorumlulu u Sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idareler Kurumlardan al nacak has lat pay Kamu alacaklar n silinmesi Yetki DOKUZUNCU KISIM YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN HÜKÜMLER, GEÇ MADDELER VE YÜRÜRLÜK YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN HÜKÜMLER GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE

4 GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE EK MADDE YÜRÜRLÜK YÜRÜTME (I) SAYILI CETVEL GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAK KAMU DARELER (II) SAYILI CETVEL ÖZEL BÜTÇEL DARELER (III) SAYILI CETVEL DÜZENLEY VE DENETLEY KURUMLAR (IV) SAYILI CETVEL SOSYAL GÜVENL K KURUMLARI I) SAYILI L STE (II) SAYILI L STE PTAL ED LEN KADROLAR SAYILI KANUNUN 5018 SAYILI KANUNA LENMEYEN MADDELER MADDE EK MADDE MADDE MADDE MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE GEÇ MADDE MADDE MADDE (1) SAYILI CETVEL (2) SAYILI CETVEL (1) SAYILI STE (2) SAYILI STE (3) SAYILI STE (4) SAYILI STE (5) SAYILI STE

5 KAMU MAL YÖNET VE KONTROL KANUNU Kanun No : 5018 Kabul Tarihi : 10/12/2003 R.G. No : R.G. Tarihi : 24/12/2003 NC KISIM Genel Hükümler NC BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tan mlar Amaç MADDE 1.- Bu Kanunun amac, kalk nma planlar ve programlarda yer alan politika ve hedefler do rultusunda kamu kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde elde edilmesi ve kullan lmas, hesap verebilirli i ve mali saydaml sa lamak üzere, kamu mali yönetiminin yap ve i leyi ini, kamu bütçelerinin haz rlanmas, uygulanmas, tüm mali lemlerin muhasebele tirilmesini, raporlanmas ve mali kontrolü düzenlemektir. Kapsam MADDE 2.- Bu Kanun, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idarelerden olu an genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsar. Avrupa Birli i fonlar ile yurt içi ve yurt d ndan kamu idarelerine sa lanan kaynaklar n kullan ve kontrolü de uluslararas anla malar n hükümleri sakl kalmak kayd yla, bu Kanun hükümlerine tabidir. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/1 f kras ile eklenen ibareler) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 68 ve 76, 78 nc maddelerine tabidir. (*) Tan mlar MADDE 3.- Münhas ran bu Kanunun uygulanmas nda; a) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri: Uluslararas s fland rmalara göre belirlenmi olan, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idareleri, b) Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) say cetvellerde yer alan kamu idarelerini, c) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan kurumlar, d) Sosyal güvenlik kurumlar : Bu Kanuna ekli (IV) say cetvelde yer alan kamu kurumlar, e) Mahalli idare: Yetkileri belirli bir co rafi alan ve hizmetlerle s rl olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/1 kras ile de en ibare) ile bunlara ba veya bunlar n kurduklar veya üye olduklar birlik ve idareleri, (**) f) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunlar n uygulanmas na ili kin hususlar gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlü e konulan belgeyi, (*) Eklenen ibareler 42,44,78 (**) De meden önceki ekli ve bunlar n kurduklar birlik ve idareyi, 5

6 g) Kamu kaynaklar : Borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait gelirler, ta r ve ta nmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü de erleri, h) Kamu gideri: Kanunlar na dayan larak yapt lan i, al nan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katk paylar, iç ve d borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlar n skontolu sat ndan do an farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, verilen ba ve yard mlar ile di er giderleri, i) Kamu geliri: Kanunlar na dayan larak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, ta r ve ta nmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet kar elde edilen gelirler, borçlanma araçlar n primli sat suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, al nan ba ve yard mlar ile di er gelirleri, j) Özel gelir: Genel bütçe kapsam ndaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti d nda ilgili kanunlar nda belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatland labilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sa lanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri, k) Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi, l) Kamu mali yönetimi: Kamu kaynaklar n tan mlanm standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas sa layacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri, m) Mali kontrol: Kamu kaynaklar n belirlenmi amaçlar do rultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun, etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde kullan lmas sa lamak için olu turulan kontrol sistemi ile kurumsal yap, yöntem ve süreçleri, n) Stratejik plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlar, temel ilke ve politikalar, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ula mak için izlenecek yöntemler ile kaynak da mlar içeren plan, o) Mali y l: Takvim y, fade eder. NC BÖLÜM Kamu Maliyesi Kamu maliyesi MADDE 4.- Kamu maliyesi; gelirlerin toplanmas, harcamalar n yap lmas, aç klar n finansman, kamunun varl k ve borçlar ile di er yükümlülüklerinin yönetimini kapsar. Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslar na göre yürütülür. Kamu idarelerinin görevleri, ilgili kanunlar nda aç k olarak belirlenir ve kaynaklar n da nda esas al r. Kamu maliyesinin temel ilkeleri MADDE 5.- Kamu maliyesinin temel ilkeleri unlard r: a) Kamu mali yönetimi uyumlu bir bütün olarak olu turulur ve yürütülür. b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sa layacak ekilde uygulan r. c) Maliye politikas, makroekonomik ve sosyal hedefler ile uyumlu bir ekilde olu turulur ve yürütülür. d) Kamu mali yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakk na uygun ekilde yürütülür. e) Kamu mali yönetimi mali disiplini sa lar. f) Kamu mali yönetimi ekonomik, mali ve sosyal etkinli i birlikte sa layacak ekilde kamusal tercihlerin olu mas için gerekli ortam yarat r. 6

7 g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlar n kar lanmas nda, ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen di er ekonomik ve sosyal analizlerin yap lmas esast r. lgili kanunlardaki hükümler sakl kalmak kayd yla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmas na ili kin usul ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir ve izlenir. Hazine birli i MADDE 6.- Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlamas ve borç yönetimi Hazine birli ini sa layacak ekilde yürütülür. Bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz. Her türlü iç ve d borçlanma, yurtd ndan hibe al nmas, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ili kin geri ödemeler, Hazine garantileri, Hazine alacaklar, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili di er hususlarda tarihli ve 4059 say, tarihli ve 4749 say Kanun hükümleri uygulan r. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kamu Kayna n Kullan lmas n Genel Esaslar Mali saydaml k MADDE 7.- Her türlü kamu kayna n elde edilmesi ve kullan lmas nda denetimin sa lanmas amac yla kamuoyu zaman nda bilgilendirilir. Bu amaçla; a) Görev, yetki ve sorumluluklar n aç k olarak tan mlanmas, b) Hükümet politikalar, kalk nma planlar, y ll k programlar, stratejik planlar ile bütçelerin haz rlanmas, yetkili organlarda görü ülmesi, uygulanmas ve uygulama sonuçlar ile raporlar n kamuoyuna aç k ve ula labilir olmas, c) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri taraf ndan sa lanan te vik ve desteklemelerin bir y geçmemek üzere belirli dönemler itibar yla kamuoyuna aç klanmas, d) Kamu hesaplar n standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmü muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre olu turulmas, Zorunludur. Mali saydaml n sa lanmas için gerekli düzenlemelerin yap lmas ve önlemlerin al nmas ndan kamu idareleri sorumlu olup, bu hususlar Maliye Bakanl nca izlenir. Hesap verme sorumlulu u MADDE 8.- Her türlü kamu kayna n elde edilmesi ve kullan lmas nda görevli ve yetkili olanlar, kaynaklar n etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullan lmas ndan, muhasebele tirilmesinden, raporlanmas ndan ve kötüye kullan lmamas için gerekli önlemlerin al nmas ndan sorumludur ve yetkili k nm mercilere hesap vermek zorundad r. Stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme MADDE 9.- Kamu idareleri; kalk nma planlar, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde gelece e ili kin misyon ve vizyonlar olu turmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslar önceden belirlenmi olan göstergeler do rultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve de erlendirmesini yapmak amac yla kat mc yöntemlerle stratejik plan haz rlarlar. Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje baz nda kaynak tahsislerini; stratejik planlar na, y ll k amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine dayand rmak zorundad rlar. 7

8 Stratejik plan haz rlamakla yükümlü olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ili kin takvimin tespitine, stratejik planlar n kalk nma plan ve programlarla ili kilendirilmesine yönelik usul ve esaslar n belirlenmesine Devlet Planlama Te kilat Müste arl yetkilidir. Kamu idareleri bütçelerini, stratejik planlar nda yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu ve performans esas na dayal olarak haz rlarlar. Kamu idarelerinin bütçelerinin stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunlu u ve idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetler ile performans esasl bütçelemeye ili kin di er hususlar belirlemeye Maliye Bakanl yetkilidir. Maliye Bakanl, Devlet Planlama Te kilat Müste arl ve ilgili kamu idaresi taraf ndan birlikte tespit edilecek olan performans göstergeleri, kurulu lar n bütçelerinde yer al r. Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekle tirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bakanlar n ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme Sorumlulu u Bakanlar MADDE 10.- Bakanlar, hükümet politikas n uygulanmas ile bakanl klar n ve bakanl klar na ba, ilgili veya ili kili kurulu lar n stratejik planlar ile bütçelerinin kalk nma planlar na, y ll k programlara uygun olarak haz rlanmas ve uygulanmas ndan, bu çerçevede di er bakanl klarla koordinasyon ve i birli ini sa lamaktan sorumludur. Bu sorumluluk, Yüksekö retim Kurulu, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri için Milli E itim Bakan na, mahalli idareler için çi leri Bakan na aittir. Bakanlar, kamu kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas konusunda Ba bakana ve Türkiye Büyük Millet Meclisi ne kar sorumludurlar. Bakanlar; idarelerinin amaçlar, hedefleri, stratejileri, varl klar, yükümlülükleri ve ll k performans (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/2 f kras ile de en ibare) programlar (*) konusunda her mali y n ilk ay içinde kamuoyunu bilgilendirir. Üst yöneticiler MADDE 11. Bakanl klarda müste ar, di er kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye ba kan üst yöneticidir. Ancak, Milli Savunma Bakanl nda üst yönetici Bakand r. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlar n ve bütçelerinin kalk nma plan na, ll k programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak haz rlanmas ve uygulanmas ndan, sorumluluklar alt ndaki kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli ekilde elde edilmesi ve kullan sa lamaktan, kay p ve kötüye kullan n önlenmesinden mali yönetim ve kontrol sisteminin i leyi inin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumluluklar n yerine getirilmesinden Bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine kar sorumludurlar. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin c/1 f kras ile de en f kra) Üst yöneticiler, bu sorumlulu un gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler arac yla yerine getirirler. (**) (*) De meden önceki ekli planlar (**) De meden önceki ekli Üst yöneticiler, bu sorumlulu un gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi, mali kontrol yetkilisi ve iç denetçiler ile muhasebe yetkilisi arac yla yerine getirirler 8

9 NC KISIM Kamu dare Bütçeleri NC BÖLÜM Genel Hükümler Bütçe türleri ve kapsam MADDE 12.- Genel yönetim kapsam ndaki idarelerin bütçeleri; merkezi yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumlar bütçeleri ve mahalli idareler bütçeleri olarak haz rlan r ve uygulan r. Kamu idarelerince bunlar d nda herhangi bir ad alt nda bütçe olu turulamaz. Merkezi Yönetim Bütçesi, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) say cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden olu ur. Genel bütçe, Devlet tüzel ki ili ine dahil olan, ve bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçe, bir bakanl a ba veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kurulu ve çal ma esaslar özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) say cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul eklinde te kilatlanan ve bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir. Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) say cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Mahalli idare bütçesi, mahalli idare kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçesidir. Bütçe lkeleri MADDE 13.- Bütçelerin haz rlanmas, uygulanmas ve kontrolünde a daki ilkelere uyulur: a) Bütçelerin haz rlanmas ve uygulanmas nda, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalk nmay sa lamak esast r. b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amac yla kullan r. c) Bütçeler, kalk nma plan ve programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun ekilde, idarelerin stratejik planlar ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre haz rlan r, uygulan r ve kontrol edilir. d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate al narak izleyen iki y n bütçe tahminleriyle birlikte görü ülür ve de erlendirilir. e) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/3 f kras ile de en bent) Bütçe, kamu malî i lemlerinin kapsaml ve saydam bir ekilde görünmesini sa lar. (*) f) Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir. g) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esast r. h) Bütçelerde gelir ve gider denkli inin sa lanmas esast r. i) Bütçeler, ait oldu u y l ba lamadan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmad kça uygulanamaz. (*) De meden önceki ekli e) Bütçe, hükümetin mali i lemlerinin kapsaml ve saydam bir ekilde görünmesini sa lar. 9

10 j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez. k) Bütçeler kurumsal, i levsel ve ekonomik sonuçlar n görülmesini sa layacak ekilde Maliye Bakanl nca uluslararas standartlara uygun olarak belirlenen bir s fland rmaya tabi tutularak haz rlan r ve uygulan r. l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlar n raporlanmas nda aç kl k, do ruluk ve mali saydaml k esas al r. m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. n) Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmi yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekle tirilir. o) Bütçelerde, ödenekler belirli amaçlar gerçekle tirmek üzere tahsis edilir. Gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasar lar MADDE 14.- Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri; kamu gelirlerinin azalmas na veya kamu giderlerinin artmas na neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük alt na sokacak kanun tasar lar n getirece i mali yükü, (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin c/2 f kras ile kald lan ibare) (*) orta vadeli program ve mali plan çerçevesine, en az üç y ll k dönem için hesaplar ve tasar lara eklerler. Sosyal güvenli e yönelik kanun tasar lar nda ise en az yirmi y ll k aktüeryal hesaplara yer verilir. Ayr ca, bu kanun tasar lar na Maliye Bakanl ile ilgisine göre Devlet Planlama Te kilat Müste arl veya Hazine Müste arl n görü leri eklenir. NC BÖLÜM Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Merkezi yönetim bütçe kanununun kapsam MADDE 15.- Merkezi yönetim bütçe kanunu, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren, bunlar n uygulanmas na ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur. Merkezi yönetim bütçe kanununda; y ve izleyen iki y n gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe aç n veya fazlas n tutar, aç n nas l kapat laca veya fazlan n nas l kullan laca, vergi muafiyeti, istisnas ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti s rlar, bütçelerin uygulanmas nda tan nacak yetkiler, ba cetveller, mali y l içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve smen veya tamamen uygulanmayacak hükümler yer al r. Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin her birinin gelir-gider tahminleri, merkezi yönetim bütçe kanununda ayr bölüm veya cetvellerde gösterilebilir. Orta vadeli program, mali plan ve bütçe haz rlama rehberi MADDE 16.- Maliye Bakanl, merkezi yönetim bütçe kanunu tasar n haz rlanmas ndan ve bu amaçla ilgili kamu idareleri aras nda koordinasyonun sa lanmas ndan sorumludur. Merkezi yönetim bütçesinin haz rlanma süreci, Bakanlar Kurulunun May s ay n sonuna kadar toplanarak kalk nma planlar, stratejik planlar ve genel ekonomik ko ullar n gerekleri do rultusunda makro politikalar, ilkeleri, hedef ve gösterge niteli indeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak ekilde Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca haz rlanan orta vadeli program kabul etmesiyle ba lar. Orta vadeli program, ayn süre içinde Resmi Gazetede yay mlan r. (*) Kald lan ibare ödenek türleri itibar yla 10

11 Orta vadeli program ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç y la ili kin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef aç k ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlar içeren ve Maliye Bakanl taraf ndan haz rlanan orta vadeli mali plan, Haziran ay n onbe ine kadar Yüksek Planlama Kurulu taraf ndan karara ba lan r ve Resmi Gazetede yay mlan r. Bu do rultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yat m program haz rlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe Ça ve eki Bütçe Haz rlama Rehberi Maliye Bakanl nca, Yat m Genelgesi ve eki Yat m Program Haz rlama Rehberi ise Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca haz rlanarak Haziran ay n sonuna kadar Resmi Gazetede yay mlan r. Bütçe Haz rlama Rehberi ile Yat m Program Haz rlama Rehberi, bütçe tekliflerinin haz rlanmas na esas olmak üzere, kamu idarelerince uyulmas gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartlar, hesaplama yöntemlerini, bunlara ili kin olarak kullan lacak cetvel ve tablo örneklerini ve di er bilgileri içerir. Merkezi yönetim bütçesinin haz rlanmas MADDE 17.- Gelir ve gider tekliflerinin haz rlanmas nda; a) Orta vadeli program ve mali planda belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar, b) Kalk nma plan ve y ll k program öncelikleri ile kurumun stratejik planlar çerçevesinde belirlenmi ödenek tavanlar, c) Kamu idarelerinin stratejik planlar ile uyumlu çok y ll bütçeleme anlay, d) darenin performans hedefleri, Dikkate al r. Kamu idareleri, merkez ve merkez d birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini haz rlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanl nca, di er bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce haz rlan r. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/4 f kras ile de en f kra) Gider ve gelir teklifleri, ekonomik ve malî analiz yap lmas na imkân verecek, hesap verilebilirli i ve saydaml sa layacak ekilde, Maliye Bakanl nca uluslararas standartlara uyumlu olarak belirlenen s fland rma sistemine göre haz rlan r. (*) Kamu idareleri, stratejik planlar ile Bütçe Haz rlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak haz rlar ve yetkilileri taraf ndan imzalanm olarak Temmuz ay sonuna kadar Maliye Bakanl na gönderir. Kamu idarelerinin yat m teklifleri, de erlendirilmek üzere ayn süre içinde Devlet Planlama Te kilat Müste arl na verilir. Bütçe teklifleri Maliye Bakanl na verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri hakk nda görü meler yap labilir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç y ll k bütçeleme anlay, stratejik planlar ve performans hedefleri ile kurumsal, i levsel ve ekonomik s fland rma sistemine göre haz rlarlar. Merkezi yönetim bütçe kanun tasar n sunulmas MADDE 18.- Makro ekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ay n ilk haftas içinde Yüksek Planlama Kurulunda görü ülmesinden sonra, Maliye Bakanl nca haz rlanan merkezi yönetim bütçe kanun tasar ile milli bütçe tahmin raporu, mali y l ba ndan en az yetmi be gün önce Bakanlar Kurulu taraf ndan Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. (*) De meden önceki ekli Gider teklifleri, ekonomik ve mali analiz yap lmas na imkan verecek, hesap verilebilirli i ve saydaml sa layacak ekilde Maliye Bakanl nca belirlenmi kurumsal, i levsel ve ekonomik fland rma sistemine; gelir teklifleri ise ekonomik s fland rma sistemine uygun olarak haz rlan r. 11

12 Merkezi yönetim bütçe kanun tasar na, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görü ülmesi s ras nda dikkate al nmak üzere; a) Orta vadeli mali plan da içeren bütçe gerekçesi, b) Y ll k ekonomik rapor, c) Vergi muafiyeti, istisnas ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri cetveli, d) Kamu borç yönetimi raporu, e) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin son iki y la ait bütçe gerçekle meleri ile izleyen iki y la ait gelir ve gider tahminleri, f) Mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlar n bütçe tahminleri, g) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin c/3 f kras ile yürürlükten kald lan bent) (*) h) Merkezi yönetim kapsam nda olmay p, merkezi yönetim bütçesinden yard m alan kamu idareleri ile di er kurum ve kurulu lar n listesi, Eklenir. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/2 f kras ile eklenen ibare) Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Say tay ile (**) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini Eylül ay sonuna kadar do rudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örne ini de Maliye Bakanl na gönderirler. Merkezi yönetim bütçe kanun tasar n görü ülmesi MADDE 19.- Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezi yönetim bütçe kanun tasar n metnini maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibar yla görü ür ve bölümler halinde oylar. Merkezi yönetim bütçe kanunu mali y l ba ndan önce Resmi Gazetede yay mlan r. Kamu yat m program, merkezi yönetim bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Te kilat Müste arl taraf ndan haz rlan r ve an lan Kanunun yürürlü e girdi i tarihten itibaren on be gün içinde Bakanlar Kurulu Karar yla Resmi Gazetede yay mlan r. Zorunlu nedenlerle merkezi yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlü e konulamamas halinde, geçici bütçe kanunu ç kar r. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki y l bütçe ba lang ç ödeneklerinin belirli bir oran esas al narak belirlenir. Geçici bütçe uygulamas alt ay geçemez. Cari y l bütçesinin yürürlü e girmesiyle geçici bütçe uygulamas sona erer ve o tarihe kadar yap lan harcamalar ve giri ilen yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari y l bütçesine dahil edilir. Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalmas halinde veya öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amac yla, kar gelir gösterilmek kayd yla, kanunla ek bütçe yap labilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bütçelerin Uygulama Esaslar Ödeneklerin kullan lmas MADDE 20.- Bütçe ödeneklerinin kullan lmas nda a da belirtilen esaslara uyulur: (*) Kald lmadan önceki ekli g) Kamui ktisadi te ebbüsleri ile kamu irketi niteli indeki kurulu lar hariç olmak üzere, merkezi yönetim kapsam ndaki idarelerin, hizmet amaçlar yla ilgili olan di er kurum ve kurlu lar ndan Maliye Bakanl nca belirlenecek olanlar n bütçe tahminleri, (**) Eklenen ibare Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Say tay ile 12

13 a) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/5 f kras ile de en bent) Genel bütçe kapsam ndaki kamu idareleri, ayr nt harcama programlar haz rlar ve vize edilmek üzere Maliye Bakanl na gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanl nca belirlenecek esaslar çerçevesinde, nakit planlamas da dikkate al narak vize edilen ayr nt harcama programlar ve serbest b rakma oranlar na göre kullan r. (*) b) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/5 f kras ile de en bent) Özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumlar ayr nt finansman programlar haz rlar ve harcamalar bu programa uygun olarak yaparlar. (**) c) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/5 f kras ile de en bent) Ayr nt harcama ve finansman programlar n haz rlanmas na, vize edilmesine, uygulanmas na ve uygulaman n izlenmesine dair usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. (***) d) Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar do rultusunda y içinde yapt lan i, sat n al nan mal ve hizmetler ile di er giderlerin kar lanmas nda kullan r. Ancak, ait oldu u mali y lda ödenemeyen ve emanet hesab na al namayan zamana na u ramam geçen llar borçlar ile ilama ba borçlar, ilgili kamu idaresinin cari y l bütçesinden ödenir. e) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/5 f kras ile de en bent) Cari lda kullan lmayan ödenekler y l sonunda iptal edilir. (****) f) Genel veya k smi seferberlik, sava ilan veya Bakanlar Kurulu karar yla zorunlu askeri haz rl klar n yap ld ola anüstü hallerde Milli Savunma Bakanl, Jandarma Genel Komutanl ve Sahil Güvenlik Komutanl bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamlar a lmamak art yla, birle tirilerek kullan labilir. Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmamas halinde toplam ödenek tutar n yüzde on be ine kadar ek harcama yap labilir. Yukar da say lan hallerde sevk ve intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onay yla görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve gönderilecek ödene e istinaden bir ay içinde mahsup edilir. Ödenek aktarmalar MADDE 21.- Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçeleri aras ndaki ödenek aktarmalar kanunla yap r. Ancak, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, aktarma yap lacak tertipteki ödene in y bütçe kanununda farkl bir oran belirlenmedikçe yüzde be ine kadar bütçeleri (*) (De meden önceki ekli) a) Bütçe ödeneklerinin kullan n önceden planlanabilmesi amac yla, bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idareleri ile genel bütçeden yard m alan ekli (II) say cetvele dahil idareler, ayr nt harcama programlar haz rlar ve vize edilmek üzere Maliye Bakanl na gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanl nca belirlenecek esaslar çerçevesinde, nakit planlamas da dikkate al narak vize edilen ayr nt harcama programlar ve serbest b rakma oranlar na göre kullan r. (**) (De meden önceki ekli) b) Genel bütçeden yard m almayan ekli (II) say cetvele dahil idareler, sürdürülebilir finansman durumlar dikkate alarak, ayr nt harcama programlar haz rlar ve bir örne ini de merkezi yönetim bütçe kanununun yürürlü e girdi i ilk ay içinde Maliye Bakanl na gönderir. Bu idareler, ayl k uygulama sonuçlar da izleyen ay içinde Maliye Bakanl na göndermek zorundad r. (***) (De meden önceki ekli) c) Sosyal güvenlik kurumlar ile genel bütçeden yard m alan ekli (II) say cetvele dahil idareler, hizmetleriyle ilgili ayl k finansman programlar vize edilmek üzere merkezi yönetim bütçe kanununun yürürlü e girdi i ilk ay içinde Maliye Bakanl na gönderir. Bu programlar Maliye Bakanl nca vize edilmeden, bu idarelerin bütçelerine yard m yap lamaz. Bu idareler, ayl k uygulama sonuçlar izleyen ay içinde Maliye Bakanl na göndermek zorundad r. (****) (De meden önceki ekli) e) Cari y lda kullan lmayan ödenekler y l sonunda iptal edilir. Ancak, kamu idarelerinin bütçelerinde cari y l içinde kullan lmayan ödeneklerinden merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilenler ertesi y la devredilebilir. Ödenek devir i lemlerini yapmaya, genel bütçe kapsam ndaki kamu idareleri için Maliye Bakan, di er kamu idareleri için üst yönetici yetkilidir. 13

14 içinde ödenek aktarmas yapabilirler. Bu ekilde yap lan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanl na bildirilir. Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yap lm tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yap lm tertiplerden, di er tertiplere aktarma yap lamaz. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin c/4 f kras ile kald lan f kra) (*) Merkez d birimlere ödenek gönderme MADDE 22.- Kamu idarelerinin merkez te kilat harcama yetkilileri, merkez d birimlere, ihtiyaçlar nda kullan lmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi düzenlemek suretiyle ödenek gönderirler. Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde ödenek gönderilmesine ili kin usul ve esaslar belirlemeye Maliye Bakan yetkilidir. Yedek ödenek MADDE 23.- Merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçlar gerçekle tirmek, ödenek yetersizli ini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/6 f kras ile de tirilen ibareler) (I) say cetvelde yer alan idareler ile (II) say cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanlar n (**) bütçelerine aktar lmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde ikisine kadar Maliye Bakanl bütçesine yedek ödenek konulabilir. Bu ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakan yetkilidir. Mali y l içinde yedek ödenekten yap lan aktarmalar n tür, tutar ve idareler itibariyle da n bitimini takip eden on be gün içinde Maliye Bakanl nca ilan edilir. Örtülü ödenek MADDE 24.- Örtülü ödenek; kapal istihbarat ve kapal savunma hizmetleri, Devletin milli güvenli i ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibar n gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve ola anüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icaplar için kullan lmak üzere Ba bakanl k bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdi i istihbarat hizmetlerini yürüten di er kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek bu amaçlar d nda ve Ba bakan n ve ailesinin ki isel harcamalar ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlar nda kullan lamaz. lgili y lda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplam, genel bütçe ba lang ç ödenekleri toplam n binde be ini geçemez. Ba bakanl k ve di er ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullan lma yeri, giderin kimin taraf ndan yap laca, hesaplar n tutulma ve kapat lma yöntemi, gideri yapan n de mesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktar laca Ba bakan taraf ndan belirlenir. Örtülü ödeneklere ili kin giderler Ba bakan, Maliye Bakan ve ilgili Bakan taraf ndan imzalanan kararname esaslar na göre gerçekle tirilir ve ödenir. Kamu yat m projeleri MADDE 25.- Kamu yat m projeleri tarihli ve 540 say Kanun Hükmünde Kararname, Yat m Program Haz rlama Rehberi ve ilgili di er mevzuat hükümleri çerçevesinde haz rlan r, uygulan r ve izlenir. (*) Kald lmadan önceki ekli Ödenek aktarmalar na ili kin di er hususlar merkezi yönetim bütçe kanununda düzenlenir. (**) De meden önceki ekli (I) say cetvelde yer alan idarelerin 14

15 Devlet Planlama Te kilat Müste arl, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin yat m program nda yer alan proje ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, bütçe bütünlü ünün sa lanmas aç ndan Maliye Bakanl ile i birli i yapar. Bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan idarelerin yat m nitelikli projelerine, bilgi için y yat m program nda yer verilir. Ayr ca, sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idarelerin yat mlar n uygulanmas ve izlenmesine ili kin usul ve esaslar Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca belirlenir. Kamu yat m projelerinin gerçekle me ve uygulama sonuçlar, ilgili kamu idaresi taraf ndan izleyen y n Mart ay sonuna kadar bir rapor halinde Say tay Ba kanl na, Maliye Bakanl na ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl na gönderilir. Proje maliyeti, Y Program n Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Karar nda belirlenecek s n üzerinde bulunan afetlerle ilgili olanlar hariç yeni kamu yat m projesi tekliflerinden; fayda-maliyet veya maliyet- etkinlik analizleri ile çevresel analizleri içerecek ekilde yap labilirlik etüdü bulunmayan ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl taraf ndan incelenerek yap labilirli i onaylanmam projeler yat m program na al namaz. Yüklenmeye giri ilmesi MADDE 26. Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmi sözle me esaslar na veya kanun hükmüne dayan larak i yapt lmas, mal veya hizmet al nmas kar nda gelece e yönelik bir ödeme yükümlülü üne girilmesidir. Bütçede yeterli ödene i bulunmayan ler için yüklenmeye giri ilemez. Yüklenme süresi mali y lla s rl r. Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye giri ilen tutara ait ödenekler sakl tutulur; ba ka i yapt lmas, mal veya hizmet al nmas için kullan lamaz. Ertesi y la geçen yüklenme MADDE 27.- Niteli inden dolay mali y lla s rl tutulamayan ve süreklili i bulunan daki i ve hizmetler için; her i itibar yla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini, izleyen y n Haziran ay geçmemek ve yüklenme süresi on iki ay a mamak üzere, ilgili üst yöneticinin onay yla ertesi y la geçen yüklenmelere giri ilebilir: a) Türk Silahl Kuvvetlerinin yap m, onar m, etüt ve proje i leri, ara rma-geli tirme projeleri, giyecek ve yiyecek al mlar, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat al mlar yla bunlar n bak m, onar m ve imalat i leri. b) Yiyecek, yakacak, akaryak t ve madeni ya ihtiyaçlar. c) Temini ve korunmas güç olan ilaç, a, serum ve t bbi sarf malzemeleri. d) Süreli yay n al, ta ma, (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/3 f kras ile eklenen ibare) koruma ve güvenlik, (*) temizlik ve yemek hizmetleri. e) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/7 f kras ile de tirilen bent) Ta tlar n malî sorumluluk sigortas ile yurt d ndan tedariki yap lan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske kar sigortalanmas amac yla yapt lan nakliyat sigortas, (**) f) (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/7 f kras ile de tirilen bent) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve haberle me sistemlerinin bak m i leri; her türlü onar m i leri ile elektronik bilgi eri im hizmetleri. (***) (*) (**) Eklenen ibare koruma ve güvenlik De meden önceki ekli e) Ta tlar n zorunlu mali sorumluluk sigortas. (***) De meden önceki ekli f) Makine-teçhizat bak m ve onar m i leri, bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi eri im hizmetleri. 15

16 (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/3 f kras ile eklenen f kra) Ancak (d) bendinde say lan i ler için bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin a lmayaca hükmü Millî itim Bakanl için aranmaz. Gelecek y llara yayg n yüklenmeler MADDE 28.- Merkezi Yönetim Kapsam ndaki Kamu dareleri, bir mali y l içinde tamamlanmas mümkün olmayan yat m projeleri için (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin c/5 f kras ile kald lan ibareler) (*) gelecek y llara yayg n yüklenmeye giri ebilir. Türk Silahl Kuvvetleri Stratejik Hedef Plan nda yer alan projeler için tarihli ve 3833 say Kanun çerçevesinde gelecek y llara yayg n yüklenmelere giri meye, ilgisine göre Milli Savunma Bakanl veya çi leri Bakanl yetkilidir. leri Bakanl, Maliye Bakanl n uygun görü ünü almak kayd yla, yabanc ülkelerde d temsilcilik binas veya arsa sat n al nmas, bina yapt lmas veya kiralanmas için gelecek y llara yayg n yüklenmelere giri ebilir. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/4 f kras ile eklenen f kra) bütçesinde ödene i bulunmas ve Maliye Bakanl n uygun görü ünün al nmas kayd yla, sat n alma suretiyle edinilmesi ekonomik olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve ta tlar ile yang nla mücadele amac yla hava ve deniz araçlar n kiralanmas, a ve anti serum al, orman a açland rma ve amenajman i leri için süresi üç y geçmemek üzere üst yöneticinin onay yla gelecek y llara yayg n yüklenmeye giri ilebilir. Bütçelerden yard m yap lmas MADDE 29.- Gerçek veya tüzel ki ilere kanuni dayana olmadan kamu kayna kulland lamaz, yard mda bulunulamaz veya menfaat sa lanamaz. Ancak, genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmü olmak kayd yla; kamu yarar gözetilerek dernek, vak f, birlik, kurum, kurulu, sand k ve benzeri te ekküllere yard m yap labilir. Bu yard mlar n yap lmas, kullan lmas, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna aç klanmas na ili kin esas ve usuller Maliye Bakanl nca haz rlanarak Bakanlar Kurulunca kar lacak yönetmelikle belirlenir. Bütçe politikas, gelir ve giderlerin izlenmesi MADDE 30.- Maliye Bakan, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulamas na ili kin olarak; harcamalarda tasarrufu sa lamak, tutarl, dengeli ve etkili bir bütçe politikas yürütmek için gelir ve giderlere ili kin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmi konularda uygulamalar düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartlar belirlemeye, s rlamalar koymaya, kamu istihdam politikas n belirlenmesine ve uygulanmas na yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekle melerini izlemeye, ödeneklerin da m ve kullan belirli esaslara ba lamaya ve bu hususlarda kamu idareleri için uyulmas zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir. Genel yönetimin tüm gelir ve giderleri ile borç ve mali imkânlar n tespitinin ve takibinin yap labilmesi amac yla, genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri ve merkezi yönetim bütçesinden yard m alan kurum, kurulu, vak f ve dernekler ile benzeri te ekküller; gelir ve gider tahminlerini, mali tablolar, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlar, personel giderlerine ili kin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde Maliye Bakanl na vermek zorundad rlar. Bilgi, belge ve hesap durumlar ibraz etmeyen veya uygun harcama (*) Kald lan ibareler Maliye Bakanl ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl n görü ü üzerine 16

17 yapmayan kamu idareleri ve di er kurulu larla ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakan yetkilidir. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/8 f kras ile de tirilen f kra) Genel yönetim kapsam ndaki idareler bütçelerinin ilk alt ayl k uygulama sonuçlar, ikinci alt aya ili kin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini; Maliye Bakanl ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk alt ayl k uygulama sonuçlar, finansman durumu, ikinci alt aya ili kin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan malî durumu temmuz ay içinde kamuoyuna aç klar. (*) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Harcama Yap lmas Harcama yetkisi ve yetkilisi MADDE 31.- (5436 say Kanunun 1 inci maddesi ile de tirilen madde)bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Ancak, te kilât yap ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri s fland lmayan idarelerde harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyece i ki iler taraf ndan; mahallî idarelerde çi leri Bakanl n, di er idarelerde ise Maliye Bakanl n uygun görü ü üzerine yürütülebilir. Kanunlar n verdi i yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite karar yla yap lan harcamalarda, harcama yetkisinden do an sorumluluk kurul, komite veya komisyona ait olur. Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde; idareler, merkez ve merkez d birimler ve görev unvanlar itibar yla harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birle tirilmesine ve devredilmesine ili kin usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idarî sorumlulu unu ortadan kald rmaz. Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutar nda harcama yapabilir. (**) Harcama talimat ve sorumluluk MADDE 32.- Bütçelerden harcama yap labilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimat vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlar nda hizmet gerekçesi, yap lacak i in konusu ve tutar, süresi, kullan labilir ödene i, gerçekle tirme usulü ile gerçekle tirmeyle görevli olanlara ili kin bilgiler yer al r. Harcama yetkilileri, harcama talimatlar n bütçe ilke ve esaslar na, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile di er mevzuata uygun olmas ndan, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas ndan ve bu Kanun çerçevesinde yapmalar gereken di er i lemlerden sorumludur. (*) De meden önceki ekli Merkezi yönetim kapsam ndaki idareler, bütçelerine ili kin ilk alt ayl k uygulama sonuçlar, ekonomik ve mali duruma ili kin geli meleri, ikinci alt aya ili kin beklentilerini, hedefleri ile faaliyetlerini kapsayan bilgileri, kamuoyuna aç klar. (**) De meden önceki ekli MADDE 31.- Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin merkez ve merkez d birimlerinde harcama yetkililerinin görev unvanlar itibar yla tespitine ve harcama yetkisinin devredilmesine ili kin usul ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumlulu unu ortadan kald rmaz. Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle, ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutar nda harcama yapabilir. 17

18 Giderin gerçekle tirilmesi MADDE 33.- Bütçelerden bir giderin yap labilmesi için i, mal veya hizmetin belirlenmi usul ve esaslara uygun olarak al nd n veya gerçekle tirildi inin, görevlendirilmi ki i veya komisyonlarca onaylanmas ve gerçekle tirme belgelerinin düzenlenmi olmas gerekir. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/9 f kras ile de tirilen cümle) Giderlerin gerçekle tirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli taraf ndan düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanmas ve tutar n hak sahibine ödenmesiyle tamamlan r. (*) Gerçekle tirme görevlileri, harcama talimat üzerine; i in yapt lmas, mal veya hizmetin al nmas, teslim almaya ili kin i lemlerin yap lmas, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin haz rlanmas görevlerini yürütürler. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/5 f kras ile eklenen f kra) Elektronik ortamda olu turulan ortak bir veri taban ndan yararlanmak suretiyle yap lacak harcamalarda, veri giri i lemleri gerçekle tirme görevi say r. Bu f kran n uygulanmas na ili kin esas ve usûller Maliye Bakanl nca belirlenir. Gerçekle tirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmalar gereken i ve i lemlerden sorumludurlar. (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/5 f kras ile eklenen f kra)giderin çe idine göre aranacak gerçekle tirme belgelerinin ekil ve türleri; kamu borç yönetimine ili kin olanlarda Hazine Müste arl n uygun görü ünün al nmas kayd yla, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri için Maliye Bakanl nca, mahallî idareler için çi leri Bakanl nca, sosyal güvenlik kurumlar için de ba veya ilgili olduklar bakanl klar taraf ndan, Maliye Bakanl n uygun görü ü al nmak suretiyle ç kar lacak yönetmeliklerle belirlenir. Ödenemeyen giderler ve bütçele tirilmi borçlar Madde 34-(5436 say Kanunun 2 inci maddesi ile de tirilen madde) Ödeme emri belgesine ba land halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yaz larak emanet hesaplar na al r ve buradan ödenir. Ancak, mal n al nd veya hizmetin yap ld malî y izleyen be inci y n sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplar ndaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme karar üzerine ödenir. Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri kar layamamas halinde giderler, muhasebe kay tlar na al nma s ras na göre ödenir. Ancak, s ras yla kanunlar gere ince di er kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye ba ödemelere, ilama ba borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezas veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplar ndaki tutarlara öncelik verilir. lgili oldu u malî y n sonundan ba layarak be y l içinde alacakl lar taraf ndan geçerli bir mazerete dayanmaks n, yaz talep edilmedi inden veya belgeleri verilmedi inden dolay ödenemeyen borçlar zamana na u rayarak kamu idareleri lehine dü er. Genel bütçe kapsam ndaki kamu idarelerinde, bir taahhüde ve harcama talimat na dayanmayan giderlere ili kin olup, Maliye Bakanl nca belirlenecek ekonomik kodlardan yap lan ve bütçede ödene i öngörülmü olmakla birlikte, olu tu u yer ve zamanda ödene i bulunmayan giderler; dayana olu turan harcama belgeleri de eklenmek suretiyle usûlüne (*) De meden önceki ekli Giderlerin gerçekle tirilmesi harcama yetkilisinin ödeme emri belgesini imzalamas ve tutar n hak sahibine ödenmesiyle tamamlan r. 18

19 göre gerçekle tirilerek ilgili hesaplara al r ve ödene inin gelmesini müteakip ödenir. Bu tutarlara ili kin ödenek gönderme belgeleri, en geç malî y n sonuna kadar muhasebe birimine gönderilerek muhasebele tirme i lemleri tamamlan r. Bu f kran n uygulanmas na ili kin usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. (*) Ön ödeme MADDE 35.- (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/10 f kras ile de en kra) Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve kar ödene in sakl tutulmas kayd yla, ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekle tirme i lemlerinin tamamlanmas beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yap labilir. Verilecek avans n üst s rlar merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir. (**) Sözle mesinde belirtilmek ve yüklenme tutar n yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat kar nda bütçe d avans ödenebilir. lgili kanunlar n bütçe d avans ödenmesine ili kin hükümleri sakl r. Aç lm akreditiflere ili kin kredi art klar ertesi y la devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur. Devredilen kredi art klar n kar, genel bütçe kapsam ndaki kamu idarelerinde Maliye Bakan, (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin a/10 f kras ile de en ibare) di er kamu idarelerinde ise üst yönetici taraf ndan idare bütçesinin ilgili tertibine (***) ödenek kaydolunur. Sözle melerin bitim tarihlerinde henüz bir k m hizmet yerine getirilememi veya zorunlu nedenlerle sözle menin uygulanmas na ba lan lamam ancak, ilgili idarece ek süre verilmi ve bu süre ertesi mali y la ta ise; y l sonunda yüklenme art devredilir ve bu tutarlara ili kin ödenekler hakk nda akreditiflerle ilgili hükümler uygulan r. Devredilen yüklenme art kar hizmet ek süre içinde yerine getirilerek kan tlay belgeleri verildi inde, tutar hizmetin yap ld y l bütçesine gider kayd yla ödenir. Her mutemet ön ödemelerden harcad tutara ili kin kan tlay belgeleri, ilgili kanunlar nda belirtilmemi olmas halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutar iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen avanslar hakk nda tarihli ve 6183 say Kanun hükümleri uygulan r. Merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde ön ödeme ekilleri, devir ve mahsup i lemleri, yap lacak ön ödemelerin idareler ve gider türleri itibar yla miktar ve (*) De meden önceki ekli Ödenemeyen giderler ve Emanet hesaplar MADDE 34.- Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri kar layamamas halinde giderler, muhasebe kay tlar na al nma s ras na göre ödenir. Ancak, s ras yla kanunlar gere ince di er kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye ba ödemelere ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplar ndaki tutarlara öncelik verilir. Mali y l içinde ödeme emri belgesine ba land halde, hak sahibinin talep etmemesi veya ba ka nedenlerle ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yaz larak emanet hesaplar na al r ve buradan ödenir. Ancak, hesaba al nd mali y izleyen be inci y l sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplar ndaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme karar üzerine ödenir. lgili oldu u mali y n sonundan ba layarak be y l içinde alacakl lar taraf ndan geçerli bir mazerete dayanmaks n, yaz talep edilmedi inden veya belgeleri verilmedi inden dolay ödenemeyen borçlar zamana na u rayarak kamu idareleri lehine dü er. (**) De meden önceki ekli Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve kar ödene in sakl tutulmas kayd yla; ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekle tirme i lemlerinin tamamlanmas beklenilemeyecek ivedi giderler ve her y l merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenecek tutarlar n alt nda kalan giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yap labilir. (***) De meden önceki ekli...di er kamu idarelerinde üst yönetici taraf ndan ilgili idare bütçesinde aç lacak özel bir tertibe 19

20 oranlar n belirlenmesi, (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/6 f kras ile eklenen (*) ibare) zorunlu hallerde yap lacak harcamalar için ön ödemenin tutar ve mahsup süresi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve di er i lemlere ili kin usul ve esaslar Maliye Bakanl nca haz rlanacak ve Bakanlar Kurulunca ç kar lacak yönetmelikle düzenlenir. Di er kamu idarelerinde ön ödemeye ili kin usul ve esaslar bu madde hükümleri dikkate al nmak suretiyle ilgili mevzuatlar nda düzenlenir tarihli ve 3833 say Kanunun avans ve kredi i lemlerine ili kin hükümleri sakl r. BE NC BÖLÜM Gelirlerin Toplanmas Gelir politikas ve ilkeleri MADDE 36.- Gelirlerin toplanmas nda a daki ilkelere uyulur: a) Maliye Bakanl, gelir politikalar ve uygulamalar konusunda ilkelerini, amaçlar, stratejilerini ve taahhütlerini her mali y l ba nda kamuoyuna duyurur. b) Mükellef ve sorumlulara vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri için gerekli hizmetler sa lan r. c) Mükellef ve sorumlular n vergiye uyumu te vik edilir. d) Haklar n korunmas ve yükümlülükler konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili idareler taraf ndan gerekli önlemler al r. Gelirlerin dayanaklar MADDE 37.- Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, de tirilir veya kald r. Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanaklar bütçelerinde gösterilir. Bütçelerde yer alan gelirler, ilgili kanunlar nda belirtilen usullere göre tarh, tahakkuk ve tahsil edilir. Genel bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsili Maliye Bakanl (5436 say Kanunun 10 uncu maddesinin b/7 f kras ile eklenen ibare) veya tarh ve tahakkuka ilgili mevzuat na göre yetkili idareler (**) taraf ndan yap r. Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin toplad vergi, resim, harç ve benzeri gelirlerden di er idare, kurum ve kurulu lara verilecek paylar, geliri toplayan kamu idaresi bütçesine bu amaçla konulacak ödeneklerden kar lan r. Mali y l içinde kullan labilecek ödenek miktar, ilgili kanun hükümleri uyar nca tahsil edilen miktar dikkate al narak hesaplanacak pay miktar geçemez. Hesaplanan pay tutar n, bu amaçla tahsis edilen ödenek tutar a mas halinde, aradaki fark geçmemek kayd yla ödenek eklemesi yapmaya genel bütçe kapsam ndaki idarelerde Maliye Bakan, di er idarelerde üst yöneticiler yetkilidir. Tahsili zamana na u rayan gelirlerin silinmesine ili kin usul ve esaslar, ilgili kanunlardaki hükümler sakl kalmak üzere, Maliye Bakanl nca belirlenir. Gelirlerin toplanmas sorumlulu u MADDE 38.- Kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil i lemlerinin zaman nda ve eksiksiz olarak yap lmas ndan sorumludur. (*) Eklenen ibare zorunlu hallerde yap lacak harcamalar için ön ödemenin tutar ve mahsup süresi (**) Eklenen ibare veya tarh ve tahakkuka ilgili mevzuat na göre yetkili idareler 20