ISL303 FİNANSAL YÖNETİM I

Transkript

1 4. HAFTA ISL303 FİNANSAL YÖNETİM I Yrd. Doç. Dr. Muhammet Belen mbelen@karabuk.edu.tr

2 BÖLÜM 4 FİNANSAL PLANLAMA 1. Uzun vadeli finansal planlama 2. Kısa vadeli finansal planlama

3 1. UZUN DÖNEM FİNANSAL PLANLAMA (Proforma Bilanço ve Gelir Tablolarının Hazırlanarak Dışsal Fon İhtiyacının Belirlenmesi

4 Sorular? Kardemir in finans müdürüsünüz. Yönetim kurulu sizden gelecek yıl için şirket finansal planlarını istedi: Ne yapmanız gerekiyor? Gelecek yıl finansman ihtiyacı var mı yok mu? Nasıl tespit edeceksiniz? Varsa ne kadar? Varsa bu ihtiyacı nasıl karşılayacaksınız? Otofinansman? Borç? Yeni hisse senedi ihracı? veya bunların bir karışımı? Dışsal fon ihtiyacı nedir? Nasıl tespit edersiniz? Dışsal fon ihtiyacını yönetime nasıl raporlayacaksınız? Finansal Planlama = Proforma (tahmini) Mali Tablolar hazırlayarak. 4

5 Finansal Planlama Finansal planlama geleceği tahmin ederek bugünden işletmenin yatırım ve finansman ihtiyacını belirlemek demektir. Yatırım kararının alınması ile yatırımların tamamlanması arasında uzun bir süreç vardır. Dolayısıyla işletmeler ne kadar yatırım yapması gerektiğini ve bu yatırımlar için ne kadarlık finansmana ihtiyaç duyacağını önceden öngörerek (finansal planlama) hareket ederler. 5

6 Finansal Planlama Genel olarak ekonomiler büyüdükçe işletmeler de büyürler. İşletmenin büyümesi demek satışların büyümesi demektir. İşletmelerin daha fazla satış yapabilmesi için daha fazla üretim yapması, daha fazla üretim yapabilmesi için de mevcut üretim kapasitesini artırmaları gereklidir. Yani yatırım yapması, yeni varlıklar alması gereklidir. İşletmeler büyürken kendi yarattığı fonlar (dağıtılmayan kar) genellikle yeterli gelmez ve dış finansmana ihtiyaç duyarlar. 6

7 Finansal Planlama Aşamaları: a) Başlangıç: Satışların tahmini b) Proforma Gelir Tablosunun hazırlanması c) Proforma Bilançonun hazırlanması d) Dışsal Fon İhtiyacı/Fazlasının Tespiti (dış finansman ihtiyacının belirlenmesi) 7

8 Finansal Planlama Proforma bilanço ve gelir tablosu hazırlanırken aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: 1. Satışların yüzdesi yöntemi 2. Oranlar Yöntemi 3. Regresyon Yöntemi En çok kullanılan yöntem satışların yüzdesi yöntemidir. 8

9 1. Satışların Yüzdesi Yöntemi ile Finansal Planlama Satışların yüzdesi yönteminde bilanço ve gelir tablosu kalemleri belirlenirken, bu kalemler önceki yıllarda satışların yüzde kaçıysa sonraki yıllarda da aynı orana sahip olacağı kabul edilir. Örneğin, 2012 yılında satışlar 200 milyon iken, SMM 150 milyon ve alacaklarımız 20 milyondur. Dikkat ederseniz SMM satışların %75 ine ve alacaklar satışların %10 una eşittir. Şimdi 2013 yılı için satışlarımızın 240 milyon olacağını tahmin edelim. SMM satışların %75 i olduğuna göre 240*0,75=180 milyon ve alacaklar satışların %10 u olduğuna göre 24 milyon TL olacaktır. Pratik yol: satışlardaki artışa paralel bu kalemler de aynı oranda artırılır. Yukarıda satışların 200 milyondan 240 milyona çıkacağını tahmin etmiştik. Yani %20 artacak. SMM 2012 de 150 milyon idi, %20 artırırsak 180 milyon eder. Sonuç aynı. Alacaklar 20 milyon idi, %20 artırırsak 24 milyon eder. Sonuç aynı. Uyarı: her kalem satışlara paralel değişmez. İlerde açıklanacak. 9

10 1. Satışların Yüzdesi Yöntemi ile Aşamaları: Finansal Planlama a) Başlangıç: Satışların tahmini b) Proforma Gelir Tablosunun hazırlanması c) Proforma Bilançonun hazırlanması d) Dışsal Fon İhtiyacı/Fazlasının Tespiti (dış finansman ihtiyacının belirlenmesi) 10

11 a) Satışların Tahmini İşletmelerin gelecek öngörüleri ne kadar başarılı ise o kadar başarılı olurlar. Satışların doğruya yakın tahmini finansal planlamanın en önemli adımlarından biridir. Satışların doğru tahmin edilememesi gereğinden fazla veya eksik yatırım yapılmasına (fazla veya az varlık alımına) neden olur. Fazla yatırım gereksiz maliyetlere katlanılması sonucunu doğurur. Eksik yatırım ise müşteri kaybına yol açar. 11

12 a) Satışların tahmini Satışların tahmininde çok sayıda yöntem vardır. Örneğin uygun bir başlangıç dönemi alınarak aritmetik ortalama büyüme oranı hesaplanabilir: Yıllar satışlar (milyon TL) büyüme ,04 aritmetik ,03077 ortalama , büyüme , , , , , , ,

13 a) Satışların tahmini Birkaç yıllık tahminler yapılacaksa uygun bir başlangıç dönemi alınarak geometrik ortalama büyüme oranı hesaplanabilir: Yıllar satışlar (milyon TL) büyüme ,04 geometrik ,03077 ortalama , büyüme , , , , , , ,

14 Satışlar a) Satışların Tahmini Ör: zamanın bir fonksiyonu olarak regresyon yöntemi ile tahmin yapılabilir Yıllar Satışlar 0 102, , , , , , , , , , , , Satışların Tahmini y = ,90x , Gelişmiş regresyon modelleri de kurulabilir: ekonomik büyüme, sektördeki büyüme, rekabet koşulları vb. değişkenlerle. Zaman serisi analizleri ile tahminler yapılabilir. Yıllar 14

15 b) Proforma (Tahmini) Gelir Tablosunun Hazırlanması Gelecek yıl için satışların büyümesi tahmin edildikten sonra ilk olarak PROFORMA GELİR TABLOSU hazırlanır. İlk olarak Proforma Gelir Tablosunun hazırlanmasının nedeni şirketin dış finansmana ihtiyaç duymadan yatırımlarının ne kadarını otofinansman ile karşılayabileceğini belirlemektir. Diğer bir ifadeyle şirketin ne kadar kar edeceğini ve bu karın ne kadarını şirkette bırakacağını belirlemektir (dağıtılmayan karlar). 15

16 b) Proforma (Tahmini) Gelir Tablosunun Hazırlanması Şirketler hızlı büyürken kendi yarattığı kaynaklar yeterli gelmez. Büyük oranda ilave dışsal finansmana ihtiyaca duyarlar. İlave (Dışsal) Fon İhtiyacı: Borçlanma veya yeni hisse senedi satımı yoluyla firma dışından sağlanmak zorunda olunan fonlar. Örneğin Microsoft hızlı büyürken çok büyük oranda dışsal finansmana ihtiyaç duymuştur. Günümüzde ise şirketin büyüme oranı düştüğünden kendi yarattığı fonlar yeterli gelmekte ve hatta çok büyük tutarlarda nakit tutmaktadır. Not: bu durum şirketin borç kullanmadığı veya borçlarını ödediği anlamına gelmez. 16

17 c) Proforma Bilançonun Hazırlanması Daha önce de bahsedildiği gibi, daha yüksek satış yapabilmek için yatırım yapılması zorunludur. Yatırım demek varlık alımı demektir. Diğer bir ifadeyle bilançonun aktif tarafının büyümesi demektir. Bilançonun aktif tarafı genel olarak satışlardaki artışa paralel büyür. Bilançonun pasif tarafındaki, kendiliğinden yaratılan kaynaklar olarak adlandırılan kalemler de satışlara paralel büyür. Fakat: finansmana ilişkin karar gerektiren kalemler ise aynen tutulur. 17

18 c) Proforma Bilançonun Hazırlanması Satışlara bağlı olarak aynı oranda değişen kalemler Aktif Kalemleri: Hazır değerler Alacaklar Maddi duran varlıklar (Tam kapasitede ise ve bölünebilir varsayımıyla) Pasif Kalemleri: (kendiliğinden yaratılan kaynaklar) Ticari borçlar Ödenecek Giderler Ödenecek vergi ve prim borçları Satışlara bağlı olarak değişmeyen kalemler Aktif: İştirakler Pasif: Kısa vadeli banka borçları, uzun vadeli banka borçları, tahviller, ödenmiş sermaye. 18

19 d) İlave (Dışsal) Fon ihtiyacının Belirlenmesi Proforma bilanço hazırlandıktan sonra şöyle bir durumla karşılaşılır: Büyüyen işletmeler daha fazla yatırım yapmak zorunda olduklarından ve bu yatırımları yapabilmek için gerekli finansmanı otofinansman ile karşılayamadıklarından proforma bilançonun aktif tarafı pasif tarafına göre daha büyük çıkar. Bu fark işletmenin gelecek yıl için dışsal finansman ihtiyacıdır. 19

20 d) İlave (Dışsal) Fon ihtiyacının Belirlenmesi Bilançonun eşit olabilmesi için ya yatırımdan vazgeçeceksiniz, ya kar dağıtım politikasını değiştireceksiniz ki yeterli gelmeyebilir, ya da dışsal finansmana başvuracaksınız. Dışsal Finansman: Yani ilave borç veya bedelli sermaye artırımı (hisse senedi ihracı). 20

21 Yapılan Tahminlerin Analizi Proforma finansal tablolar neticesinde oluşan oranlar finansal hedeflerle uyumlu mu? Sektör ortalamalarıyla karşılaştırıldığında ne durumda? Neler Yapılabilir? Bazı faaliyetlerden çekilebilir (varlık satışı) Kredi politikası değiştirilebilir Stoklar daha iyi yönetilebilir 21

22 Diğer Hususlar Fazla Kapasite Tam kapasitede satışlar: mevcut satışlar/kapasite kullanım oranı Örn: mevcut satışları TL, ve kapasite kullanım oranı 0,80 ise, firmanın tam kapasite satışları TL dir. İlave fon ihtiyacını düşürür. Ölçek ekonomileri: SMM yi düşürür. Lumpy Assets: kapasite artışları küçük küçük değil blok halinde gerçekleştirilebilir. Örn. yeni yüksek fırın. 22

23 Örnek: Satışların Yüzdesi Yöntemi ile proforma finansal tabloların hazırlanması Örnek: Aşağıda AXB Şirketinin 2012 yılına ait bilanço ve gelir tabloları verilmiştir. Şirketin satışlarının gelecek yıl % 25 artacağı tahmin edilmektedir. Şirketin kar dağıtım oranı %40 tır. Şirketin net kar marjı: %10 dur İstenen: Satışların yüzdesi yöntemi ile şirketin 2013 yılına ait proforma finansal tablolarını hazırlayınız ve dışsal finansman ihtiyacı olup olmadığını belirleyiniz. 23

24 Örn: AXB Şirketi proforma gelir tablosu GELİR TABLOSU Gerçekleşen Proforma Satışlar Net Kar (Net karjı*satışlar) Dağıtılan kar payı Kar dağ.or.*net kar Birikmiş karlara ilave

25 Örnek: AXB şirketi proforma bilanço BİLANÇO Gerçekleşen Proforma Gerçekleşen Proforma 2011 % % 2012 VARLIKLAR KAYNAKLAR Hazır Değerler 7.000,00 8,75% 8.750,00 Satıcı kredileri 6.000,00 7,50% 7.500,00 Alacaklar ,00 12,50% ,00 Banka kredileri 8.000, ,00 Stoklar ,00 17,50% ,00 Ödenecek vergi, resim ve primler 2.000,00 2,50% 2.500,00 Dönen Varlıklar , ,00 Ödenecek giderler 1.000,00 1,25% 1.250,00 Maddi Duran V(net) ,00 37,50% ,00 Kısa Vadeli Borçlar toplamı , ,00 Duran Varlıklar , ,00 Uzun vadeli banka kredileri , ,00 Tahviller 4.000, ,00 Uzun vadeli borçlar toplamı , ,00 Ödenmiş sermaye , ,00 Bieikmiş Kar , ,00 Toplam özsermaye , ,00 TOPLAM VARLIKLAR ,25% ,00 TOPLAM KAYNAKLAR , ,00 Dışsal Fon İhtiyacı 7.000,00 25

26 2) Oranlar yoluyla proforma bilanço hazırlanması Siz çözün: ABC işletmesinin faaliyet gösterdiği sektöre ilişkin standart finansal oranlar aşağıdaki gibidir: Cari oran: 2 Aktif devir hızı: 1,5 MDV devir hızı: 4 Brüt Kar marjı: %50 (FVÖK/Satışlar) Stokta bekleme süresi: 90 gün Alacak devir hızı: 4 Borç/T.aktif: %60 Satışları %80 ni kredili yapılmaktadır. İşletmenin 2012 yılı satış tahmini TL olduğuna göre 2012 yılı proforma bilançosunu sonraki sayfadaki formata göre oluşturunuz. 26

27 Örnek: ABC İşletmesinin Oranlar yoluyla proforma bilançosunun hazırlanması Dönen Varlıklar xxx xxx Kısa Vadeli Borçlar Hazır Değerler xxx xxx Uzun Vadeli Borçlar Alacaklar xxx xxx TOPLAM BORÇLAR Stoklar xxx xxx Özsermaye Duran Varlıklar xxx TOPLAM AKTİF xxx xxx TOPLAM PASİT 27

28 alacaklar 3) Regresyon yöntemi ile proforma bilanço hazırlanması yıllar satışlar alacaklar ,087 9, ,562 11, ,254 12, ,654 14, ,234 14, ,879 16, ,023 16, ,098 18, ,476 21, ,324 25, ,767 27, ,645 30, Alacakların tahmini y = 0,1633x ,1 alacaklar Öngörülen alacaklar Doğrusal (Öngörülen alacaklar) satışlar 28

29 2. KISA VADELİ FİNANSAL PLANLAMA (Nakit Bütçesi Hazırlayarak İşletmenin Günlük, Haftalık veya Aylık Nakit İhtiyaç veya Fazlasının Belirlenmesi)

30 Kısa Vadeli Finansal Planlama: Nakit Bütçesi Nakit bütçesi, dönemler itibariyle ve kümülatif olarak, tahmini para mevcudunu, tahmini nakit açığı ve veya fazlasını, nakit açığı varsa ek finansmanın zamanlamasını ve nasıl sağlanacağını ortaya koyması açısından önemli veriler sunmaktadır. Nakit bütçesi hazırlanırken, her gelirin nakit girişi sağlamadığı, her giderin de nakit çıkışı gerektirmediği dikkate alınarak, doğrudan nakit akımları tahmin edilmelidir. 30

31 Örnek: Atılım A.Ş. ATILIM A.Ş. Atılım A.Ş. ye ait aşağıdaki bilgilerin yardımıyla, 2011 yılı ikinci yarısına ait aylık nakit bütçesini hazırlayınız. Şirketin aylar itibariyle satış tahminleri şöyledir: (bin TL) Mayıs Haziran Tammuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Şirketin tahsilatlarıyla ilgili bilgiler: Satışların %20 si satışların yapıldığı ay içinde tahsil edilmektedir ve %2 ıskontodan yararlanmaktadırlar. Satışların %70 i satışların yapıldığı ayı takip eden ayda tahsil ediliyor. Satışların %10 u ise satışların yapıldığı ayı takip eden ikinci ayda tahsil edilmektedir. Alımlar Firma her ay, bir ay sonraki satışların %70 i değerinde hammadde ve malzeme satın almaktadır. Alımlara ait ödemeler bir ay sonra yapılmaktadır. Diğer ödemeler: Şirketin yılın ikinci yarısına ait tahmini diğer ödemeleri aşağıdaki gibidir. Minimum Kasa: Tammuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Vergi Sabit Varlık Yatırımı 100 Kira Ücret ve Maaşlar Diğer Giderler Şirketin tutmak istediği minimum kasa miktarı 10 bin TL dır. 1 Temmuz itibariyle şirketin kasasında 15 bin TL nakdi olacağı tahmin edilmiştir. 31

32 Örnek: Atılım A.Ş. ATILIM A.Ş. NAKİT BÜTÇESİ (BİN TL) Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık (1) Satışlar (2) Alımlar (0.7* Bir sonraki ay satışları) NAKİT GİRİŞLERİ (3) Bu ayki satış.tahs.(0.2*0.98*bu ayki satış) (4) Bir önceki ay satışlarından tahsilat (0.7*Bir önceki ay sat.) (5) İki ay önceki satışlardan tahsilat (0.1*İki ay önceki satış.) (6) NAKİT GİRİŞLERİ TOPLAMI NAKİT ÇIKIŞLARI (7) Alımlara ait ödemeler (bir ay sonra) (8) Personel Ücretleri (9) Kiralar (10) Diğer Giderler (11) Vergi (12) Sabit Varlık Alımı 100 (13) NAKİT ÇIKIŞLARI TOPLAMI (14) NET NAKİT AKIŞI (NGT-NGÇ) (15) Dönem Başı Kasa (16) Dönem Sonu Kasa (17) Minimum Kasa (18) Kümülatif Nakit Fazlası/Açığı

33 Kaynakça Finansal Yönetim, Ercan, M. Kamil ve Ünsal Ban, 6. Baskı, Gazi Kitabevi, Corporate Finance, Ross, Westerfield and Jaffe, 8th Ed. McGraw-Hill Irwin,

34 Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 34