TBB İnsan Hakları Merkezi. İnsan Hakları İzleme, Raporlama ve Arşivleme Proje Önerisi 1 I. PROJENİN AMACI VE DAYANAĞI

Transkript

1 TBB İnsan Hakları Merkezi İnsan Hakları İzleme, Raporlama ve Arşivleme Proje Önerisi 1 I. PROJENİN AMACI VE DAYANAĞI Proje, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması, hukukun üstünlüğünün egemen kılınması, insan hakları alanında ulusal ve uluslararası hukuk ekseninde, insan haklarının tanınması, korunması, uygulanması ve geliştirilmesi ana amacı doğrultusunda; alandaki uygulamaların araştırılmasını, elde edilen bulgulara ilişkin hukuki öneriler geliştirilmesini ve bunların kamuoyu ile paylaşılmasını hedeflemektedir. Belirtilen amaç doğrultusunda TBB İnsan Hakları Merkezi Yönetmeliğinin 3. Maddesinde sayılan görev ve etkinlikler arasında şunlar yer almaktadır: Ulusal ve uluslararası yaşanan insan hakları ihlalleri konusunda Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kuruluna rapor sunmak (3/i), Konusu ile ilgili arşiv, kütüphane ve benzeri diğer tesisleri kurmak (3/e), Uluslararası insan hakları belgelerinde benimsenen, insan haklarına ilişkin ihlaller karşısında ulusal ve uluslararası yargı mercilerine başvurmak ve hak aramak (3/h). Proje, belirtilen amaç, görev ve etkinlikler kapsamında, insan hakları ve ihlallerine ilişkin olayların ve olguların sistematik olarak izlenmesi, raporlanması ve arşivlenmesi gerekliliğinden hareket etmektedir. TBB İHM Bilim Danışma Kurulu, İHM Yürütme Kurulunda projenin amaç ve konusuna ilişkin alınan kararlar, TBB Yönetim Kurulu tarafından ilkesel olarak onaylanmış ve uygulama çalışmasına geçilmesine karar verilmiştir. 1 TBB İHM Yürütme Kurulunda, çalışmanın ilk adımı olarak kaleme alınmıştır. 1

2 II. PROJENİN KONUSU 1. İzleme Projenin bu ayağında aşağıda yazılı araç ve yöntemlerle insan haklarına ve ihlallerine ilişkin konular, bunlara ilişkin süreçler ve hukuksal olgular izlenecektir. A. İzleme Konuları Proje çalışması kapsamında şu konuların izlenmesi öngörülmektedir: a. İhlal iddiaları : İzleme kapsamına kamuoyuna, Barolara ve TBB ne yansıyan ihlal iddiaları girmektedir. b. İdari ve adli süreçler : İzleme kapsamına, ihlal iddialarına ilişkin yürütülen idari inceleme- soruşturma, adli soruşturma- kovuşturma süreçleri girmektedir. c. Olgular : Bu kapsamda uygulama alanında ortaya çıkan hukuksal durumlar ve olgular izlemeye alınacaktır. B. İzleme Yöntemi a. Veri tabanı oluşumu : Bunun için, öncelikli olarak ülke genelinde bilgi ağı oluşturulması ve kaynakların taranması öngörülmektedir: Bilgi ağı oluşturma : Bir bütün olarak savunma mesleği etkinliğinin sunduğu olanaklar kapsamında, koordinasyon çalışmasının, birinci derecede önemi bulunmaktadır. TBB, Barolar ve avukatlara yansıyan ihlal iddialarının, bunlara ilişkin çalışmaların, varsa raporların ağ çalışması ile sistematik olarak tespit edilmesi düşünülmektedir. Veri kaynaklarının taranması : Bu kapsamda, basına, ulusal- uluslararası kuruluşlara, sivil inisiyatiflere, uzman/ uzmanlık raporlarına vb. ilişkin kaynakların sistematik olarak taranması öngörülmekte olup; bu çalışmaya deneysel olarak başlanmıştır. b. Araştırma ve izleme : Tespit edilen olay ve olgulardan özellik gösterenler, mercek altına alınarak araştırma/ izleme dosyaları açılacaktır: 2

3 Araştırma dosyaları : Karakteristik özellik gösterenler hakkında araştırma dosyası açılacak, mevcut bilgiye sistematik olarak ayrıntı kazandırılacak ve güncelleştirilecektir. İzleme Dosyaları : Araştırma dosyalarından belirlenmiş önceliklere uygun bulunanlar hakkında izleme dosyası açılacak ve ilgili süreçler fiilen izlenecektir. 2. Raporlama Oluşturulan veri tabanına dayanılarak çeşitli türlerde ve sürelerde raporlamalar yapılacaktır: A. Raporlar a. Kronolojik olay raporlaması : Tarama yoluyla saptanan tüm olaylar kronolojik olarak raporlanacaktır. b. Araştırma Raporlaması : Mercek altına alınan olaylara ilişkin araştırma dosyaları kapsamında, genel ve yerel kaynaklardan alınan bilgilerle desteklenen gelişmeler raporlanacaktır. c. İzleme Raporlaması : Fiili olarak izlenen süreçlere ilişkin dönemsel ve nihai raporlamalar yapılacaktır. d. Olgusal Raporlama : Hukuksal olgular kapsamında raporlama yapılacaktır. e. Tematik Raporlama : Belirlenecek temel konularda kapsamlı tematik raporlamalar yapılacaktır. B. Yöntem a. Raporlama süresi : Olay ve olgular bazında sistematik raporlama (kronolojik olay raporlaması/ araştırma raporlaması/ izleme raporlaması/ olgusal raporlama) yılda iki kez (Haziran ayında 6 aylık, Aralık ayında yıllık) yapılacaktır. Gerektiğinde olgusal ve tematik raporlamalar yapılacaktır. 3

4 b. Raporların değerlendirilmesi : Raporlar İHM Bilim Danışma Kurulu ve İHM Yürütme Kurulunda görüşüldükten sonra İHM Başkanlığı tarafından TBB Başkanlığı na sunulur. Raporlara ilişkin son değerlendirme TBB Yönetim Kurulu tarafından yapılır. 3. Arşivleme Proje insan hakları alanında günümüzden başlayarak ve geçmişe dönük olarak bir insan hakları belleği oluşturmayı öngörmektedir. Bu bellek, insan hakları konularında araştırma yapmak isteyenlerin yararlanmasına açılacaktır. Proje kapsamında oluşturulan veri tabanına, araştırma/ izleme dosyalarına, olgusal ve tematik raporlamalara ilişkin tüm materyal arşivlenecektir. İnsan hakkı ihlallerine ilişkin kaynak niteliğindeki adli soruşturma ve kovuşturma dosyalarının örnekleri ve araştırmacılara yararlı olabileceği düşünülen diğer belgeler TBB İHM bünyesinde arşivlenecektir. III. PROJENİN YÜRÜTÜLMESİ Projenin ilk adımında Baroların, proje hakkında yazılı olarak bilgilendirilmesi öngörülmektedir. Kısa sürede TBB nde, proje sunumunun yapılacağı ve Baro İnsan Hakları Temsilcilerinin proje hakkındaki görüş ve önerilerinin tespit edileceği bir genel toplantı planlanması düşünülmektedir. (Toplantıya TBB Yönetim Kurulu, TBB İHM Bilim Danışma Kurulu üyelerinden ve Baro Başkanlarından arzu edenlerin katılmasında yarar bulunmaktadır.) Toplantının ardından yeterli bir zaman aralığında, planlanan 5 bölgede, veri tabanı oluşumundaki çalışmaların değerlendirmesinin yapıldığı gündemli bölge toplantıları öngörülmektedir. Proje, oluşturulacak bilgi ağında, proje çalışmasından beklenen çıktıların özelliklerine uygun, alanda deneyimli avukatların görev almasını öngörmektedir. 4

5 İHM bünyesinde veri tabanı oluşturmak için kalıcı bir alt yapının oluşturulması öngörülmektedir. Veri kaynakları taraması Baro kaynakları ve yerel kaynaklarla desteklenmelidir. Proje sorumluluğunun, TBB İHM Yürütme Kuruluna ait olması; projenin yürütümünün, oluşturulacak çalışma grubu tarafından, Yönetmelik hükümleri uyarınca yerine getirilmesi öngörülmektedir. Proje yürütümünde, nesnellik ve yansızlık temelinde ilke ve etik kurallara azami özen gösterilmesi gerekliliğinin altı çizilmektedir. 5