TRABZON ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ NDEKİ ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN GÖZDESİ; Vaccinium arctostaphylos L. ÖZET

Transkript

1 III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Mayıs 2010 Cilt: III Sayfa: TRABZON ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ NDEKİ ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN GÖZDESİ; Vaccinium arctostaphylos L. Abdurrahman ERBAYDr 1, Ahmet İPEKHanife 1, ERDOĞAN GENÇ 1 1 Orman Bölge Müdürlüğü, 61040, Trabzon, ahmetipek@ogm.gov.tr ÖZET Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü nde odun dışı orman ürünlerinin envanter çalışmalarına 2009 yılında başlanılmış olup bu çalışmalar kapsamında; Vaccinium arctostaphylos un (Ayı Üzümü, Likapa, Trabzon Çayı) Doğu Karadeniz ormanlarındaki yayılış alanları, yetişme ortamı özellikleri, üretim ve pazarlama konuları üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışma ile Vaccinium arctostaphylos ın meyve ve bitkisel çay üretimi başta olmak üzere ekonomik ve sosyal getirisinin neler olabileceği, koruma ve bakım çalışmaları ile üretimi ve pazarlaması konularındaki uygulama sonuçları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü, Vaccinium arctostaphylos (Ayı üzümü), Odun Dışı Orman Ürünleri. THE FAVORITE OF NON-WOOD FOREST PRODUCTS; Vaccinium arctostaphylos IN TRABZON REGIONAL FOREST DIRECTORATE SUMMARY In Trabzon Regional Forestry Directorate inventory studies of non-wood forest products was started in Under the context of those studies; the natural distribution of the species in the Eastern Black Sea region, the characteristics of natural habitat, production and marketing of Vaccinium arctostaphylos (common names are whortleberry, blueberry, Trabzon tea) have been surveyed. With the study, the economic and social benefits of the species (fruit and herbal tea production), conservation and management problems and the marketing issues of the V. arctostaphylos as crop species will be evaluated. Key Words: Trabzon Regional Forest Directorate, Vaccinium arctostaphylos (blueberry), Non-wood forest products 1.GİRİŞ 1.1.Genel Bilgiler Fundagiller ( Ericaceae ) familyasının Vaccinium cinsine giren Ayı Üzümü ılıman iklim kuşağında yetişebilen üzümsü bir meyvedir. Rutubetli ormanları sevmektedir. Bu nedenle ülkemizin Kuzeydoğu kesimi yani Karadeniz Bölgesi bu türün anavatanları arasında sayılmaktadır. Yapraklar, Sonbaharda kırmızıya yakın bir renk tonuna bürünerek ilginç bir görüntü oluşturmaktadır. 6-8 mm çapındaki yuvarlak meyveleri kısa salkımlar oluşturur. Ayı Üzümünün meyveleri önceleri yeşil, olgunlaşınca siyaha yakın koyu kırmızı olup lezzetle yenilmektedir.(anşin ve ÖZKAN, 1994;ÇELİK, 2008) Temel olarak kuvvetli asitli ve organik maddece zengin toprakları tercih etmektedir. Ayı üzümü drenajı iyi, hafif meyilli, kumlu-tınlı, organik madde oranı %3 ün altına düşmeyen havalanması iyi, asidik ( ph sı arası ) toprakları sever. Ağır ve aşırı nemli 1126

2 topraklar ile taban suyunun 60 cm den yüksek olduğu yerler bu türün biyolojisine ve yetiştirilmesine uygun düşmemektedir. Ayı Üzümü, ince kılcal kök yapısı nedeniyle ağır ve aşırı nemli topraklar ile taban suyu yüksek yerlerden hoşlanmaz. Vaccinium arctostaphylos genellikle uygun yetişme muhiti ve iklim koşullarında iri ve sulu meyveler oluşturmaktadır. Eğer çiçeklenme veya meyveye dönüşüm sürecinde (Mayıs-Temmuz ) geç donlar, uzun süren kapalı ve sisli iklim halleri görülmezse kaliteli meyve oluşumu yanında miktar (kantite) bakımından da bol ürün hasat edilebilmektedir. Güneşlenme ve bakının etkisiyle meyve rengi pembe, mavi ve siyah olabilmektedir. Çekirdekleri çok sayıda olmasına rağmen küçük oldukları için taze meyvesinin yiyimi sırasında dahi ağızda pek hissedilmemektedir. Yani atık kısmı (küçük çekirdekli) olmayan nadir meyvelerden biridir. Üzüm-Kiraz/Vişne arası bir tada sahiptir. Yaprakları tanen ve arbutin glikoziti ihtiva eder. Yaprakları idrar yolları hastalıklarına oldukça şifalı gelmektedir. Kan şekerini düşürmek için bir çorba kaşığı meyve bir bardak suda kaynatılır ve günde bir kez bir bardak içilir. (ÇELİK, 2008) Mavi yemiş vitaminlerce zengindir, yapraklarından ve kurutulmuş meyvelerinden çay yapılarak ishal giderici ve kadınların özel günlerinin etkisini azaltmak amacıyla kullanılabilir. Mavi yemiş bileşiklerinin idrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotik gibi bir sonuç verdiği, kokulu kara üzümlerde olduğu gibi mavi yemişlerde de anti-kanser bileşikler (resveratrol) bulunduğu için kansere karşı koruma sağlayan enzimleri harekete geçirdiği, hızlı tümör gelişimlerini azalttığı, antioksidan içerik bakımından üst sıralarda yer aldığı, kılcal damarların tıkanmasına yol açan düşük yoğunluktaki yağlı bileşiklerin vücuttan atılması üzerine etkisi olduğu bilinmektedir. Kök sapları ve çiçekleri haşlandıktan sonra elde edilen su, taze olarak kullanıldığında kanı temizlediği, iş verimliliğini artırdığı, kalori değerinin ve sodyum içeriğinin son derece düşük olduğu, lifli yapısı nedeniyle bağırsak mekanizmasını düzenlediği, fazla miktarda pektin içerdiği için kan kolesterolünü düşürdüğü ve kan şekerini düzenleyici etkisi bulunduğu, kalp krizi riskinin azaltılmasında etkili olduğu, gece görüşünü artırdığı, HIV virüsü ile mücadelede etkisinin bulunduğu, meyvelerinde ölçülebilir düzeyde ellagic asitin kansere karşı savaşma yeteneği olduğu, yaşlanmayı geciktirici etkisinin bulunduğu ve hafıza kapasitesini üst seviyede tutmaya yaradığı ifade edilmektedir.(url.1; URL.2) Ayı üzümü meyveleri dondurularak stoklanabilmekte ve böylece de tüketime sunulabilmektedir. Ancak bu yöntem maliyeti artırmaktadır. Ayrıca talebe göre reçeli, meyve suyu, pekmezi ve marmelatı da imal edilmektedir. Yöremizde sonbaharda toplanan meyveler taze olarak yendiği gibi çoğunlukla suyla hafif pişirilerek, havası alınmış haldeki cam kavanozlarda, evlerin serin bir köşesinde veya soğutucularda yaz aylarına kadar saklanmaktadır. Bu şekilde hazırlanan meyveli şurup yöre halkının ifadesiyle komposto olarak adlandırılmakta ve özellikle tahıl ürünlerinden yapılan pilav ve makarnaların yanında içecek olarak kullanıldığı gibi isteğe bağlı olarak şeker ilave edilip sulandırılarak meyve suyu şeklinde de içilebilmektedir (Resim 1-2).Ayrıca reçeli, marmelatı ve pekmezi de yapılmaktadır. 1127

3 Resim 1 2. Şalpazarı İlçesi Gökçeköy Köyünde köylüler tarafından ayı üzümünden imal edilen yöresel tabiriyle çalı çileği kompostosu Son yıllarda bölgemizde de dondurmacılıkta ve yaş pasta imalatında tercih edilmeye başlanmıştır. Ancak tıp alanında biyokimyasal yararlarının insanlığın hizmetine sunulması adına ülkemizde henüz bir gelişme kaydedilememiştir. Bu türe bölgemizde çok farklı yöresel isimler verilmektedir. Bunlardan başlıcaları; Likapa-Likaba-Ligarba-Likarba, Çalı Çileği, Lifos, Trabzon Çayı olarak sayılabilir. Yayılışı görülen diğer yörelerdeki isimlerden bazıları ise Yaban Mersini, Avcı Üzümü, Sapanca Çayı, Anadolu Otu, Çay Üzümü, Süpürge Çalısı, Dağ Üzümü, Çoban Üzümü, Göğen, Enir, Merhauk, Motsvi, Morsvi, Mahabak, Kaskanaka, Çela, Ançera, v.s. dır Araştırma Alanının Genel Tanıtımı Mevkii Çalışma alanı olarak; Trabzon Orman Bölge Müdürlüğüne bağlı özellikle sahil işletmeleri olmakla birlikte ilk aşamada envanter çalışmaları için Şalpazarı İlçesi Gökçeköy Kovanlık mevkii, Tonya İlçesi Karakısrak ve Kaleobası Yaylası, Vakfıkebir ilçesi Hasandüzü yaylası civarı seçilmiştir.sahaların ortalama yükseltisi m.dir. Ana bakı kuzeydir Toprak yapısı Envantere konu Ayı Üzümü sahalarında Toprak genellikle kumlu/tınlı-balçık olup, organik madde bakımından zengindir. Ana kayanın çatlaklı bir yapı gösterdiği kısımlarda fizyolojik derinlik kısmen metreye ulaşabilmektedir İklim Bölge Karadeniz iklim kuşağında bulunmaktadır. Yazlar serin, kışlar ılık ve bol yağışlıdır Mülkiyet durumu Karakısrak ve Kaleobası ile Hasandüzü Yaylası, envanter sahalarının kadastrosu yapılmış olup bu sahaların devlet ormanı olduğu tescil edilerek hüküm altına alınmıştır. Gökçeköy de ise kadastro çalışmaları henüz yapılmamıştır. Ancak ayı üzümü yayılış 1128

4 sahasının devlet ormanı hükmünde olduğu halk nazarında kabul görmektedir. Yani yayılış sahalarında mülkiyet sorunu bulunmamaktadır Nüfusu Çalışmaya konu olan her üç saha da yaylalara yakın olduğundan; nüfus yıllar ve mevsimler itibarı ile değişkenlik göstermektedir Bitki örtüsü Tespit edilen sahalarda; Üst tabakada kapalılığı bozulmuş vaziyette Kayın, Ladin, Kızılağaç, Kestane, Gürgen ve diğer yapraklı türlere rastlanmaktadır. Ayı Üzümüne alt florada en yoğun şekilde Mor Çiçekli Orman Gülü (Rhodendron ponticium), Sarı Çiçekli Orman Gülü (Rhodendron luteum), Çeşitli Böğürtlenler (Rubus ssp), Isırgan, Karayemiş (Laurocerasus officinalis), Çoban Püskülü ( İlex aquifolium ), Şimşir( Buxus sempervirens ), Orman asması ve Ağaç sarmaşıkları katılmaktadır. 2.MATERYAL VE YÖNTEM 2.1.Kullanılan Materyal Çalışma kapsamında Trabzon Orman Bölge Müdürlüğüne ait; Tonya, Vakfıkebir ve Şalpazarı Orman İşletme Şeflikleri Amenajman Planları, Meşçere haritaları ile 1/ ölçekli memleket haritalarından yararlanılmıştır. Ayrıca Fotoğraf makinesi, Dürbün, GPS, kazma- kürek ve dal budama makası kullanılmıştır. 2.2.Yöntem Envanter komisyonunun oluşturulması Orman Bölge Müdürlüğü teknik elemanlarından Odun dışı Orman ürünlerine (ODOÜ) ilgi duyan Orman Mühendisleri (2), Orman Endüstri Mühendisi, Ziraat Mühendisi ve Harita Teknikerinden oluşan 5 kişilik ekip oluşturulmuştur Envanter çalışması yapılacak sahaların tespit edilmesi Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü nde Ayı üzümü ile ilgili Şalpazarı ilçesi Gökçeköy Köyü Kovanlık mevkii, Vakfıkebir ilçesi Hasandüzü Yaylası mevkii, Tonya İlçesi Karakısrak ve Kale Obası Yaylası mevkisi olmak üzere şu ana kadar 3 farklı alanda detaylı envanter çalışmaları yapıldı.bu türün yayılış ve gelişim özellikleri bakımından Tonya, Vakfıkebir ve Şalpazarı Orman İşletme Şeflikleri Fonksiyonel Orman Amenajman Planı Meşcere haritasındaki ormanlık sahalarda Vaccinium arctostaphylos L. nin tüm özellikleri bakımından durumu gezilip incelendiğinde, yukarda belirtilen mevkiilerde bu türün yayılış özellikleri bakımından en ideal nüvesini oluşturmuş olması kanaatine varılarak envanter çalışmalarına bu bölgeden başlanıldı. Genellikle bu mevkilerde homojen dağılışta ve geniş bir alanda yayılış gösteren ve her yıl yerel halkın meyvelerinden faydalandığı Ayı Üzümü sahalarında, bitki üzerinde yapılan incelemede yayılış gösteren türün Vaccinium arctostaphylos L. yani Trabzon Çayı Likapa olduğu tespit edildi. Ayrıca orman yayılış zonunun üst sınırından sonra, yayla ve mera alanlarında yayılış gösteren türün Vaccinium myrtillus olduğu tespit edildi. Vaccinium myrtillus un yayılış alanı ormanlık saha dışında kaldığı için bu alanlar envantere dahil edilmemiştir. 1129

5 Genel olarak sahaların seçiminde üretim ve silvikültürel faaliyetlere konu olabilecek ve ayı üzümü dağılışı (sıklığı) bakımından seyrek ve homojen olmayan yayılış alanları envanter çalışması dışında bırakılmıştır. Ağaçlandırma, silvikültür ve üretim faaliyeti bulunmayan, genellikle bozuk yapıda ve aktüel olarak kapalılığı 1 e düşmüş sahaların da optimal yayılış yerleri seçilmiş, yerel halka sosyal ve ekonomik getirisi düşünülerek envanter çalışmaları devam ettirilmiştir. (Resim 3) Çalışma sahasının fonksiyonlarına ayrılması Envanteri yapılan Tonya, Vakfıkebir ve Şalpazarı Orman İşletme Şefliklerinin Fonksiyonel Orman Amenajman Planları dahilindeki mevkilerde, Ayı Üzümü yayılış sahaları; Ekolojik, Ekonomik ve Sosyal olmak üzere üç fonksiyona hizmet edecek şekilde ele alınmıştır Çalışma sahalarında ayı üzümünün meyve veriminin tespiti Ayı Üzümünün meyveye dönüşüm sürecindeki keşif, tespit ve yerel halktan edinilen bilgilere göre Ayı Üzümünün, yıllara göre meyve durumunda 3 farklı meyve oluşum şekli görülmektedir. Bunlar Bol, Orta ve Zayıf meyve oluşum yıllarıdır (Resim 4). Resim 3. Yayılış Alanından Görünüm Resim 4. Ayı Üzümünde Bol Meyve Yılı Envanter sahalarında yapılan keşif ve incelemeler sonucunda; 2009 yılı için orta meyve oluşumunun görüldüğü, yöre halkının benzer meyve oluşumu görülen yıllarda, aynı sahalardan topladıkları meyve miktarları kıyaslama yapılarak hektardaki ortalama meyve verimi de tespit edilebilmektedir. 3.BULGULAR 3.1.Çalışmaya Konu Sahaların Alan Envanteri Trabzon Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı 3 İşletme Şefliğinde (Şalpazarı, Tonya, Vakfıkebir) çalışmaya konu sahalar gezilerek, Ayı üzümünün homojen dağılış ve geniş bir yayılış gösterdiği sahalar tespit edilerek envanterleri çıkarılmıştır. Şalpazarı İşletme Şefliği Gökçeköy-Kovanlık mevkiinde ha, Tonya İşletme Şefliği Karakısrak ve Kale Obası yaylası mevkiinde ha, Vakfıkebir İşletme Şefliği Hasandüzü Yaylası mevkiinde ise 48.5 ha olmak üzere toplam ha. lık optimal yayılış sahasının varlığı tespit edilmiştir. 1130

6 3.2. Envantere Konu Ayı Üzümü Sahalarında 2009 Yılı Meyve Durumu Ayı Üzümü envanteri yapılan alanlarda, köylülerin daha önceki yıllarda aynı sahalardan elde ettikleri meyve miktarları kıyaslanarak, 2009 yılı meyve verimi tahmin edilmeye çalışılmıştır. (Tablo 1) Asıl olan, her yıl satış öncesi bu sahalardan alınacak deneme alanlarında olgun meyvelerin tartılması sonucu ürün miktarının tahmin edilmesidir. Ayı üzümünün meyve veriminde rakım, bakı, bonitet, üst yapıdaki orman ağaçlarının siperleme düzeyi ve güneş ışınlarının alınma oranı (ışık entansitesi) ile alakalı olarak çiçeklenme, döllenme, meyveye dönüşüm ve olgunlaşma süreçlerinde farlılıklar görülmektedir. 3.3 Gözlem ve Tespitler Yöre halkı, meyve toplama işlemini çoğunlukla meyveli dal ve sürgünleri kırılıp, meyvelerin bu sürgünlerden koparılması şeklinde yapmaktadır. Ayrıca bu bitki, dal ve sürgünlerinin esnek yapıda olmasından dolayı süpürge çalısı olarak kullanmakta ve pazarlarda satılmaktadır. Böylelikle gövde, tepe ve yan dallarda bozulmalar ve meyve üretiminde önemli kayıplar oluşmaktadır. Ayı üzümü bol sürgün vermektedir ve kendisini yenilemesi hızlıdır. Fakat çiçek ve meyve oluşumu ancak 3-4 yaşındaki gövdelerin dal ve sürgünlerinde oluşmaktadır. Bu konu Gökçeköy sahasında kesimi yapılmış 1200 m 2 lik alanda envanter ekibince de gözlenmiştir. İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ Tablo 1. Çalışma alanlarında 2009 yılı meyve hasılat tablosu İŞLETME ŞEFLİĞİ MEVKİİ MEYVE DURUMU Tahmini -Kg. Şalpazarı Gökçeköy-Kovanlık TRABZON Tonya Karakısrak ve Kale Obası Yaylası Vakfıkebir Hasandüzü Yaylası TOPLAM TOPLANMASI TAVSİYE OLUNAN (%60) MEYVE MİKTARI (Kg.) Şalpazarı İlçesi Gökçeköy Kovanlık Mevkiinde 2005 yılı sonbaharında süceyrat odunu elde etmek amacıyla, (çoğunluğu Ayı Üzümü olmak üzere) tüm bireylerin gövdelerinin toprak seviyesinden cm yukarıdan tahra veya orakla kesildiği tespit edilmiştir. Kesim sahasında gövdenin dip kısımlarının yarık ve çatlaklı olması, kullanılan orak, tahra veya balta gibi aletlerin kesim sırasında esnemelere yol açtığını ve düzgün kesim yapılmadığını göstermektedir. Bu hatalı kesimlere rağmen, kesim sonrası oluşan yeni sürgünlerin boyları ortalama cm ye ulaşmıştır. Son yıla ait sürgünlerin boyları ise cm. ölçülmüştür. Bu veriler ışığında; Ayı üzümünün toprak seviyesinden cm. yukarıdan kesildikten sonra yılda ortalama cm boylanabildiği anlaşılmaktadır. Kesimi yapılan bu saha Kuzey bakıda ve III. Bonitet sınıfındadır. Sürgün boyu; bonitet, bakı ve üst floranın siperleme durumuna göre değişiklikler gösterebilmektedir yılında kesilmiş sürgünlerde çiçek ve meyve oluşumunun 2008 yılından itibaren başladığı yöre halkından öğrenilmiştir yılı Mayıs ayından itibaren çiçeklenmenin artmaya başladığı gözlenip meyveye dönüşüm süreci izlemeye alınmıştır. Temmuz 2009 tarihinde sahada yapılan gözlemlerde 4 yıllık sürgünlerde meyve 1131

7 oluşumunun az olduğu, budanmamış yaşlarındaki bireylerde ise çok sık ve bol meyve olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple Ayı üzümü meyvesinin toplanması sırasında kesinlikle meyveli gövde ve dal kısımlarının kırılmaması veya kontrolsüz bir şekilde kesilmemesi gerekir. Esnek odun yapısından ötürü boylu fidanlar rahatlıkla eğilebilir, bol meyve oluşumu görülen yıllarda ise dallar zaten yerlere değecek şekilde eğik hale gelmektedir. Doğu Karadeniz Bölgesinde Kültürü yapılmaya da başlanan Likapa meyveleri piyasaya arz edildikçe ve tanıtımı yapıldıkça doğal meyve tüketimi de artacaktır. Yöremizde faaliyet gösteren bir kaç şirket bu ürünü farklı şekillerde değerlendirebileceklerini belirtmektedirler. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Envanteri bitirilen sahalarda; geç don olayının olduğu, yağışla birlikte uzun süreli sis ve kapalı ilkbahar mevsiminin yaşandığı yıllar dışında, meyve veriminin kaliteli ve bol olduğu gözlenmiştir. Vejetasyonun başlamasıyla birlikte İşletme Şefleri başta olmak üzere, Orman Muhafaza Memurları ve diğer görevliler tarafından sahalar takip altına alınarak; sürgün, yaprak açımı ve çiçeklenme evreleri düzenli bir şekilde takip edilmelidir. Bu takiple, hasat mevsimine girilmeden önce meyve miktarı tahmin edilmelidir. Yapılan gözlemler sonucunda tüm sahalarda yoğun yağışlardan dolayı 2009 yılında bol meyve oluşumunun görülmeyeceği anlaşılmaktadır. Oysa 2008 yılında dal ve sürgünlerin yerlere değecek şekilde bol meyve oluşumu görüldüğü köylüler tarafından ifade edilmiştir. Orman ekosisteminin korunması, yaban hayvanları ile kuş türlerinin beslenmeleri için, olgunlaşan meyvelerin tümü değil, yaklaşık %60 ı toplanmalı, %40 ı bitki üzerinde bırakılmalıdır. Meyve üretimini olumsuz etkilememesi için, planlı budama ve seyreltme işlemi dışında usülsüz dal ve sürgün kesimi yapılmamalı, yine meyve toplama işleminde; salkım şeklindeki meyveyi gövde, dal ve sürgünlerden ayırmak için küçük ve kavissiz meyve toplama makasları kullanılmalı ve kesim sırasında meyve sapının bir kısmı gövde üzerinde bırakılmalıdır. Böylelikle hem meyveyi oluşturan gövde hem de meyve zarar görmemiş olur. Meyve sapından kesilerek hasat edilen meyvelerin raf ömürleri de daha uzun olmaktadır. Toplama yapacak işçilerin her iki ellerini de kullanmaları gerekir. Bel kemerine takılan çok derin olmayan yöresel sele ve küçük sepetler veya yine yumuşak bir materyalden imal edilmiş toplama kapları bu işlem için uygundur. İnce, hareket serbestisi olan ve ter yapmayan eldiven kullanılması sağlık açısından önemlidir. Meyveler kaplara yüksekten bırakılmamalı, avuç içindeki meyveler ezilmeden özenle toplama kaplarına yerleştirilmelidir. Yörede yaylalara göç esnasında küçükbaş hayvanlar (özellikle keçi) Ayı üzümü bitkisinin sürgün ve yapraklarına zarar verdiğinden yöre halkı bu konuda bilinçlendirilmelidir. Bu sahaların korunması bakımından yöre halkından seçilen bekçilerden istifade edilmelidir. Yine envanter çalışmasının özüne bağlı kalınarak, bu sahaların korunmasına yönelik olarak İşletme Şefliklerince bu yörelerdeki yaylalarla, yakın köy ve mahallelerde ilan edilip, ilan tutanağı dosyasında saklanmalıdır. 1132

8 Yapılan ilanlarda yasaklayıcı ve cezalandırıcı ifadeler yerine, Orman İdaresi olarak amacımızın orman köylüsü ve yöre halkının gelirlerini artırmak, bu türün besin ve tıbbi değerinin insanlığın hizmetine sunularak, bu değerlerin gelecek nesillere aktarılmasının temini, türün yaşam devamlılığının ve tanıtımının sağlanmasının amacımız olduğu vurgulanmalıdır Yılı Eylül-Ekim aylarında orman köylüleri ve kooperatiflerine yapılacak tarifeli satışlarla bir başlangıç yapılarak, bu doğal ürünün ekonomiye kazandırılması uygun olacaktır. Orman Genel Müdürlüğünce, 2009 Yılı için Ayı üzümü tarife bedeli 0,20 TL/Kg olarak belirlenmiştir. Düşük tutulan bu fiyatla her zaman olduğu gibi orman köylüsünün yanında yer alınarak onların gelirlerine katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Bu ürüne talipli gerçek kişi, şirket, kooperatif ve köylü arasında denge ve güveni sağlayarak, tarafların memnuniyetini esas alarak, üretiminde ve satışında devamlılığın temin edilmesi ve uygun bir fiyatın tespit edilmesi kurum olarak ikincil amacımızdır yılı meyve hasılat tablosunda günlük işçi yevmiyesinin (40,00 TL) dır. Bir işçinin uygun şartlarda günlük azami 10 kg meyve toplayabileceği hesabıyla, Kg başına maliyeti 4,00 TL olarak hesaplandığından, şirket veya gerçek kişilerin köylüye veya kooperatiflere vereceği taban fiyat bu rakamın üzerinde olmalıdır. 5. KAYNAKLAR Anşin, R. ve Özkan, Z.,C., 1997, Tohumlu Bitkiler, KTÜ Orman Fakültesi, Genel Yayın No: 167, Fakülte Yayın No: 19, s , Trabzon. Çelik, H., 2008,Yaban Mersini ( Likapa ) Yetiştiriciliği Ders Notu / Maviyemiş Yabanmersini-Likapa ) Yetiştiriciliği El Kitabı OMÜ Ziraat Fakültesi, Samsun. URL.1, URL.2, Şalpazarı Orman İşletme Şefliği Fonksiyonel Amenajman Planı 2007,Trabzon Tonya Orman İşletme Şefliği Fonksiyonel Amenajman Planı 2007,Trabzon Vakfıkebir Orman İşletme Şefliği Fonksiyonel Amenajman Planı 2007,Trabzon 1133