Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, Kasım 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, Kasım 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. Zeynep Sıla ÖZŞEN Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu zsparlak@ankara.edu.tr Öğr. Gör. Yelda KÖKSAL Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu ykoksal@agri.edu.tr Öğr. Gör. Dr. Nihat DEMİRTAŞ Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu demirtas@ankara.edu.tr BEYPAZARI HALKININ TURİZMİN EKONOMİK ETKİLERİ ÜZERİNE ALGISI Öz Bu araştırmada, son yıllarda turizm hareketliliğinin yoğun olduğu Beypazarı ilçesinde turizmin canlanmasıyla birlikte yerel halkın turizme olan bakış açıları belirlenerek; turizmin ekonomik etkilerinin ilçedeki yerel halk tarafından nasıl algılandığı incelenmiştir. Bu amaçla gerekli bilgilere ulaşmak için Beypazarı ilçesinde yaşayan yerel halk örneklem alanı olarak seçilmiştir. 400 yöre sakinine anket uygulanmıştır. Ankete katılan yerel halkın demografik özellikleri ile turizmin ekonomik etkilerini ölçmeye ilişkin verdikleri yanıtlar arasındaki farklılık ki kare analizi; demografik değişkenlerle turizmin ekonomik etkileri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığını tespit etmek için korelasyon analizi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre, yerel halkın turizmin ekonomik etkilerini olumlu olarak algıladığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Beypazarı, yerel halk, turizmin ekonomik etkileri

2 PERCEPTION OF THE LOCAL PEOPLE OF BEYPAZARI ON ECONOMIC EFFECTS OF TOURISM Abstract In this study, it has been investigated how the economic effects of tourism were perceived by the local people by detecting the perspective of local people on tourism in conjunction with the rise in the tourism in Beypazarı district where tourism mobility is intense in recent years. For this purpose, in order to acquire the essential information local people living in the Beypazarı district were selected as the sampling area. A questionnaire was applied to 400 residents. In the study, chi-square test was applied for the difference between the demographic characteristics of the local people participating in the survey and their responses to measure the economic impacts of tourism, and a correlation analysis was conducted to determine whether there is a statistically significant relationship between demographic variables and economic effects of tourism. In the wake of the series of analyses, the results acquired were interpreted. According to the outcomes of the research, it was determined that the local people receive the economic effects of tourism favorably. GİRİŞ Keywords: Beypazarı, local people, economic effects of tourism Turizm sektörü ulusal ekonomilere ve toplumlara önemli katkılar sağlamaktadır. Çünkü turizm sektörü ülkeler için sürdürülebilir gelişmenin üç temel bileşeni olan ekonomik, sosyal ve çevresel konularda önemli olanaklar sunmaktadır. Turizmin bölgeye ve bölge halkına etkileri tartışıldığında, öncellikli olarak odaklanılan konu ekonomik etkiler olmaktadır (Archer vd., 2005: 79). Birçok araştırmacı (Doxey, 1975; Knopp, 1980; Murpy,1985; Maddox, 1985; Allen vd., 1988; Davis vd., 1988; Evans ve Pritchard, 1989; Long vd., 1989) yerel halkın turizme ilişkin algı ve tutumlarının araştırılması gerektiğini belirtmiştirler. Turizmin etkileri üzerine araştırma yapan bilim insanlarından bazıları da (Davis vd., 1988; Getz, 1986; Sheldon ve Var, 1984; Perdue vd., 1990) turizmin ekonomik etkileri üzerine yoğunlaşmıştır (Akova, 2006: 3-4). Avusturyalı ekonomist HermannVon Schullar turizmi başka bir ülkeden, şehir veya bölgeden yabancıların gelmesi ve geçici süre kalmalarıyla ortaya çıkan hareketin ekonomik yönünü ilgilendiren faaliyetlerin tümü şeklinde tanımlamıştır (Kozak vd., 2014: 1). Turizm hem ulaştığı durumlar hem de gösterdiği hızlı gelişme açısından son derece mühim bir ekonomik canlılık alanı oluşturmakta ve birçok ülke turizmden daha fazla getiri elde etmek için önemli büyüklükte çaba harcamaktadır (Olalı ve Timur, 1988: 348). Turizm endüstrisi; istihdam sağlayan, döviz temin eden, yerli ve yabancı sermayeyi bağlayan ve ekonomik bağımsızlığı isteklendirme özelliklerine sahip olması (Britton, 1982: ) sebebiyle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler için çoğunlukla kalkınma planı olarak kullanılmaktadır. Peters in (1969) belirttiği gibi turizm sektörü özelliği nedeni ile gelişmeyi endüstriyel merkezlerden kırsal merkezlere taşımaktadır. Turizm endüstrisinin büyümesiyle birlikte, turizm hareketinin başladığı kırsal kesimler kalkınmaktadır. Turizmin gelişmesi için zorunlu olan sağlık hizmetlerinden, alt ve üst yapı, polis, itfaiye gibi çeşitli olanaklardan bu bölgelerin yerel halkı da yararlanmaktadır. Bu sebeple gelişmekte olan ülkelerin sahip oldukları doğal çevreye, kültüre ve diğer değerlere, bu değerleri ta- 440

3 nımak isteyen gelişmiş ülkelerin insanlarını kendi ülkelerine çekerek, iktisâdi canlanmayı iyi bir seviyeye getirmeyi hedeflemişlerdir (Lea, 1988). Turizm endüstrisi; dünya GSMH sının %11 ini, dünyada 200 milyonu aşkın insanın iş sahibi olduğu toplam iş veriminin %8 ini tek başına meydana getirmektedir. Son otuz yılda sektörün hızlı gelişmesine bağlı olarak, 8.5 milyondan fazla kişiye yeni meslek ve istihdam olanakları yaratmıştır yılı itibariyle, dünya GSMH sının %12 sini ve toplam işgücünün %9 unu oluşturduğu kabul edilmektedir (Rita, 2003: 434). TÜRSAB (2016) verilerine göre dünyada turist olarak seyahat eden kişi sayısı milyar kişi olup, ortalama gelir 705 USD dolar olup, toplam milyar USD turizm geliri elde edilmektedir (TÜRSAB, 2016). Dünya Turizm Örgütü tarafından hazırlanan Turizm 2020 Yılı Vizyonu çalışmasında da turist sayısının 2020 yılında 1,6 milyar, 2050 yılında ise 2 milyar kişi olacağı; 2020 yılında turizm gelirinin 2 trilyon dolar, 2050 yılında ise 2,1 trilyon dolar olacağı tahmin edilmektedir (Oskay, 2012: 186). Turizm faaliyetleri sırasında oluşan turizmin yerel halk üzerine ekonomik etkileri literatürde birçok alanda araştırmaya konu olmuştur. Literatürde turizmin en çok ekonomik etkileri yer almaktadır (Mesci ve Dönmez, 2016: 22). Loukissas (1982) turizmin bölgesel kalkınmaya etkilerinin Yunan adalarında karşılaştırmalı analizi çalışması sonucunda turizmin bölgesel kalkınmaya faydalı olduğu sonucuna ulaşmış, turizm politikalarını geliştirirken turistler ve yerel halkın potansiyel etkileşimi ile bölgenin kapasitesinin de değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Özdemir vd. (2000) yaptıkları çalışmada turizm sektörünün insanlar üzerinde arzulanan değişikliklere yol açtığını ve turizm dolayısıyla oluşan istihdam işsizlik sorununa olumlu katkıda bulunduğunu ifade etmişlerdir. Zaei ve Zaei (2013: 20) ise turizm sektörünün özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerine önemli katkılar sağladığını ve yöre halkına ekonomik açıdan çeşitli faydalarının olduğu yönünde bulguları ortaya çıkarmışlardır. Öztürk vd. (2015) yaptıkları çalışmada Kuşadası ndaki yerel halkın turizme yönelik tutumları ve bu tutumlarının halkın genel mutluluk düzeyi üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, yatırım ve istihdam etkisi nedeniyle yerel halk turizmin olumlu ekonomik etkileri üzerine yoğunlaşmaktadır. Ayrıca, turizm sektöründe istihdam edilen ve geçimleri turizme bağlı bireylerin turizme karşı daha olumlu bir tutum içinde oldukları gözlemlenmektedir (Rothman, 1978). Vanhove (2011) turizmin ekonomik etkileri üzerine olan çalışmasında turizmin ekonomik kalkınma için araç kabul edildiğini vurgulamıştır. 441 Hemen hemen çoğu çalışmalarda ekonomik fayda ve tutumlar arasında olumlu bir ilişki olduğu saptanmıştır (Keogh, 1990; Gürsoy ve Rutherford, 2004). Uslu ve Kiper (2006) in yaptığı alan araştırmalarında Beypazarı ilçesinde yerel halkın turizm değerlerinin farkındalığını araştırmışlar ve katılımcıların % 91 i ilçeye ait tarım ürünleri, yöresel yemekler, el sanatları, geleneksel kıyafetler ve geleneksel Beypazarı Evleri nin turizme olumlu etki sağladığını ifade etmişlerdir. Çalışmanın amacı Beypazarı nda turizmin başlamasıyla yerel halkın turizme ve turizmin ekonomik etkilerine ilişkin algı ve tutumlarının nasıl etkilendiğini belirlemektir. 1. Beypazarı İlçesinin Genel Özellikleri Çalışma alanı olan Beypazarı ilçesi, İstanbul-Adapazarı-Ankara D-140 karayolu üzerinde Ankara nın 99 km batısında yer almaktadır (ÖzelçiEceral ve Altınkaya Özmen, 2009: 55). Eski dönemde ilçenin İstanbul-Bağdat ve İpek yolu üzerinde yer alması Beypazarı nın ticari yönden hareketli olmasına neden olmuştur (Aktaran: Uslu ve Kiper, 2006: 307). İlçe alanı İç Anadolu bölgesinin Yukarı Sakarya bölümünde ve Batı Karadeniz bölümünde bulunmaktadır. Beypazarı, batıda Nallıhan, güneyde Eskişehir, Polatlı, Ayaş, Güdül, Çamlıdere, kuzeyde Seben ve Kıbrıs-

4 çık ilçeleri ile çevrilidir (Çetin, 2009: 18). Tarih boyunca Hititler, Frigler, Galatlar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu nun bölgede egemen olduğu görülmüştür. Beypazarı Roma döneminde Ankara-İstanbul ile Bağdat arasında önemli geçit yolu olarak kullanılmıştır ve piskoposluk merkezidir. Antik dönemde ismi Lagania dır. Sonrasında Osmanlıya geçmesiyle adı Dinar Hezar veya Germiyan Hezar ın kısaltmalarından yola çıkarak kasabayı fetheden beyin anısına Bey Hezarı olarak değişmiştir. Bölgede büyük bir Pazar yeri kurulmasıyla günümüzdeki ismini almıştır (Güngör vd., 2015: 228) Beypazarı hem doğal hem de tarihi değerler açısından ülkemizin en zengin kaynaklarına sahip ilçelerden biridir. İlçenin İnözü Vadisi, Eğriova, Benli ve Tekke yaylası ile Dereli köye yakın peri bacalarına benzeyen yapılara sahip olması ilçeye gelen ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir (Uslu ve Kiper, 2006: 307). Ayrıca Beypazarı nda çok sayıda han, hamam, cami, türbe ve çeşme gibi anıtsal yapılar mevcuttur. Doğal, tarihi ve kültürel özelliklerinin yanı sıra Beypazarı ilçesinin yöresel kalkınması hayvancılık, tarım, sanayi, ticaret, el sanatlarına dayanmakta olup (Aklanoğlu, 2010: ), maden suyu işletmesi ile gıda ve yem sanayisi de ilçedeki ekonomik kalkınmaya katkı sağlamaktadır (Kervankıran, 2014: 138). Harita 1: Beypazarı İlçesinin Lokasyon Haritası ve Çalışma Alanı 442 Kaynak: (Kurt, 2009: 8)

5 2. Beypazarı ve Turizm Beypazarı sahip olduğu doğal, kültürel değerlerinin özgünlüğünü kaybetmemiş olup, Ankara iline yakın mesafede olması sebebiyle hem günübirlik hem de uzun süreli kalınabilecek bir ilçedir (Aklanoğlu, 2010: 134). Beypazarı nda turizm, 1999 yılından itibaren çekici biçimde canlanmıştır. 500 ü restore edilmiş 3500 ev, 20 dini yapı ve 600 dükkânlık bir tarihî çarşı bulunmaktadır (Yavaş 2006: 6). Turizm faaliyetlerinin gelişmesiyle ilçedeki pansiyon ve otel sayısı 20 yi geçmiştir. Restoran hizmetiyle ve konaklama hizmeti de sunan 21 mekânla birlikte Beypazarı nda turizm işletme sayısı 41 e ulaşmıştır (Türkan, 2013:15). Son yıllarda ilçede düzenlenen etkinlik ve şenlikler ile (Beypazarı yöresi festivali, uçurtma şenliği, kızak şenliği, yayla şenliği) Beypazarı nın tanıtımı yapılmıştır ( Tatar ve Armatlı Köroğlu, 2017: 118). Medya ile yapılan işbirlikleriyle ilçeye davet edilen medya mensupları, Ankara ya yakın olması nedeniyle ilçede ağırlanan yabancı misyon şeflerinin ilçeyi beğenmesiyle ilçenin yurtiçi ve yurt dışında tanınırlığı artmış ve yerli yabancı turistlerin ilgisini çekmiştir (Türkan, 2013:14-15). Tablo-1: Beypazarı nı Ziyaret Eden Turist Sayısının Yıllara Göre Dağılımı (Kaynak: Poyraz, 2017)

6 Tablo- 1 e göre Beypazarı ilçesine ziyaret eden turist sayısı 1999 yılında 2501 iken 2015 yılı itibariyle e ulaşmıştır yılında yaşanan darbe gerilimi ülke turizmini olduğu gibi ilçe turizmini de olumsuz etkilemiştir. Güvenlik önlemleri nedeniyle düzenlenen etkinliklerin bir bölümü iptal edilmiştir yılı ve sonrasına yapılan etkinlik planlamasında iptal edilen etkinlikler tekrar planlara dâhil edilmiş olup, yeni düzenlemelerin Beypazarı ilçesinin turizm talebinde artış eğiliminin sağlanacağını göstermektedir. Beypazarı Ticaret Odası Stratejik Planına göre 2018 yılına kadar Beypazarı bölgesindeki turizmin sürdürülmesi ve çeşitliliğinin arttırılması için ilçenin medya araçları vasıtasıyla tanıtılması, her yıl düzenlenen geleneksel etkinlerinin çeşitlendirilmesi, ilçeye bağlı yayla yerleşkelerindeki eko turizm potansiyelinin araştırılarak turizm çeşitliliğine katkı sağlanması hedeflenmiştir (Beypazarıito, 2016). 3. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 3.1. Araştırmanın Amacı ve Hipotezleri Bu çalışmanın amacı; turizm faaliyetlerinin gerçekleştiği önemli bir turizm destinasyonu olan Beypazarı ilçesinde turizmin ekonomik yapıya olan etkilerinin ölçülmesidir. Beypazarı ilçesi; zengin tarihi geçmişi, sahip olduğu doğal, kültürel değerlerle tanınmış bir turizm yöresi haline gelmiştir. İlçede turizm sektörünün gelişmesiyle birlikte diğer sektörlerin de canlanması ilçenin yerel ekonomisinde önemli gelişmeler meydana getirmiştir. Turizmin olumlu veya olumsuz etkileri daha çok o bölgede yaşayan yerel halka yansımaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacına ilişkin yapılan literatür taraması ve kuramsal alt yapının oluşturulması neticesinde Beypazarı İlçesi nde yerel halkın turizme ve turizmin ekonomik etkilerine yönelik tutum ve algılarının belirlenmesi amacıyla bu çalışma kapsamında oluşturulan hipotezlere yanıt aranacaktır. Yapılan birçok araştırmada demografik değişkenlerin algı, turum ve davranışları etkilediği ortaya konulmuştur. İlçe yerel halkının turizme yönelik algı ve tutumunun araştırıldığı benzer çalışmalarda da hipotezler geliştirilerek bulgular değerlendirilmiştir (Cengiz ve Kırkbir, 2007; Türker ve Türker, 2014; Toprak, 2015; Işık ve Çalkın 2016 ). 444 Bu bağlamda öne sürülen hipotezler şu şekildedir: H 1: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile yaş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. H 2: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile öğrenim durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. H 3: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile meslek grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. H 4: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile gelir grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. H 5: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile demografik değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. H 5a: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. H 5b: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile yaş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır.

7 H 5c: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile medeni durum arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. H 5d: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile öğrenim durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. H 5e: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile meslek grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. H 5f: Yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile gelir grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır. 3.2.Veri Toplama Yöntemi Çalışmada yerel halkın turizme ve turizmin ekonomik etkilerine karşı yaklaşımlarının belirlenmesi amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği kullanılmıştır. Anket formu örneği daha önce Kervankıran ın (2014) yaptığı çalışmadan alınmıştır. Anket formunun ilk bölümü katılımcıların demografik ve gelir durumlarına ait bilgilerinin (cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu, mesleki durum, aylık gelir) belirlendiği altı adet kapalı uçlu sorudan oluşmaktadır. Ankette katılımcıların dil bilgilerini, turizm aktivitesine katılım durumlarını ölçmeye yönelik sorular da yer almaktadır. Anket formunun ikinci bölümünde ise katılımcıların turizmin ekonomik etkileriyle ilgili görüşlerini ölçmek adına 7 soru 4 lü Likert ölçeğine göre yer almıştır. Ankette turizmin ekonomik etkilerini ölçümlemeye yönelik yöneltilen sorular güvenilirlik analizine tabii tutulduğunda yapılan analiz sonucu güvenilirlik düşük çıkmıştır. Bu nedenle analize dahil olan ( Turizm Yerel ve Küçük Esnafı Sıkıntıya Düşürmüştür, Turizm Fiyatları Arttırmıştır ) iki soru anketten çıkarılmıştır. Bu durumda Cronbach Alpha değeri.652 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket güvenilirdir. Eğer Cronbach s Alpha değeri 0.6 a < 0.7 ise ölçek kabul edilebilir derecede güvenilirdir (Güriş ve Astar, 2015: 283) Evren ve Örneklem Türkiye İstatistik Kurumu nun 2016 yılı adrese dayalı nüfus kayıt verilerine göre Beypazarı ilçesinin toplam nüfusu olarak verilmiştir (Beypazarı Kaymakamlığı, 2016). Örnekleme büyüklüğünün saptanmasında Beypazarı ilçe nüfusu dikkate alınmıştır. Araştırmanın evrenini kişi oluşturmaktadır. Bu kapsamda analizler için yerel halka öncesinde 50 anket uygulanarak ön analiz yapılmıştır. Örneklem büyüklüğü %95 güven aralığı, %5 hata payı ile 381 olması gerektiği tespit edilmiştir. Bu nedenle çalışmada öncelikle 381 kişiye ulaşılması amaçlanmıştır ve mümkünse araştırma verilerinin genellenebilirliğinin ve güvenilirliğinin arttırılması amacıyla yerel halka 350 anket daha uygulanarak toplam 400 anket değerlendirmeye alınmıştır (cozumarastirma.com.tr, 2017) Veri Çözümleme Yöntemi Beypazarı ilçesinde turizmin ekonomik etkilerini ölçmek için geliştirilen anket kapsamında yerel halkın demografik özellikleri, gelir durumları, dil bilgileri, turizm faaliyetine katılma durumları, ekonomik etkilerdeki yargılara ait cevapları yüzde ve frekans tekniği ile test edilmiştir. Bununla beraber yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile demografik değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığını tespit etmeye yönelik korelasyon analizi yapılmıştır. Yerel halkın yargılara ilişkin yanıtları ile demografik özellikler arasındaki farklılık ise ki-kare ile test edilmiştir. Bu testlerde 0.05 anlamlılık düzeyi baz alınmış ve değişkenler ile

8 yanıtlanan bazı sorular arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Verilerin analizinde Statistical Program for Social Scientists (SPSS) 22.0 programı kullanılarak bulgular yorumlanmıştır Verilerin Analizi Tanımlayıcı Bulgular Araştırma sonuçlarına ilişkin katılımcıların demografik ve sosyo-ekonomik özelliklerine ait verilerin frekans ve yüzdelik dağılımları tablo-2 de gösterilmiştir. Tablo 2. Araştırmaya Katılan Yerel Halkın Demografik ve Sosyo-Ekonomik Özelliklerine İlişkin Bulgular Demografik Frekans Yüzde Demografik Frekans Yüzde Değişkenler Değişkenler Cinsiyet Kadın Erkek ,0 64,0 Medeni Durum Evli Bekar ,8 45,0 Cevaplamayan 1 00,3 18 den küçük 27 6, ,0 İlkokul 59 14,8 Yaş Grupları ,3 19,3 Öğrenim Durumu Ortaokul Lise ,0 36, ,3 Üniversite , ,5 Lisansüstü 12 3,0 65 ve yukarısı 24 6,0 Cevaplamayan 1 00,3 İşçi 65 16,3 Memur 61 15,3 1000TL altı 39 9,8 Emekli 35 8,8 Aylık Geli TL ,8 Ev Hanımı 31 7,8 riniz 2000TL üstü ,3 Meslek Öğrenci 78 19,5 Gelirim Yok 92 23,0 Tüccar 12 3,0 Cevaplamayan 1 00,3 Esnaf 44 11,0 Serbest Meslek 25 6,3 Diğer 49 12,3

9 Tablo 2 de Beypazarı İlçesinde yaşayan katılımcıların demografik özelliklerine ve gelir durumlarına ait verilere bakıldığında; araştırmaya katılanların %64,0 ının erkek, %36,0 sının ise kadınlardan oluştuğu görülmektedir. Katılımcıların büyük bir çoğunluğunun (%29,0 ı) yaş aralığındadır. %24 ü ise; 65 ve yukarısı yaş grubunda yer almaktadır. Çalışmada turizm faaliyetine yönelik algı durumunu tespit etmek amacıyla her yaş grubundan katılımın sağlanmasına özen gösterilmiştir. Ankete katılanların medeni durumlarına ilişkin sonuçlar değerlendirildiğinde; yine tablo 2 den %54,8 inin evli %45,0 ının bekar olduğu görülmektedir. Turizm faaliyetlerinin gelişmesinde ve turizme bakış açısında önemli belirleyiciler ve değişkenler olarak kabul edilen öğrenim düzeyi, meslek durumu ve gelir düzeyine bakıldığında ise; ankete katılanların büyük çoğunluğunun lise (%36,0) ve üniversite (%33,0) mezunu oldukları görülmektedir. Kişilerde turizme yönelik olumlu algıların oluşmasında kişilerin öğrenim düzeylerinin etkili olduğu bilinmektedir. Üniversite ve lise mezununun çoğunlukta olması (%69,0) olumludur. Yine çalışmada her kesimin görüşünün alınmasına dikkat edilmiştir. Katılımcıların mesleki durumlarına bakıldığında büyük bir çoğunluğunun %19,5 inin öğrenci; %16,3 ünün işçi; %15.3 ünün memur;%8,8 inin emekli; %7,8 inin ev hanımı;%6,3 ünün serbest meslekle uğraştığı; %11,0 ının esnaf ve %3,0 ının da tüccar olduğu saptanmıştır. %12,3 lük bir kesim diğer seçeneğini yanıtlayarak farklı bir işle uğraştığını belirtmiştir. Turizm faaliyetini etkileyen en önemli faktörlerden biri gelirdir. Çalışmaya katılanların büyük bir çoğunluğunun gelir düzeyinin iyi olduğu söylenebilir. İlçe yerel halkına uygulanan ankete bakıldığında ankete katılanların gelirlerinin TL arası (%35,8), TL altı (%9,8) ve 2000TL üstü (%31,3) olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ankete katılanlar içerisinde ev hanımları ve öğrenciler de bulunduğundan Gelirim Yok ifadesini işaretleyenlerin oranı %23,0 dır. Tablo 3. Araştırmaya Katılan Yerel Halkın Yabancı Dil Bilme Dağılımı 447 Yabancı Dil Biliyor musunuz? Frekans Yüzde Evet ,8 Hayır ,3 Katılımcılara sorulan Yabancı dil biliyor musunuz? sorusuna % 35 i evet, %64,3 ü hayır cevabını vermiştir. Turistik faaliyetlerin yoğun olduğu bir ilçede yabancı dil bilgisi olan, yabancı dili konuşabilen kişi yüzdesinin düşük oranda olduğu saptanmıştır. Bu durum esnafın, yerel halkın iletişim zorluğu çekmesi açısından olumsuz olarak değerlendirilebilir. Beypazarı İlçesi Yerel Halkının Turizmi Algılama Şekli İlçe yerel halkına uygulanan anketin ikinci bölümünde halkın turizmi algılama şekli, tatil anlayışı ve ilçede mevcut turizm faaliyetlerinin ilçede ne gibi etkilere neden olduğu konusunda yerel halkın görüşleri alınmıştır.

10 Tablo 4. Araştırmaya Katılan Yerel Halkın Tatil Anlayışı Tatilde Nereye Tatile gider misiniz? Frekans Yüzde Gidersiniz? Frekans Yüzde Ankara 46 11,5 Evet ,3 Ege Bölgesi 82 20,5 Akdeniz Bölgesi 97 24,3 Hayır ,8 Karadeniz Bölgesi 36 9,0 Diğer Bölgeler 20 5,0 Yurt dışı 22 5,5 İlçe yerel halkına tatile gidip-gitmedikleri ve tatilde nerelere gitmeyi tercih ettiklerine dair sorular sorulmuştur. Katılımcıların %70,3 gibi büyük bir çoğunluğu tatile gittiklerini, %29,8 i ise tatile gitmediklerini belirtmiştirler. Turizm faaliyetini kişilerin gelir durumlarının da etkili olduğu dikkate alındığında tatile gidenlerin %11,5 i İlçeden başkent Ankara ya gittiklerini ifade etmiştirler. Ankara dışında katılımcıların büyük bir çoğunluğunun (%24,3 ü) Akdeniz Bölgesi nde ve (%20,5 i) Ege Bölgesi nde tatilini geçirdiklerini belirtmişlerdir. Yine katılımcıların %9,0 ının Karadeniz Bölgesi nde, %5,0 ının geri kalan diğer bölgelerde tatillerini geçirmeyi tercih etmektedirler. Turizm olayına katılımın tüm bölgelerde gerçekleştirilmesi; halkın turizme yönelik bakış açılarının olumlu olduğunu ve dolayısıyla katılımın da yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum ilçede de turizmin gelişmesi adına olumlu etkiler oluşturabilir. Tatilini yurt dışında geçirenlerin oranına bakıldığında ise %5,5 olması çalışmaya olan katılımcı sayısı göz önünde bulundurulduğunda önemli bir orandır. 448

11 Tablo 5. Ankete Katılan Yerel Halkın Turizmi Algılama Şekli Turizmi Algılama Şekli Frekans Yüzde Doğayı, tarihi ve kültürel değerleri koruyan faaliyet Ekonomiyi geliştiren faaliyet Kültürün artmasını sağlayan faaliyet Çevreyi güzelleştiren faaliyet İnsanları kaynaştıran faaliyet Çevreyi kirleten faaliyet Toplumun ahlakını bozan faaliyet Diğer sektörleri gerileten faaliyet Yerel halkın turizm algısını ölçmek maksadıyla oluşturulan Sizce turizm neyi ifade eder? sorusunda katılımcılardan verilen seçenekleri değerlendirmeleri istenmiştir. Tablo 5 te görüldüğü üzere yerel halkın büyük bir çoğunluğu turizmin en çok % 50,8 ile ekonomiyi geliştiren faaliyet olduğunu belirtmiştirler. Bu durum ilçede turizm faaliyetlerinin yerel halk tarafından ilçe ekonomisini olumlu yönde etkilediği algısının oluştuğunu göstermektedir diyebiliriz. Daha sonra % 20,8 ile kültürün artmasını sağlayan faaliyet", % 19,8 ile çevreyi güzelleştiren faaliyet, % 18,3 ile doğayı, tarihi ve kültürel değerleri koruyan faaliyet ve %14,5 ile insanları kaynaştıran faaliyet, %6,0 ile çevreyi kirleten faaliyet, %2,5 ile toplumun ahlakını bozan faaliyet ve diğer sektörleri gerileten faaliyet, olarak algılandığı tespit edilmiştir. Bu veriler halkın büyük bir çoğunluğu tarafından turizm faaliyetlerinin ilçede daha çok olumlu etkiler doğurduğu algısının oluştuğunu göstermektedir. Literatürde de belirtildiği gibi; yerel halkın turizm ve etkileriyle ilgili algılarına yönelik birçok çalışmanın olduğu bilinmektedir. Fakat yapılan incelemelerde, turizmin ekonomik boyutlarının yakın geçmişe kadar yerel halkın bakış açısında daha etkili olduğu görülmüştür (Tosun, 2001). Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel halkın yaklaşımlarının belirlenmesi amacıyla daha önce Afyonkarahisar da yapılan bir çalışmada (Özdemir ve Kervankıran, 2011) Size göre turizm ne demektir? sorusu sorulmuştur. Ankete katılanların yarıdan fazlası (%52.4) turizmi ekonomiyi geliştiren bir faaliyet olarak değerlendirmiştir. Kervankıran (2014), daha önce Beypazarı İlçesi nde yapılan bir çalışmada da turizmin ekonomik etkilerinin olumlu algılandığı gözlemlenmiştir ,3 50,8 20,8 19,8 14,5 6,0 2,5 2,5 449

12 Tablo 6. Yerel Halkın Turizmin Ekonomik Etkilerine Yönelik Değerlendirmeleri Ekonomik Etkiler Kategoriler Frekans Yüzde Turizm Gelirimizi Arttırmıştır Tamamen Katılıyorum ,5 Kısmen Katılıyorum ,5 Katılmıyorum 30 7,5 Hiç Katılmıyorum 14 3,5 Turizm Yeni İş Olanakları Sağlamıştır Tamamen Katılıyorum ,5 Kısmen Katılıyorum ,3 Katılmıyorum 26 6,5 Hiç Katılmıyorum 18 4,5 Turizm Diğer Sektörleri Geliştirmiştir Tamamen Katılıyorum ,8 Kısmen Katılıyorum ,3 Katılmıyorum 48 12,0 Hiç Katılmıyorum 32 8,0 450 Turizmle Birlikte Yerel Ürünler Değer Kazanmıştır Tamamen Katılıyorum ,5 Kısmen Katılıyorum ,0 Katılmıyorum 22 5,5 Hiç Katılmıyorum 12 3,0 Turizmle Birlikte İlçe Kalkınmıştır Tamamen Katılıyorum ,3 Kısmen Katılıyorum ,3 Katılmıyorum 35 8,8 Hiç Katılmıyorum 19 4,8 Turizmin ekonomik etkilerini ölçmeye yönelik yerel halka sorular 4 lü Likert ölçeğinde yöneltilmiştir. İlçe halkından alınan cevaplar değerlendirildiğinde; genel olarak ilçede yerel halk tarafından turizm faaliyetlerinin ekonomik açıdan olumlu algılandığı söylenebilir. Yapılan değerlendirmelere bakıldığında; turizmin gelirlerini arttırdığına (tamamen ve kısmen katılanlar %89), yeni iş olanaklarını arttırdığına (tamamen ve kısmen katılanlar %88,8),turizmin diğer sektörleri geliştirdiğine (tamamen ve kısmen katılanlar %80,1), turizmle birlikte yerel ürünlerin değer kazandığına (tamamen ve kısmen katılanlar %91,5), turizmle birlikte ilçenin kalkındığına (tamamen ve kısmen katılanlar %86.6) dır. İlçede turizmin diğer sektörlere canlılık kazandırdığı, gelir ve istihdam sağladığı yönünde olumlu ekonomik etkileri olduğu söylenebilir Çözümleyici Bulgular

13 Katılımcıların demografik değişkenler ile turizmin ekonomik etkileri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla Korelasyon analizi yapılmıştır. Korelasyon analizi, iki değişken arasındaki ilişkiyi oran şeklinde ortaya koyan, ilişkinin düzeyini ve yönünü belli eden bir analiz aracıdır (Küçük, 2016:249). Tablo 7 de analiz sonucu elde edilen bulgular gösterilmiştir. Tablo 7. Demografik Değişkenler ile Ekonomik Faktörler Arasındaki İlişki Demografik Değişkenler Ekonomik Faktörler Yaş -,095 Öğrenim,133 ** Meslek -,058 Gelir,073 Tablo 6 da demografik değişkenlerin turizmin ekonomik faktörleriyle olan ilişkisini veren korelasyon analizi incelendiğinde; Öğrenim değişkeni ile ekonomik etki arasında 01 düzeyinde anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki belirlenmiştir. Böylece katılımcıların eğitim düzeyleri arttıkça turizmin Beypazarı ilçesinde ekonomik etkilerinin olduğuna dair inançları yükselmektedir. Bu durumda H 2 hipotezi kabul edilmiştir. Katılımcıların yaş, meslek ve gelir değişkenleri ile ekonomik etki arasında anlamlı bir ilişki bulunamadığından, H 1, H 3 ve H 4 hipotezleri reddedilmiştir. Çalışmada katılımcıların demografik değişkenleriyle (cinsiyet, yaş grupları, medeni ve öğrenim durumları, meslek grupları, gelir durumları) turizmin ekonomik etkileri arasındaki algı farklılığını belirlemek amacıyla çalışmanın amacına uygun olarak ki kare testi 1 uygulanmıştır. Analizler sonucunda bulunan bulgular tablo 8 de gösterilmiştir Gözlenen ve beklenen frekanslar arasındaki farklılığın, anlamlı olup olmadığının incelenmesi için kullanılan bir testtir. Kategorik değişkenlerde kullanıldığı gibi sürekli değişken olup daha sonra kategorik değişkene dönüştürülen değişken grupları arasında fark olup olmadığının incelenmesinde de kullanılır (Güriş, 2015 :265).

14 Tablo 8. Demografik Değişkenler ile Ekonomik Faktörler Arasındaki Farklılık MAD- DELER DEĞİŞKENLER Cinsiyet Yaş Medeni Durum Öğrenim Meslek Gelir X 2 P X 2 P X 2 P X 2 P X 2 P X 2 P Turizm Gelirimizi Arttırmıştır Turizm Yeni İş Olanakları Sağlamıştır 8,151,043 21,205,269,876,831 14,117,293 23,122,513 5,355,802 4,371,224 15,716,612 3,327,344 15,894,196 26,368,335 15,612,075 Turizm Diğer Sektörleri Geliştirmiştir 12,942,005 19,043,389 2,695,441 22,231,035 47,082,003 11,091,270 Turizmle Birlikte Yerel Ürünler Değer Kazanmıştır 4,035,258 18,642,414 2,612,455 9,955,620 48,300,002 7,882, Turizmle Birlikte İlçe Kalkınmıştır 8,499,037 10,887,899,592,898 33,245,001 29,988,185 15,846,070 Katılımcıların demografik değişkenleri ile turizmin ekonomik etkilerini ölçümlemek amacıyla yöneltilen sorulara verdikleri cevaplara ilişkin algı farklılığının bulunup bulunmadığı ki kare testi ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda tablo 8 de görüldüğü üzere; cinsiyet değişkenine bakıldığında turizm gelirimizi arttırmıştır (,043), turizm diğer sektörleri geliştirmiştir (,005), turizmle birlikte ilçe kalkınmıştır (,037) ifadelerine yönelik bulunan ki kare değeri için anlamlılık değeri kritik değer olan 0,05 ten küçüktür. Değerlendirilen bu ifadelerin cinsiyete göre farklılık gösterdiği söylenebilir. Yaş gruplarına göre sorulara yönelik bulunan ki kare değeri için anlamlılık değeri olan kritik değer 0,05 ten büyüktür. Değerlendirilen bu ifadeler yaş gruplarına göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Yine medeni duruma göre de kritik değer 0,05 ten büyüktür. Değerlendirilen bu ifadeler medeni durum açısından anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Ankete katılımcıların öğrenim durumları ele alındığında; turizm diğer sektörleri geliştirmiştir (,035) turizmle birlikte ilçe kalkınmıştır (,001) kritik değerleri 0,05 ten küçük olduğundan bu ifadeler katılımcıların öğrenim durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Yine demografik değişkenlerden meslek gruplarına göre turizm diğer sektörleri geliştirmiştir (,003), turizmle birlikte yerel ürünler değer kazanmıştır (,002) ifa-

15 delerinde farklılaştığı söylenebilir. Katılımcıların gelir durumuna göre değerlendirilen ifadeler anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Yerel halkın turizme yönelik algı ve tutumunun araştırıldığı benzer çalışmalarda elde edilen bulgulara bakıldığında; Işık ve Çalkın (2016) yaş değişkeni ile ekonomik etki arasında 0.01 düzeyinde anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki belirlemişlerdir. Böylece katılımcıların yaşları arttıkça araştırmanın yapıldığı TRA2 bölgesinde turizmin ekonomik etkilerinin olduğuna dair inançları yükselmektedir. Işık ve Çalkın (2016); Kervankıran (2014) mesleki durum değişkeni ile turizmin ekonomik etkileri arasında anlamlı farklılık arz ettiğini saptamışlardır. Toprak (2015); Mardin de yaşayan halkın turist ve turizm algısını belirlemek amaçlı yaptığı çalışmada turizmin ekonomik etkilerine ilişkin erkek ve kadın katılımcılar arasında anlamlı bir görüş farklılığı ortaya çıkmıştır. Katılımcıların eğitim düzeylerine göre turizm algılarına bakıldığında en dikkat çekici hususun eğitim düzeyi arttıkça turizmin olumlu ve olumsuz etkilerinin daha fazla önemsendiği gözlemlenmiştir. Mesleki dağılıma göre de turizmin ekonomik etki algısında farklılık tespit edilmiştir. Yine yerel halkın turizmin ekonomik etki algıları ile yaş grupları arasında da önemli ve anlamlı bir farklılık bulunmuştur. SONUÇ VE ÖNERİLER Beypazarı ilçesi geleneksel yaşam tarzını koruyan ve otantik değerleriyle turizm sahnesine çıkmış bir turizm beldesidir. Turizm sektörü açık ve modern toplumlarda daha rahat gelişme imkânı bulabilmektedir. Beypazarı halkının geleneksel yaşam tarzı ilçedeki turizmin gelişmesinde engel olmamış ilçeyi ziyaret eden ziyaretçilerin yoğun ilgisiyle ilçe turizmini teşvik etmiştir. Bu durum Beypazarı ilçesinin başkent Ankara ya yakın olması ve modern gelişmelere karşı açık olmasından kaynaklanabilir. 453 Tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen ve Beypazarı nda yaşayan 400 kişiye uygulanan anket sonrasında yapılan istatistik çözümlemede, ankete katılan yerel halkın turizmin ekonomik etkileriyle demografik değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığını tespit etmek amacı ile korelasyon analizi yapılmıştır. Demografik özellikleri ile turizmin ekonomik etkilerini ölçmeye yönelik verdikleri yanıtlar arasındaki farklılık ise Ki-Kare tekniğiyle test edilmiştir. Bu testlerde 0.05 anlamlılık düzeyi baz alınmış ve değişkenler ile yanıtlanan bazı sorular arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Araştırmanın sonucuna göre; yerel halkın turizmin ekonomik etkilerini olumlu olarak algıladığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda turizmin gelirler üzerinde olumlu katkısı olduğu; istihdamı desteklediği, turizme katkı sunan diğer sektörleri desteklediği, yerel ürünlerin değer kazandığı ve genel anlamda turizmin ilçe kalkınmasına katkı sunduğu görülmektedir. Beypazarı gibi gelişmeye açık kırsal bölgelerde turizmin gelişmesinde yerel halkın tutum ve algıları önemlidir. Yerel halk turizmle birlikte yerel ürünlerin de değer kazandığı görüşünü belirtmiştir (tamamen ve kısmen katılanlar % 91, 5).Beypazarı nda düzenlenen festivaller, sergiler, şenlikler, konserler kapsamında ilçeye gelen yerli ve yabancı turistlere yöreye ait yöresel ürünler tanıtılmakta ve bu ürünler ziyaretçiler tarafından talep edilmektedir. Beypazarı ilçesinde yaşayan halkın belirli bir turizm bilinci ve tatil yapma alışkanlığında olduğu (%70,3) ve tatillerini Ege ve Akdeniz bölgelerindeki deniz turizminde değerlendirdikleri görülmektedir. Tatil alışkanlığına sahip halkın gittikleri yerlerdeki tatil deneyimlerini Beypazarı ilçesine aktardıkları ve ilçeye gelen ziyaretçileri yadırgamadıkları savını doğrulamaktadır. Çalışmada yerel halka Yabancı dil biliyor musunuz? sorusu sorulmuştur. Alınan cevaplara göre ilçede yaşayanların (%64,3) yabancı dil bilmedikleri görülmektedir. İlçeye gelen yabancı

16 turistlerde olumlu etkiler oluşturabilmek adına onlara konukseverlik, güler yüz gösterilmesi, onlarla ilgilenilmesi gerekmektedir. Esnafın da gelen yabancı turistlerle alışverişte iletişim sağlayabilmeleri için en azından diyaloglar geliştirebilmeleri gerekmektedir. Öncelikle esnafın yabancı dil kurslarıyla takviye edilmesi gerekmektedir. Demografik değişkenler ile ekonomik faktörler arasındaki farklılıklar incelendiğinde; turizm gelirleriyle cinsiyet arasında; turizmin diğer sektörlere olan katkısı bakımından cinsiyet, öğrenim ve meslek değişkenleri açısından; turizmin yerel ürünlere sağladığı katkı bakımından meslek değişkeniyle, turizmin ilçe kalkınmasına katkı bakımından cinsiyet ve öğrenim değişkenleri arasına istatistik açısından anlamlı farklar ortaya çıkmıştır. Turizmin toplum üzerinde ekonomik, çevresel ve sosyo-kültürel etkileri bulunmakta ve yerel halkın da turizmden beklentileri vardır. Beypazarı halkının turizmi algılama şekli turizmin ilçe ekonomisini geliştirdiği (%50,8) yönündeki temel algısıdır. Bu algıyı kültürel yönden katkı, çevre ve peyzaj yönünden katkı ile doğayı, tarihi ve kültürel değerleri koruyan faaliyetler şeklindeki algılama biçimleri izlemiştir. Beypazarı halkı, turizmin çevresel, kültürel ve diğer yönlerden olumsuz yöndeki etkileri olabileceğine inanmamaktadır. Turizm faaliyetleri gerekli önlemler alınmadığı takdirde yerel kültürü ve fiziksel çevreyi bozucu yönde etkilere de neden olabilmektedir. Bu tür olumsuz etkilerin görülmemesine karşın, diğer turistik alanlarda olduğu gibi Beypazarı ilçesinde de turizmin fiyatları arttırdığı yönünde bir algı mevcuttur. Bu duruma karşı denetimlerin sıklaştırılarak fiyat denetimlerinin yapılması gerekmektedir. 454 KAYNAKLAR Aklanoğlu, F. (2010) Geleneksel Yerleşmelerde Kültür Turizmi: Beypazarı Örneği, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(2), s Akova, O. (2006) Yerel Halkın Turizmin Etkilerini Algılamalarına Ve Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 1(2), s Archer, B., Cooper, C., Ruhanen, L. (2005) The Positive And Negative Impacts Of Tourism, Butterworth-Heinemann,Oxford, UK. Britton, S.G, (1982), ThePoliticalEconomy of Tourism in the Third World, Annals of Tourism Research, ( 9)3, ss BTO (Beypazarı Ticaret Odası) (2017) Cengiz, E., Kırkbir, F. (2007). Yerel Halk Tarafından Algılanan Toplam Turizm Etkisi İle Turizm Desteği Arasındaki İlişkiye Yönelik Yapısal Model Önerisi, Sosyal Bilimler Dergisi, ss Çetin, T. (2009), Beypazarı nda Turist-Yerli Halk Etkileşimi ve Turizmin Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Etkileri, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9(1), s Güngör, M., Özdemir, M.F., Akça, F. (2015) Beypazarı İlçesi Geleneksel Erkek Giyim Kültürü, ASOS Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y.3, S. 15, ss Güriş, S., Astar, M. (2015). Bilimsel Araştırmalarda SPSS İle İstatistik, Der Yayınları, İstanbul. Gürsoy, D., Rutherford, D.G, (2004) Host Attitudes Toward Tourism: An Improved Structural Model, Annals of Tourism Research, 31 (3), ss

17 ( ) ( ) Keogh, Brian, (1990), PublicParticipation in CommunityTourism Planning, Annals of Tourism Research, 17 (3), s Kervankıran, İ. (2014), Beypazarı/Ankara Örneğinde Turizmin Ekonomik, Toplumsal ve Çevresel Etkilerine Yerel Halkın Yaklaşımı, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, ss Kozak, N., Akoğlan Kozak, M., Kozak, M. (2014) Genel Turizm İlkeler-Kavramalar, 15. Baskı, Detay Yayınları, Ankara. Kurt, İ.B. (2009), Beypazarı İlçesinde Kırsal Turizm, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Lea, J. (1988), Tourism and Development in the Third World, Routledge, London. Loukissas, J.P. (1982) Tourism's Regional Development Impacts: A Comparative Analysis of the Greek Island, Annals of Tourism Research, 9(4). Mesci, M., Dönmez, G. (2016) Turizmin Bölgesel Kalkınma ve Yerel Halk Üzerindeki Etkisi: Mudurnu Örneği, AİBU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16(2), ss Olalı, H., Timur, A. (1988) Turizm Ekonomisi, Ofis Ticaret Matbaası Yayınları, İzmir. Oskay, C. (2012) Mersin Turizminin Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Önemi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), ss Özdemir, M., Gürkan, M.İ., Kıral, M. (2000) Turizm Hareketlerinin Sosyo-Ekonomik Yapıya Etkisi: Belek, Karpas ve Girne Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Y.11, s Özdemir, M., Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve Turizmin Etkileri Konusunda Yerel Halkın Yaklaşımlarının Belirlenmesi: Afyonkarahisar Örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 24: Özelçi Eceral, T., Altınkaya Özmen, C. (2009) Beypazarı nda Turizm Gelişimi ve Yerel Ekonomik Kalkınma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), ss Öztürk, A. B., Özer, Ö., Çalışkan, U. (2015), The Relationship Between Local Residents Perceptions of Tourism and Their Happiness: A Case of Kusadasi, Turkey, Tourism Review, 70(3),s Öztürk, A.B., Özer, Ö., Çalışkan, U. (2015) The Relationship Between Local Residents Perceptions of Tourism and Their Happiness: A Case of Kusadasi, Turkey, Tourism Review, 70(3), ss Peters, M. (1969) International Tourism, Hutchinson, London. Rita, P. (2000) Tourism in the European Union, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 12(7), s Rothman, Robert A, (1978), Residents And Transients: Community Reaction To Seasonal Visitors. Journal of Travel Research, 16(3), ss

18 Tatar, F., Armatlı, K. (2017) Ankara İli Beypazarı İlçesi Kırsal Turizm Gelişimi ve Yerel Kalkınmaya Etkisi, Planlama Dergisi, 27(2), s Toprak, L. (2015). Mardin de Halkın Turizm Algısı, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:14, Sayı:54, ss Tosun, C. (2001). Challenges of Sustainable Tourism Development in Developing World: The Case of Turkey, Tourism Management, 22: 2001, Türkan, O. (2013) Beypazarı İlçesinin Turizm Potansiyeli ve Turizm Faaliyetlerine Yönelik Öneriler, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, S.32, ss Türker, G.Ö., Türker, A. (2014) Yerel Halkın Turizm Etkilerini Algılama Düzeyi Turizm Desteğini Nasıl Etkiler: Dalyan Destinasyonu Örneği, Electronic Journal of Vocational- Colleges, ss TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) (2017) Uslu, A., Kiper, T. (2006) Turizmin Kültürel Miras Üzerine Etkileri: Beypazarı/Ankara Örneğinde Yerel Halkın Farkındalığı, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(3), s Vanhove, N. (2011) The Economics of Tourism Destinations, Taylor & Francis Ltd, Oxford, United Kingdom. Yavaş, M. (2006) Kentsel Dönüşüme Bir Örnek: Beypazarı. Geçmişten Geleceğe Yerel Kimlik S. 8, s ( birligi.org/i/yerelkimlik/e_yerel_kimlik_sayi_8. Pdf) Zaei, M.E. (2013) The Impacts of Tourism Industry on Host Community, European Journal of Tourism Hospitality and Research, 1(2), s