Orman Fakültelerindeki ilgili bölümden 4 yıllık bir eğitim sonucu lisans alan kişiler "Orman Mühendisi" olarak tanımlanır. Orman Mühendislerinin

Transkript

1

2 1. GİRİŞ Bilgisayar Destekli Çizimin temelini teknik resim oluşturur. Teknik resim, mühendisler (Yol, köprü, yapı, makine, gemi ve uçak yapımı vb. ile maden, su ve elektrik işleri gibi bayındırlık ve zanaatla ilgili teknik çalışmalardan birini konu edinen meslektir.) arasındaki iletişimi en kolay ve en doğru şekilde sağlaması açısından büyük öneme sahip teknik bir alfabedir. Teknik resim ürün imalatı yanında her türlü planlama ve projelendirme işlerinde de paydaşlar arasındaki ortak tasarım dilidir. Orman Mühendisliği orman alanlarının saptanması, ağaçlandırılması, korunması, işletilmesi ve geliştirilmesi gibi konularda plan ve proje üreten bir m eslektir.

3 Orman Fakültelerindeki ilgili bölümden 4 yıllık bir eğitim sonucu lisans alan kişiler "Orman Mühendisi" olarak tanımlanır. Orman Mühendislerinin görevleri: Orman alanlarını saptar, haritasını yapar, Yeşil alan olarak ayrılan yerleri milli park, doğa koruma alanları vb. yapmak için arazi ölçümü yapar, plan hazırlar, Toprağın cinsi ve yerin coğrafi özelliğine göre dikilecek fidan cinsini, miktarını ve fidan dağılımını saptar, Orman alanlarına uygun ağaç türlerini seçer, Fidanların tekniğe uygun olarak dikilmesine nezaret eder, Ağaç hastalıklarına ve orman yangınlarına karşı önlem alır, Ormanın gerekli bakım işlemlerini yaptırır, Orman yaban hayvanlarını korur ve üremesi için gerekli planları yapar, Ormana ulaşım ve ürünlerin pazara ulaştırılması için gerekli her türlü altyapı tesislerini planlar, projelendirir, inşa eder veya yaptırır, olarak tanımlanmaktadır.

4 Teknik resim, somut nesnelerin uygun boyut ve toleranslarda tasarlanıp, imalatçıdan kullanıcıya kadar herkesin en kolay ve hızlı bir şekilde anlayabileceği bir biçimde sunmaya imkân veren bir çizgi dilidir. Bu çizgi dilinin çok eski tarihlerden bugünlere kadar ulaşması sürecinde, ayrıntısız, iki boyutlu ve üç boyutlu gösterim tarzına gelinceye kadar çok büyük bir zaman dilimi geçmiştir. Şöyle ki, insanların bu iletişim eylemi taşlardan bilgisayar ortamına ulaşmıştır. Eskiden bu çizgi dili, oyma, işleme ve kazıma gibi ameli bir yönü olan bir iş ya da ustalık iken, sonradan mürekkepli ya da kurşun kalemle sanat eylemine dönüşmüş ve günümüzde de klavye tuşları ve fare (mouse) yardımıyla sanal âleme taşınan üç boyutlu bir anlatış tekniği haline gelmiştir.

5 Gelişen bilgisayar ve yazılım teknolojisi bütün iş hayatında olduğu gibi teknik çizimler içinde yerini almış ve bilgisayar desteği ile çizim yapabilen çizim programları geliştirilmiştir. Bu şekilde Bilgisayar Destekli Çizim (Computer Aided Desing, CAD) doğmuştur. Günümüzde teknik çizimleri yapmak için birçok CAD yazılımları vardır dolayısıyla yapacağınız çizim için en uygun programı seçmek oldukça önemlidir. Bu ders kapsamında teknik resim temel kuralları, çizim kuralları, CAD yazılımları özellikleri, bilgisayar ortamında çizimin temel kuralları ve örnek ormancılık plan ve projeleri çizimleri işlenecektir. Görüleceği üzere Bilgisayar Destekli Çizim ile Teknik Resim arasında sadece çizim araçlarında farklılık vardır. Temel kavramlarda farklılık yoktur. Bu nedenle ders kapsamında bilgisayar destekli çizim ve teknik resim birlikte kullanılacaktır.

6 M.Ö yılları arasına tekabül eden yontma taş devrinin sonlarına ait bulunan taşlar üzerinde çizilen resimlerin, tarihte resimle ilgili ilk tasvirler olduğu belirtilmektedir. Bu tasvirler, görsel ve yazılı dili, resimyazısı (hiyeroglif, özellikle dini yazıtlar), o zamana ait dini yaşantıyı, siyasi düşünceleri, bilimsel verileri ve günlük yaşamları yansıtmaktadır. Bazı kaynaklara göre M.Ö. 9000, bazılarına göre M.Ö. 3000, bazılarına göre ise M.Ö. 12. yüzyıllarda geçen Nuh tufanının olduğu dönemde, ciddi bir ölçülendirme, tasarım ve ustalıkla yapılan Nuh un gemisi çok şiddetli su arklarına dayanabilmiştir. İncil de bu geminin malzeme olarak gopher, yani selvi ağacından yapıldığı belirtilmektedir. Ciddi bir teknik, tasarım ve malzeme bilgisi gerektiren bu gemi inşası mucizevî bir eserdir. Tevrat da verilen ölçüler doğruysa Nuh un Gemisi çok büyüktür, günümüz ölçüleriyle hesaplandığında gemi 42.5 milyon cm3 hacminde olmalıdır, bu da 45 ile ton arasında bir gemi demektir.

7 Yani en üst olasılıkla Nuh un Gemisi Titanik le eş düzeydedir. Ama bir de Babil dönemi Tufan yazıtlarındaki ölçüler göz önüne alınırsa, ortaya tonluk bir gemi çıkar ki, bunun günümüzde dahi yapılması kolay değildir. Tevrat a göre geminin boyu 136 m, eni 22,5 m ve yüksekliği 13.5 m olup, üç katlıdır. Yine bu boyutlar, geminin bıraktığı izlere dair yapılan araştırmalarına göre farklılık içerebilmektedir.

8 Ölçülendirmeye dair bilgilere M.Ö li yıllara ait papirüslerde (Şekil 2) bahsedilen Mısır piramitlerinin inşasında da rastlanmaktadır. O dönemde firavunun kol dirseğinden orta parmak ucuna kadar olan mesafe 'Royal Cubit' olarak tanımlanmıştır. Bu ölçüde, siyah granitten bir çubuk yapılarak piramit yapımı gerçekleştirilmiştir. Bu ölçü birimi, doğrusal ilk standart ölçüdür. Royal Cubit yaklaşık olarak cm arasında değişir. Mısır'daki piramitlerin yapımında yaklaşık 100 Royal Cubit değeri kullanılmıştır. Standart olarak bugün bir Royal Cubit 524 ± 2 mm ye eşit bir ölçü birimi olarak kullanılmaktadır.

9 İlginç olan şu ki, kol dirseği ile orta parmak ucuna kadar olan mesafe Royal Cubit ölçüsü şayet 40 ise, kol dirseği ile omuza kadar olan mesafe de bu değerle uyumlu olarak 30 çıkmaktadır. Bu ilişki dünya ile mars ve dünya ile güneş arasındaki mesafelerle benzerlik arz etmektedir. Bu nedenle, Mısır piramitleri çok gizemli bir bilinç ve tasarımın sembolü olmuştur

10 Rönesans döneminde ( ), resim, mimari yapıt, tasarı ya da teknik resme yönelik en önemli gelişmeler, Leonardo da Vinci ( ), Leon Battista Alberti ( ) ve Raphael Sanzio ( ) gibi ressamların çalışmaları ile olmuştur. Leonardo da Vinci nin bilimsel merakı ile birlikte bütünleşen resim kabiliyeti, bilim ve icat ile sanatın kaynaşmasında çeşitli yöntemlerin oluşmasına ve gelişmesine hız kazandırmıştır. Şekil 5. (a) Mekanik ızgara resmi (sıcak havanının yükselmesi ve hızlanmasıyla dönen pervanenin dişli, zincir, kayışlı düzenek yardımıyla ızgarayı döndürmesi (M.S.1500), (b) Leanardo Da Vinci nin dişli aktarım teknik resimleri (M.S.1500).

11 Sanayi devrimi, teknik resim in kullanım sahasını daha da artırmıştır. Seri üretim, dış kaynakların kullanımı, evrensel olarak anlaşılan teknik resimdeki dönüşüm ve standartları kullanıma sokma ihtiyacını beraberinde getirmiştir. Fakat bu dönemin çizimleri, gerçekten ya da üç boyutlu derinlik kavramından uzak kalmıştır, şöyle ki bu çizimleri teknik resim bilgisinden yoksun kişilerin anlaması çok zor olmuştur. İlk patent çizimleri (1800 li yıllar)

12 1930 lı yıllarda, Russell Porter, üç boyutlu kesit görünüş alanının öncülerinden biridir. Teknik resim Porter için sadece bir hobi olmasına rağmen, onun çalışmaları kesit görünüme dair etkinliklerin en ilklerinden biri olmuştur lilerde, ünlü Japon ressam Yoshihiro Inomoto ise, mürekkepli kalemle yapılan üç boyutlu kesit otomotiv çizimleri ve gösterimleri hususunda ilk öncülerden biri olmuştur. Şekil 8. İlk kesit görünüş çizimleri (1890 lı yıllar - Inomoto nun çiziminden)

13 Bilgisayar teknolojisinin ve yazılım programlarının gelişmesiyle, 1980 liyıllarda, artık teknik resim çizimleri bilgisayar programları ile çizilmeye başlamıştır. Bu yıllarda daha çok, basit şekilli parçaların (kanca ve pim gibi) çizimi yapılmıştır lı yıllardan sonra, daha karmaşık şekilli tasarım çizimleri yapılabilmiş, örneğin Dodge Neon 3-D CAD systemcatia ile tasarlanmıştır. Boeing 777 uçağı ise, tamamen üç boyutlu bilgisayar grafik tasarım programları ile tasarlanmış ilk jet yolcu uçağı olmuştur.

14 İnsanların en eski çağlardan beri kullandıkları resimle anlatım aracı Türkler tarafından da kullanılmıştır. Orta Asya'nın bozkırlarında yaşayan Türk boylarının, ele aldığı konulardan dolayı "hayvan üslubu" olarak adlandırılan resimler yaptığı bilinmektedir. İslamiyet benimsendikten sonra dini yasaklar nedeniyle betimleyici resim daha az kullanılmış, onun yerine süsleyici resim sanatları gelişmiştir. Az sayıda da olsa Anadolu Selçukluları'ndan bazı yapıtlar kalmıştır. Bunlar kabartmalar, çini üstüne yapılan çizimler biçimindedir. Osmanlı döneminde de yoğun bir minyatür çalışması gözlenir.

15 Fatih Sultan Mehmet döneminde batıdan ressamların getirtilerek padişahın ve ailesinden kişilerin resimlerinin yaptırıldığı bilinmektedir. Osmanlı sanatçıları da İtalya'ya gönderilmiştir. Bu tür girişimler daha sonraki dönemlerde yinelenmemiş, kendine özgü kuralları olan minyatür sanatı sürdürülmüştür. Elyazması kitapların resimlendirilmesinde kullanılan minyatürlerin betimlemeci yanı da vardır. İtalyan ressam Gentile Bellini tarafından 1480 yılında yapılan Fatih Sultan Mehmet in portresi

16 Gelibolulu Muhiddin Piri, kendisini Piri Reis olarak tanıtmış, kullandığı kaynakların çeşitliliğini anlatırken hem zaman-ı İskender den kalma kadim haritalara, hem de Kristof Kolomb un haritasına işaret etmiştir yılında tamamladığı eserini yıllarındaki Mısır seferi esnasında Yavuz Sultan Selim e sunmuştur.

17 Türkiye'de ilk teknik resim denemeleri Mühendishane-i Berri-i Hümayun (Kara Mühendishanesi) ile Mekteb-i Harbiye (bugünkü Kara Harp Okulu) gibi mühendislik ve askeri okullarında gerçekleştirilmiştir. Önce haritacılık, teknik resim gibi konularda başlayan eğitim kısa süre içinde serbest resmi de kapsamış, bu amaçla batıdan öğretmenler getirtilmiştir. Türk öğrencileri de yetiştirilmek üzere batı ülkelerine, özellikle Fransa'ya gönderilmiştir. Asya Kıtası Haritası, Mektebi fünun-u Harbiye-i Şahane Matbaası

18 Yurdumuzda Cumhuriyetten bugüne değin önemli aşamalar kaydeden teknik resim alt yapısı, bugün Türk Standartları Enstitüsü tarafından hazırlanan teknik resim standardizasyonu yoluna gitmiştir. Örneğin teknik resim ile ilgili genel kurallar TS 88 de yer almaktadır. Bu, üretim ve tekrar parça temininde kolaylıklar sağlamış ve maliyet ve işletme masraflarını azaltmıştır. Bugün yurdumuzda en üst düzeyde teknik resim bilgisine sahip çok sayıda, teknik eleman, teknik ressam ve mühendis mevcut olup, her geçen gün de daha donanımlıları yetişmektedir.

19 Günümüzde Teknik Resim, mühendislerin ortak bir anlaşma aracı durumundadır. Bu bakımdan mühendis adayı öğrencilerin resmi öncelikle eksiksiz çizebilecek ve karşılaştığı resimleri tam olarak okuyabilecek bilgi ve beceriyi kazanmaya çalışmaları gerekir.

20 2.TEKNİK RESİMDE ÇİZİM KAĞIDI, ÇİZGİ VE YAZI STANDARTLARI 2.1. Standart Resim Yaprağı Ölçüleri Resim yapraklarının ebatları TS 88 'e göre standart hale getirilmiştir. En büyük standart resim kâğıdının alanı 1 m 2 dir ve A0 olarak adlandırılır. Dikdörtgen şeklindeki A0 resim kağıdının eni x, boyu ise y ile ifade edilirse; x. y = 1 m 2 dir. Buna göre A0 resim kağıdında x = 841 mm, y =1189 mm ' dir.

21 2.2. Resim Kağıdı Çeşitleri A) NORMAL KAĞITLAR: Beyaz renkte fotokopi kağıdı kalınlığında en sık kullanılan kağıt çeşididir. B) AYDINGER: Şeffaf kağıt çeşididir yarı saydamdır. Genelde büyük projelerin çiziminde kullanılır. C) BEZLİ KAĞITLAR: Dayanıklılık gerektiren resimlerde kullanılır kağıdın bir yüzünde bez yapışlıdır. D) OZALİT KAĞITLARI: Işığa duyarlı kağıtlardır, aydıngere çizilen esimlerin çoğaltılmasında kullanılır. E) PELÜR KAĞITLAR: İnce kağıtlardandır çeşitli model resimlerin diğer bir zemine aktarılması işlerinde kullanılır.

22 2.3. Çizim Alanı Teknik resimde çizimler standart kağıt ölçülerine göre belirlenir. Bir çerçeve ile belirlenen sınırlar içerisine çizimler gerçekleştirilir. A0 ve A1 boyutunda kullanılan çizim kağıtlarında çizim alanı çerçevesi dış kenarlardan en az 20 mm içeride, A2, A3 ve A4 boyutu kağıtlarda ise en az 10 mm olmalıdır.

23 2.4. Yazı alanları Resim kağıtlarında resmin özellikleri ve çizen kişinin bilgileri resmin antet kısmında belirtilir. Antet için kağıdın alt kısmına bir tablo çizilir veya hazır halde bulunur. Gerekli yazılar o kısma yazılır.

24 2.5. Standart Çizgiler ve Çizim Teknikleri Teknik Resimde hazırlanan çizimlerin ilgili kişiler tarafından kolaylıkla ve aynı şekilde anlaşılması için, çeşitli şekil ve kalınlıklarda çizgiler kullanılır. Resmin büyüklüğüne ve çeşidine göre seçilen çizgiler TS 88 'de standartlaştırılmıştır. Birinci grup çizgiler ; nispeten kalın olarak çizilen çizgilerdir. Görünüşlerin gösterilmesinde kullanılırlar. Görünüşlerde göze daha yakın objeler ( planda yüksek, diğer görünüşlerde önde olanlar) kalın, uzakta olanlar ise ince çizilirler. Yine görünüşler üzerinde kesit düzlemi çizgileri kalın çizilir. İkinci grup çizgiler; biraz daha ince çizilirler. kesik çizgilerden oluşanlar, görünmeyen kısımların belirtilmesinde; noktalı ve kesik çizgilerden oluşan ise, eksenlerin işaretlenmesinde; biraz daha kalın noktalı ve kesik çizgilerde, kesitlerin alındığı yerlerin gösterilmesinde kullanılır. 1) sürekli ince çizgi ( yardımcı çizgilerdir. Ölçü vb) 2) sürekli kalın çizgi (resmin ana kısımları için kullanılır) 3) kesik orta çizgi çizmek (resmin bir yönden bakıldığında görünmeyen kısımların çiziminde kullanılır) 4) noktalı kesik ince çizgi çizmek (resim içerisindeki dairesel boşlukların eksenlerini gösterir)

25 Çizimlerde dikkat edilmesi gereken kurallar: a) Çizgi kalınlığı, çizilecek şeklin büyüklüğüne göre seçilmeli ve resmin bütün kısımları bu çizgi ile tamamlanmalıdır. b) Çizgi kalınlığı, TS 88 'de belirtilen standartlara uygun olmalıdır. c) Noktalı kesik çizgilerin kesişme noktaları çizginin dolu kısımlarına denk getirilmelidir. d) Resmin büyüklüğüne göre boyları 3 ~ 6 mm ve aralıkları 0,8 ~ 1,5 mm olan kesik çizgiler, mümkün olduğu kadar eşit aralıklı ve aynı kalınlıkta çizilmelidir. e) Sürekli kalın ve ince çizgilerin kesişmesi durumunda kesişme köşeleri fazla taşmamalı ve eksik kalmamalıdır (şekil 12). f ) Paralel olarak çizilen iki çizgi arasındaki mesafe, kalın çizgi kalınlığının iki katından az olmamalıdır. g) Doğrular ile daire yaylarının birleşme yerleri, köşe yapmamalı ve birbirinin devamı gibi görünmelidir.

26 2.6. Standart Yazı Tipleri Yazı, bir anlatım ve anlaşma aracıdır. Teknik Resimde yazı (harf ve rakamlar) resmi tamamlayıcı bir unsurdur. Çizimi bitirilmiş bir levhanın başlığının doldurulması, ölçü konulması vb., amaçlarla yazı kullanılır. Teknik resim yazılarında okumayı güçleştirecek her türlü ayrıntıdan ve süslemeden kesinlikle kaçınılmalıdır. Yazılar sade ve düzgün olmalıdır. Teknik resimde kullanılan yazılar standart (TS 88 e uygun) olup dik yazı ve eğik yazı olmak üzere iki çeşittir: 1- EĞİK NORM YAZI: Makine Teknik resminde kullanılan bu yazıda harf ve rakamlar 75 derece eğiklikte paralel kenar bölümler içine yazılır.»tek BİR ŞEYE İHTİYACIMIZ VARDIR; O DA ÇALIŞKAN OLMAK» 2- DİK NORM YAZI: Eğik normdan farkı harf ve rakamların dikey duruşudur. Kare bölümler içine yazılır. Yazı karakteri aynıdır. Norm harf ve rakamların çeşitli ölçülerde yazılmış hazır şablonları da vardır. «HAYATTA EN HAKİKİ MÜRŞİT İLİMDİR, FENDİR.»