Bina Hikayeleri. Muharrem Aktaş (Y.Doç.Dr.)

Transkript

1 Bina Hikayeleri Muharrem Aktaş (Y.Doç.Dr.)

2 Erciş Kuzey girişinde bulunan 1998 yapımlı, biri zemin kat toplam beş kattan oluşan ve deprem sonrası 12 sağ, 4 can kaybıyla yıkılan bu bina için anlatılanlar üst kat kolon donatı bindirme boylarının yetersiz olduğu ve ilk önce üst katın göçtüğü şeklindedir. Zemin katta bulunan mobilya mağazasıyla oluşturulan yumuşak katın, göçmeyi tetiklediği kanaati oluşturmuş olup, katların kademeli yığılma durumu da bunu desteklemektedir. Yapılan incelemeler sonucunda düz donatı kullanımı, yetersiz kolon-kiriş düğüm noktası birleşimleri ve zayıf kolon güçlü kirişlerle oluşturulmuş taşıyıcı sisteminde sebepler arasında sayılabileceği anlaşılmıştır. Babası depremde hayatını kaybeden Elif kızının kendi hayatını kurtardığına inanıyor. Depremden hemen önce kendisinden balık isteyen kızına balık almak için dışarı çıkan baba enkazdan kendi elleriyle çıkardığı kızının okuyup çok başarılı olacağına inanıyordu.

3 Van, Canik mahali, Gedikbulak köyü ilköğretim okul binasının deprem sonrası göçmesi; yetersiz kolon kiriş birleşimleri, tam teşkil edilmemiş perde kafa kolon birleşimleri, yetersiz etriye adımlarının yanı sıra kötü beton mukavemeti ve perdelerde kullanılan düz boyuna donatı çapının yetersizliği (d: 10 mm) temel nedenler olarak sayılabilir. Perde kafa kolon bağlantı eksiklikleri, perde donatılarında etriye ve çiroz eksiklikleri ve en önemlisi planda yapı rijitliğinin yanlış perde yerleştirmeleriyle bozulması, burulmanın ilk hakim göçme davranışı olarak öne çıkması göçme nedenleri arasında sayılabilir. Tüm bu sebeplerden sonra belki de sevinebileceğimiz tek şey depremin hafta sonunda gerçekleşmesinden dolayı öğrencilerin okulda bulunmaması ve depremden yarım saat önce sona eren veli toplantısı yüzünden binanın tamamen boş olması.

4 Erciş de göçen, Zemin Kat +Asma Kat+5 kattan oluşan bu binada projede olmayan ama daha sonra yapılan asma kattan kaynaklanan kısa kolon etkisi ile göçmenin tetiklendiği düşünülmektedir. Yapı kolonların neredeyse tümünün kuvvetli eksenlerinin yıkılma yönüne paralel yerleştirilmiş olması tasarım hatasını öne çıkarmaktadır. Ayrıca saçaklarda kullanılan ve taşıyıcı kirişle neredeyse aynı boyuta sahip beton elemanlarda donatı bulunmadığı da gözlemlenmiştir. Kırılan kiriş ve kolon kesitlerinde yan yana sıralan yumruk büyüklüğüne varan taşlar fotoğraflanmıştır. Öğretmen olan bina sahibi üzgün bir şekilde, binada kendilerinin oturduğunu ve hiçbir masraftan kaçınmayarak güvenli bir bina yaptırdıklarını ısrarla tekrar edip duruyordu.

5 Çöken yapı 2005 yılında inşaatı tamamlanan Zemin + beş normal kattan oluşan betonarme bir binadır. Bina depremde çökerken komşu binaya çarparak çekiç etkisi altında hasar vermiştir. Çekiçleme etkisi ile hasar gören ve hala ayakta kalan binanın sahibinin verdiği bilgilere göre yıkılan binanın sahibini inşaat sonrasında bina cephesinde oluşan çatlaklar yüzünden sürekli uyardıklarını, binanın güçlendirilmesi yönünde sürekli telkinde bulunduklarını ama komşu bina sahibinin uyarıları dikkate almadığıdır. Hatta kendileri ile depremde hepinizin tepesine yıkılacağım şeklinde espiri de yaptığını belirtti. Haklı çıkan bina sahibi enkaz altında kurtarılmayı beklerken artçılardan sonra hayatını kaybetmiştir.

6 Yapım aşamasında sorunlu temel problemi yüzünden mahkemelik olunan ve tadilat projesinde kolon ilaveleriyle altı katlı olarak tamamlanan büyük dükkanlardan müteşekkil yapı sonrasında zemin katının düğün salonu olarak kiraya verilebilmesi için kolon eksiltmeleri uygulanmıştır. Sonra Tedaş da kiradayken çökmüştür. Binanın hikayesini anlatan beyefendi depremin dördüncü gününde hala ümitle enkaz altında kalan beş canından haber beklemekteydi. Müteahhittin yaptığı hataları anlattıktan sonra cevapsız kalan bir soru soruyordu: Allah bilir?