HASTA HAKLARININ UYGULANMASI. Öğr. Gör. Hüseyin ARI

Transkript

1 HASTA HAKLARININ UYGULANMASI

2 Hasta Haklarının Uygulanmasının Önemi Daha önceki derslerimizde gördüğümüz üzere insanlara hasta olmalarından kaynaklı hasta hakları verilmiştir. Bu hasta haklarının ontolojik olarak var olması veya hukuki metin ve sözleşmelerde geçiyor olması hasta hakları pratikte kendi kendine uygulanmasını sağlayamamaktadır. Bu nedenle yine çeşitli mevzuat hükümleri oluşturularak pratikte hasta haklarının nasıl uygulanıp gözetileceği konusu ele alınmak zorunlu hale gelmektedir. Bu şekilde hasta haklarının yerine getirilip getirilmediği belirlemek, dahası yerine getirilmesine engel olan koşulların daha oluşmadan ortadan kaldırılması açısından önemlidir. Şunu biliyoruz ki pratikte bilgi asimetri hasta aleyhinedir ve hasta daha çok edilgendir. İşte bu nokta hasta haklarının realize edilmesi, hastanın almış olduğu sağlık hizmetine ilişkin hemen hemen her sürece dahil olmasına imkan sağlayacağı kabul edilmelidir. 2

3 Hasta Haklarının Uygulanması Hasta haklarından hastaların faydalanabilmeleri için Sağlık Bakanlığı iki temel yasal düzenleme yapmıştır. Bunlar; Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge Hasta Hakları Uygulama Genelgesi 3

4 Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge ve Genelge Kapsamında Yönergenin Amacı: sağlık tesislerinde yaşanan, hasta hakları ihlalleri ile bunlara bağlı ortaya çıkan sorunların önlenmesi, sağlık hizmetlerinin kalitesinin arttırılması, sağlık hizmetlerinin insan onuruna yakışır biçimde sunulmasa ile hastaların hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yolların fiilen kullanabilmesine dair esas ve usulleri belirlemektir. Bu yönerge Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesislerini kapsar. Sağlık Bakanlığı hasta haklarının gözetimi amacıyla Hasta Hakları Birimi kurmaktadır. 4

5 Hasta Hakları Birimi Sisteminin Örgüt Şeması 5

6 Örnek Hasta Hakları Birimi 6

7 Bakanlık Hasta Hakları Biriminin Görevleri a) Hasta hakları uygulamalarına yönelik proje çalışmaları yapmak b) Hasta hakları ihlallerinin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmak c) Sağlık tesisleride Hasta Hakları Birimleri (HHB) ve Hasta Hakları Kurulları (HHK) oluşturmak. d) HKB de çalışacak personellerin eğitim almalarını sağlamak e) Hasta haklarına ilişkin doğrudan müracaat edenlerle ilk görüşmeyi yapmak f) HHB ve HHK lar ve Bakanlık arasında gerekli koordinasyonu sağlamak g) Hasta haklarının neler olduğuna dair standart oluşturmak h) Hasta haklarına ilişkin aylık-yıllık istatistikler ve raporlar oluşturmak 7

8 Hastane Hasta Hakları Kurulu Hasta hakları ihlallerine ilişkin kendisine ulaşan başvuruları incelemek, değerlendirmek ve sonuçlandırmak amacıyla kurulurlar. Hastanede hasta hakları uygulamalarını geliştirmek için başhekime önerilerde bulunmak amacıyla kurulurlar. Kurulun içerisinde Sosyal Hizmet Uzmanı veya Psikolog ve Hasta Hakları konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu temsilcisi yer alır. Hastane Hasta hakları birimine gelen şikayetler 1 gün içerisinde kurul üyelerine şikayet konular ve raporlar dağıtılır. 8

9 Hastane Hasta Hakları Kurulu Üyeleri Hasta Hakları Kurul Başkanı Hasta Hakları Birim Sorumlusu Hakkında başvuru yapılan personelin birim sorumlusu Hasta Hakları konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu temsilcisi Hastanın avukatı (varsa) 9

10 Hasta Hakları Kurulu Karar Formu 10

11 Hasta Hakları Kurulu Öneri Formu 11

12 Hasta Hakları Birimi Hasta hakları uygulamalarına ilişin sağlık tesislerinden gelecek şikayetleri almak, değerlendirmek ve çözüm önerileri üretmek üzere Hasta Hakları Birimleri oluşturulur. Başta psikiyatri hastaları ve özürlüler olmak üzere tüm hastaların savunuculuğunu yapmak. Hasta hakları merkez birimi tarafından hazırlanan anketlerin uygulatılmasını sağlamak. Hasta hakları ihlali nedeniyle başvuran hasta yada yakın ile ilk görüşmeyi yapmak. Hastane hizmetleri konusunda yapılan şikayetleri konularına göre sınıflayarak hastane yönetimine sunmak Aylık olarak çalışmalarını hasta hakları merkez birimine rapor etmek Şikayet sahibine ve şikayet edilenlere hasta haklarına ilişkin sorunların çözümünde izlenecek yolu açıklamak, ilgilileri bilgilendirmek 12

13 Hasta Hakları Biriminin İşleyişi a. Hastanın görüş veya şikayeti aynı gün alınır. Şikayet formu doldurtulur. b. Çok acil bir durum varsa çözülmesi yolunda hastane idaresi aynı gün bilgilendirilir. c. Şikayete maruz kalan hastane çalışanından 1 gün içinde bilgi istenir. Hastane çalışanı bu bilgiyi en geç 2 gün içinde cevaplandırmak zorundadır. d. Taraflar dışında bilgi alınması gereken kişiler varsa onlardan da bilgi istenir (2 gün içinde) e. Alınan tüm bilgiler ve belgeler hastane hasta hakları kuruluna dosya oluşturularak 3. günün sonunda dağıtılır. f. Kurul haftada bir toplanarak (kurulun kendisinin belirleyeceği gün ve saat) dosyaları değerlendirir oy çokluğu ile karar verir (en geç 11 gün içinde). g. Karar hasta hakları birimine bildirilir. Hasta hakları birimi raporları arşivler. h. Şikayetten sonra en geç 15 gün içinde, Sonuçtan taraflar haberdar edilir. 13

14 Hasta Hakları İletişim Birimi Birime doğrudan yapılan başvuruları HBBS'ye kaydeder. Doğrudan yapılan ve internet yoluyla HBBS'ye ulaşan başvuruları yerinde çözmeye çalışır. Başvuru alındığında, durum acil ise aynı gün yönetimi bilgilendirir. Hasta Başvuru Bildirim Sistemi Yerinde çözülemeyen başvurularda, başvuru yapılan çalışan hakkında, sağlık tesisi yöneticisi askeri hastane başhekimi/mesul müdürü veya yetki devredilen yönetici imzasıyla bilgi ister ve cevabını takip eder. 14

15 Hasta Hakları İletişim Birimi Yerinde çözülemeyen başvurularda, edindiği bilgi ve belgeleri tarayıcı vasıtasıyla HBBS üzerinden hasta hakları kuruluna intikal ettirir. HBBS'ye teknik olarak yüklenemeyen belge ve dokümanları, resmi yazı ekinde hasta hakları kuruluna ulaştırır. HBBS'ye yüklü belgelerin asıllarını birimde arşivler. Kurul kararının sonucunu ilgililere bildirir. Kurumundaki eğitim programlarını hazırlar, organize eder ve yürütür. Görevi ile ilgili mevzuatı takip eder ve değişiklikleri duyurur. 15

16 Hasta Hakları Başvuru Formu 16

17 Hasta Hakları Başvuru Formu (İnternet) 17

18 Bilgi İsteme Formu 18

19 Yerinde Çözülen Hasta Hakları Sorunlarının Kaydedildiği Defter 19

20 Hasta Hakları Panoları Oluşturulması Hastaların; hakların kullanmayı kolaylaştıracak bilgiye, dokümana ve tavsiyelere kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak tedbirler İl Sağlık Müdürlüklerince alınacaktır. Sağlık tesislerinde hasta haklarına ilişkin uygulamalar duyurmak üzere hastalar tarafından kolaylıkla görülebilen yerlerde, yatan hasta katlarında panolar oluşturulacaktır. Ayrıca hastaların kolaylıkla ulaşabilecekleri, temin edebilecekleri şekilde hasta haklarına ilişkin kitapçık, eğitici broşürler, afişler vb. bulundurulacaktır. Şikayet ve bilgilendirme için oluşturulacak olan kitapçık, afiş ve broşürlerde yetkilinin isim, telefon veya elektronik haberleşme araçlarına ilişkin bilgilere yer verilecektir. 20

21 Belge Alma Hakkının Yerine Getirilmesi Sağlık kurum ve kuruluşlarından hizmet alan hastanın kendisi ile ilgili uygulama süreçlerindeki her türlü kayıt ve belge üzerinde kesin bir mülkiyet hakkı bulunduğundan istediği zaman ancak kopya maliyetini ödemek kaydıyla örneğini alabilir. Çoğaltılma olanağı bulunmayan kayıt ve belgenin (röntgen filmi, MR kayda v.s. gibi) hizmet sunumunun her ne sebeple olursa olsun sona ermesi ile birlikte hizmeti alanının talebi ile imza karşılığı teslim edilir. Bu belgelerin hizmeti alan hastanın doğrudan yarar dışındaki bir amaçla kullanımı ancak mülkiyet sahibi olan hastanın doğrudan veya dolaylı olarak zararı söz konusu olmadığı koşulda kişinin rızasıyla söz konusu olabilir. 21

22 Hasta Hakları Hakkında Eğitim Hasta Hakları Şikayet Birimlerince Liselerde eğitim gören çocukların hasta hakları konusunda bilgilendirilmesi amacıyla sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparak eğitim toplantıları düzenleyeceklerdir. Tüm sağlık personeli, meslek odaları ile yapılacak işbirliği ile hasta hakları konusunda periyodik eğitimlerden geçirilecektir. Bölgesel olarak gerçekleştirilecek olan bu eğitimlerde uygulamadaki aksaklıklar, uygulamada sık karşılaşılan ancak fazla bilinmeyen mevzuatlar ve ortaya yeni yaklaşımlar katılımcılara anlatılacaktır. Eğitim ve Araştırma hastanelerinde tüm asistan doktorların eğitimlerinde hasta hakları, hasta ilişkileri eğitim müfredatında yer alacaktır. Bu eğitim; meslek odası ya da Hasta Hakları Biriminin belirleyeceği isimler tarafından verilir. 22

23 Bilgi Verme Sağlık tesislerinde sağlık hizmetlerinin sunulması sorasında meydana gelebilecek her türlü aksama ve gecikme durumunda muhatap sağlık personeli tarafından sorunun ne olduğu ve hastaların bekleyip beklemeyeceklerine ilişkin açıklama yapılacaktır. Açıklamada, hastaların ne yapmaları gerektiği, randevu durumları, nasıl bilgi alabilecekleri gibi konulara yer verilerek karmaşaya fırsat verilmeyecektir. Açıklama sonrasında müdahale eden hastalar karşılık verilmeden isterlerse Hasta Hakları Şikayet Birimine müracaat edebilecekleri belirtilecektir. 23

24 Hastanın Tıbbi Müdahale Öncesi Bilgilendirilmesi ve Onayının Alınması Hastalara, herhangi bir tıbbi müdahale öncesinde muhatap sağlık personeli tarafından tıbbi müdahale hakkında (süresi, komplikasyonların neler olabileceği, müdahale sonrasında hastanın yaşayabilecekleri vb.) anlaşılır ifadelerle açıklama yapılır ve onayı alınır. 24

25 Hasta Hakları Sorumluluğu Sağlık kurum ve kuruşlarında sağlık hizmetlerine ulaşma ve kullanma hakkının engellenmesi durumunda sorumlu, kuruluş veya kurumun Baştabibidir. 25

26 Kimlik Takma Sağlık hizmeti veren tüm sağlık personeli, hizmet ilişkisi içinde bulundukları herkesin görebileceği şekilde ad, görev ve unvanlarını içeren bir kimlik tanıtma belgesini iş sorasında kullandıkları giysi üzerine takmakla yükümlüdürler. 26

27 Dinlenme Odaları Hastaların, sağlık kurum ve kuruluşlarında sağlık hizmetlerinden yararlanmaları sonrasında hizmet sunulan her yerde oturarak beklemeleri sağlanır. Sağlık hizmetlerinden yararlanma sorasında hastaların veya yakınlarının beklemeleri gerekiyorsa mutlaka uygun ve rahat edilebilecek şekilde dinlenme odaları oluşturulur. 27

28 Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 28