SİGARA BAĞIMLILIĞI Önleyici ve Tedavi Edici Yöntemler

Transkript

1 SİGARA BAĞIMLILIĞI Önleyici ve Tedavi Edici Yöntemler S İG A R A B A ĞI ML I L I ĞI N DA T E DA V İ P R O G R A ML A R I V E İL A Ç S E Ç E N E K L E R İ. D E RY A İR E N A K B I Y I K S İG A R A B A ĞI ML I L I ĞI N DA N KO RU N MA,T E DA V İD E G E N E L İL K E L E R V E Y Ü R Ü T Ü L E N P R O J E L E R. Y I L D I Z A K V A R DA R S İG A R A B A ĞI ML I L I ĞI N DA B D T Y Ö N T E ML E R İ. B U R H A N E T T İN K A Y A

2 SİGARA BAĞIMLILIĞINDA TEDAVİ PROGRAMLARI VE İLAÇ SEÇENEKLERİ D O Ç. D R. D E RY A İ R E N A K B I Y I K A N K A R A O N K O L O İ E Ğ İ T İ M V E A R A Ş T I R MA H A S TA N E S İ S İ G A R A B I R A K MA V E P S İ K O S O S Y A L T E D A V İ B İ R İ Mİ deryaakbiyik@yahoo.com 4 6. U L U S A L P S I K I Y A T R I K O N G R E S I, E K I M , İ Z Mİ R

3 SİGARA BAĞIMLILIĞINDA TEDAVİ PROGRAMLARI VE İLAÇ SEÇENEKLERİ P R O F. D R. O ĞU Z K I L I N Ç A ( D O K U Z E Y L Ü L Ü N I., T ı P F A K Ü LT E S I, G Ö Ğ Ü S H A S TA L ı K L A R ı A D ) U Z M. D R. T İJ E N Ş E N G E Z E R E ( A N K A R A N U MU N E E Ğ I T I M A R A Ş T ı R MA H A S TA N E S I - A MA T E M ) B U S U N U MU N H A Z I R L A N MA S I N DA K I K A T K I L A R I N DA N D O L A Y I T E Ş E K K Ü R E D E R I M 4 6. U L U S A L P S I K I Y A T R I K O N G R E S I, E K I M , İ Z M İ R

4 Sigara İçen Hastaların Evrelemesi B A RDA ĞI B O Ş O L A N L A R B A RDA ĞI YA RI D O L U O L A N L A R B A RDA Ğı TA Ş IRA N S O N DA ML A Y A İH T İYA Ç D U YA N L A R

5 Hem tedavi hem de korumak için hastanın bilgilendirilmesi ve izlem Sigara bağımlılığından korunmak için izlenecek en pratik yollardan bir sigarayı bırakmak için başvuran tüm hastalara bu konuda bilgi vermektir. Örneğin; -Çocuklara model olduklarını anlatın. -Evlerinde misafirlerinin de sigara içmemeleri yönünde uyarın. -Tedaviye aile üyeleri ya da işyeri arkadaşları ile birlikte davet edin.

6 Sigara İçen Hastalarda Farm akoterapi B İR İN C İL S E Ç E N E K L E R Nikotin yerine koyma tedavileri Bupropion Vareniklin Nortriptilin Klonidin İK İN C İL S E Ç E N E K L E R G E L E C E K T E K İ S E Ç E N E K L E R Rimonobant Nikotin aşısı

7 Sigara Bağım lılığında Farm akoterapi N İKOT İN REP L A S MA N T EDA V İS İ BU P ROP İON V A REN İK L İN

8 Nikotin Replasman Tedavisi N İKOT İN B A N T I N İKOT İN B U RU N S P RE Y İ N İKOT İN ORA L F ORML A RI Nikotin sakızı Nikotin dilaltı tableti Nikotin pastil Nikotin inhaler

9 Nikotin Replasman Tedavisi NİKOTİN BA NTI Gün boyu düzenli nikotin salınım ı sağlar. Ülkemizde nikotin bantının 24 saatlik kullanılan formu vardır 30 (21mg nikotin), 20 (14mg nikotin) 10 (7mg nikotin)

10 Nikotin Replasman Tedavisi Günde 10 sigaradan fazla Günde 10 sigaradan daha az 21 m g/ gün (6-8 hafta) 14 m g/ gün (6 hafta) 14 m g/ gün (2-4 hafta) 7 m g/ gün (2-4 hafta) 7 m g/ gün (2-4 hafta)

11 Nikotin Replasman Tedavisi Nikotin Bantı Uygulam a İlkeleri Bant üst kola veya gövde ön yüzünde tüysüz bir bölgeye uygulanır. Her gün aynı saatte, farklı bir bölgeye uygulamak gerekir. 14 m g/ gün (6 hafta) 7 m g/ gün (2-4 hafta) Hastayı ayrıntılı bilgilendirmek, uygulamalı olarak eğitmek gerekir.

12 Nikotin Replasman Tedavisi Sık Yan Etkiler Allerjik reaksiyon (lokal) Aritmi Taşikardi Baş ağrısı Soğuk algınlığı yakınmaları Uyku bozuklukları Kas, eklem ve sırt ağrıları Nadir Yan etkiler Allerjik Reaksiyon (yaygın) Bulantı, karın ağrısı, dispepsi Kabızlık ya da diyare Sersemlik, Kabuslar, ileri uyku bozuklukları Artrit Anksiyete Öksürük

13 Nikotin Replasman Tedavisi NİKOTİN BA NTI Yan etkiler genellikle hafif ve geçici. Genellikle tedaviyi kesmeyi gerektirmez. Gerçek kontrendikasyon yok. Nikotin bantı ile beraber sigara içmeyi sürdürmek daha tehlikeli. Özel Durum lar Gebelik için D kategorisinde. Gebelikte ve süt veren kadınlarda iki kere düşün. Akut ya da son 1 ay içerisinde geçirilmiş myokard infarktüsü Kontrol edilemeyen aritmiler.

14 NİKOTİN REPLA SMA N TEDAV İSİ Nikotin Sakızı 2 mg ve 4 mg lık formlar Biyoyararlanımları sınırlı 2 mg lık sakız ile 0.9 mg 4 mg lık sakız ile 1.2 mg nikotin Nikotin çiğneme sırasında ağız mukozasından emilir Alkali ortamda nikotin emilimi daha iyi. Yani iyi emilim için ağzın PH ı önemli. Sakızlar bikarbonat içerir.

15 NİKOTİN REPLA SMA N TEDAV İSİ Nikotin Sakızı Amaç sigara içiminin tamamen durdurulması ve sabahtan itibaren 8-10 saat sonrasına kadar her saat düzenli olarak sakız çiğnenmesidir. Günde sakız çiğnenmesi hedeflenir. (yapılan çalışmalarda bu miktarın çok daha azının tüketildiği saptanmış) Nikotin sakızı sigara içme isteği oluştuğu zaman kullanılabilir. Günde >25 sigara= 4 mg lık sakız Günde <25 sigara= 2 mg lık sakız Kullanım: 1. gün-6. haftaya kadar 1 sakız /1-2 saat 7. hafta-10. haftaya kadar 1 sakız /2-4 saat 10. hafta-12. haftaya kadar 1 sakız /4-8 saat İlk 6 hafta günde 9 ve üstü sakız kullanımı önemli Günde en fazla 24 adet çiğnenebilir.

16 NİKOTİN REPLA SMA N TEDAV İSİ Nikotin sakız tedavisinin 8-12 hafta kullanılması yeterliyse de bazen bir yıla kadar devam eder. Nikotin Sakızı Sigarayı bu yöntemle bırakan olguların %10 unun bir yıldan daha uzun süre sakız çiğnemeye devam ettiği bildirilmiştir.

17 NİKOTİN REPLA SMA N TEDAV İSİ Nikotin Sakızı Hızlı çiğnenmesi aşırı tükürük salgısına, sindirim sistemi yan etkilerine yol açar. Yavaş çiğnenmeli. Nikotin tadını hissedene kadar sakızı 5-10 kez çiğneyip bir kaç dakika yanak mukozasında bekleterek, mukozadan emilim sağlanır. İki sakız arasında en az yarım saat ara bırakılmalıdır. Sakız yaklaşık dakika çiğnenir Çiğneme esnasında herhangi bir şey yenilip içilmemeli.

18 NİKOTİN REPLA SMA N TEDAV İSİ Nikotin Sakızı Hamilelerde C kategorisinde. Boğaz ve midede nikotin yutulmasına bağlı olarak ortaya çıkan yan etkiler olabilir; Bulantı Kusma Sindirim güçlükleri Hıçkırık

19 Nikotin Replasman Tedavisi Nikotin Dil A ltı Tableti Nikotinin 2 mg lık dilaltı tablet formu Oral mukozadan emilir. Etkinliğin iyi olabilmesi için her saat bir tablet kullanılması önerilir Tabletler 20 dakika kullanıldıktan sonra atılmalıdır Doz Günde >20 sigara için her saat 2 tablet Günde <20 sigara için her saat 1 tablet Kullanım süresi 3 ay Günde en fazla 40 tablet kullanılabilir

20 Nikotin Replasman Tedavisi Nikotin Pastilleri Doz Nikotin pastillerinin 1mg, 2 mg ve 4 mg lık formları mevcut Pastilin ağzın içinde çevirilerek yavaş yavaş çözülmesi sağlanır Pastil 30 dakikalık bir kullanımdan sonra atılmalı Hedef saatte bir pastil, günde 15 ve üstü pastil kullanılması

21

22 Sigara Bağımlılığı TANI TEDAVİ Hafif Orta Ağır Fagerstom:1 2, günde 10 sigaradan az CO: ppm Fagerstom 3 ve üstü 15 sigara ve azı/gün CO: ppm Fagerstom 5 ve üstü, sigara/ gün CO: ppm Sigara içme isteği oluştuğunda 1adet sakız çiğnenmesi Nikotin transdermal bant veya günde 12 kez sakız Nikotin transdermal bant ve Gereğinde nikotin sakızı veya nikotin nasal sprey (sigara içme isteği oluştuğunda kullanılmak üzere ) Çok Ağır Fagerstom 7 ve üstü, sigara/ gün CO> ppm Nikotin transdermal bant ve günde 12 kez sakız ve Gereğinde nikotin nasal sprey

23 BUPROPİON HCL 150 mg lık tb. 300 mg/gün 8 hafta kullanım Norepinefrin ve dopaminin sinaptik geri alınımının zayıf bir inhibitörüdür Eski bir antidepresandır. Nikotin içermeyen, ama sigara tedavisinde rehberlere girmiş ilk ilaçtır. Sigara bağımlılığındaki etkisi antidepresan etkisinden bağımsızdır. Nikotin yoksunluk belirtilerinin azalmasına neden olmaktadır. 150 mg lık tabletleri vardır 300 mg/gün, 8 hafta kullanımı önerilir Tedavinin 6 ay kadar sürdürülebileceği bildirilmektedir

24 BUPROPİON HCL 150 m g lık tb. 300 m g/gün 8 hafta kullan. (7-12 hafta) Tedaviye sigara bırakılmadan önce başlanır, İlk 3 gün 150 mg x1, 4. günden itibaren 150mg x2 (300 mg ) İki doz arası en az 8 saat olmalı Son doz akşam erken saatlerde alınmalı 7-14 gün içinde bir sürede hedef bırakma günü belirlenir. Yan etkileri: baş ağrısı uykusuzluk (% 35-40) ağız kuruluğu ( % 10) Günlük dozun yarıya inmesi gereken durumlar Ağır karaciğer ve böbrek yetmezliği 65 yaş üzeri hastalar Ağırlığı 45 kg ın altında olan hastalar

25 BUPROPİON HCL Kontrendikasyonlar Aktif ya da geçirilmiş epilepsi anamnezi Konvulsiyon eşiğini düşüren ilaç kullanım öyküsü Nöroleptik ya da alkol gibi epilepsi eşiğini düşüren ilaç kullanımı Santral Sinir Sistemi travma veya cerrahisi sonrası (1 saat ve üzeri bilinç kaybı) Bilinç kaybı ile giden kafa travması öyküsü. Monoaminooksidaz inhibitörleri ile birlikte kullanım Anorexia nervosa, bulimia Hamilelerde B kategorisinde.

26 BUPROPİON HCL İlaç Etkileşim leri Antidepresanlar (imipramin,paroxetine) Betablokerler (metoprolol) Tip 1c antiaritmikler (propafenon,flekanid) Antipsikotik (risperidon,thioridazin) Hipoglisemik ajanlar ve insülin Teofilin Sistemik steroidler

27 VA RENİKLİN 12 haftalık tedavi 1-3 gün: 0.5 mg tb 4 gün: 2 x 0.5 mg tb 1-12 hf: 2 x 1 mg tb Vareniklin α4, β2 subüniteleri içeren nöronal nikotinik reseptörlerin parsiyel agonisti. α4,β2 subüniteleri reseptörleri uyararak nikotinik agonist etkileri ile nucleus accumbensden dopamin salınımını sağlar. Nucleus accumbensden dopamin salınımı nikotin kadar güçlü değil (etkisinin %32-45 kadar) Dopamin sürekli orta dozda salınır Yoğun sigara içme isteği ve yoksunluk semptomlarının ortaya çıkmasını engeller Vareniklin kullanırken nikotin alınsa bile dopamin salınımında artış olmaz (antagonist etki)

28 Nikotinin Merkezi Sinir Sisteminde Etki Mekanizması b2 b2 a4 b2 a4 α4β2 Nikotinik Reseptör 1. Jarvis MJ. BMJ 2004; 328: Dani JA, Harris RA. Nature Neuroscience 2005; 8: Coe JW. J Med Chem 2005; 48:

29 VA RENİKLİN Yan etkiler En sık görülen yan etki bulantıdır. Çözüm? Görme bozukluğu ve dikkat eksikliği yapabildiği bildirilmiştir. Bu nedenle uzun süre araç kullananlarda, pilotlarda, hava trafik kontrolü yapanlarda kullanılmamalıdır. Duygudurum değişiklikleri (Depresyon, intihar düşünceleri)??

30

31 Bupropion/Plasebo

32 Nikotin Sakızı/Plasebo

33 Nikotin Bantı/ Plasebo

34 Vareniklin/Plasebo

35 Vareniklin/Bupropion