DIANA CRANE Pennsylvania Üniversitesi nde Sosyoloji Profesörü. Amerika da Yale, Johns Hopkins Üniversiteleri nde, Fransa da Poitiers ve Colombia,

Transkript

1 DIANA CRANE Pennsylvania Üniversitesi nde Sosyoloji Profesörü. Amerika da Yale, Johns Hopkins Üniversiteleri nde, Fransa da Poitiers ve Colombia, Hollanda da Erasmus Üniversiteleri nde hocalık yaptı da Moda ve Gündemleri kitabının çalışmaları için Fransa da Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales de ziyaretçi profesör olarak bulunmuştur. Kültür, sanat ve medya sosyolojisi konularında uzman olan yazar pek çok makaleye ve kitaba imza attı. Kitaplarından bazıları şunlardır: Invisible Colleges Diffusion of Knowledge in Scientific Communities (1972) [Görünmez Fakülteler, Bilimsel Topluluklarda Bilginin Yayınımı]; The Sanctity of Social Life: Physicians Treatment of Critically Ill Patients (1975) [Toplumsal Yaşamın Kutsallığı: Hekimlerin Kritik Hastaları Tedavisi]; The Transformation of the Avant-Garde: the New York Art World, (1987) [Avangard ın Dönüşümü: NewYork Sanat Dünyası ]; The Production of Culture: Media and the Urban Arts (1992) [Kültürün Üretimi: Medya ve Kentsel Sanatlar]; Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender and Identity in Clothing (2000) [Moda ve Gündemleri: Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik, Çev. Özge Çelik, Ayrıntı Yay., 2000]. Yazar aynı zamanda, The Sociology of Culture: Emerging Theoretical Perspectives (1994) [Kültür Sosyolojisi: Yeni Kuramsal Perspektifler] ve Global Culture: Media, Arts, Policy, and Globalization (2002) [Küresel Kültür: Medya, Sanat, Siyaset ve Küreselleşme] adlı kitapların editörlerinden. Crane, 1997 yılından beri Japon hükümetince desteklenen ve Japonya, ABD, İngiltere ve Singapur dan araştırmacıların katıldığı, farklı ülkelerdeki kültür politikalarının etkileri üzerine Karşılaştırmalı Kültür Politikası başlıklı uluslararası bir proje yürütmektedir.

2 Ayrıntı: 402 İnceleme dizisi: 187 Moda ve Gündemleri Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik Diana Crane Kitabın Özgün Adı Fashion And Its Social Agendas Class, Gender, and Identity in Clothing İngilizceden Çeviren Özge Çelik Yayıma Hazırlayan Ali F. Sütlü Son Okuma Ayten Koçal The University of Chicago Press/2000 basımından çevrilmiştir. The University of Chicago Press Bu çevirinin Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Tasarımı Arslan Kahraman Dizgi Kâni Kumanovalı Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım: 2003 İkinci Basım: 2018 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 Diana Crane Moda ve Gündemleri Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik

4 İNCELEME DİZİSİ SON ÇIKAN KİTAPLAR AYDINLAR SOSYALİZMİ Jan Waclaw Makhayski İLETİŞİM BİLİMLERİNİN UNUTULMUŞ KÖKENLERİ Der. Jacques Perriault MODA-LOJİ Yuniya Kawamura MARKSİZM İN ANLAMI Paul D Amato CİNSELLİĞİN ÖNEMİ Arzuya Yeniden Kavuşmak Dr. Ghislaine Paris ÇALIŞMA DÜŞÜNCESİ John W. Budd YORUM VE AŞIRI YORUM Umberto Eco HAYATIN GİZLİ HAZLARI Theodore Zeldin HAYATIN KIRILGANLIĞI William E. Connolly DEVLET VE HUKUK Friedrich Engels, Karl Marx İYIMSER OLMAYAN UMUT Terry Eagleton TEKNIK, SERMAYE, MEDYA Peter Trawny PROTESTO Toplumsal Hareketlere Kültürel Bir Giriş James M. Jasper SOSYALİZMDE EĞİTİM KÜBA Celil Denktaş HERMENÖTIĞIN KÖKENI Kendilik Hakkında-Dartmouth Konferansları, 1980 Michel Foucault YAŞAM SANATI Zygmunt Bauman LENİN Farklı Bir Yol Lars T. Lih HERMENÖTIK VE SOSYAL BILIMLER Anlama ya Dair Yaklaşımlar Zygmunt Bauman LENIN 2017 Hatırlamak, Tekrarlamak ve Kafa Yormak Vladimir İlyich Lenin, Slavoj Žižek EKIM Rus Devriminin Hikâyesi China Miéville DÜNYAYA VE KENDİMİZE DAİR Zygmunt Bauman & Stanislaw Obirek FAŞIZM VE KAPITALIZM Faşizmin Sosyal Kökenleri ve İşlevleri Üstüne Teoriler Angelo Tasca, Arthur Rosenberg, Otto Bauer, August Thalheime TANRI YA VE İNSANA DAIR Stanislaw Obirek, Zygmunt Baumane İSTISNA HÂLI Giorgio Agamben BENLIK PRATIKLERI Zygmunt Bauman & Rein Raud EŞYA VE İNSAN Bir Pratik İlişkinin Felfesefesi, Pedagojisi ve Sosyolojisi Arnd-Michael Nohl KUŞATILMIŞ TOPLUM Zygmunt Bauman KAPIMIZDAKI YABANCILAR Zygmunt Bauman DEMIR KAFES Max Weber ve Weberci Marksizm Michael Löwy

5 Modadan her zaman keyif alan Michel e ve bana sayısız alışverişte eşlik eden Adrienne e

6

7 İçindekiler 1 Moda, Kimlik ve Toplumsal Değişim Giyim ve Toplumsal Değişim: Statü, Sınıf ve Kimlik XIX. Yüzyıl Modasının Kuramlaştırılması: Sınıf Kültürleri ve Sembolik Sınırlar XX. Yüzyılda Moda: Parçalı Toplumun Kuramlaştırılması XIX. ve XX. Yüzyılda Moda ve Toplumsal Cinsiyet Gelip Geçicinin İzinde: Giyim Araştırması İçin Kaynaklar Moda ve Toplumsal Gündemleri: Bir Araştırma Programı XIX. Yüzyılda İşçi Sınıfı Giyimi ve Toplumsal Sınıf Yaşantısı Geçmişi Yeniden Kurma: Frédéric Le Play in İşçi Sınıfı Aileleri Üzerine Çalışmaları Modanın Yayılımı mı Demokratikleşmesi mi? 1875 Öncesi ve Sonrası Fransız İşçi Sınıfı Erkeklerinin Edindiği Giysiler Kim Modaya Uygundu ve Kim Değildi? 1875 Öncesi ve Sonrasında İşçi Sınıfındaki Çeşitlilik Sonrası Giyim ve Toplumsal Sınıf Yaşantısı Le Play İngiltere de: Centilmenler İşçilere Karşı Fransa da Giyim Davranışı ve İşçi Sınıfı Kadınları Fransız İşçi Sınıfı Kadın Giyiminde Çeşitlilikler: Paris Taşraya Karşı

8 Moda ve Gündemleri Tüketim Kültürünün Ortaya Çıkışı: Hizmetçiler, Çalışan İşçi Sınıfı Kadınları ve Moda Sonuç: Yayılma, Demokratikleşme ve Sembolik Sınırlar Moda, Demokratikleşme ve Toplumsal Denetim ABD de Giyim Davranışları ve Demokratikleşme Giyim Davranışları ve Amerika da İşçi Sınıfı Kadınları Giyim Harcamaları, Aile Bütçeleri ve Statü Arayışı İşçi Sınıfı Kadınları ve Aile Giyim Bütçeleri Şapkaların Toplumsal Anlamı Üniformalar, Mesleki Giyim ve Sınıfsal Farklılaşma Hizmetçi Olmak: Üniformalar ve Sembolik Sınırlar Sonuç Sözsüz Direniş Biçimi Olarak Kadın Giyim Davranışı: Sembolik Sınırlar, Alternatif Giyim ve Kamusal Alan Alternatif Giyim Öğeleri Giyim Tarzları ve Kadının Rolü: Fransa, İngiltere ve ABD Alternatif Giyinme ve Giyim Reformu Spor, Alternatif Giyinme ve Marjinal Kamusal Alan İşçi Sınıfı Kadınları ve Kamusal Alan Amerika Sınırı ve Kamusal Alan Görünmez Alanlar: Fransa da Gayrimeşru Giyim Davranışı XX. Yüzyılda Cinsiyet, Giyim ve Kamusal Alan Sonuç: Sembolik Yıkım Biçimi Olarak Alternatif Giysiler Moda Dünyaları ve Küresel Pazarlar: Sınıf Modasından Tüketici Modasına Sınıf Modasından Tüketici Modasına Sınıf Modası ve Fransız Moda Dünyasının Egemenliği Fransız Moda Pazarının Küreselleşmesi: Modaevinden Holding Tabiyetine Küreselleşme, Yenilik ve Fransız Lüks Hazır Giyim Firmaları New York ta Lüks Moda Tasarımı: Büyük ve Küçük Firmalar Arasındaki Farklar Bir Pazar Stratejisi Olarak Sanat: Sanatın Hamileri Olarak Tasarımcılar.238 Bir Pazar Stratejisi Olarak Sanat: Sanatçı-Zanaatkâr ve Sanatçı Olarak Tasarımcılar Moda Tasarımcısının İngiltere de Sanatçı Olarak Rolü Moda Yayılımını Yeniden Kavramsallaştırmak Sonuç

9 6 Erkek Giyimi ve Eril Kimliklerin Kuruluşu: Sınıf, Yaşam Tarzı ve Popüler Kültür İş ve Boş Zaman: İki Giyim Kültürü Erkeklerin Giyim Davranışı: Bir Tipoloji Popüler Kültür ve Kimliğin Giyimle İfadesi Popüler Müzik, Kentli Altkültürler ve Medya Sokak Tarzları ve Gençlik Altkültürleri İncelikli Kaçak Avlanma : Modern Dandy XX. Yüzyıl Sonlarında Giyim Davranışı, Harcamalar ve Gardıroplar Sonuç Moda İmgeleri ve Kadınların Kimlik Mücadelesi Çağdaş Moda Hegemonik midir? Moda Fotoğraflarının Yorumlanması Vogue Dergisi nde Toplumsal Cinsiyet İmgeleri Araştırma İçin Fotoğrafların Seçimi ve Sorular Modanın Otorite si Moda Dergisi ve Toplumsal Gündemleri: Bariz ve Marjinal Cinsellik İmgeleri Moda Dergisi ve Toplumsal Gündemleri: Yetke İmgeleri Moda Dergisi ve Toplumsal Gündemleri: Postmodernist Canlandırma Rol Modeli Olarak Manken Pozun Görünürlüğü/Görünmezliği Sonuç İki Yüzyılda Moda ve Giyim Tercihleri İki Toplum Tipinde Moda ve Giyim Tercihleri: Bir Özet Sonuç Ek-1: Frédéric Le Play ve Çalışma Arkadaşlarınca Yayımlanan XIX. Yüzyıl Fransız İşçi Sınıfı Monografileri Listesi Ek-2: Görüşme Programları; Odak Grupları İçin Anket Kaynakça Dizin

10 TEŞEKKÜR Modanın çeşitli yönlerini araştırdığım on bir yıl boyunca birçok farklı kaynaktan yardım aldım. Öncelikle araştırma için görüşme teklifini kabul eden kadın ve erkeklere tasarımcılara, moda tahmincilerine ve halkla ilişkiler personeline ve moda fotoğrafları ve giyim reklamlarına ilişkin odak gruplarına katılan kadınlara (ve az sayıdaki erkeğe) çok teşekkür ederim. Araştırma kütüphanecilerin büyük yardımını gerektiriyordu. Paris te, Le Play ın basılan bütün eserlerini bulunduran Centre d Etudes de Documentation, d Information, et d Actions Sociales Kütüphanesi nden Françoise Blum ve Michel Prat a, Le Play ve çalışma arkadaşlarının Fransız işçi sınıfı aileleri üzerine XIX. yüzyılda gerçekleştirdikleri örnek olay incelemelerinin kopyalarına ulaşmamdaki katkılarından dolayı özellikle teşekkür ederim. Ayrıca, beni bu eşsiz arşivin varlığından haberdar eden Le Play uzmanı Antoine Savoye a şükran borçluyum. Paris teki Bibliothéque Forney ve Pennsylvania Üniversitesi Van Pelt Kütüphanesi ndeki kütüphanecilere, özellikle de Lauris Olson ve Kütüphanelerarası Kitap Değişimi Departmanı Müdür Yardımcısı Lee V. Pugh a teşekkürü borç bilirim. Ayrıca Françoise Tétart a Musée de la Mode de la Ville de Paris (Musée Galliera) da teşekkür ederim. Araştırmamın erken dönemlerinde, Fulbright Senior Research Award a layık görüldüm. Pennsylvania Üniversitesi Sosyoloji Bölümü ne arasında maaşlı izin sağladıkları, araştırma için kaynak tahsis ettikleri ve odak grubu oturumlarının gerçekleştirilmesinde ve kaydedilmesinde yardımcı oldukları için teşekkür ederim. Linda Mamoun ve Kesha Moore odak grubu liderleri olarak büyük yardım sağladılar. Christine Holmes ve Bonita Iritani odak grubu kasetlerinin yazılı kaydını çıkarmak gibi zorlu bir işi gerçekleştirdiler. Tina Nemetz idari problemleri çözmede her zaman istekli ve başarılı oldu. Odak grubu katılımcılarını yerleştirmede Paris Amerikan Üniversitesi nden Waddick Doyle un büyük yardımı oldu. Hepsine çok teşekkürlerimi sunarım. Beni Ecole des Hautes Etudes en Science Sociales e bir ay geçirmek ve Ecole deki seminerinde araştırmamı sunmak üzere davet eden Paris teki Centre De Sociologie des Arts tan Pierre-Michel Menger e de şükran borçluyum. Judith Adler, Susan Kaiser ve Toba Kerson a el yazmalarının ilk versiyonlarını okumaya ve eleştirmeye ayırdıkları değerleri zamanları, eşsiz tavsiye ve önerileri için çok teşekkür ederim. Toba ya, araştırmanın erken dönemlerinden beri, o olmasaydı asla ulaşamayacağım gazete kupürleri ve makaleler sağlayarak gösterdiği ilgisi için özellikle şükran borçluyum. Çalışmalarımla bunca zaman ilgilenen University of Chicago Press ten Douglas Mitchell e ve içinde 58 resimli bir kitabı yayına hazırlamak gibi sıkıntılı bir süreçte büyük yardımları olan Robert Devens a minnettarım. Ayrıca fotoğrafları çoğaltma ücretini kısmen karşılayan yayınevine de teşekkür ederim. Son olarak, bana manevi destek veren ve her zaman tavsiyeye ve yardıma hazır olan Michel Hervé ve Adrienne Hervé ye, yaşantılarını yaratı sürecindeki bir kitaba ayırmak zorunda kaldıklarında her zamanki sabrı ve metaneti gösterdikleri için teşekkürü borç bilirim. 10

11 Kitabın bazı bölümleri, bir ölçüde farklı biçimlerde, aşağıdaki yayınlarda kullanılmıştır. Fashion Design as an Occupation: A Cross-National Approach. S , Current Research on Occupations and Profession, Cilt no. 8: Creators of Culture, ed. M. Cantor ve C. Zollars. Greenwich, CT: JAI Press, İzinle yayımlanmıştır. Postmodernism and the Avant-Garde: Stylistic Change in Fashion Design. Modernism/Modernity 4 (1997): The Johns Hopkins University Press. Globalization, Organizational Size and Innovation in the French Luxury Fashion Industry: Production of Culture Theory Revisited. Poetics: Journal of Empirical Research on Literature, the Media, and the Arts 24 (1997): Telif hakkı Elsevier Science ın izniyle yayımlanmıştır. Clothing Behavior as Non-Verbal Resistance: Marginal Woman and Alternative Dress in the Nineteenth Century. Fashion Theory 3 (1999): Berg Publishers ın izniyle yayımlanmıştır. Women Fashion Designers and Women s Experience. Journal of American Culture 22, no. 2 (Yaz 1999): 1-8. Bowling Green State University Popular Press in izniyle yayımlanmıştır. Diffusion Models and Fashion: A Reassessment. The Annals of the American Academy of Political and Social Science 566 (Kasım 1999): , The American Academy of Political and Social Science. İzinle yayımlanmıştır. Gender and Hegemony in Fashion Magazines: Women s Interpretations of Fashion Photographs. Sociological Quarterly 40, no. 4 (Güz 1999): , The Midwest Sociological Society. İzinle yayımlanmıştır. 11

12

13 1 Moda, Kimlik ve Toplumsal Değişim G iyim, tüketimin en görünür biçimlerinden biri olarak, kimliğin kurulmasında önemli bir rol oynar. Giyim tercihleri, insanların, hem belli bir zaman dilimine uygun görünüşlere (diğer bir deyişle modaya) ilişkin güçlü normları, hem de olağanüstü bir seçenek zenginliğini barındıran kültürün belirli bir biçimini kendi amaçları doğrultusunda nasıl yorumladıklarını incelemek için eşsiz bir alan sağlar. Toplumsal statünün ve cinsiyetin en belirgin göstergelerinden biri olan ve bu nedenle sembolik sınırların korunmasında ya da yıkılmasında etkili olan giyim, toplumsal yapılar içindeki konumların farklı çağlarda nasıl algılandığını ve statü sınırlarının nasıl belirlendiğini gösterir. Geçmiş yüzyıllarda, kamusal alanda kimliği ifade eden 13

14 Moda ve Gündemleri başlıca araç giyim olmuştur. Avrupa da ve ABD de kimliğin meslek, bölgesellik, din ve toplumsal sınıf gibi birçok farklı boyutu, dönemin koşullarına uygun bir biçimde giyimle ifade edilmiştir. Yaygın olarak kullanılan bazı giyim eşyaları, örneğin şapkalar, edinilmiş ya da arzu edilen toplumsal statüyü bir anda gözler önüne sermeleri açısından özellikle önemliydi. Giyim tercihlerindeki çeşitlilik, farklı toplumların ve bu toplumlardaki farklı konumların nasıl yaşantılandığının ince göstergeleridir. Son dönemlerde, sosyologlar yapıntıların [artifacts] toplumsal davranış ve tutumları genellikle farkına varmadığımız yollardan etkileyerek bir çeşit kültürel eylemlilik yaratma gücüne sahip olduklarını kavramaya başlamışlardır. Birkaç örnek vermek gerekirse, makineler, mimari ve bilgisayarlarda somutlaşan teknoloji, modern hayatın başlıca etkenlerindendir (Latour 1988) ve teknolojik olmayan yapıntıların insan davranışını yüzyıllardır etkilemekte olduğu gerçeğinin üstünü örtmeye çalışır. Bu yapıntılardan olan giysiler, toplumsal kimlikleri empoze etme yetileriyle davranışları yaratır ve bireylerin gizil toplumsal kimliklerini ifade etmelerine olanak sağlarlar. Bir taraftan kimi giyim tarzları deli gömleğine benzer; Viktoryen dönem kadın giyiminde olduğu gibi (kelimenin doğrudan anlamıyla) kişinin hareketlerini ve davranışlarını kısıtlar. Üniformalar (dinî, askerî, polis üniformaları), toplumsal kimliği az çok gönüllü öznelere empoze etmek için yüzyıllardan beri kullanılmaktadır (Joseph 1986). Diğer taraftan giyim, bireysel eylemlilik anlayışını geliştirmek için kullanılabilecek ya da yeniden kurulabilecek engin bir anlamlar birikimi olarak da değerlendirilebilir. Sosyal psikologların yaptıkları görüşmeler (Kaiser, Freeman ve Chandler 1993), bireylerin gözde giysilerine kendilerini ifade etme ve diğerleriyle etkileşim biçimlerini etkileme yetilerini atfettiklerini savunurlar. Sosyal bilimciler, çağdaş toplumlarda toplumsal kimliğin nasıl kurulduğuna ilişkin belirgin bir yorumda bulunmamışlardır. Son dönem kuramlar, günümüzde yaşayan bireyleri geçmiştekilerden daha esnek ve onlar kadar kısıtlayıcı olmayan bir toplumsal yapı 14

15 15 Diana Crane içinde kavramsallaştırır. Çağdaş toplumların sanayi sonrası, kültürlerinin de postmodern olarak nitelendirilmesi, toplumsal yapının farklı öğeleri arasındaki ilişkilerdeki ve kültürün doğası ile rolündeki dönüşümü imler. Bu kitapta, Fransa, ABD ve İngiltere den örnekler vererek XIX. yüzyılın sanayi toplumlarında ve çağdaş sanayi sonrası toplumlarda moda ve giyim tercihlerini inceleyeceğim. Sınıflı toplumlarda, her sınıf kendini diğerlerinden ayıran özgün bir kültüre sahip olmuş ama aynı zamanda diğer sınıflarla belli değerleri, hedefleri ve cinsiyet ideallerini paylaşmıştır. Çağdaş parçalı toplumlarda işyerinde sınıfa, işyerinin dışında ise başka bazı kriterlere dayanan farklar önemlidir. Bu kriterler, onları belirleyen şu veya bu toplumsal gruplar için anlamlı olup, başka gruplar için her zaman anlamlı olmayabilir. Toplumsal sınıfın ve cinsiyetin, toplumsal kimliğin en önemli öğesi olduğu toplumlarda karşımıza çıkan moda ve giyim tercihleri; yaşam tarzları, yaş grupları, cinsiyet, cinsel tercih ve etnik kökenin de benlik imgesinin kuruluşunda ve sunumunda toplumsal sınıf kadar anlamlı olduğu toplumlarda görülen moda ve giyim tercihlerinden ne ölçüde farklıdır? Modanın yayılmasındaki ve giyim tercihlerindeki değişiklikler, sınıf kültürlerindeki bu dönüşümlerin izini sürmek ve onları yorumlamak için kullanılabilir. Giyim ve Toplumsal Değişim: Statü, Sınıf ve Kimlik Giyimde ve giyim etrafında oluşan söylemlerde meydana gelen değişimler, kamusal alanda kendini farklı biçimlerde sunan farklı toplumsal gruplar arasındaki ilişkiler ve gerilimlerdeki değişimi gösterir. Önceki yüzyıllarda, giysi fiyatlarının giderek düşmesine bağlı olarak giysilerin farklı toplumsal sınıflara üye olanlar için daha kolay elde edilebilir hâle gelmesi, modaya uygun tarzların kaynaklarını ve erişilebilirliklerini etkilemiştir. Ortaçağın sonlarına doğru, Avrupa toplumlarının giysileri günümüz giysilerini andırmaya başlar: Şekilsiz cüppelerin yerini

16 Moda ve Gündemleri bedene oturan, özel dikilmiş giysiler alır. Bu giysiler genellikle saray ya da üstsınıf modasının etkisi altındadır. Bazı ülkelerde, farklı toplumsal sınıflara özgü giysilerin yapımında hangi malzeme ve süslemelerin kullanılabileceği kanunlarda abartılı bir ayrıntıyla belirtilmiştir (Hurlock 1965). Nispeten katı toplumsal yapılarda statü sınırlarını giyim yoluyla zorlama girişimleri, XX. yüzyılda cinsiyet sınırlarını genişletmek için giysileri kullanan benzer girişimler kadar çekişmeli bir konuydu. Sanayi Devrimi ne ve hazır giysilerin ortaya çıkışına kadar, giysiler genellikle kişinin en değerli mallarından sayılırdı. Fakirler yeni giysilere ulaşamazlar; genellikle onlara gelene kadar birçok defa el değiştiren giysileri kullanırlardı. Fakir bir adam en iyi ihtimalle bir takım giysi edinebilirdi. Örneğin, 1780 de Paris ve çevresinde tutuklanan 278 kişiden yalnızca 28 i birden fazla giysiye sahipti (Roche 1994:87). İyi bir gardıroba sahip olacak kadar zengin olanlar, gardıroplarını, hak eden akrabalara ve hizmetçilere miras bırakabilecekleri değerli mallardan sayarlardı. Giysi, çok pahalı ve değerli olduğu için bir ödeme aracına dönüşmüştü ve hizmet karşılığında yapılan bir ödeme biçimi olarak sık sık altının yerine kullanılırdı (Stallybrass 1993:37). Dara düşüldüğünde, mücevherler ve diğer ziynet eşyalarıyla birlikte giysiler de rehin verilirdi. Sanayi öncesi toplumlarda, giyim davranışları kişinin toplumsal yapıdaki konumunu açıkça gösterirdi (Ewen 1985). Giyim, toplumsal sınıf ve cinsiyet kadar mesleği, dinî ve bölgesel kökeni de çoğunlukla gözler önüne sererdi. Her mesleğin kendine özgü bir kostümü vardı. Bazı ülkelerde, kırsal kesimdeki her köy ve bölge, dönemin kostümü üzerinde kendisine özgü bazı değişiklikler yapardı (Pellegrin 1989). Batılı toplumlar sanayileştikçe, toplumsal katmanlaşmanın giyim davranışları üzerindeki etkisi de dönüşmüştür. Sınıf ve cinsiyetin ifade edilmesi, diğer toplumsal bilgi türlerinin iletilmesinden önce gelmeye başlamıştı. Sanayi toplumlarındaki toplumsal katmanlaşmanın özü, meslekler hiyerarşisi açısından bakıldığında kavranabilir (bkz. örneğin Goldthorpe 1987:39-42 ve Le Play 16