LİMİTED ŞİRKETİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ

Transkript

1 LİMİTED ŞİRKETİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Girişimciler ve yeni şirket kurmak isteyenler, şahıs şirketi yerine sermaye şirketi kurmaya karar verdiklerinde alternatiflerden biri de limited şirkettir. Anonim şirketlerde sermaye alt limiti dir. Limited şirketlerde ise bu limit dir. Bunun dışında limited şirket kuruluşu anonim şirketlere nazaran daha kolay olduğundan halka açılmayı veya ortak sayısını 50 nin altında tutmak isteyen kurucular gerçek anlamda bir sermaye şirketi olan anonim şirket yerine birçok bakımdan şahıs şirketlerine benzeyen ve sermaye şirketlerinin avantajlarına sahip olan limited şirket kurmayı tercih etmektedirler. Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur. Esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur. Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler (TTK 573). Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. Limited şirketlerin faaliyet gösteremeyecekleri alanlar şu şekilde sırlanabilir. 1. Bankacılık ve sigortacılık, 2. Faktöring, 3. Menkul değerlerle ilgili aracılık faaliyetleri, 4. Varlık yönetimi, 5. Finansal kiralama, 6. Bireysel emeklilik, tasarruf ve yatırım. Limited şirketlerde ortakların sayısı elliyi aşamaz. Ortak sayısı bire düşerse durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde müdürlere yazıyla bildirilir. Müdürler, bildirimin alınması tarihinden başlayarak yedinci günün sonuna kadar, şirketin tek ortaklı olduğunu, bu ortağın adını, yerleşim yerini ve vatandaşlığını tescil ve ilan ettirirler, aksi hâlde doğacak zarardan sorumlu olurlar. Aynı yükümlülük, şirketin bir ortakla kurulduğu hallerde de geçerlidir (TTK 574). Limited şirketlerin özellikleri şu şekilde sıralanabilir; 1. Sermaye şirketidir. 2. En az sermaye ile kurulabilir. 3. Kişisel emek ve ticari itibar ortaklar tarafından sermaye olarak getirilemez. 4. Gerçek kişiler gibi tüzel kişiler de ortak olabilir. 5. Ticaret unvanı işletme konusu ve limited şirket olduğunu gösteren ibarelerden oluşur. 6. Ortakların sorumlulukları sermaye payları ile sınırlıdır. 7. Ortakların sermaye payları en az 25 ve katları olmak zorundadır. 8. Şirket kurumlar vergisi mükellefidir. 9. Ortaklar genel kurulu ve müdürler şirketin kanunen zorunlu organlarıdır. 10. Bağımsız denetime tabidirler.

2 Limited Şirket ile Anonim Şirket Arasındaki Farklılıklar Limited şirket bir sermaye şirketi olmasına rağmen aynı grupta yer alan anonim şirketlerden bazı farklılıkları vardı. Şöyle ki; 1. Ortak sayısı elli ile sınırlandırılmıştır. Bu nedenle halka açılamazlar. 2. Anonim şirketlerde sermaye payı hisse senedi ile temsil edilirken limited şirketlerde hisse senedi olmadığından ortaklık payı vardır. 3. Uzun vadeli borçlanmak amacıyla tahvil çıkaramazlar. 4. Ortaklık paylarının devri anonim şirketlere göre daha zordur. 5. Şirket ortaklar tarafından yönetilebileceği gibi dışarıdan müdür de atanabilir. 6. Şirket ortaklarının tümünün şirketi temsil etme hak ve yetkileri vardır. 7. Limited şirketlerin faaliyet alanları anonim şirkete nazaran kısıtlanmıştır. LİMİTED ŞİRKETİN KURULUŞ İŞLEMLERİ Limited şirketlerde kuruluş ani kuruluş ile olur. Şirket, kanuna uygun olarak düzenlenen şirket sözleşmesinde, kurucuların limited şirket kurma iradelerini açıklayıp, sermayenin tamamını şartsız taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleriyle kurulur. Şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır (TTK 576). Şirket sözleşmesinde aşağıdaki hususların açıkça yer alması gerekmektedir. a. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer. b. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu. c. Esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları. d. Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları. e. Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli. Aşağıdaki hususlar ise, şirket sözleşmesinde öngörüldükleri takdirde bağlayıcı hükümlerdir (TTK 577). a. Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasına ilişkin kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler. b. Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları tanınması. c. Ek ödeme yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. d. Yan edim yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. e. Belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda oyların eşit çıkması halinde bazı ortaklara üstün oy hakkı tanıyan hükümler. f. Kanunda ya da şirket sözleşmesinde öngörülmüş bulunan yükümlülüklerin hiç ya da zamanında yerine getirilmemeleri hâlinde uygulanabilecek sözleşme cezası hükümleri. g. Kanuni düzenlemeden ayrılan rekabet yasağına ilişkin hükümler. h. Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin özel hak tanıyan hükümler. i. Genel kurulda karar almaya, oy hakkına ve oy hakkının hesaplanmasına ilişkin kanuni düzenlemeden ayrılan hükümler.

3 j. Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına ilişkin yetki hükümleri. k. Bilanço kârının kullanılması hakkında kanundan ayrılan hükümler. l. Çıkma hakkının tanınması ile bunun kullanılmasının şartları, bu hallerde ödenecek olan ayrılma akçesinin türü ve tutarı. m. Ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel sebepleri gösteren hükümler. n. Kanunda belirtilenler dışında öngörülen sona erme sebeplerine dair hükümler. Şirket sözleşmesinin kanunda öngörüldüğü şekilde düzenlenmesinden sonra, tescil için, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret siciline başvurulur. Başvuru, müdürlerin tümü tarafından imzalanır. Başvuruya aşağıdaki belgeler eklenir (TTK 586). a. Şirket sözleşmesinin onaylanmış bir örneği. b. Ekleri ile birlikte TTK 349 uncu maddeye göre düzenlenmiş kurucular beyanı c. Yerleşim yerleri de gösterilerek şirketi temsile yetkili kişileri ve denetçinin seçimini gösterir belge. d. Dilekçede şu kayıtlar yer alır: e. Bütün ortakların adları ve soyadları veya unvanları, yerleşim yerleri, vatandaşlıkları. f. Her ortağın üstlendiği esas sermaye payı ve ödediği toplam tutar. g. İster ortak ister üçüncü kişi olsun, müdürlerin adları ve soyadları veya unvanları. h. Şirketin ne suretle temsil edileceği. Ticaret sicili tarafından istenen bu belgelere ek olarak limited şirketlerin Rekabet Kurumu na sermayelerinin %0,04 ü (on binde dört) kadar tutar ödediklerine dair dekontu da eklemeleri gerekmektedir. Şirket sözleşmesinin tamamı, kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Şirketçe kabul olunmadığı takdirde, kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücu hakları yoktur. Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar, bu işlemler dolayısıyla şahsen ve müteselsilen sorumludur. Bu gibi taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldıklarının açıkça bildirilmeleri ve şirketin ticaret siciline tescilini izleyen üç aylık süre içinde şirket tarafından kabul edilmeleri koşuluyla, bunlardan yalnız şirket sorumlu olur (TTK 588). KURULUŞ İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Limited şirketler sermaye şirketi olarak bilanço esasına göre defter tutmak zorundadırlar. Bu nedenle Envanter, Yevmiye ve Büyük Defterlerin tutulması zorunludur. Bu kapsamda şirketin kuruluş ile ilgili muhasebe kayıtları iki aşamadan oluşmaktadır. 1. Ortakların sermaye taahhüdünde bulunması; bu aşamada ortakların sermaye olarak yerine getirmek vaadinde bulundukları payların kayıtları yapılır. Bu aşamada şirkete getirilmiş herhangi bir değer yoktur. 2. Ortakların sermaye taahhütlerini yerine getirmeleri; bu aşamada ortaklar tarafından taahhüt edilen değerler şirkete getirilir ve bunların kayıtları yapılır. TTK nın 127. madde hükmü saklı kalmak kaydıyla ortaklar sermaye taahhütlerini nakit olarak yerine getirebilecekleri gibi üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz veya tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve

4 devrolunabilen, fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar ve adlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz (TTK 581). Sermaye Olarak Para Konulması Böyle bir durumda şirketin kurucu ortakları taahhüt ettikleri sermayeyi nakit olarak işletmeye getirirler. Örnek: Mustafa SOLMAZ ve Can ÖZCAN adlı iki şahıs bir araya gelerek sermayeli Solmaz Ticaret ve Turizm Limited Şirketi ni kurmaya karar vermişlerdir. Şirket kuruluşu ile ilgili tüm yasal işlemler tamamlanmıştır. Şirket kuruluşu ile ilgili olarak lik gider ve KDV si peşin olarak yapılmıştır. Rekabet fonuna da 320 ( x 0,0004) yatırılmıştır. Ortaklar aşağıdaki şekilde taahhüt ettikleri sermayeyi nakit olarak şirkete getirmişlerdir. Ortakların Sermaye Payları Mustafa SOLMAZ Can ÖZCAN Yevmiye Defteri Kayıtları 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ortakların sermaye taahhütleri 500 SERMAYE HS Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ödenmemiş Sermaye Hesabı, ortakların şirket sözleşmesi ile ödemeyi taahhüt ettikleri sermaye paylarından doğan borçlarını izlemek için kullanılan pasifi düzenleyici bir hesaptır. Bu hesap ortakların koymayı taahhüt ettikleri sermaye kadar borçlandırılır. 500 Sermaye Hesabı ise ortakların şirket varlıkları üzerindeki haklarının izlendiği pasif karakterli bir hesaptır. Şirket, sermayesinde herhangi bir değişikliğe gitmedikçe bu hesaba başka bir kayıt yapılmaz. 102 BANKALAR HS ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ortakların sermaye taahhütlerini yerine getirmeleri Ortaklar taahhütlerini yerine getirdikçe Ödenmemiş Sermaye Hesabı alacaklandırılır. Ortaklar taahhütlerinin tamamını yerine getirdiklerinde bu hesabın kapanması gerekir. Aksi takdirde taahhütler tamamlanıncaya kadar bu hesap açık kalır.

5 Büyük Defter Kayıtları 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS 500 SERMAYE HS 102 BANKALAR HS Yardımcı Defter Kayıtları Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Büyük defter kayıtlarında da görüldüğü gibi ortaklar taahhütlerinin tamamını yerine getirdikleri için Ödenmemiş Sermaye Hesabı kapanmıştır. Buna paralel olarak ortaklar adına açılan yardımcı hesapları da kapanmıştır. Bu kayıtlardan sonra şirketin kuruluş bilançosu aşağıdaki şekilde olacaktır. Solmaz Ticaret ve Turizm Limited Şirketi Aktif Tarihli Kuruluş Bilançosu Pasif DÖNEN VARLIKLAR Bankalar ÖZKAYNAKLAR Sermaye AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Kuruluş Gideri 770 GENEL YÖNETİM GİDERLER HS İNDİRİLECEK KDV HS BANKALAR HS Kuruluş ile ilgili yapılan gider Rekabet Fonu Ödemesi 770 GENEL YÖNETİM GİDERLER HS BANKALAR HS. 320 Rekabet Kurumu na yapılan ödeme

6 Şirketler, kuruluş için yapılan giderleri Vergi Usul Kanunu na göre aktifleştirebilecekleri gibi doğrudan gider yazma konusunda serbest bırakılmıştır. Örneğimizde bu tür giderler doğrudan gider yazılarak gelir tablosunda raporlanmıştır. Ayni Sermaye Konulması Kurucu ortaklar sermaye taahhütlerini her zaman nakit olarak yerine getirmek zorunda değildirler. Ortaklar sermaye taahhütlerini TTK nın 127. ve 581. maddesine göre ayni olarak da yerine getirebilirler. Örnek: Üç şahıs bir araya gelerek sermayeli Solmaz İnşaat Limited Şirketi ni kurmaya karar vermiştir. Şirket kuruluşu ile ilgili tüm yasal işlemler tamamlanmıştır. Ortaklar aşağıdaki şekilde taahhüt ettikleri sermayeyi şirkete getirmişlerdir. Şirket kuruluşu ile ilgili olarak lik gider ve KDV si ve 540 lik rekabet fonu ödemesi ortak Mustafa Solmaz tarafından yapılmıştır. Ortaklar kuruluş için yapılan giderin aktifleştirilmesine karar vermişlerdir. Ortaklar Sermaye Payları İktisadi Değerler Mustafa SOLMAZ nakit taşıt devlet tahvili Can ÖZCAN nakit patent Ümit BAROL bina Şirket ortaklarının sermaye taahhüdü karşılığında kendi şahsi malvarlıklarından getirdikleri ayni değerler Katma Değer Vergisine tabi değildirler. Örneğimizde ortakların şahsi malvarlıklarından ayni değerler getirdikleri varsayılmıştır. Yevmiye Defteri Kayıtları 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ortak Ü.B. Hs Ortakların sermaye taahhütleri 500 SERMAYE HS Ortak M.S. Hs Ortak C.Ö. Hs Ortak Ü.B. Hs KASA HS KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HS TAŞITLAR HS Mustafa SOLMAZ taahhüdünü yerine getirmesi 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak M.S. Hs

7 100 KASA HS HAKLAR HS ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak C.Ö. Hs Can ÖZCAN sermaye taahhüdünü yerine getirmesi 252 BİNALAR HS ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak Ü.B. Hs Ümit BAROL sermaye taahhüdünü yerine getirmesi Büyük Defter Kayıtları 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS 500 SERMAYE HS 100 KASA HS K.K.T.S ve Bonoları HS 260 HAKLAR HS 252 BİNALAR HS TAŞITLAR HS Yardımcı Defter Kayıtları ÖDENMEMİŞ SERMYE HS ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS ÖDENMEMİŞ SERMYE HS SERMAYE HS SERMAYE HS SERMAYE HS

8 Kuruluş Bilançosu Aktif Solmaz İnşaat Limited Şirketi Tarihli Kuruluş Bilançosu Pasif DÖNEN VARLIKLAR Kasa K.K.T.S ve Bonoları ÖZKAYNAKLAR Sermaye DURAN VARLIKLAR Binalar Taşıtlar Haklar AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Kuruluş Gider Kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLER HS İNDİRİLECEK KDV HS Kuruluş ile ilgili yapılan gider 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS Ortak Mustafa Solmaz Hs. Rekabet Fonu Ödemesi 770 GENEL YÖNETİM GİDERLER HS. 540 Rekabet Kurumu na yapılan ödeme SERMAYE DEĞİŞİKLİKLERİ 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS Ortak Mustafa Solmaz Hs. Şirketler zaman içerisinde çeşitli nedenlerle kuruluş aşamasında koydukları sermayeyi değiştirmek zorunda kalabilirler. Bu değişiklik sermaye artırımı veya azaltılması şeklinde olur. Sermayenin Artırılması Şirkete kuruluş aşmasında konulan sermaye zaman içerisinde ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalabilir. Böyle bir durumda şirket sermaye artırımına gidecektir. Bu durumun nedenleri şu şekilde sayılabilir; 1. Kuruluş sırasında konan sermaye ihtiyaca göre düşük konmuş olabilir, 2. Şirketin iş hacminin genişlemesi dolayısı ile sermaye yetersiz kalabilir, 3. Faaliyetler sonucunda ortaya çıkan büyük zararlar dolayısı ile sermaye yetersiz bir hal alabilir,

9 4. Paranın satın alma gücünde meydana gelen azalma nedeni ile ek sermayeye ihtiyaç duyulabilir, 5. Yanlış yatırım ve satış politikaları nedeni ile sermaye, nakde dönüşümü yavaş olan varlıklara bağlanmış olabilir. 6. Yedekler veya geçmiş yıl kârları sermayeye dönüştürülmek istenebilir. Limited şirketlerde sermaye artırımına gidebilmek için sermaye artırımına ilişkin kararın ortaklar genel kurulunda oy birliği ile alınması ve kuruluşta taahhüt edilen sermayenin tamamının ödenmiş olması gerekmektedir. Sermaye artırımında ana sözleşme değişikliğine gitmek mecburidir ve şirketin sermaye artırımına giderken kuruluş aşamasında izlediği yasal süreci tekrarlaması gerekmektedir. Yani şirket ana sözleşmesinin notere onaylatıldıktan sonra yeniden tescil ve ilan edilmesi gerekir. Sermaye artırımının muhasebe kayıtları, kuruluş kayıtlarında olduğu gibi iki aşamada yapılmaktadır. Önce sermaye hesabına eklenecek tutar taahhüt edilir ve 501 Ödenmemiş Sermaye hesabına borç kaydı yapılır. Sonra taahhütler ne şekilde yerine getirilecekse ilgili hesaplara kayılar yapılır. Limited şirketler aşağıdaki yöntemlerle sermayelerini artırabilirler. 1. Ortakların sermaye paylarını nakit veya nakit dışındaki varlıklarla artırmaları, 2. Yedekler veya geçmiş yıl kârları sermayeye eklenebilir, 3. Şirkete yeni ortak alınması, 4. Başka bir şirketle birleşme. Örnek: Solmaz Ticaret ve Turizm Limited Şirketi nin lik sermayesi iş hacmindeki gelişmelerden dolayı yetersiz kalmıştır. Ortaklar genel kurulunda sermayenin artırılması ve bu artışın statü yedeklerinden karşılanması kararı, oy birliği ile alınmıştır. Sermaye artırım tutarı 2 ortağın sermaye paylarına eşit olarak eklenecektir. Ortaklar tüm yasal işlemleri yerine getirmiştir. Yasal işlemler dolayısı ile yapılan lik gider ve KDV si peşin olarak ödenmiştir. Yevmiye Kayıtları 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortak A Hs Ortak B Hs Ortakların ek sermaye taahhütleri 500 SERMAYE HS Ortak A Hs Ortak B Hs STATÜ YEDEKLERİ HS Ortak A Hs Ortak B Hs ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS Ortakların ek sermaye taahhütlerinin yedeklerden karşılanması 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS İNDİRİLECEK KDV HS Sermaye Artırımı ile ilgili yapılan gider 100 KASA HS

10 Sermayenin Azaltılması Limited şirketler kuruluşlarından sonra sermayelerini azaltmak zorunda kalabilirler. Bu zorunluluğu doğuran nedenler aşağıdaki gibi sıralanabilir; 1. Şirket, faaliyetleri için gerekli olan sermaye miktarından fazla bir sermaye ile kurulmuş olabilir veya zaman içerisinde şirket faaliyetlerindeki daralma nedeniyle sermayenin bir kısmı âtıl kalmış olabilir. 2. Şirket, sürekli zarar etmiş veya büyük zararlara uğramış ve bu zararlar ortaklar tarafından karşılanamamıştır. 3. Şirketten bir ortak çıkmış veya çıkarılmış olabilir. Sermaye azaltımında da ana sözleşme değişikliğine gitmek mecburidir ve şirketin sermaye azaltımına giderken kuruluş aşamasında izlediği yasal süreci tekrarlaması gerekmektedir. Yani şirket ana sözleşmesinin notere onaylatıldıktan sonra yeniden tescil ve ilan edilmesi gerekir. Sermaye azaltılması, azaltma nedenleriyle paralel olarak aşağıdaki şekillerde gerçekleşebilir. 1. Ortakların sermaye payları azaltılır. 2. Zararın tasfiyesi için sermaye payları azaltılır. 3. Çıkan veya çıkarılan ortağın payı kadar sermaye azaltılır. Limited şirketlerde sermaye azaltımı sonrası her bir ortağın payı 25 den az ve şirketin sermayesi den az olamaz. Bu tutar sermaye azaltımının alt sınırını oluşturmaktadır. Limited şirketlerde sermaye azaltılması için izlenecek prosedür şu şekildedir; 1. Ortaklar genel kurulunda sermaye azaltılması kararı alınır, 2. Ana sözleşme değişiklik metni hazırlanır, 3. İşlem denetçisi raporu alınır, 4. Sermaye azaltımı tescil ve ilan edilir. Örnek: Solmaz Ulaşım ve Turizm Limited Şirketi nin sermayesi dir. Ortaklar şirketin iş hacmine göre fazla olan sermayesini azaltma kararı almışlardır. Ortakların sermaye paylarından alacakları tutarlar şirketin bankadaki cari hesabından ödenmiştir. Ortaklar tüm yasal işlemleri yerine getirmiştir. Yasal işlemler dolayısı ile yapılan lik gider ve KDV si banka aracılığı ile ödenmiştir. Ortakların eski ve yeni sermaye payları aşağıdaki gibidir; Ortaklar Sermaye Payları Yeni Sermaye Payları Fark A B TOPLAM Yevmiye Kayıtları 500 SERMAYE HS Ortak A. Hs Ortak B. Hs ORTAKLARA BORÇLAR HS A Hs B. Hs Ortakların azaltılan sermaye paylarının cari hesaplarına devri

11 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS A. Hs B. Hs BANKALAR HS Ortakların azaltılan sermaye paylarının bankadan havale edilmesi 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS İNDİRİLECEK KDV HS BANKALAR HS Sermaye azaltımı ile ilgili yapılan gider Büyük Defter Kayıtları 500 SERMAYE HS 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS BANKALAR HS 191 İNDİRİLECEK KDV. HS. XXXXXXXX Yardımcı Defter Kayıtları Ortak A. Hs A. Hs Ortak B. Hs B. Hs

12 LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂR VE ZARAR DAĞITIMI Kâr, işletme faaliyetleri sonucu işletmenin öz sermayesinde meydana gelen artıştır. Bu şekilde işletme sahip veya ortaklarının işletme varlıkları üzerindeki hakları artar. Zarar ise, kârın aksine işletme öz sermayesinde azalışa sebep olarak işletme sahip veya ortaklarının işletme varlıkları üzerindeki haklarının azalmasına neden olur. Limited şirketler sermaye şirketi olduklarından özellikle kâr dağıtımı olmak üzere zarar dağıtımında da şahıs şirketlerine göre farklı mevzuatlara tabidirler. Bu mevzuatlar; 1. Türk Ticaret Kanunu, 2. Kurumlar Vergisi Kanunu, 3. Gelir Vergisi Kanunu, 4. Fonlarla ilgili kanun, yönetmelik ve Bakanlar Kurulu kararları, 5. Şirket ana sözleşmesi, ortaklar genel kurulu kararları ve ilgili diğer düzenlemeler. Limited Şirketlerde Kâr Dağıtım Esasları Limited şirketler sermaye şirketi olduklarından şirketin kendisi kurumlar vergisi mükellefi olduğu gibi şirket ortakları da dağıtılan temettülerden ötürü gelir vergisi mükellefidir. Bu nedenle limited şirketlerde kâr dağıtımına ve vergilendirilmesine ilişkin çok sayıda mevzuat bulunduğundan bu konuda farklı yorumlara dayanan farklı uygulama örnekleri mevcuttur. Limited şirketlerde kâr dağıtım işlemleri anonim şirketle aynı olduğu için bu bölümde sadece temel kavramlara değinilecektir. Dönem Kârı Bir muhasebe dönemindeki Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri ne göre hesaplanmış tüm gelir ve giderlerin karşılaştırılmasıyla bulunan, gelir tablosundaki vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki kârdır. Kurumlar Vergisi Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarının ilgili hesap dönemi içinde elde ettikleri mali kâr (vergi matrahı) üzerinden hesaplanan vergi türüdür. Kurumlar vergisi vergi matrahı üzerinden %20 oranında hesaplanmaktadır. Mali kâr (vergi matrahı), Vergi Usul Kanunu nda belirtilen değerleme hükümleri ile Kurumlar Vergisi Kanunu nda belirtilen indirim, istisna ve kabul edilmeyen giderlerin dikkate alınarak bulunan, kurumlar vergisinin hesaplanacağı kârdır (matrah). Mali kâr (vergi matrahı) aşağıdaki şekilde hesaplanır. DÖNEM KÂRI (+) Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler İNDİRİM VE İSTİSNALARDAN ÖNCEKİ KÂR (-) Vergiden Muaf Gelirler ve İndirimler MALİ KÂR (VERGİ MATRAHI) Kanunen kabul edilmeyen giderler, şirketler açısından gider tanımına girdiği halde vergi kanunları tarafından gider sayılmadıklarından şirketin dönem kârına eklenerek vergi matrahını artıran kalemlerdir. Vergiden muaf gelirler ve indirimler ise, gelir tanımına girdiği halde teşvik amacı ile vergiden istisna tutulan gelirlerdir. Bu nedenle bu tür gelirler de dönem kârından çıkarılarak vergi matrahını azaltırlar.

13 Yasal Yedekler Limited şirket ortakları şirketin borçlarına karşı sermayeleri ile sınırlı olduklarından Türk Ticaret Kanunu olası zararlara karşı şirketlerin elde ettikleri kârdan belli oranlarda yedek ayırmalarını zorunlu kılmıştır. Limited şirketler yıllık kârın %5 i, ödenmiş sermayenin %20 sine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayırmak zorundadırlar. Ayrılan bu yedeğe I. Tertip Yasal Yedek Akçe denmektedir. Buna ek olarak pay sahiplerine % 5 oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın % 10 u kadar da II. Tertip Yasal Yedek Akçe ayrılmalıdır (TTK 519). Şirket kârından ayrılan bu yedekler Kâr Yedekleri hesap grubunda yer alan 540 Yasal Yedekler hesabında muhasebeleştirilir. Statü Yedekleri Limited şirketler yasal düzenlemeler gereği ayırmak zorunda oldukları yedeklerin dışında ana sözleşmelerine koyacakları bir hükümle de yedek ayırabilirler. Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan bu yedeklere statü yedekleri denir ve Kâr Yedekleri hesap grubunda yer alan 541 Statü Yedekleri hesabında muhasebeleştirilir. Olağanüstü Yedekler Limited şirketler yasal düzenlemeler gereği ayırmak zorunda oldukları yedekler ve ana sözleşme hükümlerince ayıracakları yedeklerin dışında ortaklar genel kurulu tarafından alınacak bir kararla da kârlarından yedek ayırabilirler. Bu tür yedekler Kâr Yedekleri hesap grubunda yer alan 542 Olağanüstü Yedekler hesabında muhasebeleştirilir. Dağıtılacak Temettüler Limited şirketlerde kâr dağıtımı TTK, ana sözleşme ve ortaklar genel kurulu kararlarına göre yapılır. Dağıtılacak temettüler aşağıdaki sistematiğe göre belirlenir. 1. İlgili dönemin kurumlar vergisi tutarı hesaplanır, 2. Ödenmiş sermayenin %20 sine ulaşıncaya kadar, dönem kârının % 5 i I. Tertip Yasal Yedek Akçe olarak ayrılır, 3. Ödenmiş sermayenin %5 i kadar ortaklara I. Temettü ayrılır, 4. Kurumlar vergisi, I. Tertip Yasal Yedek Akçe ve ortaklara I. Temettü ayrıldıktan sonra kalan tutarın %10 kadar II. Tertip Yasal Yedek Akçe ayrılır, 5. Kalan tutardan varsa, ana sözleşme hükümlerince statü yedeği ve / veya ortaklar genel kurulu tarafından alınan bir kararla olağanüstü yedek ayrılır. 6. Yukarıdaki tüm aşamalardan sonra şirket eğer isterse kalan kârın tamamını ortaklara II. Temettü olarak dağıtabileceği gibi isterse bir kısmını ileriki dönemlerde kullanmak amacıyla şirkette geçmiş yıllar kârları olarak tutup kalan kısmını II. Temettü olarak dağıtabilir. Burada unutulamaması gereken bir husus da ortakların elde edecekleri kâr paylarından dolayı gelir vergisi mükellefi olduklarıdır. Bu nedenle şirket, ortakların kâr paylarından devlete ödenmek üzere gelir vergisi kesintisi yapar. Kâr Dağıtım Hesaplaması ve Muhasebeleştirilmesi Örnek: 15 ortaklı Solmaz Ticaret ve Ulaşım Limited Şirketi nin ödenmiş sermayesi dir. Şirket önceki dönemde kâr elde etmiştir. Şirketin ilgili dönemde peşin ödemiş olduğu geçici vergi lik geçici vergi vardır. Şirket yıl içinde iştirak kazancı elde etmiştir. (Kurumlar Vergisi x %20 = )

14 Dönem Sonu Yevmiye Kayıtları 371 DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ HS. 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HS Peşin Ödenmiş Verginin Kurumlar Vergisinden mahsup edilmesi için ilgili hesaba devri 691 DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI HS. 370 DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI HS. Dönem Kârı Üzerinden Kurumlar Vergisi Ayrılması 690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI HS. 692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS Dönem Net Kârının İlgili Gelir Tablosu Hesabına Kaydı 692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI HS Dönem Net Kârının Gelir Tablosu Hesabından Bilanço Hesabına Aktarılması Dönem Sonu Büyük Defter Kayıtları

15 370 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları hesabı dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. 371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-) hesabı mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin izlendiği pasifi düzenleyici hesaptır. Peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülükler dönem içerisinde 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabında izlendiği için dönem sonunda çifte vergilendirmeyi önlemek amacı ile bu hesap kapatılarak 370 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları hesabından mahsup edilmek üzere 371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri hesabına aktarılır. İzleyen Dönem Yevmiye Kayıtları Önceki dönem sonunda bilançosunda Dönem Net Kârı olarak raporlanan tutar, izleyen dönem başında 570 Geçmiş Yıllar Kârları hesabına aktarılır. 590 DÖNEM NET KÂRI HS GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HS Önceki dönem kârının geçmiş yıllar kârları hesabına aktarılması Genel kurul toplantısında TTK nu hükümlerine göre kâr dağıtımı kararı verilmiştir. Kar aşağıdaki kar dağıtım tablosunda olduğu gibi paylaştırılmıştır. Şirket ana sözleşmesinde ayrılması gereken tüm yasal fonlar ayrıldıktan sonra kalan kâr üzerinden %25 yedek ayrılması hükmü bulunmaktadır. Ortalar genel kurulu %15 de olağanüstü yedek ayrılması ve kalan kârın tamamının dağıtılması kararı almıştır. Ortakların kâr payları bir süre sonra şirketin bankadaki cari hesabından ödenmiştir. Kâr Dağıtımı ile İlgili Hesaplamalar

16 Gelir Vergisinin Hesaplanması Kâr Dağıtım Tablosu 570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HS ORTAKLARA BORÇLAR HS I. Temettü Net II. Temettü Net ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS I. Temettü Gelir Vergisi II. Temettü Gelir Vergisi YASAL YEDEKLER I. Tertip Yasal Yedek Akçe II. Tertip Yasal Yedek Akçe STATÜ YEDEKLERİ OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER Geçmiş yıllar kârlarının ilgili hesaplara devri

17 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS I. Temettü Net II. Temettü Net BANKALAR HS Kâr paylarının ortaklara ödenmesi İzleyen Dönem Büyük Defter Kayıtları Limited Şirketlerde Zarar Durumu Limited şirketlerde faaliyet sonucunda ortaya çıkan zararın şahıs şirketlerinde olduğu gibi ortaklar tarafından karşılanması istenemez. Geçmiş dönemlerde elde edilen kârlardan yedek ayrılmasının altında yatan sebep budur. Limited şirketler faaliyet dönemini zararla kapattıkları takdirde bu zararı aşağıdaki şekillerde tasfiye edebilirler. 1. İzleyen dönemlerde kâr elde edilmesi durumunda önceki dönemlerden devreden zarar bu kârdan mahsup edilebilir. 2. Şirketin ayırmış olduğu yedekler varsa, dönem zararı bu yedeklerden karşılanabilir. Örnek: Öztürk İnşaat Limited Şirketi 2012 yılında zarar etmiştir. Şirket yeni kurulduğu için ayrılmış bir kâr yedeği bulunmamaktadır. İzleyen Dönem Başında Yapılması Gereken Yevmiye Kaydı GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI HS DÖNEM NET ZARARI HS yılı zararının geçmiş yıllar zararları hesabına aktarılması

18 Şirket 2013 yılı sonunda kâr elde etmiştir yılı zararının 2013 yılı kârından mahsup edilmesi kararlaştırılmıştır DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI HS DÖNEM NET KÂRI HS yılı zararının 2013 yılı kârından mahsup edilmesi ve 2013 yılı kârının bilanço hesabına devri Örnek: Solmaz Dış Ticaret Limited Şirketi 2012 yılında zarar etmiştir. a. Şirketin 2012 yılına kadar yasal yedekler hesabında birikmiş si vardır YASAL YEDEKLER DÖNEM NET ZARARI HS yılı zararının yedeklerden karşılanması b. Şirketin 2012 yılına kadar yasal yedekler hesabında birikmiş si vardır YASAL YEDEKLER DÖNEM NET ZARARI HS yılı zararının kısmen yedeklerden karşılanması GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI HS DÖNEM NET ZARARI HS yılı zararının geçmiş yıllar zararları hesabına aktarılması Burada yedekler 2012 yılı zararının tamamını karşılamaya yeterli olmadığı için lik kısım 2013 yılına devretmiştir. 5. Dersin Sonu