Kanser Dairesi Faaliyetleri. Doç. Dr. Murat Gültekin mrtgultekin@yahoo.com

Transkript

1 Kanser Dairesi Faaliyetleri Doç. Dr. Murat Gültekin mrtgultekin@yahoo.com 0

2 Sunum Planı Türkiye de Kanserin Durumu Alkol ve Kanser İlişkisi Kanser Önleme Kanser Kayıtçılığı Kanser Taramaları Kanser Tedavisi Palyatif Bakım 1

3 2005 den 2030 a dünyada kanser, 11 milyon yeni vaka 27 milyon *IARC 7 milyon ölüm 17 milyon 25 milyon kanserli kişi sayısı 75 milyon

4 Türkiye de Ölüm Nedenleri, 2009 Erkek Kadın Toplam Kardiovasküler 36,2 44,4 39,9 Kanser 24,4 16,0 20,7 Solunum 10,1 7,4 8,9 Metabolik Hastalıklar 4,8 8,3 6,4 Intoksikasyon veya Travma 4,9 2,8 4,0 Diğer 19,6 21,0 20, de Kanserden Ölüm Oranı % 12 3

5 Türkiye Kanser İnsidansları ,0 Türkiye Kanser İnsidansları (YSH* ) 250,0 200,0 236,3 246,5 256,4 279,0 280,5 150,0 100,0 142,9 149,7 158,1 165,1 172,0 50,0 0, Erkek Kadın 4

6 Türkiye de En Sık Görülen Kanserler Akciğer,69,2 Meme; 40,7 Prostate; 37,6 Tiroid; 16,2 Mesane; 21,7 Kolorektal; 20,8 Mide; 18,0 Larinks; 9,1 NHL; 6,9 Beyin, sinir sistemi, 6,1 Kolorektal; 13,2 Uterin Korpus; 8,6 Akciğer; 8,2 Mide; 7,7 Over; 6,9 NHL; 5,0 Pankreas; 6,1 Böbrek; 5,8 Tiroid; 3,9 Meme 0,8 Beyin,sinir sistemi, 4,4 Serviks; 4,1 Mesane; 3,0 Larinks; 0,5 5

7 Kanserin Nedensellik İlişkisi Pharm Res 2008;25:

8 Kanser ve Çevre Nedensellik İlişkisi Şişmanlık %10-20 Alkol %4-6 Diğer %10-15 Tütün %30-35 Enfeksiyon %15-20 Beslenme %

9 WCRF/AICR Expert Report Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective Çalışma ekibi: 5000 kişi Expert Panel Investigators Peer Reviewers Observers Executive Team Secretariat 500,000 araştırma 10 sene Rapor: 517 sayfa 8

10 Alkol ve Kanser Riski 9

11 Alkol ve kanser, Kolorektal kanserler Meme kanseri Larinks kanseri Karaciğer kanseri Özefagus kanseri Ağız boşluğu ve farinks kanseri Alınan alkol miktarı Kanser olma ihtimali 10

12 Alkol den Yılda 2.5 milyon kişi ölmektedir. Dünya nüfusunun %42 si son yılda en az bir kez alkol almıştır. DSÖ ne üye ülkelerin %31 inin bir Ulusal Alkol Kontrol Politikası vardır. 11

13 2008 yılı DSÖ Bölgelerine göre 15 yaş üstü kişilerde kişi başı alkol tüketimi DSÖ Bölgesi Kişi başı tüketim miktarı Afrika 6.48 Amerika 8.97 Doğu Akdeniz 0.63 Avrupa Güney-doğu Asya 2.29 Batı Pasifik 5.92 Tüm Dünya

14 2008 yılı DSÖ Bölgelerine göre 15 yaş üstü kişilerde kişi başı alkol tüketimi DSÖ Bölgesi Kişi başı tüketim miktarı Afrika 6.48 Amerika 8.97 Doğu Akdeniz 0.63 Avrupa Güney-doğu Asya 2.29 Batı Pasifik 5.92 TÜRKİYE de kişi başı tüketim miktarı 3,2 Lt Tüm Dünya

15 Türkiye de 2000 den 2007 ye Kişi başı alkol tüketimi 14

16 Ölüm nedenleri içinde alkole atfedilen risk 15

17 Dünyada alkol kullanımındaki değişiklikler 16

18 DSÖ Avrupa Bölgesi harekete geçti 17

19 Ulusal Kanser Kontrol Programı Önleme Kayıt / Veri Tedavi / Bakım Önleme Kayıt Tedavi Tütün Kontrolu Obesite Kontrolü Çevresel Etkiler Sağlığın Teşviki Toplum Bazlı Aktif Kayıt Merkezleri Epidemiyolojik Çalışmalar Tedavi Palyatürk Tarama / Erken Yakalama Tarama Meme Serviks Kolo-rektal 18

20 Kanser Önleme 19

21 Kanser Önleme Ulusal Tütün ile mücadele İ. Çelik, Danıştay Obezite ile mücadele Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite Asbest Stratejik Eylem Planları: METİNTAŞ Radon Kontrol Programları: TAEK HPV aşıları Medya ile mücadele Kanser Ajansı: EMA, BPA, GDO, AVM, Mamografi, HPV, Tiroid Bölgesel programlar 20

22 % Türkiye deki Sigara Kullanımı ( ) Male 57,8 52,9 50,6 47,9 41,4 Female 13,5 19,4 16,6 15,2 13,1 Total 33,6 33,7 33,4 31,

23 Kişi başı Sigara Tüketimi YIL NÜFUS TÜKETİM MİKTARI (Milyon tane) KİŞİ BAŞI TÜKETİM MİKTARI (Sticks) , , , , , ,

24 Kişi başı Sigara Tüketimi YIL NÜFUS TÜKETİM MİKTARI (Milyon tane) KİŞİ BAŞI TÜKETİM MİKTARI (Sticks) , , , , , %25,9 azalma ,

25 Kanser Kayıtçılığı 24

26 Kanser Kayıtçılığı Kanser vakalarının uluslararası standartlarda kayıt altına alınması a) Pasif Tüm olguların teşhis eden doktor tarafınca bildirilmesi a) Aktif Ülkeyi en az %20 oranında temsil eden bir popülasyonun aktif takip edilerek, özel eğitilmiş kanser kayıt elemanlarınca bölgesel istatistiklerin sağlanması Pek çok dünya ülkesi aktif kayıtçılığı kullanmaktadır. 25

27 Türkiye Aktif Kanser Kayıt Merkezleri 26

28 Kanser Kayıtçılığı ve Kayıt Merkezleri Bildirime dayalı(pasif) kayıtlar (69 İl) Aktif Kayıtlar (Edirne, İzmir, Bursa, Eskişehir, Ankara, Antalya, Samsun, Trabzon, Erzurum, Malatya, Kocaeli, Gaziantep, İstanbul ve Mersin) Aktif Kayıtçılık yapılan illerden İzmir ve Antalya uluslararası kurumlarca akredite edilmiştir. Bursa,Edirne,Eskişehir,Erzurum,Samsun ve Trabzon illerinin de bu yıl içinde akredite olması beklenmektedir. 27

29 Kayıtçılık Pasif Kayıtçılık Zorunluluk Çalışmadı Aktif Kayıtçılık Ülkenin >%20 temsil etmeli 12 aktif merkez, %27 kapsayıcılık 2 merkez IARC tarafından akredite, 6 merkez akredite olmak üzere 1 merkez IARC ın Bölgesel Merkezi olacak 28

30 Pasif Kayıtçılık Kayıtçılık Zorunlu bildirim geliştirilecek Aile Hekimleri sisteme dahil edilecek Doktorların rahatlıkla kullanabileceği (doktor dostu) HBYS ler ile hastaların takip ve ölüm verilerinin (yıllık olarak) toplanması sağlanacak Turk-Can yüklü I-pad ler ile çalışılacak Aktif Kayıtçılık 3 merkez daha açılacak (İstanbul (2), Mersin (1)) 15 Aktif Kanser Kayıt Merkezi ile kapsayıcılık >%50 1 merkez IARC ın Bölgesel Merkezi olacak 29

31 Kanser Taramaları 30

32 Kanser Tarama Avrupa Birliği % 70 Kapsayıcılık 12 Ülke % 70 Kapsayıcılık 8 Ülke %70 Kapsayıcılık 0 Ülke Belçika Kıbrıs Estonya Finlandiya Fransa Almanya Macaristan Lüksemburg Hollanda İspanya İsviçre İngiltere Meme Finlandiya İsviçre Danimarka Hollanda İngiltere Macaristan Slovenya Almanya Sevikal İngiltere Fransa Italya Finlandya başladı Kolorektal

33 Kanser Tarama Kanser Tarama, Erken Tanı ve Eğitim Merkezleri (KETEM) KETEM 32

34 Kanser Tarama MAMOGRAFİ SMEAR Yıllık Hedef 33

35 Kanser Tarama Türkiye deki Kapsayıcılık Sıklığı % 20 % 15 % 30 Meme Serviks Kolorektal

36 Kanser Tarama İnsangücü Patolog ve Radyolog Hizmete ulaşım problemleri Kalabalık nüfus Büyük coğrafi alan Zorlu kış şartları Türk epidemiyolojik veri Faz 1 de Görülen Problemler Genç yaşta görülmesi Şehir popülasyonunun değişik yapısı ve kültürü 35

37 Kanser Tarama Problemleri Sitoloji Mamografi / FOBT Kadın/Erkek Kalabalık 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% TÜİK, % 41% 41% < > Genç 36

38 Kanser Tarama Faz 1 Çalışmalarının İyi Yönü Alt yapı sorunları giderilmiştir Kanser hızları halen düşük HPV prevalansı çok düşük (%3) Breast Cervix Colorectal 37

39 Kanser Tarama Genel Aile hekimlerine performansa dayalı ödeme Bilişim desteği Kalite kriterlerinin entegrasyonu Mobil KETEM Toplumsal liderler ile farkındalık arttıracak kampanyalar Kansere Özel Çözüm önerileri ve Faz 2 için planlar Meme: Merkezi Mamografi Raporlama Merkezi Servikal: HPV Testleri Kolorektal Kanser: Monoklonal Kart Testleri 38

40 Merkezi Raporlama Merkezi ve Mobil Araçlar 39

41 Mobil Araçlar 40

42 Ulusal Tarama Standartları Meme Kanseri yaş arası, her 2 yılda bir mamografi Türkiye de meme kanserlerinin %40 ı bu yaş grubunun altında Radyolog sayısı Servikal Kanser yaş arası, her beş yılda bir smear ya da HPv Patolog sayısı ve smear sensitivite sorunu Kolorektal Kanser yaş, her 2 yılda GGT (monoklonal) Her 10 yılda kolonoskopi 41

43 Kanser Tedavisi 42

44 için Tedavi Planları Yüksek teknolojik tedavilerde kullanılan araçlar için maliyet etkililik analizleri ve stratejik planlama RTX, Nükleer Tedavi, Robotiks, CTX Uluslararası Karşılaştırmalar Referans Merkezleri Fazladan yada az tedavileri önlemek için rehber kitaplar Sağlık turizmi yatırımları Ulusal ilaç politikası Kullanım ve üretimi (Hacettepe) Fertilite Koruyucu Merkezler 43

45 Kanser Tedavi Planları 2023 İleri Onkoloji Merkezleri Onkoloji Tanı ve Tedavi Merkezleri Onkoloji Klinikleri Palyatif Bakım Merkezleri KETEM ler

46 Türkiye nin Uluslararası Düzeyde Durumu

47 Palyatif Bakım Dünya da Palyatif Bakım 46

48 Palyatif Bakım Nedir? Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı: Kür şansı olan ya da olmayan Hasta ve yakınlarını kapsayan Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden Akut/ Subakut/ Kronik Fiziksel / Manevi (Ruhsal-Psikososyal)/ Maddi 47

49 Palya-Turk Projesi 48

50 Türkiye de Palyatif Bakım Palyatif Bakım Tüm Sağlık Basamaklarında Uzmanlar Palya-Türk Projesi Medikal Onkologlar %50 %10 Palyatif Bakım Uzmanları Kalite Aile Hekimleri %100 %100 Palyatif Bakıma ihtiyaç duyan hasta oranı Miktar 49

51 Türkiye de Palyatif Bakım KPBM PBM PBHM Destekevi (HOSPİS) Evde Sağlık ve Aile Hekimleri 50

52 Türkiye de Palyatif Bakım Yönetmelik Palyatif Bakım Hizmetleri ve Merkezlerin Tanımı: ULUS Hasta Odaları Hasta Yakınlarına Odalar Mutfak Masaj ve Fizyoterapi Odası Psikoterapi Odası İnternet ve Oyun Odası Kişisel Bakım Odası Toplantı Odası İbadet Odaları ve Din Görevlileri Meşgale (Hobi) Odası Yönetmelik ve Planlamalar Planlama Merkez Özellikleri Yurt genelinde KPBM, PBM ve PBOHB Planlamaları ( ) Çalışan personel ayrıcalıklı tanımlanmalı Her merkezin sorumlu onkoloğu olmalı ya da merkezlerin hepsi onkoloji merkezlerine entegre çalışmalı 51

53 TEŞEKKÜRLER. 52