Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute

Transkript

1 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE ISSN: DERGİMİZ DergiPark AKADEMİK Tübitak DergiPark akademik TARAFINDAN TARANMAKTADIR ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİDİR YIL/YEAR: 2017 SAYI/NUMBER: 36

2 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute Hakemli Dergi, Yıl 2017 Sayı:36 Peer-Reviewed Journal, Year:2017 Issue: 36 VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE Sahibi/Owner Sosyal Bilimler Enstitüsü Adına Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Editörler/Editors Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Öğr. Gör. Kemal TEMİZER Tercüme ve Dil Editörleri/Translation and Language Editors Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR (Arapça) Doç. Dr. Cavid QASIMOV (Rusça) Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ (İngilizce) Yrd. Doç. Dr. Süleyman ERATALAY (Almanca) Yrd. Doç. Dr. Mustafa SOLMAZ (Fransızca) Yayın Kurulu/Editorial Board Prof. Dr. Abed Elrahim Azzam Mohammad MARASHDEH, Jadara Üniversitesi, Ürdün Prof. Dr. Ali J. Al-ALLAQ, el-ain Üniversitesi, Birleşik Arap Emirlikleri Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA- Russian Academy of Sciences- Rusya Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ-Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bayram KODAMAN-Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Faruq MAWASİ, Al Qasimi Academy, Filistin. Prof. Dr. Ivan BALTA-University of Osije- Hırvatistan Prof. Dr. Hasan ÇİÇEK- Prof. Dr. Medhat Saad Mohamed ELGAYAAR, Zagazig Üniversitesi, Mısır Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR- Prof. Dr. Munjid Mustafa BAHJAT, International Islamic University, Malaysia. Prof. Dr. Necmettin ALKAN-Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ-Balkan Tarihi Araştırmaları Merkezi-Kosova Prof. Dr. Öztürk EMİROĞLU-Varşova Yunus Emre Enstitüsü-Polonya Prof. Dr. Recai KARAHAN, Prof. Dr. Salim CÖHCE İnönü Üniversitesi Prof. Dr. Samı Alı JABBAR, Basra Üniversitesi-Irak Prof. Dr. Serbo RASTODER-University of Montenegro-Karadağ Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV-Sincan Pedagoji Üniversitesi-Çin Doç. Dr. Bekir KOÇLAR- Doç. Dr. Tamer BALCI - The University of Texas-ABD Doç. Dr. Vitaliy POZNAHİREV, Russian Academy of Sciences- Rusya Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul ÇAVDAR, Dr. Salih Ahmad ABDULVEHHAB-Ezher Üniversitesi-Mısır

3 Danışma Kurulu/Advisory Board Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA Prof. Dr. Ali Fuat DOĞU Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ Prof. Dr. Bayram KODAMAN Prof. Dr. S. Cem ŞAKTANLI Prof. Dr. Cesur PEVLEVAN Prof. Dr. Hasan BABACAN Prof. Dr. Ivan BALTA Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Necdet HAYTA Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ Prof. Dr. Rafet ÇAVUŞOĞLU Prof. Dr. Reha SAYDAN Prof. Dr. Salim CÖHCE Prof. Dr. Serbo RASTODER Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. A. Menaf TURAN Doç. Dr. B. Cercis TANRITANIR Doç. Dr. Ferit İZCİ Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Suvat PARİN Doç. Dr. Tamer BALCI Doç. Dr. Tuncay ÖĞÜN Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Sekreterya/Secretary Ahmet KÖKLÜ Murat ÇABAZ Dizgi-Baskı/Print-Compasition Baranoğlu Ofset Matbaacılık: (0432) VAN Yazışma Adresi/Correspondence Address Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Sosyal Bilimler Enstitüsü/VAN Tel: /2002- Fax: İleti Adresi: Baskı Yılı/Date of Publication 2017

4 İÇİNDEKİLER / CONTENTS ARKEOLOJİ/ARCHAEOLOGY Arş. Gör. Dr. Sabahattin ERDOĞAN Minua (Şamram) Kanalı ve Tariria Bahçesi İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme An Evaluation on the Relationship Between Minua (şamram) Canal and Tariria Garden 11 DİL VE EDEBİYAT/LANGUAGE AND LITERATURE Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Iris Murdoch'ın Kesik Bir Baş'ında ve Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar'ında Yanılsama Illusion in Iris Murdoch's a Severed Head and Oguz Atay's Tutunamayanlar 25 Yrd. Doç. Dr. Metin EREN Van Gölü Havzası Masallarının Estetik Biçimlenmesinde Kalıp, Tekrar ve Anlatıcı Formula, Repetition and Narrator In Aesthetics Forming of Van Lake Basin Folk Tales 33 Yrd. Doç. Dr. Soner İŞİMTEKİN Furûğ Ferruhzâd ve Sylvia Plath'ın Şiirlerinde Kullanılan Esenliksiz Kelimeler Üzerine On Dysphoric Words Used by Forugh Farrokhzad and Sylvia Plath in Their Poems 55 FELSEFE/ PHILOSOPHY Prof. Dr. Hasan ÇİÇEK Milliyetçilik Karşıtı Söylem: Mevlana ve Habermas Discourse Against Nationalism: Rumi and Habermas 77 İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER/ ECONOMIC AND ADMINISTRATIVE SCIENCES Doç. Dr. M. Akif ARVAS Arş. Gör. Mustafa TORUSDAĞ Causality Relationship Between Imports, Exports and Economic Growth: An Evaluation in Terms of Turkey and Five European Countries 89 Öğr. Üyesi Serpil SEVİMLİ DENİZ Doç. Dr. H. Eray ÇELİK Trb2 Bölgesinde Kümelenme Potansiyeli Olan Sektörlerin Belirlenmesi Determination of Sectors Which Clustered Potential in Trb2 Region 109 Öğr. Gör. Ayhan CESUR Öğr. Gör. Mehmet Sadık ÇOBAN Gerilla Pazarlama Guerrilla Marketing 119 İLAHİYAT / TEOLOGIE Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR Modern Arap Romanında Türkiye İmajı: Subhi Fehmavi Örneği The Image of Turkey in Modern Arab Novel: Suphi Fehmavi Example 133

5 Yrd. Doç. Dr. Mahmut DÜNDAR Eyyubi Dönemi Mısır Medreseleri Egyptian Madrasas in Ayyubid Era Egyptian Madrasas in Ayyubid Era 145 SANAT TARİH/ HISTORY ART Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇALIŞ Alanya Atatürk Evi ve Müzesi'nde Sergilenen Bir Grup Madeni Takı A Group of Metal Jewellery Displayed in Alanya Atatürk House and Museum 177 Yrd. Doç. Dr. Oktay BAŞAK Öğr. Gör. Ahmet BODAKÇİ Mardin Mezar Taşlarından Lahit Formunda İki Örnek Two Samples in Sarcophagus Form from Mardin Gravestones 195 SOSYOLOJİ/ SOCIOLOGY Yrd. Doç. Dr. Mustafa GÜNERİGÖK Geç Modern Çağda Dinsel Bireycilik ve Kimlik Religious Individualism and Identity in the Late Modern Age 225 TARİH/ HISTORY Prof. Dr. Serpil SÜRMELİ Lozan Konferansı Sırasında Türk Gazeteciler ve İzlenimleri Turkish Journalists and Their Impressions During the Lausanne Conference 249 Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Bitlis'teki Eğitim Durumuna Bir Bakış In the Early Years of the Republic a Look at the Educational Situation in Bitlis 279 Yrd. Doç. Dr. Rahmi TEKİN XVII. Yüzyıldamüslim-Gayrimüslim İlişkileri (İstanbul Örneği) XVII. Müslim-gayrimüslim Relations in the Century (İstanbul Sample) 299 Yrd. Doç. Dr. Ömer OBUZ Fikrin Mürekkeple Sınavı: Mahmut Soydan'ın Kaleminden Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile Serbest Cumhuriyet Fırkası Examination With Inkof Idea: From Mahmut Soydan's Pen Progressive Republic Party and Free Republican Party 313 Yrd. Doç. Dr. Pelin İSKENDER KILIÇ Schneider Efendi: Osmanlı Hizmetinde Bir Levanten Schneider Efendi: A Levantine in Ottoman Service 329 Arş. Gör. Vural ÖNTÜRK Gaznelilerde Bir Şehzade Düşmanı: Hâcibü'l-Hüccâb Tuğrul Bozan An Princes Enemy of the Ghaznavids: Hâjibu'l-hujjâb Toghril Bozan 345 Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Dr. Öğrencisi Rıdvan SÜSLÜ Ferit Melen'in Maliye Bakanlığı Günlerine Bir Bakış An Overview of the Office Days of Former Minister Ferit Melen in the Ministry of Finance 361 Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları 393

6 36. SAYI HAKEMLERİ / REVIEWERS OF THE 36 TH ISSUE Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Mehmet Şirin ÇIKAR Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. Abdullah DUMAN Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Doç. Dr. Hatice KALKAN Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Cengiz ATLI Doç. Dr. Gülsen BAŞ Doç. Dr. Selma BAŞ Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdulhadi TİMURTAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr. Abdullah OĞRAK Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ Yrd. Doç. Dr. Ayşe ERTUŞ Yrd. Doç. Dr. Ahmet OĞUZ Yrd. Doç. Dr. Ahmet GÖKÇEN Yrd. Doç. Dr. Bedrettin BASUĞUY Yrd. Doç. Dr. Bilcan GÖKÇE Yrd. Doç. Dr. Bora YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Emine CİHANGİR Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Yrd. Doç. Dr. Gülşen TORUSDAĞ Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Haktan SEVİNÇ Yrd. Doç. Dr. Haluk YERGİN Yrd. Doç. Dr. Hamit AKTÜRK Yrd. Doç. Dr. Mahmut DÜNDAR Yrd. Doç. Dr. Mehmet KULAZ Yrd. Doç. Dr. Metin EREN Yrd. Doç. Dr. Nevzat KELEŞ Yrd. Doç. Dr. Ömer TOKUŞ Yrd. Doç. Dr. Ömer OBUZ Yrd. Doç. Dr. Recep DEMİR Yrd. Doç. Dr. Raşit KOÇ Yrd. Doç. Dr. Tahir ZORKUL Yrd. Doç. Dr. Tahsin KORKUT Yrd. Doç. Dr. Veysi SEVİNÇLİ Yrd. Doç. Dr. Yunus KAPLAN Namık Kemal Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Hakkâri Üniversitesi Karabük Üniversitesi Muş Alparslan Üniversitesi Bingöl Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Bingöl Üniversitesi Bingöl Üniversitesi

7 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Prof. Dr. Ahmet BURAN Fırat Üniversitesi Prof. Dr. Abed Elrahim Azzam Mohammad MARASHDEH, Jadara Üniversitesi, Ürdün Prof. Dr. Ali J. Al-ALLAQ, el-ain Üniversitesi, Birleşik Arap Emirlikleri Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Ali Fuat DOĞU Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA Russian Academy of Sciences-Rusya Prof. Dr. Bayram KODAMAN Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Bedri SARICA Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. B. Kemal YEŞİLBURSA Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Cesur PEHLEVAN Prof. Dr. Erdal AYDOĞAN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Faruk ALAEDDİNOĞLU Prof. Dr. Faruq MAWASİ, Al Qasimi Academy, Filistin. Prof. Dr. Ivan BALTA University of Osije- Hırvatistan Prof. Dr. Medhat Saad Mohamed ELGAYAAR, Zagazig Üniversitesi, Mısır Prof. Dr. Munjid Mustafa BAHJAT, International Islamic University, Malaysia. Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ Balkan Tarihi Araştırmaları Merkezi-Kosova Prof. Dr. Salim CÖHCE İnönü Üniversitesi Prof. Dr. S. Esin DAYI Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Gülay ÖĞÜN BEZER Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Hasan BABACAN M. Akif Ersoy Üniversitesi Prof. Dr. İbrahim ÖZCOŞAR Mardin Artuklu Üniversitesi Prof. Dr. İsa YÜCEER Bitlis Eren Üniversitesi Prof. Dr. M. Salih ARI Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Mehmet KUBAT İnönü Üniversitesi Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Necdet HAYTA Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Necmettin ALKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Nevzat TARTI Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Öztürk EMİROĞLU Varşova Yunus Emre Enstitüsü-Polonya Prof. Dr. Rafet ÇAVUŞOĞLU Prof. Dr. Recai KARAHAN Prof. Dr. Reha SAYDAN Prof. Dr. Resul ÖZTÜRK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Samı Alı JABBAR, Basra Üniversitesi-Irak Prof. Dr. Serbo RASTODER University of Montenegro-Karadağ Prof. Dr. Serpil SÜRMELİ On Dokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Selahattin SÖNMEZSOY Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV Sincan Pedagoji Üniversitesi-Çin Prof. Dr. Şakir GÖZÜTOK Prof. Dr. Şenol ÇELİK Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Yakup CİVELEK Bartın Üniversitesi Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. Abdullah DUMAN Doç. Dr. Abdulmecit CANATAK Doç. Dr. Adnan ÇEVİK Sıtkı Koçman Üniversitesi Doç. Dr. Bekir KOÇLAR

8 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Doç. Dr. Cem KAHYA Doç. Dr. Cengiz ATLI Doç. Dr. Gülsen BAŞ Doç. Dr. İsmail EYYUPOĞLU Doç. Dr. Menaf TURAN Doç. Dr. Mehmet DEMİRTAŞ Doç. Dr. Mehmet PINAR Doç. Dr. Melih ERZEN Doç. Dr. M. Salih MERCAN Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Murat ÖZTÜRK Doç. Dr. Mustafa SARICA Doç. Dr. Nihat ŞİMŞEK Doç. Dr. Özer KÜPELİ Doç. Dr. Sabri AZGÜN Doç. Dr. Selma BAŞ Doç. Dr. Tamer BALCI Doç. Dr. Tuncay ÖĞÜN Doç. Dr. Vecihi SÖNMEZ Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Doç. Dr. Zekeriya NAS Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdullah OĞRAK Yrd. Doç. Dr. Abdulhadi TİMURTAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdurrahim TUFANTOZ Yrd. Doç. Dr. Ahmet EYİM Yrd. Doç. Dr. Aysun YARALI AKKAYA Yrd. Doç. Dr. Arif GEZER Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ Yrd. Doç. Dr. Bülent ALAN Yrd. Doç. Dr. E. Yaşar DEMİRCİ Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇAĞLAYAN Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇALIŞ Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul ÇAVDAR Yrd. Doç. Dr. Erkan AFŞAR Yrd. Doç. Dr. Fatih GENCER Yrd. Doç. Dr. Ferit İZCİ Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Mehmet KULAZ Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP Yrd. Doç. Dr. Metin YILDIZ Yrd. Doç. Dr. M. Halil ERZEN Yrd. Doç. Dr. M. Nuri KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Nevzat KELEŞ Yrd. Doç. Dr. Nilgün BİLİCİ Yrd. Doç. Dr. Oktay BAŞAK Yrd. Doç. Dr. Osman AYTEKİN Yrd. Doç. Dr. Ömer DEMİRBAĞ Bayburt Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Gaziantep Üniversitesi Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Üniversitesi The University of Texas-ABD Sıtkı Koçman Üniversitesi Mardin Artuklu Üniversitesi Muş Alparslan Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Atatürk Üniversitesi

9 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Yrd. Doç. Dr. Ramazan ÖZMEN Yrd. Doç. Dr. Rahmi TEKİN Yrd. Doç. Dr. Raşit KOÇ Yrd. Doç. Dr. Recep DEMİR Yrd. Doç. Dr. Sait EBİNÇ Yrd. Doç. Dr. Sevda ERATALAY Yrd. Doç. Dr. Veysi SEVİNÇLİ Yrd. Doç. Dr. Yalçın KARACA Yrd. Doç. Dr. Yasin DOĞAN Dr. Salih Ahmad ABDULVEHHAB Kafkas Üniversitesi Ezher Üniversitesi-Mısır

10 The Journal of Social Sciences Institute 133 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue:36 Sayfa / Page: ISSN: VAN/TURKEY Makale Bilgisi / Article Info Geliş/Received: Kabul/Accepted: MODERN ARAP ROMANINDA TÜRKİYE İMAJI: SUBHİ FEHMAVİ ÖRNEĞİ THE IMAGE OF TURKEY IN MODERN ARAB NOVEL: SUPHİ FEHMAVİ EXAMPLE Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR İlahiyat Fakültesi msirin@yyu.edu.tr Öz Napolyon un Mısır ı işgaliyle birlikte başladığı kabul edilen Modern Arap edebiyatı günümüze kadar şiir, hikaye, roman gibi alanlarda büyük bir birikim oluşturmuş durumdadır. Konu bakımından oldukça zengin olan Arap edebiyatında Türk/Türkiye imajı da önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye İmajını konu edinen yazarlardan biri de Filistin asıllı Modern Ürdün romancılarından kabul edilen Subhi Fehmavi DİR. Yaklaşık 10 adet roman ve çok sayıda kısa hikaye ile öne çıkan Fehmavi nin Ala Babı l-heva (el- Heva Sınır Kapısında) adlı romanında seyahat ettiği ülkeler arasında yer alan Türkiye ile ilgili tasvirleri de göze çarpmaktadır. Bu çalışmada romandan hareketle Türkiye de yaşadıklarını genel olarak olumsuz bir dil ve tasvirle ele alan yazarın bu düşüncesinin kaynağını ve edebi değerini irdeleyecek; ayrıca hikayenin geçmiş olduğu 1990 lı yıllar ile şimdiki Türkiye arasında da bir mukayese yapma imkanı bulacağız. Anahtar Kelimeler: Subhi Fehmavî, modern arap romanı, ala babı l heva, Türkiye imajı, değişim. Abstract Modern Arabic literature which is considered to have begun with the Napoleon's invasion of Egypt, has accumulated a great deal of experience in such fields as poetry, story and novel. The Turkish / Turkey image is also an important part of Arabic literature, which is very rich in terms of subject matter.

11 134 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi In this work, the depictions of Turkey, which was originally used as a venue during the trip, were struck by Subhi Fehmavi-intrinsically Palestinian and Jordanian citizen- in his novel Ala Babı'l-Heva (at al-heva border gate). Admitted to the novels of modern Jordan, Fehmavi stands out with about 10 novels and numerous short stories. By questioning the source of this thought by the author who deals with what he lived in Turkey with a negative language and depiction in general, we will be able to make a comparison between the 1990s, when the story has passed, and the todays Turkey Keywords: Subhi Fehmavi, Modern Arab Novel, Ala Babı l Heva, The Image of Turkey, change,. Giriş 1789 tarihinde Napolyon un en önemli İslam düşünce merkezlerinden bir olan Mısır ı işgal etmesiyle başlayan Modern Arap edebiyatı dönemi (Landau, 2002) kendisinden önceki dönemlerden tamamen farklı metot ve içeriğe sahiptir. Cahiliye dönemi ile başlayan ve zirve olarak kabul edilen dönemden itibaren uzun bir geçmişe sahip olan Arap edebiyatı, dünya edebiyatları içinde önemli bir yere sahiptir. Sözlü bir geleneğe sahip olan Arap edebiyatında şiir, hep revaç bulmuş ve öne çıkan bir tür olsa da nesir alanında da değerli birçok eser görülmektedir. Modern dönem Arap edebiyatında özellikle roman sanatının, farklı türleriyle birlikte yer edindiği bir gerçektir. Muhammed Huseyn Heykel in Zeyneb adlı romanıyla başlayan yeni şekil romancılık Taha Huseyn, Tevfik el-hâkim, Mustafa Manfeluti gibi şahsiyetlerle devam etmiş ve nihayetinde Necib Mahfuz un Nobel edebiyat ödülünü almasıyla birlikte yeni bir zirve yakalamıştır. Modern dönem Arap edebiyatında; göç, Filistin, aşk, kadın, toplumsal sorunlar, adaletsizlikler, zulüm gibi konuların yoğun bir şekilde işlendiğine şahit olmaktayız. Modern Arap edebiyatında Türkiye ve Türklerin imajı hakkında son dönemde bazı önemli çalışmalar yapılmıştır. Türkiye ve Türklerin imajının, edebiyatçının dünya görüşüne göre dönem dönem değiştiği gözden kaçmamaktadır. (Atik,1-25). Erken dönem Arap edebiyatında Türkler de Farslılar, Bizanslılar, Çinliler gibi Araplara göre ötekidir. Ancak İslami dönemle birlikte ve Türklerin İslam dünyasına etkilerinin artmasına paralel olarak artık öteki olmaktan ziyade ikinci şahıs imajını hakketmişlerdir. Ancak modern dönem ile birlikte Türk ve Arapların arasına giren Batı nın ürettiği imaj nedeniyle Türkler uyarılmış (Fazlıoğlu, 2015:24, 37, 61) bir şahsiyet olarak sunulmuştur. Yeni oluşturulan bu imaj ile birlikte Araplar, artık Batı aracılığıyla Türkleri okumuş ve anlamaya çalışmıştır. Kendilerine

12 The Journal of Social Sciences Institute 135 sunulan kaynakların yetersiz ve yanlı olmasından dolayı da oluşturulan resmin pek olumlu olamayacağı da kesindir. Yakın zamana kadar, Arap dünyasında var olan Türklerin yazdığı edebi eserlere bakıldığında, sadece Nazım Hikmet ve Aziz Nesin e ait eserlerinin tercümeleri göze çarpmaktadır. Genellikle Sosyalist Arapçı çevreler tarafından çevrilen eserlere bakılarak Türkiye ve Türk edebiyatı hakkında yazılar yazılmıştır. Genel olarak Sosyalist Arapçı çevrelerin Türkiye ve Türk tarihine bakışlarının, batıdan etkilenmelerinden dolayı, olumsuz fikirlerle bezendiği söylenebilir. İslamcı çevrelerde ise son dönemlerde oldukça olumlu düşünceler öne çıkmaktadır. Ancak daha önce Türkiye den göç eden hatırı sayılır sayıdaki Ermeni yazarların romanlarında, Türklere karşı açık bir düşmanlık besledikleri göze çarpmaktadır. Örneğin Suriyeli romancı Hanna Mina, krizin yaşadığı dönemleri ve sonrasını konu alan romanlarından (İnan, 2008: 16 ) sayılabilir. I. MODERN ARAP EDEBİYATINDA TÜRK İMAJINA YER VEREN YAZARLARDAN BİRİ DE SUBHİ FEHMAVİ DİR. SubhiFehmavî, Filistin asıllı Ürdünlü çağdaş romancı ve hikayeci olarak öne çıkmaktadır. Aslında, Fehmavî ziraat fakültesi çıkışlı olup bahçe/peyzaj mühendisidir. Ancak küçük yaştan itibaren yazma tutkusu, onu bambaşka bir alana çekmiştir. Başlıca Romanları: al- Azbe, (2005), el-hubbu fi zemeni l- avleme 2006, Hurmetani ve Mahremun 2010, Kıssatu l-ışki l-ken aniyye(2009), el-iskenderiyye 2050(2009), el-ermeletu s-sevda(2011) ve Sirvalu l- Belkis(2014) dir.romanlarının yanı sıra kısa öykülerin toplandığı 5 kitabı ve ayrıca tiyatro eserleri de mevcuttur. SubhiFehmavî nintürkiye ve Türk imajını yansıtan en önemli romanı Ala Babi l- Heva (2014) adlı eseridir. Biz bu çalışmamızda romana genel olarak değindikten sonra Türkiye izlenimlerini anlamaya ve yorumlamaya çalışacağız. II. Fehmavî nin AlâBabi l-hevâ adlı romanı, seyahat izlenimlerini merkeze alan bir romandır. Yazarın romanı için seçtiği isim, Hatay ili sınırları içinde Türkiye-Suriye sınır kapısı olan Cilvegözü nün Suriye tarafında olan kapının ismidir. Ancak Heva kelimesi aynı zamanda sefa, aşk, eğlence anlamlarına gelebilmektedir. Dolayısıyla okuyucu başlangıçta bu isimlendirmenin eğlence kapılarında dolaşmak anlamında olduğunu da zannedebilir.

13 136 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Zira tümüne bakıldığında son bölüme kadar romanda, kendisini gezme ve eğlenmeye vermiş bir kahramanın hayatı sergilenmektedir. Ancak son bölüme gelindiğinde, okuyucuyu, roman kahramanının Avrupa dan aldığı ve sorunsuz bir şekilde sınır kapısına kadar getirdiği arabası için kapı işlemleri esnasında yaşadığı sıkıntıları gözler önüne seren betimlemeler karşılamaktadır. Modern Arap edebiyatında eser başlığı çok önemlidir. Eserden bir parça belki de temeli (el-beyatî, 2011:69) metinden ziyade anlamlı bir anahtar olarak da görülmüştür. (Obaid, 2015:15). Fehmavî nin, romanlarında kullandığı dilsel özelliklere bakıldığında dilinin çok yalın ve anlaşılır olduğu, vasıfların yoğun olmasına rağmen okuyucu tarafından kolay anlaşıldığı göze çarpmaktadır. (Haydar,14). Yazar, genel olarak fasih Arapçayı kullansa da bazen tam yerinde yerel lehçeler de kullanmaktan kaçınmaz ve bu durum, esere ayrı bir değer katar. Eserlerin genelinde mizah sanatını kullanmaktan da kaçınmayan Fehmavî, böylelikle akıcı bir üslûp yakalayarak okuyucuyu esere daha çok bağlamaktadır. III. Romanın etrafında cereyan ettiği ve aynı zamanda anlatıcıkahraman Halil Kırsal Gençlik Liderliği toplantısına katılmak üzere genç yaşında Almanya ya gider. Almanya ya ilk gidiş yılı olan 1982, aynı zamanda olay örgüsünün de başladığı tarihtir. Filistin asıllı olan Halil, bu coğrafyada yaşanan savaş, göç ve muhacirlik durumlarının tamamını birebir yaşamış ve her Filistinli gibi bu sorundan etkilenmiş ve bu etkiyi hayatı boyunca hissetmiştir. Halil in Almanya ya ilk gidişi, 1972 Münih Olimpiyatları nda yaşanan ve 12 İsrailli ile 5 Filistinli nin yaşamlarını yitirmesiyle biten trajediden 10 yıl sonra olmasına rağmen, yaşananlar zihninde tazeliğini korumaktadır. Halil, ilk gidişinde gördükleri karşısında şaşkınlığını gizleyemez. Anlatıcının binaları, caddeleri, insanları ve özellikle de bayanları betimleme konusunda aşırıya kaçtığı dikkat çeker. Halil in gördüğü her şeyi betimlemeye özen gösterirken kullandığı dil, özenti duyma ile birlikte hayranlık ifadeleri ile doludur. Havaalanlarında karşılaştığı kötü ve sıkıcı muameleleri çabuk unutup, şahısların giyim kuşamlarından binaların şekillerine, caddelerin temizliğinden ve düzeninden, toplu ulaşım araçlarının dakikliğine kadar bir çok şeyden hayranlıkla bahseder (Fehmâvî, 2014: 30). Halil in Almanya ya ikinci gidişi ise 1985 yılında yeşil Berlin haftasına katılma davetiyle gerçekleşir. Diğer bir ziyareti de 1992 yılında olur ve bu ziyaretin en önemli farkı, artık Almanya nın tek bir

14 The Journal of Social Sciences Institute 137 devlet olarak birleşmesidir. (Fehmâvî, 2014:161) Bu ziyaretiyle birlikte anlatıcı kahraman, artık bazı şeyleri sorgulamaya başlar. Halil, sohbet ettiği Avrupalılar ile farklı diyaloglara girer. Almanya da imal edilip tüm dünyaya satılan Mercedes, BMW ve Audio gibi arabalara rağmen Arap dünyasında tek bir markanın üretilememesi karşısında büyük bir eziklik yaşar (Fehmâvî. 2014:174) Bununla birlikte Arap dünyasının çağdaşlaşma ve teknolojide geri kalmışlığı hakkında sorulan sorular karşısında hayretini gizleyemez. Zira bazı sorular, Avrupalıların Araplar hakkındaki cahilliklerini gün yüzüne çıkarmaktadır. Örneğin Nüfusunuz ne kadar? Kadınlar çalışabiliyor mu? Tüm kadınlar kapalı mı? Ülkenizde araba var mı? Hala çölde mi yaşıyorsunuz? gibi sonu gelmeyen sorular karşısında aslında roman boyunca Müslüman kişiliğini asla öne çıkarmayan kahraman, İslam tarihinde elde edilen ve Müslümanlara ait olan başarılara değinerek ezikliğini gidermek ister. Buna mukabil muhatablarının, İbnRüşd, Harun Reşid gibi şahsiyetler üzerinde başarıları öne çıksa da, Müslümanların hep tarihle övündüklerini ancak günümüzde herhangi bir başarılarının olmadığı itirazı karşısında anlatıcı, Arap dünyasında var olan baskı ve zulümleri sebep olarak sunmaya çalışır (Fehmâvî,2014: 175). Birlikte etkinliğe katıldığı insanlarla sürekli iletişim ve diyaloglar kurarak bir yandan kendini anlatmaya bir yandan da Avrupalıların Araplara ve Arap dünyasına bakışlarını keşfetmeye çalışır. Bu arada Avrupa da yaşayan Arapların yaşadığı değişim ve dönüşümü de dile getirir. Özellikle dayısı Hamdan ile yaşadıklarını detaylı bir şekilde aktarır. Bir Alman bayan ile evlenen Hamdan ınkiönce ve sonraki durumunu kınayıcı bir dil ile anlatır (Fehmâvî, 2014: ). Romanın bir başka özelliği de Filistin asıllı yazarın aynı etkinliğe katılan İsrailli iki Yahudi hakkındaki düşüncelerine önemli bir yer vermesidir. Yazar, bir taraftan onlara gösterilen aşırı ilgiyi sorgularken bir taraftan da onlarla tartışmaya girerek roman aracığıyla Filistin-İsrail sorunuyla ilgili düşüncelerini detaylı bir şekilde anlatır (Fehmâvî, 2014: 71-84). Halil, son ziyaretinde ikinci el bir araba satın alıp Türkiye üzerinden Ürdün e gitmeye niyetlenir ve bunu yerine getirmek için sıkıntıları göze almaya karar verir. Yaklaşık olarak 1992 yılına denk gelen tarihte büyük zorluklarla hayalini kurduğu arabayı alır ve ülkesi Ürdün e doğru yola çıkar. Almanya dan Türkiye ye kadar olan ülkelerde karşılaştıklarına fazla değinmez, sanki bir an önce gideceği yere gitmek ve okuyuculara Türkiye ile ilgili gördüklerini anlatmaya

15 138 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi daha fazla yer verme ister. Birkaç ülkeyi geçmesine rağmen tüm yolu hızlıca geçer ve Türkiye sınırına dayanır (Fehmâvî, 2014: 223). Anlatıcı sınıra ilk varışını, Avrupa daki kapitalist, sosyalist ülkelerden geçerek mutlu ve heyecanlı bir şekilde Müslüman ülke olan Türkiye ye giriş yaptığı anı sevinçle birlikte meraklı bir şekilde dile getirir. Aslında anlatıcı kahraman, okuyucuları olacak olumsuzluklara hazırlar gibidir. Genelinde olumsuzluk öğelerinin hakim olduğu gözlemlerini 5 temel gözlemde toplayabiliriz: 1. Gözlem Türkiye sınırları içinde karşılaştığı ilk ilginç şey, otostop yaparak İstanbul a gitmek isteyen bir sınır güvenlik görevlisiyle beden diliyle konuşması olmuştur. Zira ikisinin konuştuğu bir ortak dil yoktur. Ancak hareketler sanki kültürel yakınlığı bildirir niteliktedir. Görevli, İstanbul a gittiğini öğrendiğinde ısrarla kendisini de almasını emreder, kendisi de aynı şekilde bunu reddeder. Sınırdan sorumlu kişi olduğunu belirten görevliye; İstersen bütün ülkenin sınır müdürü ol seni almak istemem. Çünkü seni tanımıyorum, yolda belki uyumak istedim ve senin acelen var, belki trafik kazası geçirdim o zaman senden sorumlu olurum, beni kendime bırak ve zira hürriyetime zincir olursun. der (Fehmâvî, 2014: 224). Kahraman bu diyaloguyla adeta Avrupa da görmediği ve doğu kültürüne ait olan bir kültürle karşılaştığını belirtmek istemektedir. Öne sürdüğü gerekçeler de doğru ve mantıklıdır. Diyalogun devamında ise anlamadığı halde ses tonundan kendisine kötü sözler ve küfürler edildiğini duymasına rağmen arkasına bakmadan devam ettiğini söyler. Zira her ne kadar kendi kültürüne yakınlığını belirtse de çok tanımadığı bir ülkededir. İstanbul a vardığında ise yolda iken etrafını çeviren gençlerden, plakasına bakarak geldiği yeri keşfetmiş bir edayla; hacı viski, hacı sigara, hacı kadın sözlerini duyar. İnsanlar bunu söylerken tekerine yapışacak kadar yaklaştıklarından bunları ezmemek için klakson çalmaya çalıştığını ve bu vesile ile klaksonunun bozuk olduğunu fark ettiğini söyler. Bu yaşadıklarından öne çıkarmak istediği durumlar; bütün Avrupa yı geçtiği halde klakson çalma ihtiyacı duymamış olmasıdır. Bir diğer durum ise hacı kelimesi ile viski, kadın ve sigara gibi kelimelerin birlikte kullanılmasıdır. Kahramana göre bu iki kelimenin birlikte kullanılması, ilginç ve tezat bir durumdur. Diğer önemli bir durum ise trafik akışının çok yavaş olmasıdır ki bu durumu yazar, alaycı bir dil ile dışa vurmaktadır.

16 The Journal of Social Sciences Institute Gözlem Anlatıcı, hacı ile haram kılınmış şeyler arasında bir alaka kuramayarak oradan ayrılıp eski İstanbul a doğru yol alır. Sanki tarihte okuduğu ve etkilendiği Osmanlı nın izlerini bulmak istemektedir. Sultan Ahmet Camisi nin avlusunda Osmanlı nın üstün işaretlerini görmeği amaçlayan Halil, caminin adeta terk edilmiş olduğunu, duvarlarının yıkık ve camiye girmenin yasak olduğunu belirtmek için etrafının kalın şeritlerle çevrelendiğini hayretler içinde izler. Ona göre Sultan Ahmet Camisi tutukludur, böcekleri her tarafa yuvalar yapmış haldedir, mescide gelen ve namaz kılmak isteyenler askeri yönetim tarafından gözetim altındadır ve suç işlemiş gibi derdest edilmektedir. Bu duygularla Sultan Ahmet ten uzaklaşırken, Sultan Ahmet in kendisini, hakkında sonradan üretilen tarihi yalanlardan kurtarması için yalvardığını hissetmektedir (Fehmâvî, 2014: 225). Halil, gözlemlerini dile getirirken aslında bir tarafta Osmanlı nın tarihte yaşadığı görkem ve güce vurgu yapar diğer tarafta ise Osmanlı torunlarının yaşamış olduğu değişim nedeniyle neredeyse atalarını inkar etme ve görmezden gelme noktasına geldiklerini özellikle vurgulamak ister. Sultan Ahmet Camisi betimlemesiyle öne çıkardığı başka bir konu ise Türkiye de yaşanan askeri darbeler ve bu darbelerin ürettiği baskılara da göndermede bulunmaktadır. Bütün bu duygulardan kurtulmak için duş alacağı ve ölü gibi yatmak istediği oteline gider. Sınırdan bu yana yaşadıkları kahramanı çok yormuş gibidir. 3. Gözlem Anlatıcı, sabah uyandığında bambaşka bir sürpriz ile uyanır; zira arabasının ön tekerlekleri çalınmıştır. Böylesi bir olay yaşanmış mıdır yoksa hayali bir olay mıdır bilinmez, ama yazar bu olayı dramatize ederek her iki ön tekerlekleri çalınmış arabasını, tecavüze uğramış kadına ve iki ön dişi çekilmiş adama benzetir. Çok sinirlidir, şikâyet etmek ister ve şikayetinin bir sonuç vermeyeceğinden ve bu fiilin failinin de meçhul kalacağından emindir. Bununla beraber, mahkemeye şikayet edecek vakti de yoktur zaten (Fehmâvî, 2014: 226). Halil in anlattığı bu olay, o dönemde emniyet ve asayişin egemen olmadığını ve bunun sonucunda adaletin de yok olduğunu öne çıkarmaktadır. Bu olay karşısında çaresizliğini dile getirmekle birlikte intihar edemeyeceğini, o kadar uğraştığı arabasını burada bırakıp arabasız bir

17 140 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi şekilde gidemeyeceğine göre sakin kalıp tek çözüm olan yeni tekerlek alıp taktırdığını söyler. Bu olay sonrasında bir an önce İstanbul dan ayrılmak ister hatta arabasını sırtlayıp ayrılmak (Fehmâvî, 2014: 227) ve bir an önce Anadolu dağlarına vurup ayrılmak istediğini dile getirir. İstanbul dan çıktıktan sonra da aksilikler onun peşini bırakmaz. Yola çıkmadan önce birileri kendisini uyarmış ve eğer yolda trafik polisi arabası görürse durmaması gerektiği yönünde tembih etmiştir. Gerçekten yolda ilerlerken bir polis arabası onu durdurmak ister, ancak o ise kendi arabasına güvenerek durmaz ve kaçmayı yeğler (Fehmâvî, 2014: 227). Polislerden kurtulur zira bu rüşvetçi polislerin arabası oldukça eski iken kendi arabası yeni ve bir Avrupa arabasıdır. O yıllarda polislerin kullandığı arabaların nispeten eski arabalar olduğu bir gerçektir. Nihayet kurtulur polisten ve üç yüz kilometre yol kat ettikten sonra Bolu dağı eteklerinde ormanın içinde bir dinlenme yerinde karnını doyurur ve gördüklerini de tasvir eder (Fehmâvî,2014: 228). 4. Gözlem Anlatıcı, daha sonra yolculuğuna devam eder, Bolu dağında tırmanma esnasında yük kamyonlarının yol almakta zorlandıklarını bu yüzden yola verdikleri zararı ve ziftin sıcaklıktan ve aşırı yükten erimesini tasvir eder. Özellikle kamyonların peşine takılmak zorunda kalması ve oluşan trafikten şikayet eder. Kamyonların oluşturduğu duman ve yavaşlamadan dolayı çok defa vites değiştirmek zorunda kalmasından dolayı çok yorulduğunu hisseder. Birkaç dakika dinlenirse belki yoldaki yoğunluğun da kaybolacağını ümit ederek arabayı sakin bir yere çeker, birkaç dakika dinlenir. Ancak ormandan ve gün ağarmasından korkarak tekrar yola çıkmaya karar verir. Burada dile getirdiği sorunlar da zamanında büyük problemlere neden olmuş özellikle kış aylarında yolculuğun tehlikeli oluşu bilinen bir durumdur. Yolun hem yokuş hem de dar oluşu, sürücüler için gerçekten bezdirici olmuştur. Kahramanın da bu durumu hemen anlaması normaldir. Kısa bir istirahatten sonra arabasını çalıştırmak ister, ancak bir türlü başaramaz. Kahraman yeni bir sorunla karşılaşmış ve Almanya dan buraya kadar hiçbir sorun çıkarmayan arabası bu dağ başında bozulmuştur (Fehmâvî, 2014: 229). Ormanlar içinde yalnız kalırken uzaktan üç tane ev görür, ancak bölge korkutucu bir sessizliğe bürünmüş ve güneş de artık ışıklarını üzerinden çekmektedir. Bu hal içindeyken daha önce

18 The Journal of Social Sciences Institute 141 kendisine anlatılan bazı hikayeleri de hatırlar ve bu hikayeler, korkusunu daha da artırır (Fehmâvî, 2014: ). Bu duygularla korku içindeyken, güneşin batışıyla birlikte uzakta görünen ev halkının gelip onu yiyeceğini düşünür. Arabanın motor kaportasını açar çaresizce, ancak hiçbir şey anlamaz. Arabasını çalıştıramadığından dolayı dehşete kapılır ve başına kötü şeylerin geleceğinden emindir. Bu durumunu şöyle dile getirir: Aman Allahım, geceyi burada uyuyarak geçiremem. Uyuyamam zira orman ehli gelip arabamı çalar ve beni ormandaki vahşi hayvanların önüne atar. (Fehmâvî, 2014: 233). Anlatıcının aklına iyi şeyler getirmeden hep kötü düşünmesi, aslında yöre insanı hakkında önyargılı olduğunun bir delilidir. Böylesi ortamlarda bir nebze olsun bu gerginliği unutturacak komik hikayeler hatırlama alışkanlığı olan anlatıcı, yine komik hikayeler anlatarak biraz olsun başına geleceklerden kurtulmak istese de kendisine doğru gelen bir adam görmesiyle yine korkuya kapılır. Adam kendi dilinde sorunun ne olduğunu söyleyip yardımcı olmak ister, ancak o, bir şey olmadığını söyleyerek başından savmak ister. Bu halde bulduğu yolcuya yardımcı olmakta ısrarcı olan adam, alet edevatının da olmadığını anlayınca arabayı eve doğru iteklemesini ister. Bu diyalogda çaresizlikle birlikte güvensizliğini de sürekli dile getiren anlatıcı, adamı kabarmış horoza benzetirken kendini de sinmiş bir tavuğa benzetir. Yardımcı olmak isteyen şahıs, arabanın sorununu anlamaya ve sorunu gidermeye yoğunlaşmışken hikaye kahramanı ise hala başına bir iş geleceğinden emin bir tavır içindedir. Arabayı tamir etmek isteyen şahıs, kendisini iterek uzaklaşmasını ister. Bu duruma çok içerleyen anlatıcı, o benim bütün sermayem ve hayat kaynağım (Fehmâvî, 2014: 234) diyerek çaresizliğini dile getirir. Hikaye anlatıcısı Halil, bir taraftan arabasına yapışmış bırakmak istememekte, kendisinin ve arabasının başına duyduğu hikayelerdeki gibi olayların gelmesinden korkmaktadır. Diğer tarafta ise yardımcı olmayı ve arabayı tamir edip vermeyi kafasına koymuş yardımsever bir köylü yardımda ısrar etmektedir. 5. Gözlem Çok geçmeden adam başkalarına da seslenir ve iki tane orta yaşlarda dolgun genç gelip hep birlikte arabayla uğraşmaya başlarlar. Anlatıcı ise Allah ın kaderine teslim olmuş bir şekilde biraz uzaklaşır. Ancak arabasından gözünü ayıramaz ve arabasını dikkatle izler. Nitekim araba, gelenlerle birlikte kolay bir şekilde iteklenerek eve doğru götürülür (Fehmâvî, 2014: 234).

19 142 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Anlatıcı, bu durumu boynuna sarılan yılana benzetir. Korku içinde olanlara bakar, ancak kısa bir sürede arabada bazı parçaların çıkarıp temizlendiğini ve tamir edildiğini izlerken adamın hadi çalıştır emriyle yerinden fırlar. Arabayı çalıştırmak için anahtarı takar ve ümitsizce çevirir. Arabanın çalışmasıyla birlikte yardıma gelen gençler de işlerine geri dönerler. Bu arada arabayı tamir eden adamın hanımı gelir ve hadi vatanına git der gibi bir şeyler söyler. Halil karşılaştığı bu son durum karşısında çarpılmış duygular içinde olup yaşadıklarına inanamamaktadır. Kolay bir av gibi avlanacağımı beklerken şaşırtıcı insancıl Türk iyiliğine şaşırdığını dile getirir (Fehmâvî, 2014: 235). Onlara nasıl teşekkür edeceğini ve karşılığını nasıl verebileceğini düşünürken direksiyonun arkasında oturduktan sonra bir miktar para çıkarıp istedikleri kadar veya hepsini almalarını işaret diliyle söyler. Ancak kadının kullandığı ayıp kelimesinden almak istemediklerini anlar. Buna karşılık ev halkı onu ısrarla akşam yemeğine davet eder o ise yaptıklarınız benim için en iyi ikram diyerek geri çevirir ve bir an önce yola revan olmak ister. Kendisi için yapılan iyilikler karşısında bir hediye vermek ister ve arabada bulunan bir el fenerini onlara verir ve onlar da bir hatıra olsun diye kabul ederler (Fehmâvî, 2014: 236). Anlatıcı, Türkiye sınırına girdiği andan itibaren hep olumsuz olaylardan bahsetmiş ve daha önce kendisine söylenenlerin doğruluğunu teyit etmek istemiştir. Ancak bu son yaşadığı olaylar içinde kullandığı dil ve vasıflar oldukça ilginçtir. Zira Türklerden beklemediği ve daha önce hiç duymadığı ikram ve yardım görmüştür. Şaşırmış bir zihin ve muşevveş bir akılla Türkiye-Suriye sınırına doğru yola devam eder ve bir an önce vatanına kavuşmak ister. Bu durumunu da ev gibi mekan ve vatan gibi yer yoktur (Fehmâvî, 2014: 236) atasözüyle dile getirir. Romanın sonunda geldiği Heva sınır kapısında ummadığı kadar kötü ve gereksiz işlemlerle birlikte şahit olduğu rüşvet olaylarını aktarır. Avrupa ve Türkiye de şahit olmadığı olayları dramatize eder ve genel olarak tüm Arap dünyasını eleştiren düşüncelerle romanı bitirir. Sonuç Subhi Fehmavî nin gezi roman türünde olan bu eserinin Türkiye kısmıyla ilgili şu sonuçlar çıkarılabilir: Romandaki anlatıcıya göre Türkiye 90 lı yıllarda geçirmiş olduğu 12 Eylül 1980 darbesinin etkilerini üzerinden atamıştır ve diğer taraftan Türkiye de trafik ve yol sorunu insanı bezdirme

20 The Journal of Social Sciences Institute 143 noktasındadır. Güvenlik sorunuyla birlikte hürriyet ve özgürlükler konusunda da Avrupa nın çok gerisindedir ve o dönemlerde iyiye doğru bir işaret de görünmemektedir. Anlatıcının romanda ortaya koyduğu Türkler hakkındaki yargısı ise tamamen batı tarafından üretilmiştir ve Türklere uzak durulması gereken insanlar sınıfından olan bir imaj hakimdir. Yaşadığı son olayla bu imaj, biraz değişmiş olsa da anlatıcı bu konuda net bir fikir beyan etmemektedir. Kaynakça ATİK, Amr, Melamihminmusakefeti t-türkiyyeti l- Arabiyye,Mecelletu Efkar, sayı 255, s el-beyatî, Susın, Ru ytüncemaliyetun fi kasasisubhifehmavi, Daru l-hivar, Lazikiyye DAKUKİ, İbrahim, Suretu l-etraklede l-arab, MerkezuDirasati l-vahdeti l-arabiyye, Beyrut FAZLIOĞLU, Şükran, Arap Romanında Türkler, Küre Yayınları, 2. Baskı, İstanbul FEHMÂVÎ, Subhî, (2014). Ala Babi l-heva, Daru l-farab HAYDAR, Es edsa dun, el-fedâu l-kasasî inde SubhiFehmavî, Daru l-hivâr, Lazikiyye İHSANOĞLU, Ekmeleddin, el-etrak fi Mısr ve turasuhum essekafi, Daru ş-şuruk, Kahire İNAN, Rabia, Hanna Mine nin Romanlarında Vatan ve Demiz Teması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danş. M. Ş. Çıkar) Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van, OBAİD, M. Saber ve el-beyati Susın, el-muteheyyileti rrivaiyyi, Alemu l-kutubi-hadis, Ürdün , Mukadimetun fi nazariyyeti l-kıraeti ve - telekki, ed-daru l-arabiyyetuli l-ulum, Beyrut LANDAU, Jacob M., Modern Arap Edebiyatı Tarihi (20. Yüzyıl), (çev. B. Aytaç) Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara ÜRÜN, Kazım A., Modern Arap Edebiyatında Öne Çıkan Bazı Temalar, SEFAD, Sayı, 35, 2016, s YILMAZ, Nurullah, Nazım Hikmet ve Mahmud Dervişin Şiirlerinde Ortak Temalar: Sürgün, Hapishane ve Vatan, İ. Ü. Şarkiyat Mecmuası, sayı 22, 2013, s

21 144 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi