KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA ŞEF KADROSUNDA GÖREV YAPAN PERSONELİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ KONULU ÇALIŞMA RAPORU

Transkript

1 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA ŞEF KADROSUNDA GÖREV YAPAN PERSONELİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ KONULU ÇALIŞMA RAPORU EĞİTİM VE BİLİM ÇALIŞANLARI SENDİKASI KOCAELİ-2019

2 GİRİŞ Son yıllarda kamu yönetiminde çağdaş eğilimleri ifade eden yeni kamu yönetimi akımı ve iyi yönetişim kavramları vatandaş odaklı ve etkili hizmet sunumu kavramını ön plana çıkarmıştır. Bu çerçevede gelişmiş ülkelerde son çeyrek yüzyılda kamu hizmetini sunma anlayışında temel değişiklikler olmuş ve bu değişiklikler kamu yönetimi reformu paketleri ile güncel hayata yansıtılmıştır. İyi yönetişim kavramının temel bileşenleri arasında, hesap verebilirlik, şeffaflık, vatandaş odaklılık, kamuda karar alma ve hizmet sunma aşamalarında vatandaşların katılımının sağlanması gibi temel kavramlar yer almaktadır. Bu kavramların hepsinin etkin bir şekilde hayata geçirilmesinde e devlet yaklaşımı, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kamu hizmetlerinin sunumunda etkin bir araç olarak kullanımını gündeme getirmiştir. Zamanla yaşanan değişimle birlikte personel süreçleri de daha bilimsel esaslara göre belirlenmiştir. Bunların birçoğu askeri, ekonomik veya sosyal krizlerin sonucu olarak ortaya çıkan ihtiyaç ve baskıların bir tepkisidir. Geçmişte, personel yönetiminin uygulanmasında kamu kesimi ile özel sektör arasında derin farklılıklar olmasına rağmen yirminci yüzyılın ikinci yarısında gözlenen küreselleşme, rekabet kavramları ile ifade edilmeye çalışılan yeni dönemle birlikte kamu kesimi ile özel sektör arasındaki farklılıklar yerini daha çok benzeşmeye bırakmıştır ve yönetim biliminin evrenselliği gibi kamu personel yönetimi evrenselleşmeğe başlamıştır. Ancak, karar alma süreçleri ne kadar iyi çalışıp, ne kadar mükemmel olurlarsa olsunlar, bu kararların ve yasaların örgütlere veya ülkeye faydalı biçimde uygulanması, personelin yeteneğine ve çalışmalarına bağlıdır. İnsan kaynakları yönetiminin amacı sadece liyakatli eleman almak değil aynı zamanda mevcut elemanların yetişmesini, gelişmesini ve uzmanlaşmasını da sağlamaktır. Kurumların vatandaş odaklı hizmet anlayışını sürdürülebilir kılmanın, çalışan vatandaş memnuniyetinin azami seviyeye yükseltilmesine bağlı olduğu da şüphesizdir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Şef kadrosunda görev yapan personel kurumların yeniden yapılanma sürecinde aldıkları aktif görevi devam ettirmektedir. Şefler ilk müracaat makamı olarak sorunlara mevzuat çerçevesinde çözüm bulmaya çalışmakta, iş yoğunluğu ve sorumluluklarına rağmen ülkemize hizmet etmekten onur duymaktadır. 2 S a y f a

3 ŞEF KİMDİR Şefler kamuda memur kadrolarında olarak görev yapan üniversite mezunu personel arasından kurum Görevde Yükselme Sınavları sonucunda başarı gösterip Yönetici kadroya geçiş yapan kamu görevlileridir. ŞEFLERİN MEVZUATTAKİ YERİ Şeflik, 10/07/2018 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 509. maddesinde hiyerarşik sistem içerisinde şube müdürlüğünün altında gösterilmiştir. Keza 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede şefler; Amir ve yardımcıları, Zabıta Baş komiseri gibi yönetici kadro içinde belirlenmiştir. Yine her kurumun Görevde Yükselme Yönetmeliklerinde şube müdürü ile birlikte "Yönetim Hizmetleri Grubu" içinde belirlenmiştir. ŞEFLERİN GÖREV VE YETKİLERİ Şeflerin görev ve yetkileri kurumdan kuruma farklılık göstermekle beraber genel olarak, Şube müdürlüklerine ait birimlerin başında bulunan şefler, büroya ait işlerin düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini, yazışmaların zamanında yapılmasını, dosyalanmasını, demirbaş eşyanın korunmasını sağlamak, dairenin çalışma düzeni hakkında alınan kararların büro içinde uygulanmasını sağlamak, maiyetindeki memurlar arasında ahenkli bir çalışma düzeni kurmak, büro personelini izlemek ve değerlendirmekle yükümlüdür. ŞEFLERİN SORUNLARI 3 S a y f a

4 1-MALİ SORUNLARI A) 666 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDEN KAYNAKLI SORUNLAR 666 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kamu çalışanlarının ek ödeme oranları belirlenmiştir. Bu düzenleme ile; kamuda aynı sınıf ve unvanda görev yapan kamu çalışanları arasında oluşmuş ücret farklılıklarının ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Eşit işe eşit ücret amacıyla kamudaki tüm kadroların ücret dengesinin sağlanmasına yönelik yapılan bu düzenleme yasanın amacına ve ruhuna uygun yapılmadığı gibi var olan ücret dengelerini alt üst etmiştir. Zira 666 sayılı KHK. de şeflerin ek ödeme oranı düşük tutularak, mali yönden büyük kayıplara uğratılmışlardır. Yönetim hizmetleri grubu içinde yer alan şube müdürü ile şefler arasındaki ücret farkı, 666 sayılı KHK öncesinde derece bazında TL. civarındayken, bu düzenleme sonrası ücret farkı giderek açılmıştır. Öte yandan şef ile maiyeti altındaki memur (Teknisyen) arasındaki maaş aralığı sadece 100 TL. indirilmiştir. Bu durum kamudaki hiyerarşik sistemi bozup, kurum içi çalışma barışını olumsuz yönde etkilemektedir. Milli Eğitim Bakanlığı nda görev yapan ve aynı maaş derecesinden maaş alan farklı unvanların ek ödeme oranları ve aldıkları aylık ücretler 15 Ocak 2019 itibarıyla aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. UNVANI MAAŞ EK ÖDEME ORANI AYLIK NET DERECESİ % ÜCRET/TL MEMUR 3/ TEKNİSYEN 3/ ŞEF 3/ ŞUBE MÜDÜRÜ 3/ NOT: Aile ve çocuk yardımı dahil edilmemiştir. Tablodan görüleceği üzere şeflerin aynı maaş derecesinde bir alt unvanı olan teknisyen ile arasındaki aylık maaş farkı 110 TL, bir üst unvanı olan şube müdür ile maaş farkı 937 TL dir. 4 S a y f a

5 B) ÖZEL HİZMET TAZMİNATINDAN KAYNAKLI SORUNLAR Yine, şeflerin aylık maaş kalemlerinden olan özel hizmet tazminatı oranının düşük tutulmasından kaynaklı mali sorunlar vardır. Özel hizmet tazminatı oranları hiyerarşik olarak memur, şef, şube müdürü ile diğer kadrolar yönünden aşağıdaki gibi düzenlenmiştir. UNVAN ÖZEL HİZMET ORANI MEMUR 49 VHKİ 55 PROGRAMCI 100 ÇÖZÜMLEYİCİ 100 ŞEF 70 ŞUBE MÜDÜRÜ 135 Belli bir kıdeme, liyakata ve bilgi birikimine ulaştıktan sonra, ancak görevde yükselme sınavında gösterilecek başarıyı müteakip şeflik kadrosuna atanılırken, yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere Programcı ve Çözümleyici kadrosunun özel hizmet tazminat oranı, amiri konumunda bulunan ve hiyerarşik sıralamada şube müdüründen sonra gelen şefin özel hizmet tazminat oranından otuz (30) puan daha fazladır. Üstelik özel hizmet tazminatı oranları aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere bakanlıklar arasında farklılıklar göstermektedir. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan Şef'in Özel Hizmet Tazminat Oranı 70 iken Adalet Bakanlığındaki Şef'in Özel Hizmet Tazminat Oranı 120'dir. Bu oranın maaşlara yansıması da aylık 560 TL dir. UNVAN BAKANLIK ÖZELHİZMET TAZMİNATI ORANI ŞEF Milli Eğitim Bakanlığı 70 ŞEF İçişleri Bakanlığı 70 ŞEF Aile, Çalışma ve Sosyal 70 Hizmetler Bakanlığı ŞEF Adalet Bakanlığı S a y f a

6 C) YÖNETİM KADEMESİNDE BULUNAN ŞEFLERLE DİĞER YÖNETİCİLERİN 3600 EK GÖSTERGE KAYNAKLI YÖNETİCİ AYRIŞTIRMA SORUNU Son dönemde bazı kamu çalışanlarının maaş ek göstergesinin 3600 Ek göstergeye çıkarılması sözü verilmiş, bu minvalde çalışmalar yürütülmüştür Ek göstergenin verilmesi gereken kadrolar arasında yönetim kademesinde bulunanların da ek göstergeden yaralanması çalışması yapılmış şef kamu yöneticileri diğer yöneticilerden ayırarak bu kapsama dahil edilmemiştir. 2-ŞEFLERİN KADRO DERECESİNİN 3 ÜNCÜ DERECENİN ALTINA İLERLEYEMEMESİNDEN KAYNAKLI SORUN Şefler doktora dahi yapsalar, kadro dereceleri 3 üncü derecenin altına ilerleyememektedir. Şefin almakta olduğu aylık derecesi 1 inci derecenin 4 üncü kademesine ilerlese de, kadro derecesi 3'te takılıp kalmaktadır. Öte yandan, 18 Aralık 2011 tarih ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanunu gereği, Genel İdare Hizmetlerinde sınıfında yer alan şeflere 1 inci derece kadro tahsis edilmiştir. Bu da kurumsal bazda farklı uygulamaların olduğunu göstermektedir. 3-ŞEFLERİN ÜST KADROLARA YÜKSELMESİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER Şeflikten sonraki yükselme basamakları kapalıdır. Özellikle Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan şeflerin bu konuda önlerinde Cam tavan vardır. Cam tavan sosyolojik olarak hiyerarşik yükselmenin önündeki görünmez, suni engelleri ifade eder. Milli Eğitim Bakanlığında uzunca bir süredir şube müdürü görevlendirilmeleri yapılmaktadır. Bu görevlendirilmelerin içeriğine bakıldığında tamamının eğitim öğretim sınıfını oluşturan öğretmenlerden yapıldığı görülmektedir. Yürürlükte bulunan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu nun 88/2-d fıkrasında okul idareciliğinin ikinci görev kapsamında olduğu, asıl kadrolarının öğretmen olduğu yazılmaktadır. Oysaki şefler yasal olarak yöneticidir. Hal böyle iken Milli Eğitim Bakanlığında Yönetici olan şeflerden şube müdürlüğüne görevlendirme yapılmazken, bu kadroların tamamı öğretmenlerden oluşturulmaktadır. Bu uygulamanın tek istisnası Milli Eğitim Bakanlığının tarih ve 2012/44 sayılı genelgesidir. Söz konusu genelgenin 2. maddesinde şube müdürlüğü görevlendirilmelerinde öncelik sırası oluşturulurken Şefler birinci sıraya konulmuştur. Ancak bu genelge özellikle taşrada karşılaşılan direnç sonucunda sadece on bir gün sonra tarih ve 2012/46 sayılı genelge ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu olay Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan şeflerin yükselme basamaklarının önünde engeller olduğunu göstermektedir. 6 S a y f a

7 Yine aynı şekilde kamu kurum kuruluşlarına uzman adı altında kişiler istihdam ediliyor. Uzman tanımı gereği, belli bir alanda yetişmiş, belli bir işte, belli bir konuda geniş görüş ve bilgisi, becerisi olan kimse demektir. Şefler de kurumlarda yürütmüş oldukları birimlerdeki işlerle ilgili uzmanlaşmış, bürokrasinin sağlıklı işlemesini sağlayan ehil kişilerdir.ancak şeflerin bu uzman kadrolarına da atanmadığını görüyoruz. Kamu hizmet kurumları icracıdır. Halkla sürekli iletişim halinde olan kurumlarda bir personelin uzmanlık payesi kazanması için tecrübeye gereksinim vardır. Oysaki, hizmet kurumlarında istihdam edilen uzman ve yardımcılarının büyük çoğunluğu daha önceden devlet memuru dahi olmadıkları gibi kurumlarla ilgisi olmayan çeşitli üniversitelerin çeşitli branşlarından mezun olmuşlardır. Bu insanların hiç bilmedikleri bir işte uzman olmaları yetmiyormuş gibi mali ve idari yönden de yıllarca kuruma hizmet etmiş şeflerin önüne geçirilmesi kurum içi çalışma barışını akamete uğratmaktadır. Sağlık Bakanlığı bu kurumların başında gelmektedir. Şeflerin var olan potansiyellerinin değerlendirilmesi yerine dışarıdan işleyişle ilgili bilgisi olmayan kişilerin uzman olarak atanmasının orta ve uzun vadede kamu bürokrasisine büyük zararlar vereceğini düşünüyoruz. A düzeyi kadrolara şeflerimizden atama yapılması, bu personelin kariyer planlaması yapmasının yolunu açacak ve bürokratik hafızasıyla birlikte inovatik projelerin öne çıktığı bir kurumsal yapı ortaya çıkacaktır. 4-ŞEFLERİN GÖREV VE YETKİ TANIMLARININ OLMAMASINDAN KAYNAKLI SORUNLAR Kamu da şeflerin görev ve yetkilerini belirleyen genel bir yönetmelik düzenlemesi bulunmadığı gibi kurumdan kuruma farklılık gösteren uygulamalar vardır. Örneğin İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanlığı Merkez ve Taşra Teşkilatı Kuruluş, Görev, Çalışma ve Denetim Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 10. Maddesinde şeflerin görevleri: a) Büro Şefliğinin iş ve işlemlerini yürütmek, b) Büro hizmetlerinin etkin, verimli ve mevzuata uygun yapılmasını sağlamak, c) Büro hizmetlerinin ve personelin çalışma şartlarının iyileştirilmesi, işlemlerin basitleştirilmesi ve verimin arttırılması yönelik uygulamalar yapmak ve üstlerine önerilerde bulunmak, d) Büro personelini izlemek ve değerlendirmek, e) Büro personeli arasında karşılıklı sevgi ve saygıya dayalı hizmet anlayışını tesis etmek, f) Şube Müdürü tarafından hizmete ilişkin verilen diğer görevleri yapmak ile yetkili ve görevlidirler. Şeklinde düzenlenmiştir. Öte yandan Milli Eğitim Bakanlığında şeflerin görev ve yetkilerini belirleyen bir düzenleme bulunmamaktadır. 7 S a y f a

8 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayınlanan (Mülga) Milli Eğitim Bakanlığı Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinin 46. Maddesinde: Şube müdürlüklerine ait büroların başında bulunan şefler, büroya ait işlerin düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini, yazışmaların zamanında yapılmasını ve dosyalanmasını, demirbaş eşyanın korunmasını, dairenin çalışma düzeni hakkında alınan kararların büro içinde uygulanmasını sağlamak, memurlar arasında ahenkli bir çalışma düzenini kurmak ve amirler tarafından verilen diğer görevleri yapmakla yükümlüdür denilerek şeflerin hiyerarşik sistemdeki yeri ve görevleri açıkça yazılmıştı. Ancak 18 Kasım 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğü giren Milli Eğitim Bakanlığı İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinden şeflerin görevlerini belirleyen 46. maddenin çıkarılması sonucunda, şeflerin yasal konumlarını belirsizliğe sürükleyen ve üst normlarla da çelişen bir boşluk oluşmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5. Maddesinde şube müdürü ile birlikte Yönetim Hizmetleri Grubu içerisinde sayılan şefler, daha sonra 20 Eylül 2015 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlükleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin Tanımlar kısmında Büro Hizmetleri Grubunda yer alanlar (Memur, VHKİ, Bilgisayar İşletmeni) ile Destek Hizmetleri grubu içerisindeki (hizmetli, aşçı, bekçi, dağıtıcı, kaloriferci vb.) kadrolardan ayrıştırılmayarak genel personel tanımı içerisinde gösterilmiştir. Başta 1. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi olmak üzere tüm üst normlarla çelişen bu durum şeflerin kazanılmış haklarını hukuken göz ardı eden, uygulamada şeflerimizi mesleki yönden itibarsızlaştıran, çalışma motivasyonlarını düşüren ve kurumlardaki çalışma barışını bozarak hiyerarşik karmaşıklığına sebep olup, tanım ve yetki belirsizliği kaos ortamının doğmasına yol açmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yazılı bulunan Kariyer ilkesi gereği Görevde Yükselme Sınavı sonucunda başarı göstererek Büro Hizmetleri Grubundan, Yönetim Hizmetleri Grubuna yükselen şefler İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinden görev tanımlarının çıkarılması sonrası oluşan yasal belirsizlik nedeniyle görevlerini sağlıklı olarak yürütmekte zorlanmaktadırlar. Gelinen noktada, şeflerin yasal yönetici konumlarının Milli Eğitim Bakanlığı İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliklerinde süreç içerisinde kademe kademe soyutlaştırılarak ortadan kaldırıldığı görülmektedir. (Mülga) Milli Eğitim Bakanlığı İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinin 46. maddesinin kaldırılması sonucunda Milli Eğitim Bakanlığındaki şeflerin konumlarıyla ilgili bu belirsizlik nedeniyle kurumlarda hiyerarşi dengesinin bozulmasıyla şeflerin çalışma motivasyonları giderek kaybolmuştur. 8 S a y f a

9 SONUÇ Kamu kurumlarında iş ve işlemler öncelikle şeflerin sevk ve idaresiyle yürümektedir. İşleri çekip çeviren, vatandaşla doğrudan muhatap olan, sorunları çözen öncelikle ve genellikle şeflerdir. Üstelik müteselsil sorumluluğu gereği cezai müeyyidelerle de karşı karşıya kalmaktadırlar. Şefler konumları gereği işleri ve mevzuatı en iyi şekilde bilmek ve memurla amir arasında köprü görevini yürütmek zorundadır. İlk müracaat makamı olarak vatandaşın kırgınlığı ve kızgınlığını göğüslemek, Kanun, Yönetmelik, Genelge, Tebliğ v.s. analiz ederek memurlara anlatmak, uygulamada yaşanan sorunları üst makamlara iletmek de şeflerin görevidir. Üstelik mevzuatların yetersiz kaldığı yerde ceza alma olasılığını bile bile inisiyatif alarak vatandaşın işini çözmeye çalışanlarda yine şeflerdir. Astlarına eğitim vermek, onlara bürokrasiyi ve kurallarını öğretmek de, bazen katı talimatları yumuşatarak memurlara ulaştıranda şeflerdir. Şefler, kurum içinde sorun çözmede geliştirdikleri becerilerini verimliliğe dönüştürmek için ayrıca toplantı vb. organizasyonları düzenleme, raporlama ve sonuçlandırma gibi yetkilerle de donatılmalıdır. Tüm eksiklikler ve sorunlara rağmen yetiştirildikleri devlet geleneğiyle şefler, vatan/millet sevgisi ve devletimize olan bağlılıkları gereği ülkemize hizmet etmekten onur duymaktadır. Yukarıda da arz edildiği gibi müdür kadrolarına geçiş imkanlarının kısıtlı olması, A düzeyi kariyer kadrolara ise kurum içinden geçişe izin verilmemesi gibi sebeplerle bu kadroya mahkum edilen şefler kariyer planlaması yapamamaktadır. Ağır sorumluluk, iş yükü ve iş riski karşısında maiyetindeki memurla aynı maaşı alan şeflerin mağduriyeti had safhaya ulaşmıştır. Bu ise çalışma barışını tehdit eden bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Raporda arz edilen olgular çerçevesinde, şeflerin kurumların aktüeryal denge hedefinde mihenk taşı olması ve mevcut durumda var olan iş yoğunluğunun yanında, sürekli artan işlem hacmi göz önünde bulundurulduğunda, neredeyse çalışma barışının bozulmasına sebep olan itibar ve özlük hakkı kayıplarının acilen giderilmesi hususu hayati önem taşımaktadır. Sendika olarak sadece özlük hakkı talepleri değil, kurumlarda yürütülen iş ve işlemlerin varsa aksayan yönleriyle ilgili de zaman zaman bu tür raporlar hazırlanmaktayız. Amacımız tamamen yapıcı çözüm önerileriyle yönetim sürecine katkıda bulunmaktır. Kurumlarımızın hedeflerine ulaşmasına ve ülkemizin kalkınma sürecine katkıda bulunmak misyonlarımızdan biridir. Şeflerin durumunu bilgilerinize sunar, başta Cumhurbaşkanlığı 1. Nolu Kararnamesi ışığında şeflerin hak ettikleri mesleki itibarlarının iadesi ve mali hak kayıplarının telafi 9 S a y f a

10 hususunda gerekli yasal değişikliklerin yapılarak şeflerimizin mağduriyetlerinin bir an önce giderilmesini hususunu arz ve talep ederiz. Saygılarımızla. EĞİTİM VE BİLİM ÇALIŞANLARI SENDİKASI YÖNETİM KURULU 10 S a y f a