MAHKÛM KADINLAR İÇİN KARİYER PLANLAMA MERKEZLERİ PROJESİ TÜRKİYE DE PİLOT YETERLİLİK AJANSI ÇALIŞMASI

Transkript

1 MAHKÛM KADINLAR İÇİN KARİYER PLANLAMA MERKEZLERİ PROJESİ TÜRKİYE DE PİLOT YETERLİLİK AJANSI ÇALIŞMASI Aralık, 2014

2 İçindekiler 1. Ölçeklerin Geliştirilme Süreci Kullanılan Ölçekler Kişisel Bilgi Formu Öz Değerlendirme Formu Mesleki Tercih Formu Mesleki İlgi Ölçeği Pilot Çalışma Pilot Çalışmanın Değerlendirilmesi ve İlave Çalışmalar Deneyimler ve Kazanımlar İlave Çalışmalar Mesleki Yeterliliklere Ait Ön Öğrenmeleri Belirleme Formları Performans Görevleri / İş Testleri Kaynakça

3 Türkiye de Pilot Yeterlilik Ajansı (Competence Agency) Çalışması Mahkûm Kadınlar için Kariyer Planlama Merkezi Projesi kapsamında bir pilot Yeterlilik Ajansı çalışması gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Pilot çalışmada proje ile modeli oluşturulan Kariyer Planlama Merkezleri/Yeterlilik Ajansı sisteminde kullanılacak ölçekler uygulanmıştır. Pilot çalışma için Kocaeli Kadın Açık Cezaevi ile Ankara Sincan Kapalı Kadın Cezaevi seçilmiştir. Bu iki kurumun seçilme sebebi birbirlerinden farklı yapıya sahip olması ve böylelikle farklı örneklemler aracığıyla testlerin daha verimli sonuç sağlayacağı düşüncesidir. Ankara Sincan Kapalı Kadın Cezaevi başkentte olmasının da etkisiyle iyi imkânları olan bir yapıya sahiptir. Ancak burada bulunan kadınlar uzun süre cezaları olan kadınlardır. Bu nedenle çalışmaya katılmalarında motivasyonları görece daha az olmuştur. Kocaeli Kadın Açık Cezaevi ise daha sınırlı imkânlara sahip olmakla birlikte burada yer alan kadınların cezalarını tamamlamalarına 2-6 yıl süre kalmıştır. Açık cezaevinde kalmanın koşullarından biri de uyumlu davranışlara sahip olmaktır. Bu nedenle buradaki kadınların iyi iletişim kurduğu ve cezalarını tamamlamalarına kısa süre kaldığı için çok daha fazla motivasyona sahip oldukları görülmüştür. 1. Ölçeklerin Geliştirilme Süreci Merkezlerde, bireylere yönelik yürütülecek kariyer planlama sürecinin kabul (kayıt), tanı, yönlendirme, mesleki yeterliliklerin belirlenmesi, mesleki yeterliliklerin doğrulanması ve sertifikalandırma olmak üzere 6 aşamada çeşitli ölçme araçları kullanılmaktadır. Ölçme araçlarının özellikleri ile uygulama ve değerlendirme aşamalarına ilişkin açıklamalar her bir araç için aşağıdaki gibi açıklanmıştır Kullanılan Ölçekler Kişisel Bilgi Formu AMAÇ İÇERİK Kişiler hakkındaki demografik bilgilerin yanı sıra kariyer planlama sürecine rehberlik etmesi düşünülen mesleki deneyimleri hakkında bilgiler toplanmaktadır. Form içerisinde; bireyin eğitim düzeyi, hangi mesleklerde ne kadar süre çalışıldığını, çalışılan mesleklere ilişkin herhangi bir eğitim alınıp alınmadığını belirlemek amacıyla çeşitli sorular yer almaktadır. 3

4 ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Mahkûm bireylerin kuruma ilk geldiği günlerde, kariyer planlama sürecinin birinci aşaması olan kayıt /kabul de uygulanmaktadır. Form KPM de görevli uzmanlar denetiminde doldurulur. Mahkûm bireylerin okuma/yazma bilmemesi durumunda; uzman bireyle bire bir görüşme yaparak formu kendisi doldurur. Tahmini olarak 15 dk. önerilir. Fakat bireylerin okuma hızı ve eğitim düzeyi gibi değişkenlere göre süre kısaltılıp uzatılabilir Öz Değerlendirme Formu AMAÇ İÇERİK ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Bireylerin yaşamında en çok bilgi sahibi olduğu ve olmak istediği meslek ile hoşlandığı ve çalışmak istediği mesleklere ilişkin farkındalığını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Bireyden; en çok bilgi sahibi olduğu ve olmak istediği meslekler, kendisinin en çok hoşlandığı (sevdiği) ve çalışmak istediği meslekleri belirlemek için ifadeler yer almaktadır. Kariyer planlama sürecinin ikinci aşamasında (tanı) kullanılmaktadır. KPM de görevli uzmanlar denetiminde doldurulur. Mahkûmların okuma/yazma bilmemesi durumunda; uzman bireyle bire bir görüşme yaparak formu kendisi doldurur. Öğrenim durumu lise ve üzeri bireylerin formu kendilerinin doldurması ortalama 5 dakika sürmektedir. Mahkûmların okuma yazma bilmemesi durumunda ise 10 dakika sürebilmektedir Mesleki Tercih Formu AMAÇ İÇERİK ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Bireylere, ceza evlerinin koşulları, halk eğitim merkezlerindeki kurs programları, kadınların kısa zamanda sosyal yaşamda uyum sağlayabilmeleri kısa zamanda ekonomik olarak kazanç elde edebilecekleri 50 meslek hakkında bilgi verilmiştir. Bu meslekler içerisinden en çok yapmak istedikleri ve hiç yapmak istemedikleri meslekler belirlenerek mesleki ilgi ölçeğinden elde bilgilerle karşılaştırma yapmak, mesleki ilgilerini net bir biçimde ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanmıştır. On iki farklı mesleki alandan öncelikli olan 50 meslek adı yer almaktadır. Kariyer planlama sürecinin ikinci aşamasında (tanı) kullanılmaktadır. KPM de görevli uzmanlar denetiminde doldurulur. Mahkûmların okuma/yazma bilmemesi durumunda; uzman tarafından doldurulur. Ortalama olarak 3-4 dakika sürmektedir. Mahkûmların okuma yazma bilmemesi durumunda ise 10 dakika sürebilmektedir. 4

5 Mesleki İlgi Ölçeği Pilot çalışma kapsamında uygulanan ölçeklerden en önemlisi şüphesiz mesleki ilgi ölçeğidir. Diğer ölçekler mahkûm kadınlarla ilgili genel bilgilere sahip olunmasını ve onların hayallerindeki mesleklerinin öğrenilmesini sağlamaktadır. Diğer ölçeklerden farklı olarak mesleki ilgi ölçeği çok sayıda soru içermesi ve mesleklerin derinlemesine değerlendirilmesini sağlayacak yapıya sahip olması sebebiyle mahkûm kadınların profillerini ortaya çıkaracak en temel araçtır. Bu ölçeğin bir diğer önemli noktası ise tamamıyla özgün olarak proje için üretilmiş olması ve bu gruba yönelik olarak Türkiye de oluşturulan ilk ve tek ölçek olmasıdır. AMAÇ İÇERİK ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Kadın mahkûmların çeşitli meslek alanlarına ilişkin ilgilerini belirlemektir. Mesleki ilgi ölçeği on iki alt boyuttan oluşmaktadır. Bu on iki alt boyut içerisinde toplam 75 madde yer almaktadır. Bu ölçek ile ilgili ayrıntılı bilgi aşağıda yer almaktadır. Tanı aşamasında mesleki tercih formu uygulandıktan sonra uygulanmaktadır. Mahkûmların eğitim düzeyi lise ve üstü bireyler formu kendileri doldurabilir. Okuma yazma bilmeyen bireyler ile ilkokul ve ortaokul düzeyindeki bireylere ise maddeler uzmanlar tarafından okunarak doldurulur. Eğitim düzeyi ortaokul olan bireylerde bireyin durumuna göre bireyin kendisi de doldurabilir. Ortalama dakika sürmektedir. Mahkûmların okuma yazma bilmemesi veya eğitim düzeyi düşük bireylerde ise 25 dakika sürebilmektedir. Mesleki İlgi Ölçeğinin Geliştirilmesi Ölçeğin oluşturulma sürecinde çeşitli adımlardan geçilmiştir. Öncelikle dezavantajlı gruplar arasında yer alan kadın mahkûmların mesleki ilgi alanlarını belirlemek amacıyla ilk olarak literatürdeki mesleki ilgi ölçekleri ele alınmıştır. Bu aşamada özellikle Kuder mesleki ilgi envanteri (Kuder, 1934), kişisel küre envanteri (Tracey, 2002), akademik benlik kavramı ölçeği (Kuzgun, 1994) ayrıntılı olarak incelenmiştir. Literatürde var olan ilgi ölçeklerinin bazıları çok önceden geliştirildiği için birçok mesleği içerisinde barındıran meslek ilgi alanlarını içermemesi ve bu ölçeklerinin tamamının örgün bir eğitim ortamında bulunan bireylere yönelik hazırlanması gibi nedenlerle yeni bir ölçme aracının geliştirilmesi zorunlu bir durum olarak ortaya çıkmıştır. Bu ölçeklerin hedef gruptaki bireylerin mesleki ilgilerini belirlemede yetersiz kalacağı düşüncesiyle yeni bir araç geliştirme sürecine girilmiştir. Bu ölçekler içerisinde yer alan ilgi alanları arasından hedef kitleye uygun olan ilgi alanları belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca ceza infaz kurumlarında verilen mesleki eğitim 5

6 kursları da dikkate alınarak 12 ilgi alanı tespit edilmiştir. Bu seçilen ilgi alanlarına ek olarak çalışmanın amacına ve hedef kitlenin yapısına uygun olarak bazı ilgi alanları da araştırmacılar tarafından eklenmiştir. Belirlenen 12 ilgi alanına yönelik 12 alt boyut belirlenmiştir. İlk aşamada ölçekte 111 madde bulunurken uzman görüşleriyle madde sayısı 73 e indirilmiştir. Ölçeğin Yapı Geçerliği Çalışması Kadın Mahkûmlara Yönelik Mesleki İlgi Ölçeği 12 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu çalışmada Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), Kadın Mahkûmlara Yönelik Mesleki İlgi Ölçeği nin geliştirilmesinde araştırmacılar tarafından tamamen teorik olarak oluşturulmuş bir modeli test etmek amacıyla uygulanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi DFA (Confirmatory Factor Analysis), araştırmacı tarafından tamamen teorik olarak bir kuram bağlamında oluşturulmuş bir modeli test etmek amacıyla kullanılabileceği gibi, başka bir kültürde geliştirilmiş bir ölçeğin başka bir kültüre uyarlanma sürecinde de kullanılmaktadır (Pedhazur & Schmelkin, 1991). Ayrıca bir kültüre özgü ölçek geliştirilirken Açımlayıcı Faktör Analizi sonucu oluşan yapıyı test etmek amacıyla bir başka gruptan elde edilen verilerden de yararlanılabilir. Oluşturulan modelin yapısına göre birinci düzey (first order) DFA uygulanmıştır. Analize başlamadan önce, dağılımların normalliği, aşırı uç değerlerin varlığı (outliers), veri seti içerisinde eksik veri olup olmaması gibi varsayımlara bakılmıştır. Veri seti içerisinde uç değer özelliği gösterdiği için 3 kişi araştırmadan çıkarılmıştır ve 371 kişiye ait veriler analizlere dâhil edilmiştir. On iki alt boyutun çoklu bağlantı özelliği gösterip göstermediğini belirlemek için boyutlar arası korelasyona bakılmıştır. Analiz sonucunda boyutlar arası çoklu bağlantı bulunmamıştır (Tablo 1). Tablo 1: İlgi Ölçeğinin Al Boyutlar Arası Korelasyonları BAH BAK.458 ** HAK.346 **.473 * * 4.PAZ.396 **.509 * * 5.YAB.277 **.225 * * 6.YİY.426 **.485 * * 7.BUR.295 **.356 * * 8.BİL.175 **.210 * * ** **.385 ** **.572 **.262 ** **.612 **.555 **.392 ** **.386 **.607 **.202 **.577 ** EL.429 **.422 *.502 **.590 **.406 **.563 **.498 **.396 ** --- 6

7 * 10.GİY.361 **.397 * * 11.GÜZ.216 **.354 * * 12.KON.274 **.373 * *.418 **.532 **.282 **.536 **.407 **.305 **.788 ** **.492 **.340 **.424 **.421 **.432 **.499 **.503 ** **.432 **.125 *.414 **.370 ** **.455 **.365 ** BAH: Bahçecilik (Ziraat Açık Alan İlgisi) 2. BAK: Bakım Hizmetleri (Sosyal Hizmetler İlgisi) 3. HAK: Halkla İlişkiler ve Organizasyon (Sosyal kolaylaştırma İlgisi) 4. PAZ: Pazarlama ve Satış Hizmetleri (İkna İlgisi) 5. YAB: Yabancı Diller (Dil İlgisi) 6. YIY: Yiyecek ve İçecek Hizmetleri (Temel Hizmetler İlgisi) 7. BUR: Büro Hizmetleri (Büro İşleri İlgisi) 8. BIL: Bilişim Teknolojileri (Teknoloji ve Bilim İlgisi) 9. EL: El Sanatları Teknolojisi (El Sanatları İlgisi) 10. GIY: Giyim Üretim Teknolojisi (Giyim Teknolojisi İlgisi) 11. GUZ: Güzellik ve Bakım Hizmetleri (Kişisel Bakım Hizmetleri İlgisi) 12. KON: Konaklama ve Seyahat Hizmetleri (Temel Hizmetler İlgisi) Alt boyutlar arası korelasyon değerleri incelendiğinde alt boyutlar arası korelasyonların ile arasında olduğu görülmektedir. Alt boyutlar arası korelasyonların yüksek olmaması, boyutların birbirlerinden farklı özellikler ölçtüğü şeklinde yorumlanabilir. Alt boyutlar arasında en yüksek ilişki Giyim Üretim Teknolojisi ile El Sanatları Teknolojisi arasında olup en düşük ilişki de Konaklama ve Seyahat Hizmetleri ile Bilişim Teknolojileri arasındadır. Bu bulgulardan hareketle Kadın Mahkûmlara Yönelik Mesleki İlgi Ölçeği içerisindeki alt boyutların, kendi içerisinde farklı bir özelliği ölçtüğü sonucu çıkarılabilir. Varsayımlar incelendikten sonra DFA, LISREL 8.51 programından yararlanılarak yapılmıştır. Modeli temsil eden maddelerin faktör yük değerleri 0.40 ile 0.93 arasında değişmektedir ve hata varyansları ise değerleri arasında yer almaktadır. Tablo 2: Veri ve Model Arasındaki Uyum ve χ² İstatistikleri χ 2 Sd χ 2 /sd NFI NNFI CFI IFI GFI AGFI SRMR RMSEA ,45 0,94 0,96 0,97 0,97 0,69 0,66 0,072 0,063 (p=0.000) Model veri uyumunu test eden χ² sonuçları, verilerin modele uyumlu olmadığını göstermektedir. Çünkü χ² değeri anlamlı (p<.05) çıkmıştır. Bununla birlikte χ² nin örneklem büyüklüğünden etkilenmesi nedeniyle, model veri uyumuna karar vermede χ²/sd oranı da kullanılmakta ve bu oranında 5 ve daha küçük olması durumunda model-veri uyumunun yeterli olduğu kabul edilmektedir (Sümer, 2000). Tablo 2 de verilen modelin χ²/sd oranı 2.45 olduğundan, model veri uyumu kabul edilebilir sınırlar içerisindedir. 7

8 SRMR ve RMSEA de değerlerin 0.05 den küçük olması iyi bir uyum değerini, 0.08 in altında olması ise kabul edilebilir bir uyum iyiliği değerini ifade eder. Tablo 2 de bu değerlere bakıldığında model SRMR ve RMSEA indeksine göre kabul edilebilir bir uyum değerine sahip olduğu görülmektedir. GFI ve NFI 0.90 ve üzerinde olması kabul edilebilir, 0.95 ve üzeri olması ise iyi bir uyum iyiliği değerini gösterdiği çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir (Schumacker ve Lomax, 1996). AGFI ise arası kabul edilebilir; 0.90 ve üzeri iyi uyum değerini göstermektedir (Raykov ve Marcoulides, 2000). Bu çalışmada elde edilen NFI ve IFI değerlerinde daha iyi bir model veri uyumu sağlanırken; GFI ve AGFI değerlerinde model veri uyumu sağlanamamıştır. Analiz sonucunda elde edilen uyum iyiliği değerleri genel olarak istenilen ölçütlere sahiptir (Tablo 2). 8

9 9 Şekil 1: Mesleki İlgi Ölçeğine Ait Ölçme Modeli BAH M2 M3 M4 M5 M6 BAK M7 M8 M9 1 2 HAL PAZ 8 9 M20 M21 M22 M23 M24 YİY M30 M29 M31 M32 M33 M34 M35 M36 M37 YAB M25 M26 M27 M28 M40 BUR M42 M41 M39 M38 BİL M46 M45 M44 M43 M53 EL M56 M55 M54 M52 M51 M50 M49 M48 M47 GİY M64 M63 M62 M61 M60 M59 M58 M57 GUZ M69 M68 M67 M66 M65 KON M73 M71 M70 M72

10 Ölçeğin Güvenirlik Çalışması Mesleki ilgi ölçeğinin güvenirlik çalışması; pilot gruba bir defa uygulanması ve 5 li dereceleme ölçeği kullanılması nedeniyle Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı kullanılmıştır. Ölçeğin her bir boyuta ilişkin güvenirlik katsayıları Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Boyutlara Ait Alfa Güvenirlik Katsayıları Alt Boyutlar Cronbach Madde Alpha Sayısı BAH: Bahçecilik (Ziraat Açık Alan İlgisi) BAK: Bakım Hizmetleri (Sosyal Hizmetler İlgisi) HAK: Halkla İlişkiler ve Organizasyon (Sosyal kolaylaştırma İlgisi) PAZ: Pazarlama ve Satış Hizmetleri (İkna İlgisi) YAB: Yabancı Diller (Dil İlgisi) YIY: Yiyecek ve İçecek Hizmetleri (Temel Hizmetler İlgisi) BUR: Büro Hizmetleri (Büro İşleri İlgisi) BIL: Bilişim Teknolojileri (Teknoloji ve Bilim İlgisi) EL: El Sanatları Teknolojisi (El sanatları İlgisi) GIY: Giyim Üretim Teknolojisi (Giyim Teknolojisi İlgisi) GUZ: Güzellik ve Bakım Hizmetleri (Kişisel Bakım Hizmetleri İlgisi) KON: Konaklama ve Seyahat Hizmetleri (Temel Hizmetler İlgisi) Tablo 2 ye göre Cronbach alpha iç tutarlılık katsayıları en düşük 0.81 en yüksek ise 0.94 olarak kestirilmiştir. Ölçekte yer alan maddelerin tamamı göz önünde bulundurulduğunda ise Cronbach alpha değeri 0.97 olarak bulunmuştur. Hem boyutlarda hem de ölçeğin tüm maddeleri üzerinden hesaplanan Cronbach alpha değerleri yüksek güvenirlik olarak nitelendirilir (Crobach & Shavelson, 2004). Sonuç olarak, kadın mahkûmların mesleki ilgilerinin belirlenmesi amacıyla geçerliği ve güvenirliği sağlanmış bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Ölçeğin nihai şeklinde 12 alt boyut yer almakta ve toplam 73 madde bulunmaktadır. 2. Pilot Çalışma Deneme formu geliştirilen ölçekler, Aralık 2014 tarihinde Kocaeli Kadın Açık Cezaevi ile Ankara Sincan Kapalı Kadın Cezaevinde bulunan 374 kadın mahkûma proje ekibi tarafından uygulanmıştır. Eğitim düzeyi lise ve üstü olan bireylere, ölçek ile ilgili açıklamalar yapıldıktan sonra ölçekler bireylerin kendisi tarafından doldurulmuştur. Okuma yazma 10

11 bilmeyen veya eğitim düzeyi ilkokul olan bireylere ilgi ölçeği uzmanlar tarafından uygulanmıştır. Uygulama öncesinde her bireye teker teker ölçeğin amacı ve yanıtla biçimiyle ilgili açıklamalar yapıldıktan sonra her bir madde sırasıyla uzmanlar tarafından okunmuş, bireylerin yanıtları ölçek üzerine işaretlenmiştir. Eğitim düzeyi ortaokul olan bireylerde, ölçeklerden bazıları kendileri tarafından, bazıları da uzmanlardan tarafından doldurulmuştur. Ölçek 380 kişiye uygulanmıştır. Altı kişinin bilgileri, ölçek içerisinde boş bıraktığı madde sayısının fazla olması nedeniyle analize dâhil edilmemiştir. Ayrıca uygulama sonrasında 3 kişinin verisi uç değer özelliği taşıdığı için analiz dışı bırakılmıştır. Deneme uygulamasında bazı maddelerin uygulama sırasında okuma yazma bilmeyenler ile ilkokul mezunu olan bireylerde anlam açısından sıkıntı yaşandığı gözlenmiştir. Proje ekibinin gözlemlerinden ve uygulamaya ait notlarından hareketle ölçek içerisindeki bazı maddelerdeki kelime sayıları ölçmek istenilen özelliğin ölçülmesini olumsuz etkilemeyecek şekilde azaltılmaya çalışılmıştır. 3. Pilot Çalışmanın Değerlendirilmesi ve İlave Çalışmalar 3.1. Deneyimler ve Kazanımlar Pilot çalışma öncesinde mahkûm kadınların bilgi-beceri düzeyinin düşük olacağı öngörülmüştü. Ancak pilot çalışma sürecinde mahkûm kadınların bilgi-beceri düzeylerinin beklenenin de altında olduğu belirlenmiştir. Uygulama sırasında okuma yazma bilmeyenler ile ilkokul mezunu olan bireylerin bazı maddeleri anlama konusunda ciddi sıkıntı yaşandığı gözlenmiştir. Proje ekibinin gözlemlerinden ve uygulamaya ait notlarından hareketle ölçek içerisindeki bazı maddelerdeki kelime sayıları ölçmek istenilen özelliğin ölçülmesini olumsuz etkilemeyecek şekilde azaltılmaya çalışılmıştır. Kadın cezaevlerindeki kurs ve atölye imkânlarının oldukça yetersiz olduğu görülmüştür. Kurs ve atölyelerin birkaç alan dışında kadınlara meslek kazandırmaktan çok hobi faaliyeti niteliğine sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu kapsamda Kariyer Planlama Merkezleri nin etkin bir içimde faaliyet göstermesi için kurs ve atölye çeşitliliğinin artırılması gerekmektedir. Ayrıca bu kurslarda eğitim veren eğiticilerin de nitelik olarak kimi zaman yetersiz kalabildiği anlaşılmıştır. Son olarak ileri yaşlardaki mahkûmların değerlendirilmesinin etkisiz olabileceği, bu konuda ayrıca hassas davranılması gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle uygulamanın 55 yaşın üstüne yapılmasının anlamlı olmayacağı; bu yaşın altındaki bireylere yönelik çalışmalar yürütülmesinin daha iyi sonuçlar alınmasına katkı sağlayacağı görülmüştür. 11

12 3.2. İlave Çalışmalar Pilot çalışmada uygulanmamış olmakla birlikte pilot çalışma değerlendirilerek geliştirilen Mesleki Yeterliliklere Ait Ön Öğrenmeleri Belirleme Formları ile Performans Görevleri / İş Testleri Formları nın da uygulanması Kariyer Planlama Merkezleri / Yeterlilik Ajansı sistemin daha ve daha etkin bir yapıya sahip olması için gerekli olacaktır. Bu formlara ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır Mesleki Yeterliliklere Ait Ön Öğrenmeleri Belirleme Formları Mesleki ön öğrenmeleri belirleme formu; proje kapsamında önerilen 50 meslek için hazırlanmıştır. Bu formlar, mesleki ilgi ölçeği başta olmak üzere meslek tercih formu, kişisel bilgi formu, öz değerlendirme formu gibi çeşitli ölçme araçları ile KPM de görevli uzmanın gözlemleri doğrultusunda bireylerin ilgi ve beceriye sahip olduğu mesleklere yönlendirilmesi amacıyla kullanılmalıdır. AMAÇ İÇERİK ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Bireylerin yönlendirildikleri mesleklerdeki yeterliliklere ait ön öğrenmeleri belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Kırk beş meslek için ayrı ayrı olmak üzere, o meslekte çalışacak bireylerin sahip olması gereken yeterlilikler belirlenmiştir. Bu yeterlilikler ilgili meslek için temel düzeydeki yeterlilikler arasından belirlenmiştir. Bireylerin önceki aşamalarda kullanılan ölçme araçlarından hareketle oluşturulan profil ve rapor doğrultusunda, dördüncü aşamada mesleki yeterlilikleri belirleme ile beşinci aşamada mesleki yeterliliklerin doğrulanması aşamasında kullanılabilmektedir. Form içerisinde, kadın mahkumlar ile mesleki kurslarda görevli eğiticiler için ilgili yer bulunmaktadır. Form önce bireyin kendisi tarafından KPM de görevli uzman rehberliğinde doldurulur. Bireyin okuma yazma bilmemesi durumunda ise uzmanla yapacağı birebir görüşme doğrultusunda doldurulmaktadır. Formun ikinci kısmı ise yönlendirildikleri kurstaki eğitici tarafından bir günlük ön eğitim sonrası doldurulmaktadır. Form, önce bireyin kendisi sonrada ilgili kursun eğiticisi tarafından kullanılmaktadır. Her iki durumda formun doldurulması ortalama 5-7 dakika sürmektedir Performans Görevleri / İş Testleri Performans görevleri veya iş testleri dördüncü aşamadaki bireylerin mesleki yeterliliklerin belirlenmesi, beşinci aşama mesleki yeterliliklerin doğrulanması ve altıncı aşama serfikalandırma süreçlerinde, meslekler ile ilgili bilgi ve becerilerin ölçülmesi amacıyla kullanılır. Performans görevleri (iş testleri), bütün mesleklerdeki yeterliliklere ilişkin olarak bireylerin performanslarının ayrıntılı olarak ölçülmesine ve geribildirim verilmesine olanak tanımaktadır. 12

13 AMAÇ İÇERİK ZAMANI UYGULAYICI SÜRESİ Bireylerin yönlendirildikleri mesleklerdeki yeterliliklere ait ön öğrenmeleri ve ölçütlere yönelik olarak bireylerin performanslarını belirlemek amacıyla hazırlanmaktadır. Kırk beş meslek için ayrı ayrı olmak üzere, o meslekte bireylerden istenen performansları belirlemek amacıyla hazırlanabilir. Bireylerin önceki aşamalarda kullanılan ölçme araçlarından hareketle oluşturulan profil ve rapor doğrultusunda, dördüncü aşamada mesleki yeterlilikleri belirleme ile beşinci aşamada mesleki yeterliliklerin doğrulanması ile sertifikalandırma aşamalarında kullanılabilmektedir. Araç, kursu veren eğitici tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca bireylerin kendi ve akranlarının performanslarını değerlendirmeleri için katılımcılar tarafından da kullanılmaktadır Uygulama süresi bireylere verilen görevlere göre değişebilmektedir. 13

14 Kaynakça Kuder, G. F. (1934). Kuder Preference Record-Vocational. Chicago; Science Research Associates. Kuzgun, Y. (1994). Akademik benlik kavramı ölçeği. I. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı. Adana: Çukurova Üniversitesi. Pedhazur, E., & Schmelkin, L. (1991). Chapter 22. In 1st Ed. Measurement, Design and Analysis: An Integrated Approach. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Schumacker, R. E. & Lomax, R. G. (1996). A Beginner s Guide to Structural Equation Modeling. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6) Raykov, T., & Marcoulides, G. A. (2000). A first course in structural equation modeling. Mahwah, NJ: Erlbaum. Tracey, T. J. G. (2002). Personal Globe Inventory: Measurement of the spherical model of interests and competence beliefs. [Monograph]. Journal of Vocational Behavior, 60,