Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute

Transkript

1 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE ISSN: DERGİMİZ DergiPark AKADEMİK Tübitak DergiPark akademik TARAFINDAN TARANMAKTADIR ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİDİR YIL/YEAR: 2017 SAYI/NUMBER: 36

2 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi The Journal Of Social Sciences Institute Hakemli Dergi, Yıl 2017 Sayı:36 Peer-Reviewed Journal, Year:2017 Issue: 36 VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE Sahibi/Owner Sosyal Bilimler Enstitüsü Adına Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Editörler/Editors Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Öğr. Gör. Kemal TEMİZER Tercüme ve Dil Editörleri/Translation and Language Editors Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR (Arapça) Doç. Dr. Cavid QASIMOV (Rusça) Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ (İngilizce) Yrd. Doç. Dr. Süleyman ERATALAY (Almanca) Yrd. Doç. Dr. Mustafa SOLMAZ (Fransızca) Yayın Kurulu/Editorial Board Prof. Dr. Abed Elrahim Azzam Mohammad MARASHDEH, Jadara Üniversitesi, Ürdün Prof. Dr. Ali J. Al-ALLAQ, el-ain Üniversitesi, Birleşik Arap Emirlikleri Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA- Russian Academy of Sciences- Rusya Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ-Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bayram KODAMAN-Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Faruq MAWASİ, Al Qasimi Academy, Filistin. Prof. Dr. Ivan BALTA-University of Osije- Hırvatistan Prof. Dr. Hasan ÇİÇEK- Prof. Dr. Medhat Saad Mohamed ELGAYAAR, Zagazig Üniversitesi, Mısır Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR- Prof. Dr. Munjid Mustafa BAHJAT, International Islamic University, Malaysia. Prof. Dr. Necmettin ALKAN-Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ-Balkan Tarihi Araştırmaları Merkezi-Kosova Prof. Dr. Öztürk EMİROĞLU-Varşova Yunus Emre Enstitüsü-Polonya Prof. Dr. Recai KARAHAN, Prof. Dr. Salim CÖHCE İnönü Üniversitesi Prof. Dr. Samı Alı JABBAR, Basra Üniversitesi-Irak Prof. Dr. Serbo RASTODER-University of Montenegro-Karadağ Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV-Sincan Pedagoji Üniversitesi-Çin Doç. Dr. Bekir KOÇLAR- Doç. Dr. Tamer BALCI - The University of Texas-ABD Doç. Dr. Vitaliy POZNAHİREV, Russian Academy of Sciences- Rusya Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul ÇAVDAR, Dr. Salih Ahmad ABDULVEHHAB-Ezher Üniversitesi-Mısır

3 Danışma Kurulu/Advisory Board Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA Prof. Dr. Ali Fuat DOĞU Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ Prof. Dr. Bayram KODAMAN Prof. Dr. S. Cem ŞAKTANLI Prof. Dr. Cesur PEVLEVAN Prof. Dr. Hasan BABACAN Prof. Dr. Ivan BALTA Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Necdet HAYTA Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ Prof. Dr. Rafet ÇAVUŞOĞLU Prof. Dr. Reha SAYDAN Prof. Dr. Salim CÖHCE Prof. Dr. Serbo RASTODER Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. A. Menaf TURAN Doç. Dr. B. Cercis TANRITANIR Doç. Dr. Ferit İZCİ Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Suvat PARİN Doç. Dr. Tamer BALCI Doç. Dr. Tuncay ÖĞÜN Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Sekreterya/Secretary Ahmet KÖKLÜ Murat ÇABAZ Dizgi-Baskı/Print-Compasition Baranoğlu Ofset Matbaacılık: (0432) VAN Yazışma Adresi/Correspondence Address Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Sosyal Bilimler Enstitüsü/VAN Tel: /2002- Fax: İleti Adresi: Baskı Yılı/Date of Publication 2017

4 İÇİNDEKİLER / CONTENTS ARKEOLOJİ/ARCHAEOLOGY Arş. Gör. Dr. Sabahattin ERDOĞAN Minua (Şamram) Kanalı ve Tariria Bahçesi İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme An Evaluation on the Relationship Between Minua (şamram) Canal and Tariria Garden 11 DİL VE EDEBİYAT/LANGUAGE AND LITERATURE Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Iris Murdoch'ın Kesik Bir Baş'ında ve Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar'ında Yanılsama Illusion in Iris Murdoch's a Severed Head and Oguz Atay's Tutunamayanlar 25 Yrd. Doç. Dr. Metin EREN Van Gölü Havzası Masallarının Estetik Biçimlenmesinde Kalıp, Tekrar ve Anlatıcı Formula, Repetition and Narrator In Aesthetics Forming of Van Lake Basin Folk Tales 33 Yrd. Doç. Dr. Soner İŞİMTEKİN Furûğ Ferruhzâd ve Sylvia Plath'ın Şiirlerinde Kullanılan Esenliksiz Kelimeler Üzerine On Dysphoric Words Used by Forugh Farrokhzad and Sylvia Plath in Their Poems 55 FELSEFE/ PHILOSOPHY Prof. Dr. Hasan ÇİÇEK Milliyetçilik Karşıtı Söylem: Mevlana ve Habermas Discourse Against Nationalism: Rumi and Habermas 77 İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER/ ECONOMIC AND ADMINISTRATIVE SCIENCES Doç. Dr. M. Akif ARVAS Arş. Gör. Mustafa TORUSDAĞ Causality Relationship Between Imports, Exports and Economic Growth: An Evaluation in Terms of Turkey and Five European Countries 89 Öğr. Üyesi Serpil SEVİMLİ DENİZ Doç. Dr. H. Eray ÇELİK Trb2 Bölgesinde Kümelenme Potansiyeli Olan Sektörlerin Belirlenmesi Determination of Sectors Which Clustered Potential in Trb2 Region 109 Öğr. Gör. Ayhan CESUR Öğr. Gör. Mehmet Sadık ÇOBAN Gerilla Pazarlama Guerrilla Marketing 119 İLAHİYAT / TEOLOGIE Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR Modern Arap Romanında Türkiye İmajı: Subhi Fehmavi Örneği The Image of Turkey in Modern Arab Novel: Suphi Fehmavi Example 133

5 Yrd. Doç. Dr. Mahmut DÜNDAR Eyyubi Dönemi Mısır Medreseleri Egyptian Madrasas in Ayyubid Era Egyptian Madrasas in Ayyubid Era 145 SANAT TARİH/ HISTORY ART Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇALIŞ Alanya Atatürk Evi ve Müzesi'nde Sergilenen Bir Grup Madeni Takı A Group of Metal Jewellery Displayed in Alanya Atatürk House and Museum 177 Yrd. Doç. Dr. Oktay BAŞAK Öğr. Gör. Ahmet BODAKÇİ Mardin Mezar Taşlarından Lahit Formunda İki Örnek Two Samples in Sarcophagus Form from Mardin Gravestones 195 SOSYOLOJİ/ SOCIOLOGY Yrd. Doç. Dr. Mustafa GÜNERİGÖK Geç Modern Çağda Dinsel Bireycilik ve Kimlik Religious Individualism and Identity in the Late Modern Age 225 TARİH/ HISTORY Prof. Dr. Serpil SÜRMELİ Lozan Konferansı Sırasında Türk Gazeteciler ve İzlenimleri Turkish Journalists and Their Impressions During the Lausanne Conference 249 Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Bitlis'teki Eğitim Durumuna Bir Bakış In the Early Years of the Republic a Look at the Educational Situation in Bitlis 279 Yrd. Doç. Dr. Rahmi TEKİN XVII. Yüzyıldamüslim-Gayrimüslim İlişkileri (İstanbul Örneği) XVII. Müslim-gayrimüslim Relations in the Century (İstanbul Sample) 299 Yrd. Doç. Dr. Ömer OBUZ Fikrin Mürekkeple Sınavı: Mahmut Soydan'ın Kaleminden Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile Serbest Cumhuriyet Fırkası Examination With Inkof Idea: From Mahmut Soydan's Pen Progressive Republic Party and Free Republican Party 313 Yrd. Doç. Dr. Pelin İSKENDER KILIÇ Schneider Efendi: Osmanlı Hizmetinde Bir Levanten Schneider Efendi: A Levantine in Ottoman Service 329 Arş. Gör. Vural ÖNTÜRK Gaznelilerde Bir Şehzade Düşmanı: Hâcibü'l-Hüccâb Tuğrul Bozan An Princes Enemy of the Ghaznavids: Hâjibu'l-hujjâb Toghril Bozan 345 Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Dr. Öğrencisi Rıdvan SÜSLÜ Ferit Melen'in Maliye Bakanlığı Günlerine Bir Bakış An Overview of the Office Days of Former Minister Ferit Melen in the Ministry of Finance 361 Yayın İlkeleri ve Yazım Kuralları 393

6 36. SAYI HAKEMLERİ / REVIEWERS OF THE 36 TH ISSUE Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Mehmet Şirin ÇIKAR Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. Abdullah DUMAN Doç. Dr. Bekir KOÇLAR Doç. Dr. Hatice KALKAN Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Cengiz ATLI Doç. Dr. Gülsen BAŞ Doç. Dr. Selma BAŞ Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdulhadi TİMURTAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr. Abdullah OĞRAK Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ Yrd. Doç. Dr. Ayşe ERTUŞ Yrd. Doç. Dr. Ahmet OĞUZ Yrd. Doç. Dr. Ahmet GÖKÇEN Yrd. Doç. Dr. Bedrettin BASUĞUY Yrd. Doç. Dr. Bilcan GÖKÇE Yrd. Doç. Dr. Bora YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Emine CİHANGİR Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Yrd. Doç. Dr. Gülşen TORUSDAĞ Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Haktan SEVİNÇ Yrd. Doç. Dr. Haluk YERGİN Yrd. Doç. Dr. Hamit AKTÜRK Yrd. Doç. Dr. Mahmut DÜNDAR Yrd. Doç. Dr. Mehmet KULAZ Yrd. Doç. Dr. Metin EREN Yrd. Doç. Dr. Nevzat KELEŞ Yrd. Doç. Dr. Ömer TOKUŞ Yrd. Doç. Dr. Ömer OBUZ Yrd. Doç. Dr. Recep DEMİR Yrd. Doç. Dr. Raşit KOÇ Yrd. Doç. Dr. Tahir ZORKUL Yrd. Doç. Dr. Tahsin KORKUT Yrd. Doç. Dr. Veysi SEVİNÇLİ Yrd. Doç. Dr. Yunus KAPLAN Namık Kemal Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Hakkâri Üniversitesi Karabük Üniversitesi Muş Alparslan Üniversitesi Bingöl Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Bingöl Üniversitesi Bingöl Üniversitesi

7 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Prof. Dr. Ahmet BURAN Fırat Üniversitesi Prof. Dr. Abed Elrahim Azzam Mohammad MARASHDEH, Jadara Üniversitesi, Ürdün Prof. Dr. Ali J. Al-ALLAQ, el-ain Üniversitesi, Birleşik Arap Emirlikleri Prof. Dr. Azmi SÜSLÜ Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Ali Fuat DOĞU Prof. Dr. Alfina SİBGATULLİNA Russian Academy of Sciences-Rusya Prof. Dr. Bayram KODAMAN Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Bedri SARICA Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. B. Kemal YEŞİLBURSA Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Cesur PEHLEVAN Prof. Dr. Erdal AYDOĞAN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Faruk ALAEDDİNOĞLU Prof. Dr. Faruq MAWASİ, Al Qasimi Academy, Filistin. Prof. Dr. Ivan BALTA University of Osije- Hırvatistan Prof. Dr. Medhat Saad Mohamed ELGAYAAR, Zagazig Üniversitesi, Mısır Prof. Dr. Munjid Mustafa BAHJAT, International Islamic University, Malaysia. Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ Balkan Tarihi Araştırmaları Merkezi-Kosova Prof. Dr. Salim CÖHCE İnönü Üniversitesi Prof. Dr. S. Esin DAYI Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Gülay ÖĞÜN BEZER Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Hasan BABACAN M. Akif Ersoy Üniversitesi Prof. Dr. İbrahim ÖZCOŞAR Mardin Artuklu Üniversitesi Prof. Dr. İsa YÜCEER Bitlis Eren Üniversitesi Prof. Dr. M. Salih ARI Prof. Dr. M. Şirin ÇIKAR Prof. Dr. Mehmet AYGÜN Prof. Dr. Mehmet KUBAT İnönü Üniversitesi Prof. Dr. Metin AYIŞIĞI Prof. Dr. Necdet HAYTA Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Necmettin ALKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Nevzat TARTI Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Öztürk EMİROĞLU Varşova Yunus Emre Enstitüsü-Polonya Prof. Dr. Rafet ÇAVUŞOĞLU Prof. Dr. Recai KARAHAN Prof. Dr. Reha SAYDAN Prof. Dr. Resul ÖZTÜRK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Samı Alı JABBAR, Basra Üniversitesi-Irak Prof. Dr. Serbo RASTODER University of Montenegro-Karadağ Prof. Dr. Serpil SÜRMELİ On Dokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Selahattin SÖNMEZSOY Prof. Dr. Süleyman Turduyeviç KAYIPOV Sincan Pedagoji Üniversitesi-Çin Prof. Dr. Şakir GÖZÜTOK Prof. Dr. Şenol ÇELİK Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Yakup CİVELEK Bartın Üniversitesi Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Doç. Dr. Abdullah DUMAN Doç. Dr. Abdulmecit CANATAK Doç. Dr. Adnan ÇEVİK Sıtkı Koçman Üniversitesi Doç. Dr. Bekir KOÇLAR

8 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Doç. Dr. Cem KAHYA Doç. Dr. Cengiz ATLI Doç. Dr. Gülsen BAŞ Doç. Dr. İsmail EYYUPOĞLU Doç. Dr. Menaf TURAN Doç. Dr. Mehmet DEMİRTAŞ Doç. Dr. Mehmet PINAR Doç. Dr. Melih ERZEN Doç. Dr. M. Salih MERCAN Doç. Dr. M. Akif ARVAS Doç. Dr. Murat ÖZTÜRK Doç. Dr. Mustafa SARICA Doç. Dr. Nihat ŞİMŞEK Doç. Dr. Özer KÜPELİ Doç. Dr. Sabri AZGÜN Doç. Dr. Selma BAŞ Doç. Dr. Tamer BALCI Doç. Dr. Tuncay ÖĞÜN Doç. Dr. Vecihi SÖNMEZ Doç. Dr. Zafer KANBEROĞLU Doç. Dr. Zekeriya NAS Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdullah OĞRAK Yrd. Doç. Dr. Abdulhadi TİMURTAŞ Yrd. Doç. Dr. Abdurrahim TUFANTOZ Yrd. Doç. Dr. Ahmet EYİM Yrd. Doç. Dr. Aysun YARALI AKKAYA Yrd. Doç. Dr. Arif GEZER Yrd. Doç. Dr. Aydın GÖRMEZ Yrd. Doç. Dr. Bülent ALAN Yrd. Doç. Dr. E. Yaşar DEMİRCİ Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇAĞLAYAN Yrd. Doç. Dr. Ercan ÇALIŞ Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul ÇAVDAR Yrd. Doç. Dr. Erkan AFŞAR Yrd. Doç. Dr. Fatih GENCER Yrd. Doç. Dr. Ferit İZCİ Yrd. Doç. Dr. Fırat YILDIZ Yrd. Doç. Dr. Güneş ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Mehmet KULAZ Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP Yrd. Doç. Dr. Metin YILDIZ Yrd. Doç. Dr. M. Halil ERZEN Yrd. Doç. Dr. M. Nuri KARDAŞ Yrd. Doç. Dr. Nevzat KELEŞ Yrd. Doç. Dr. Nilgün BİLİCİ Yrd. Doç. Dr. Oktay BAŞAK Yrd. Doç. Dr. Osman AYTEKİN Yrd. Doç. Dr. Ömer DEMİRBAĞ Bayburt Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Gaziantep Üniversitesi Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Üniversitesi The University of Texas-ABD Sıtkı Koçman Üniversitesi Mardin Artuklu Üniversitesi Muş Alparslan Üniversitesi Bitlis Eren Üniversitesi Atatürk Üniversitesi

9 HAKEMLERİMİZ / REFEREES Yrd. Doç. Dr. Ramazan ÖZMEN Yrd. Doç. Dr. Rahmi TEKİN Yrd. Doç. Dr. Raşit KOÇ Yrd. Doç. Dr. Recep DEMİR Yrd. Doç. Dr. Sait EBİNÇ Yrd. Doç. Dr. Sevda ERATALAY Yrd. Doç. Dr. Veysi SEVİNÇLİ Yrd. Doç. Dr. Yalçın KARACA Yrd. Doç. Dr. Yasin DOĞAN Dr. Salih Ahmad ABDULVEHHAB Kafkas Üniversitesi Ezher Üniversitesi-Mısır

10 The Journal of Social Sciences Institute 109 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue:36 Sayfa / Page: ISSN: VAN/TURKEY Makale Bilgisi / Article Info Geliş/Received: Kabul/Accepted: TRB2 BÖLGESİNDE KÜMELENME POTANSİYELİ OLAN SEKTÖRLERİN BELİRLENMESİ DETERMINATION OF SECTORS WHICH CLUSTERED POTENTIAL IN TRB2 REGION Öğr. Gör. Serpil SEVİMLİ DENİZ sdeniz@yyu.edu.tr Doç. Dr. H. Eray ÇELİK İstatistik Bölümü ecelik@yyu.edu.tr Öz Kümelenme, üretim aşamalarında karşılıklı bağımlı işletmeler, kurumlar ve müşterilerin oluşturduğu ağ olarak tanımlanır. Kümelenmelerin bölgesel ve ulusal rekabet gücüne büyük faydalar sağlaması Türkiye de ve dünyada popülerleşmesini sağlamaktadır. Bölgelerde kümelenme konusunda odaklanılması gereken konuların başında sektörün bölge ekonomisini geliştirme konusundaki etkileri gelmektedir. İdeal bir küme gerek küme büyüklüğü gerekse büyüme potansiyeli ile bölge ekonomisinde önemli gelişmeler sağlayabilme potansiyeline sahip kümedir. Sektörlerin tanımlanması ve öncelikli sektörlerin belirlenmesi konusunda yürütülen çalışmalar; bölgesel otoritelerin kapasite geliştirmesini, hizmet verdikleri bölgedeki firmaları ve ihtiyaçlarını yakından tanımalarını ve bölgede ortak akıl oluşmasını sağlar. Bu çalışmanın amacı, TRB2 Bölgesindeki Van, Muş, Bitlis ve Hakkari illerindeki kümelenme potansiyeli olan sektörlerin ortaya konulmasıdır. Bu amaçla TRB2 Bölgesindeki iller için kümelenme potansiyeli taşıyan sektörler üç yıldız analizi aracılığıyla belirlenmiştir. Bir sayısal analiz yöntemi olan, üç yıldız analizi; kümelerin tanımlanması için büyüklük, başatlık ve uzmanlaşma başlıklarındaki değerlendirmeleri önerir. Analiz istihdam sayıları üzerinden gerçekleştirilmektedir. Elde edilen

11 110 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi bulgular, Van da üç sektörde kümelenme potansiyeli olduğunu, Muş, Bitlis ve Hakkari illerinde ise kümelenme potansiyeli olan sektörlerin bulunmadığını ortaya çıkarmıştır. Anahtar Kelimeler: Kümelenme, Rekabet Avantajı, Üç Yıldız Analizi Abstract Clustering is defined as the network created by interdependent entities, institutions and customers in the production phase. Clusters provide great benefits to the regional and national competitiveness, making them popular in Turkey and in the world. At the forefront of the issues that need to be focused on clustering in the region is the impact of the sector on improving the regional economy. An ideal cluster is the cluster size, which has the potential to achieve significant improvements in the regional economy with its potential for growth.. Studies carried out on identification and prioritization of sectors; capacity building of regional authorities, knowing firms and needs in the regions they serve, and common knowledge in the region.the aim of this study is to reveal the clustering potential sectors in TRB2. For this purpose, the sectors which have the potential of clustering for the illusions in the TRB2 Region have been determined through "three star analysis". Three-star analysis, a method of numerical analysis; Suggests analysis of size, dominance, and specialization titles to identify clusters. The analysis is based on employment numbers. The findings show that Van has the potential of clustering in three sectors and that there are no clustering potential sectors in Muş, Bitlis and Hakkari. Keywords: Clustering, Competitive Advantage, Three Stars Analysis 1.GİRİŞ Endüstriyel kümelerin içerisinde bulunan şirketlerin diğerlerinden daha verimli olmaları son zamanlarda kümelenme kavramını oldukça önemli bir hale getirmiştir ve dünyada hızla gelişmektedir. Kümelenme ile sınırlı coğrafyalarda bulunan yerli tedarikçiler ile alıcılar, rakipler, üniversiteler, araştırma merkezleri ve benzeri ortak çalışma ilişkilerine dayanan kurumlar arasında kurulan ağlar ve ortaklıkların oluşması kolaylaştırılmaktadır. Bir bölgede sektörlere göre kümelenmelerin gerçekleştirilmesi; o bölgedeki işletmelerin ekonomilerinin büyümesi, maliyetlerin düşürülmesi, profesyonel kaynaklara erişimin kolaylaştırılması, yeni fikirlerin geliştirmesi ve kurumsallaşma çalışmalarının arttırılması gibi yararları açısından oldukça önemlidir. Bu anlamda, TRB2 Bölgesindeki Van, Muş, Hakkari ve Bitlis İllerindeki kümelenme potansiyeli olan alanların ortaya çıkarılmasına yönelik çalışmalar yapılmamıştır.

12 The Journal of Social Sciences Institute KÜMELENME OLGUSUNUN GELİŞİMİ 2.1.Kümelenme ve Literatür Taraması Endüstriyel kümelenme yaklaşımı, ilk kez 1890 da Alfred Marshall'ın yayınladığı "Ekonomi İlkeleri" adlı kitabında "sanayi bölgeleri" ile ilgili kısa referanslara dayanmaktadır. Marshall (1890), endüstriyel kümelenmelerin oluşturulması için üç şartı belirtir. Bu şartlar yeterli emek havuzunun, bilgi ve fikirlerin küme içinde hızla aktarılma olasılığının ve uzman tedarikçilerin varlığıdır (Alsaç, 2010). Isard Walter (1960) çalışmasında, ihracata yönelik endüstrileri ve bu endüstrilerin bölgedeki diğer sanayilere bağlantılarını ekleyerek endüstriyel kümelenmeler kavramını geliştirmiştir. Isard'a göre, bu güçlü sanayi bağlantıları, endüstriyel kümelenmelerin varlığının bir kanıtıdır (Isbasoiu, 2007). Endüstriyel kümeler, birçok akademisyen tarafından belirli bir coğrafi bölgede yoğunlaşan sanayi grupları olarak tanımlanırlar. Endüstriyel kümeler birbirlerine dikey ve yatay olarak bağlanırlar. Tedarikçilerle ve müşterilerle ilişkiler kurmak, dikey; Teknoloji ve insan kaynakları gibi ortak kaynakları paylaşmak, yatay bağlantı olarak tanımlanır (Porter, 1990; Feser & Bergman, 2000; Feser, 2005). Günümüzde, kümelenme yaklaşımı, bölgesel kalkınma, sürdürülebilir büyüme ve artan rekabet edebilirlikte önemli bir program olarak görüldüğü için, gelişmiş ülkeler tarafından sanayi kümelenmesi üzerine yaptırılan birçok çalışma bulunmaktadır. Örneğin Avrupa Kümelenme Politikası Grubu (ECPG), Avrupa Komisyonunun koordinasyon ve kaliteyi artırmak için çalışmalar yapmayı amaçladığı bir karar ile 2008 yılında kurulmuştur. Avrupa Kümelenme Politikası Grubu (ECPG), 20 bağımsız uzmandan oluşmaktadır. Kümelenme politikalarının AB içerisinde daha iyi nasıl tasarlanacağı konusunda öneriler üretilmesi görevini üstlenmişlerdir. Bu grup tarafından yürütülen çalışmalar, bir kümede yer alan şirketlerin daha yüksek üretkenlik ve yenilik seviyelerine ulaştığını göstermektedir. 1990'da Michael Porter, bölgesel düzeyde rekabetçiliğin unsurlarını uluslararası düzeyde araştırarak kümelenmeye dayalı bölgesel ekonomik kalkınma kavramını geliştirdi. Porter'ın çalışması, ülkelerin rekabetçi kesimlerinin küme oluşum eğiliminde olduğu sonucuna varmıştır. Çalışmasında sürdürülebilir rekabet avantajının genel iş ortamında iç ve dış kaynakların karışımına bağlı olduğu gerçeğini dile getiren Porter, ekonomik kalkınma ve rekabetçilik yaklaşımlarına yeni bir vizyon kazandırmıştır (Alsaç, 2010). Daha geniş bir bölgesel kalkınma aracına doğru kümelenme yaklaşımı, ilk olarak, kümelenme içindeki küçük ve orta ölçekli işletmeler için yeni iş fırsatlarının ortaya çıkmasını teşvik eden etkili bir mekanizma olarak görülmektedir

13 112 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Quandt ve Pacheco, 2000). Endüstriyel kümelenmelerdeki şirketler, bilgi ve teknoloji transferinden yararlanmaktadır. Bir kümede bulunan firmalar, kümedeki işgücü piyasasıyla ilişkili eğitim kurumları ve kurumlar vasıtasıyla nitelikli ve eğitilmiş personele erişebilirler. Son olarak, küme ağı firmalara uzman tedarikçilere erişme fırsatı sunar (Barkley ve ark.1997). Bir pazarlama perspektifinden kümelenmenin iki önemli yararı vardır: bir yandan endüstriyel kümedeki işletmeler tanınırlık ve prestij, etkili bir dağıtım ağı ve pazara derinlemesine nüfuz etme olanağına sahip olacaklardır. Bu, yalnızca yerel piyasalarda değil, aynı zamanda uluslararası piyasalardaki firmalar için müşteri sayısını ve gelirlerini de artıracaktır. Öte yandan, kümelenmenin kendisi de önemli bir iç pazardır. Kümelenme yaklaşımı, kamu kurumları tarafından kümelenme ağında bulunan işletmelere sunulan imkânlara ve hizmetlere erişmek için önemli fırsatlar sağlamaktadır. Kümelenme içinde yer alan işletmeye, kamu kurumları tarafından sunulan fiziki altyapı, araştırma tesisleri test laboratuvarları gibi hizmetler, endüstriyel kümelenmelerde bulunan işletmelerin başarısını ve rekabet gücünü arttırmaktadır. Bu potansiyel faydalar nedeni ile endüstriyel kümelenme modellemesi, bölgesel kalkınma ve ekonomik rekabet edebilirlik anlamında akademisyenler, uzmanlar ve siyasi liderler tarafından sık kullanılan popüler araçlardan biri olmuştur (Grant, 1991). Endüstriyel kümeleme için kullanılan yöntemler nitel bilgilerden sofistike istatistiksel yöntemlere kadar çeşitlilik göstermektedir. Bu yöntemlerin bazı örnekleri arasında yüz yüze görüşmeler, odak grupları, 3-Yıldız Analizi, Giriş-Çıkış Analizi ve Vardiya Paylaşımı Analizi bulunmaktadır (Alsaç, 2010). Avrupa Birliği ne üye ülkelerdeki küme oluşumlarını karşılaştırmak için kullanılan Üç Yıldız Analizi Avrupa da yürütülen Cluster Observatory Projesi nde gündeme getirilmiş bir nümerik analiz metodudur. Genel olarak istihdam verileri analiz edilmektedir. Büyüklük, başatlık ve uzmanlık skorlarından herhangi birinde eşiği aşan bir sektöre bir yıldız verilir. Üç Yıldız Analizinde kullanılan üç önemli kriter vardır: Boyut (Büyüklük): Belirli bir sektörde bölgenin istihdamının ulusal istihdama oranı olarak tanımlanır; Hakimiyet (Başatlık): Bölgenin ekonomisinde sektörün nispi gücüyle ilişkilidir; İhtisaslaşma (Uzmanlık): Bölgedeki istihdamın sektördeki istihdam içindeki payı ile ülkedeki toplam istihdam içindeki oranıdır. Bir sektöre yıldız atamak için kullanılan bazı ortak eşikler vardır. Literatürde standart bir ölçü yoktur. Büyüklük, başatlık ve uzmanlık için bir eşik değeri belirlenebilir (Beyaz Kitap, 2007). Bu çalışmada il tabanındaki istihdam değerlerinin aynı sektörde ülkedeki istihdamın % 2 sinden

14 The Journal of Social Sciences Institute 113 daha büyük olması halinde büyüklük kriterinin yerine getirildiği ve bir yıldız verilmesi gerektiği kabul edilmiştir. Herhangi bir sektördeki istihdam değerinin, il genel istihdam değerinin %1 inden büyük ve eşit olması halinde başatlık kriteri karşılanır ve bir yıldız verilir. Ülkedeki herhangi bir sektöründeki istihdam verilerinin ülkedeki toplam istihdam verilerine kıyaslanmasıyla hesaplanan uzmanlaşma skoru bir veya birden yüksek ise, o sektör uzmanlaşma kısıtından bir yıldız alır (Erkut, F.Ç., 2011). 3. TRB2 Bölgesi İllerinde Üç Yıldız Analizi Sektörel istihdam verileri baz alınarak yapılan üç yıldız analizi metodunda büyüklük, başatlık ve uzmanlaşma skorlarına göre tüm sektörler incelenmektedir. İncelenen sektörler bu kısıtlarla değerlendirilip, sektörel kümelenme potansiyelleri ortaya çıkarılmaktadır. Bölgesel kalkınma, bölgelerin rekabet gücü ile ilişkilendirilmektedir. Rekabet gücü kazanmada da sektörel kümelenmelere daha fazla odaklanılmaktadır. Bu araştırma sonucunda TRB2 Bölgesindeki Van, Muş, Bitlis ve Hakkari illerinde kümelenme potansiyeli taşıyan sektörlerin sınırlı olduğu görülmektedir TRB2 Bölgesi illerinde Kümelenme Potansiyelinin Üç Yıldız Analizi ile Belirlenmesi Üç yıldız analizini gerçekleştirebilmek için ikili kodlanmış, ekonomik faaliyet sınıflandırması yapılmış 99 iş koluna ait istihdam verileri Türkiye Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan alınmıştır verileri kullanılmıştır. Bu verilere ilişkin büyüklük, başatlık ve uzmanlık katsayıları hesaplanmıştır. İller bazındaki kümelenme oluşumları ve küme potansiyeli taşıyan sektörel yapılanmaların ortaya konmasında üç yıldız analizi metodu başatlık, büyüklük ve uzmanlık parametreleri kapsamında yapılmaktadır. Bu çerçevede; Başatlık: İl genelinde, belirli bir sektördeki istihdamın ildeki toplam istihdam içindeki payı, belirlenmiş bir kritik değerden yüksek ise o sektör ilgili bölgede başat bir sektördür. Büyüklük: İl genelinde, belirli bir sektördeki istihdamın aynı sektörün Türkiye geneli istihdamı içindeki payı, belirlenmiş bir kritik değerden yüksek ise o sektör ilgili bölgede önemli bir büyüklüğe sahip bir sektördür. Uzmanlık: İl genelinde belli bir sektördeki istihdamın ildeki toplam istihdam içindeki payının, aynı sektördeki Türkiye geneli istihdamın Türkiye geneli toplam istihdam içindeki payına oranı 1 den büyükse, o sektör faaliyetlerinde uzmanlaşmış bir sektör olarak değerlendirilebilir.

15 114 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Çizelge 1.1. Doksandokuz sektörde Van, Muş, Hakkari ve Bitlis illerine yönelik büyüklük, başatlık ve uzmanlık hesaplanma sonuçları Faaliyet kodu Van Hakkari Bitlis Muş Genel toplam Gen Faaliyet Grupları (*) İşyer Sigortalı b baş uz İşyeri Sigort bü baş uz İşyeri Sigort B B UZ İşyeri Sigortalı B B U İşyeri Sigortalı (NACE Rev.2 Sınıflandırmasına Göre) i sayısı ü atl ma sayısı alı yü atlı ma sayısı alı Ü A MA sayısı sayısı Ü A Z sayısı sayısı Branch of activities according to NACE sayıs N'of y ık nlı Numb sayısı klü k nlı Numbe sayısı Y Ş NLI Numbe N'of Y Ş M Number N'of comp. Rev.2 Classification (*) ı comp. ü k er of N'of k k r of N'of Ü A K r of comp. Ü A A of work insured Numb insured kl work comp. work comp. K TL work insured K T N place person 01 Bitkisel Ve Hayvansal Üretim * * Ormancılık Ve Tomrukçuluk * * * Balıkçılık Ve Su Ürünleri Yetiş * Kömür Ve Linyit Çıkartılması Ham Petrol Ve Doğalgaz Çıkarımı Metal Cevheri Madenciliği * * Diğer Madencilik Ve Taş Ocak * * * * * Madenciliği Destekleyici Hizmet * * * Gıda Ürünleri İmalatı * * * * İçecek İmalatı Tütün Ürünleri İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı * * * Giyim Eşyaları İmalatı * * * Deri Ve İlgili Ürünler İmalatı Ağaç,Ağaç Ürünleri Ve Mantar Ür Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İmalatı Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğ * Kok Kömürü Ve Petrol Ürün. İm Kimyasal Ürünleri İmalatı Eczacılık Ve Ecz.İlişkin Mal.İm Kauçuk Ve Plastik Ürünler İm * Metalik Olmayan Ürünler İma * * * * Ana Metal Sanayi Fabrik.Metal Ürün.(Mak.Tec.Har) Bilgisayar, Elekronik Ve Optik Ür Elektrikli Techizat İmalatı Makine Ve Ekipman İmalatı Motorlu Kara Taşıtı Ve Römork İm Diğer Ulaşım Araçları İmalatı Mobilya İmalatı Diğer İmalatlar Makine Ve Ekipman.Kurulumu Ve On * * Elk.Gaz,Buhar Ve Hava.Sis.Üret.Da * * * * * * * Suyun Toplanması Arıtılması Ve Dağt * Kanalizasyon * * Atık Maddelerin Değerlendirilmesi * * * * * * * * İyileştirme Ve Diğer Atık Yön.Hiz * * Bina İnşaatı * * * * * * * * Bina Dışı Yapıların İnşaatı * * * * * * * Özel İnşaat Faaliyetleri * * * * * * Toptan Ve Per.Tic.Ve Mot.Taşıt.On * * * * Toptan Tic.(Mot.Taşıt.Onar.Hariç) * * * Perakende Tic.(Mot.Taşıt.Onar.Har) * * * * * Kara Taşıma.Ve Boru Hattı Taşıma * * * * * * * Su Yolu Taşımacılığı * Havayolu Taşımacılığı Taşıma.İçin Depolama Ve Destek.Fa * * Posta Ve Kurye Faaliyetleri * * Konaklama * * Yiyecek Ve İçecek Hizmeti Faal * * * Yayımcılık Faaliyetleri * * Sinema Filmi Ve Ses Kaydı Yayımcılı Programcılık Ve Yayıncılık Faal * Telekominikasyon Bilgisayar Programlama Ve Danış * * Bilgi Hizmet Faaliyetleri * * * * * Finansal Hizmet.(Sig.Ve Emek.Har.) Sigorta Reas.Emek.Fonl(Zor.S.G.Hariç) Finans.Ve Sig.Hiz.İçin Yard.Faal * Gayrimenkul Faaliyetleri * * Hukuki Ve Muhasebe Faaliyetleri İdari Danışmanlık Faaliyetleri Mimarlık Ve Mühendislik Faaliyeti * * Bilimsel Araştırma Ve Geliş.Faal Reklamcılık Ve Pazar Araştırması Diğer Mesleki,Bilim.Ve Tek.Faal * Veterinerlik Hizmetleri * * Kiralama Ve Leasıng Faaliyetleri * * * İstihdam Faaliyetleri * Seyahat Acentesi,Tur Oper.Rez.Hiz * Güvenlik Ve Soruşturma Faaliyet * * * * Bina Ve Çevre Düzenleme Faaliyet * * * * * * * * Büro Yönetimi,Büro Desteği Faal * * * * * Kamu Yön.Ve Savunma,Zor.Sos.Güv * * * Eğitim * * * * * * * * İnsan Sağlığı Hizmetleri * * * * Yatılı Bakım Faaliyetleri * * Sosyal Hizmetler * * * Yaratıcı Sanatlar,Eğlence Faal Kütüphane,Arşiv Ve Müzeler Kumar Ve Müşterek Bahis Faal * Spor, Eğlence Ve Dinlence Faal Üye Olunan Kuruluş Faaliyetleri * * * * * * Bilgisayar Ve Kişisel Ev Eşya.Onar * * Diğer Hizmet Faaliyetleri * * * * Ev İçi Çalışanların Faaliyetleri Hanehalkları Tar.Kendi İht.Faal Uluslararası Örgüt Ve Tems.Faal * Toplam -Total Çizelge 1.1 doksan dokuz sektör arasında Van, Muş, Hakkari ve Bitlis illerine yönelik büyüklük, başatlık ve uzmanlık kriterleri hesaplanma sonuçları yer almaktadır

16 The Journal of Social Sciences Institute 115 İlgili parametrelerdeki kritik değerlerin belirlenmesi aşamasında farklı kritik değerlere göre senaryolar oluşturulmuş olup bu senaryoların ildeki sektörel yoğunlaşmaları olabildiğince ortaya koyacak şekilde olmasına özen gösterilmiştir. Analizde, kritik değerlerin üstünde değer alan parametreler birer yıldız almakta ve her bir parametre için yıldız alan sektörler 3 yıldız değerine sahip olmaktadır. Bu şekilde 3 yıldız alan sektörler kümelenme faaliyetlerinde öncelikli sektörler olarak değerlendirilmektedir. Bu sonuçlara göre, Van da üç yıldız alan üç sektör bulunmaktadır. Hakkari, Muş ve Bitlis illerinde üç yıldız alan sektör yoktur. Van da Kümelenme potansiyeli taşıyan bu sektörler, Çizelge 1.2 de sunulmaktadır. Çizelge 1.2. Van da üç yıldız alan ana sektörler ve uzmanlık katsayıları POTANSİYEL SEKTÖRLER KOD NO FAALİYET GRUPLARI 1 38 Atık Maddelerin Değerlendirilmesi UZMANLIK 0, Özel İnşaat Faaliyetleri 6, Bilgi Hizmet Faaliyetleri 1,016 Çizelge 1.2 incelendiğinde, kümelenme potansiyeli taşıyan alanlar görülmektedir. Özel İnşaat faaliyetlerinin uzmanlık katsayısının yüksek olduğu göze çarpmaktadır. Bilgi hizmet faaliyetleri ve atık maddelerin değerlendirilmesi sektörleri de kümelenme potansiyeli olan sektörlerdir. Çizelge 1.3 sektörlerin istihdam ve firma sayısı açısından değerlendirilmesi POTA NSİYE L SEKT ÖRLE R KOD FAALİYET GRUPLARI 1 38 Atık Maddelerin Değerlendiril mesi İSTİH DAM VAN İSTİHD M TÜRKİY E ORN FİR MA SAY SI VAN FİRMA SAYISI TRKİY E OR N , ,0 05

17 116 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 43 Özel İnşaat Faaliyetleri , , Bilgi Hizmet Faaliyetleri , , SEKTÖRDEK İ TOPLAM VAN TÜM SEKTÖRLER TOPLAM VAN TOPLAMI İÇİNDEKİ PAYI(%) Üç yıldız sonuçlarının diğer değişkenlerle desteklenmesi adına bu sektörlerin istihdam ve firma sayısı açısından değerlendirilmesi yapıldığında, elde edilen veriler Çizelge 1.3 te gösterilmektedir. Üç yıldız yöntemine göre ortaya çıkan üç sektördeki istihdam oranı, Van daki toplam istihdamın %7 sı kadardır. Ayrıca, bu sektörlerdeki firma sayısının Van daki toplam firma sayısının %23 ü olduğu göze çarpmaktadır. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Kümelenme, son yıllarda Türkiye de oldukça önemli bir yer tutan ve gittikçe gelişen bir olgudur. Kümeler oldukça önemli yapılardır. Çünkü genellikle işletmeler kümelere dahil iken tek başına oldukları durumlara göre daha yaratıcı ve verimlidirler. Kümelenme, işletmenin performansını da büyük ölçüde etkilemektedir. Bunun nedeni, kümelenmenin belli coğrafi sınırlar içinde bir dizi yerel tedarikçi, müşteri, rakip, üniversite, araştırma merkezi gibi kurumlarla ortak çalışma ilişkilerine dayanan ağları ve ortaklıkları kolaylaştırmasıdır. Endüstriyel sektörlerin tanımlanması yönünde yapılan faaliyetler; bölgesel otoritelerin kapasite geliştirmesini, hizmet verdikleri bölgedeki firmaları ve ihtiyaçlarını yakından tanımalarını sağlar. Bu çalışmalar bölgede ortak akıl oluşmasına neden olur. Bölgesel kalkınmayı planlamak veya hızlandırmak için sektörlerin tanımlanması ve önceliklendirilmesi süreci eşsiz fırsatlar sunar. Bu süreçte bölgesel otoritelerin dikkate alması gereken konu kümelenme çalışmalarının uzun soluklu projeler olduğu gerçeğidir.

18 The Journal of Social Sciences Institute 117 Sektörel bazda kümelenme konusunda doğru bilgilendirmeler yapılmalıdır. Firmalar en sorgulayıcı yapılardır ve belirtilen hedeflere ulaşılmadığı durumlarda sorgularlar. Kümelenme ile birlikte gelişecek olan ortaklaşa rekabet kavramının özellikle KOBİ ler tarafından önyargıyla karşılanabileceği unutulmamalı, bölge ve sektör gerçekleri göz ardı edilmemeli, şeffaf ve etkin iletişimin gerçekleştirildiği bir tanımlama ve önceliklendirme süreci yürütülmelidir. Kümelenmenin bölge ve sektöre katkıları paylaşılırken başarı hikayeleri özendirici olarak sunulmalı, sürecin uzun ve kapsamlı olduğu hatırlatılmalıdır. Van, Muş, Bitlis ve Hakkari illerinde kümelenme potansiyeli olan alanların ortaya çıkarılabilmesi için üç yıldız analizi yapılmış ve analiz sonucunda 99 sektör içinde Muş, Bitlis ve Hakkari illerinde kümelenme potansiyeli olan sektörler bulunmazken, Van, ilinde üç sektör tespit edilmiştir. Bu sektörler şunlardır: Atık maddelerin değerlendirilmesi, özel inşaat faaliyetleri, bilgi hizmet faaliyetleri. Sonuç olarak, elde edilen bulgulara göre, Van ilinde, hem bölgesel, hem de ulusal rekabet üstünlükleri sağlayabilecek kümelenme potansiyeli taşıyan sektörler bulunmaktadır. Bu sektörlerde çalışanlara, Van ilinde kümelenme potansiyeli olan sektörler için altyapı bilgisinin ön incelemesinin yapılması, bu konuda bir çerçevenin hazırlanması, iç organizasyonun gerçekleştirilmesi, kümelenme faaliyetlerinin finansman boyutunun ortaya konulması ve ardından kümelenme girişimlerinin başlatılması önerilebilir. 5. Kaynakça Alsaç, Filiz (2010), Bölgesel Gelişme Aracı Olarak Kümelenme Yaklaşımı ve Türkiye İçin Kümelenme Destek Modeli Önerisi, Uzmanlık Tezi, DPT, Ankara. Barkley, L. David and Mark S. Henry (1997), Rural Industrial Development: To Cluster or Not to Cluster?, Review of Agricultural Economics, Vol. 19, No. 2, Autumn-Winter, pp Beyaz Kitap [White Book]. (2007). Türkiye için kümelenme politikasının geliştirilmesi projesi [A project for development of industrial cluster policy in Turkey], Ankara: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Erkut, F.Ç.(2011), Kümelenme ve Aydın İlinde Kümelenme Potansiyeli olan alanlar, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. Feser, E. J. (2005). Benchmark value chain industry clusters for applied regional Research, Regional Economics Applications Laboratory, University of Illinois at Urbana-Champaign.

19 118 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Feser, E. J., and Bergman, E.M. (2000). National industry cluster templates: A framework for applied regional cluster analysis, Regional Studies, 34, Grant, Robert M. (1991), Porter s Competitive Advantage of Nations : An Assessment, Strategic Management Journal, Vol. 12, No. 7, October, pp Isbasoiu, G. M. (2007). Industrial clusters and regional development: The case of Timisoara and Montebelluna, MPRA Paper No. 5037, 3. (Access Date , Isard, W. (1960). Methods of regional analysis: An introduction to regional science. Cambridge: Published jointly by the Technology Press of the Massachusetts Institute of Technology and Wiley, New York. Marshall, A. (1890). Principles of economics. London: Mcmillen and Co., Ltd. Porter, M.E. (1990). The competitive advantage of nations. New York: Free Press. Quandt, C. and Pacheco, L. (2000). Fostering the growth of innovation clusters for regional development: Building a network of software clusters in Paraná, Brazil, 4th International Conference on Technology.