Sağlıklı Genç Bireylerde Konstipasyon Sorununun Belirlenmesi

Transkript

1 Araştırma/Research Article TAF Prev Med Bull 2010; 9(2): Sağlıklı Genç Bireylerde Konstipasyon Sorununun Belirlenmesi [The Identification of Constipation Problem in Healthy Young Individuals] ÖZET AMAÇ: Bu çalışma, sağlıklı genç bireylerde Roma II kriterlerine göre konstipasyon görülme oranını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. YÖNTEM: Araştırmanın örneklemini Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu nda öğretim yılında okuyan öğrenciler oluşturmuştur (n=284). Verilerin toplanmasında Konstipasyon Anketi ve Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu-Görsel Analog Skala Anketi (VSAQ) kullanılmıştır. Roma II konstipasyon tanılama kriterlerini içeren VSAQ formundan elde edilen sonuçlara göre, bu kriterlerinden ikisine sahip olan öğrenciler konstipe olarak kabul edilmiştir. Verilerin analizinde ki kare testi, Pearson korelasyon analizi ve t test kullanılmıştır. BULGULAR: Çalışma sonuçlarına göre, öğrencilerin %56.7 sinin kendini konstipe olarak değerlendirdiği, %87.7 sinin Roma II kriterlerinden en az ikisine sahip olduğu, yurtta yaşayan ve az lifli beslenen öğrencilerde konstipasyon görülme durumunun daha yüksek olduğu (p<0.05), egzersiz yapma ve sigara içmenin konstipasyon görülme durumunu etkilemediği belirlenmiştir (p>0.05). Kendini konstipe kabul eden ve etmeyen öğrenciler arasında VSAQ dan elde edilen ıkınma, tam boşalmama, dolgunluk hissi ve ağrı puan ortalamaları ile günlük yaşamın olumsuz etkilenmesi puan ortalaması istatistiksel olarak farklı bulunmuştur (p<0.05). SONUÇ: Çalışmamızda konstipasyon kriterlerinden en az ikisine sahip olan öğrenci oranının yüksek olması, günlük yaşamlarının olumsuz etkilenmesi ve tedavi için ilaç kullanmaları konstipasyonu üzerinde durulması gereken önemli bir sorun yapmaktadır. Öğrencilere, konstipasyonla etkili baş etmede öncelikle lifli beslenmeleri ve bol sıvı tüketmeleri önerilmektedir. SUMMARY AIM: This study was descriptively prepared to determine the rate of constipation in healthy young individuals according to Roma II criteria. METHOD: The study population consisted of students (n=284) who studied at Ege University, School of Nursing in the academic year. Constipation Questionnaire and Bowel Habit Form-The Visual Scale Analog Questionnaire (VSAQ) were used in order to collect data. According to the findings of VSAQ form that includes Roma II criteria for the diagnosis of constipation, students fulfilling any two of the criteria, was accepted as being constipated. Chi-Square test, Pearson Correlation and T-Test were used to analyze the data. RESULTS: In the study results, it was determined that 56.7% of all students accepted themselves as being constipated, 87.7% of them fulfilled at least two of the Roma II criteria, the prevalence of constipation was higher in students who stayed in dormitories and ate less fibrous foods (p<0.05), and doing exercise and smoking did not affect the constipation problem (p>0.05). The mean scores of straining, not being completely empty, sense of fullness and pain obtained from the VSAQ and the mean score of negative effect on daily life were found to be statistically different between students, who accepted themselves as being constipated and who did not (p<0.05). CONCLUSION: Higher rate of students fulfilling at least two of the criteria, the determination of the negative effect of the constipation on daily life, and the drug use for the treatment was considered that constipation is a problem which excessive emphasis should be put on. To relieve constipation, firstly high fibrous food and plentiful fluid consumption are suggested to the students. Nurcan Uysal 1, Leyla Khorshid 2, İsmet Eşer 2 1 Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Balçova, 2 Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Bornova, İzmir. Anahtar Kelimeler: Konstipasyon, Roma II Kriterleri, Lifli Gıdalar, Defekasyon. Key Words: Constipation, Roma II Criteria, Fiber Foods, Defecation. Sorumlu yazar/ Corresponding author: Nurcan Uysal Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Balçova, İzmir, Türkiye. nurcan.uysal@deu.edu.tr GİRİŞ Konstipasyon sosyal faktörlerden etkilenebilen, kişiden kişiye değişiklik gösteren ve günlük yaşamı olumsuz etkileyen subjektif bir semptomdur (1-4). Konstipasyon, genel olarak haftada iki veya daha az sayıda dışkılama alışkanlığı olarak tarif edilmekle birlikte yalnız başına sayı yeterli kriter değildir (4). Tanımlamada bir standart oluşturmak için Roma Komitesi 1989 da Roma I kriterlerini oluşturmuş, 1999 da bu kriterler gözden geçirilerek Roma II kriterleri belirlenmiştir. Son olarak 2006 yılında Los Angeles da yapılan toplantıda Roma III kriterleri oluşturulmuştur. Roma II kriterlerine göre konstipasyon; son 12 ayda en az 3 ay, dışkılamaların en az ¼ veya daha fazlasında ıkınma, tam boşalamama ve rektal tıkanıklık hissi, el ile karın ya da makat bölgesine müdahale etme, haftada üçten daha az sayıda dışkılama olması, yumuşak dışkılama yapılmaması belirtilerinden iki veya daha fazlasının 127

2 bulunması şeklinde tanımlanmıştır. Bu kriterlere ilave olarak konstipasyonun hakim olduğu irritabl barsak sendromu için aranılan kriterlerin yetersiz olması gereklidir (4-7). Roma III kriterlerine göre şikayetlerin altı ay önce başlamış olması ve son üç ayın en az %10 unda, üç veya daha fazla gün konstipasyon şikayetlerinin bulunmasının gerekli olduğu kabul edilmiştir (4,6,8,9) Konstipasyon yaşam kalitesini düşürmesi, iş gücü kaybına neden olması, sağlık bakım maliyetini arttırması ve diğer tıbbi sorunlarla birlikte sık görülen bir sorun olması nedeniyle birey ve toplum için önemli bir sorundur (10-14). Konstipasyonlu bireylerde fekal inkontinans, hemoroid gelişmesi, tedavi için laksatif ve bitkisel tedavi yöntemlerinin sık kullanıma bağlı olarak kolorektal kanser sıklığında artış olduğu bildirilmektedir (4,7). Konstipasyon görülme oranı toplumlara göre %2-34 arasında değişmektedir. Ülkemizde popülasyona dayalı yapılan çalışma sonuçlarına göre konstipasyon görülme oranı %22-40 arasında değişmektedir (2,15,16,17). Konstipasyonun kadınlarda, genç ve orta yaş bireylerde daha sık görüldüğü (4,5,7,10,18,19), yaş, cinsiyet, fiziksel hareketsizlik, yetersiz sıvı alımı, eşlik eden hastalıklar, düşük kalori alımı, düşük gelir ve eğitim düzeyi, kırsal bölgede yaşama, depresyon semptomlarının varlığı, kullanılan ilaçlar konstipasyon için birer risk faktörü olarak belirlenmiştir (7,10,13,19,20,21). Konstipasyon görülme riskini arttıran faktörler göz önüne alındığında özellikle yurtlarda kalan, yetersiz beslenen ve ekonomik durumu düşük olan genç bireylerde konstipasyon görülme riskinde artış olabilir. Yurtlarda kalan üniversite öğrencilerinin yetersiz ve dengesiz beslendikleri (22-25), özellikle hemşirelik öğrencilerinin ailelerinin çoğunluğunun orta ve alt düzey ekonomik güce sahip olduğu belirlenmiştir (25,26). Ülkemizde üniversite öğrencilerinde konstipasyon görülme durumlarını belirlemeye yönelik yeterli sayıda çalışmaya rastlanmaması nedeniyle araştırmanın hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinde yapılması planlanmıştır. Bu araştırma; sağlıklı genç bireylerde Roma II kriterlerine göre konstipasyon görülme oranını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. GEREÇ YÖNTEM Araştırmanın evrenini öğretim yılında Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu nda okumaya devam eden tüm öğrenciler oluşturmuş olup gelişigüzel örnekleme yoluyla seçilen 284 öğrenci gönüllü olarak araştırmaya katılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmaya katılanların sosyodemografik özellikleri, alışkanlıkları ile konstipasyonun objektif ve subjektif semptomlarına yönelik 18 soru içeren anket formu, Pamuk ve arkadaşları tarafından güvenirliği test edilen 25 sorudan oluşan Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu Görsel Analog Skala Anketi (VSAQ) kullanılmıştır. Kullanılan bu form, Roma II kriterlerini kapsayan sorularla birlikte konstipasyonun subjektif ve objektif semptomlarına yönelik soruları içermektedir. Bu sorulara verilen cevapların bazıları aynı zamanda yatay bir ölçek üzerinde 1-10 puan arasında işaretlenmektedir. Çalışmada kullanılan Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu Görsel Analog Skala Anketi nin (VSAQ) Roma II konstipasyon tanılama kriterleri içermesi nedeniyle aynı kriterler temel alınarak, son 12 ay içerisinde ardışık olmamakla birlikte en az 3 ay, haftada 3 kezden daha az dışkılama, defekasyonların %25 inden daha fazlasında ıkınma, %25 ten daha fazlasında kitlesel ya da sert dışkılama, %25 ten fazlasında tam olmayan boşalma hissi, %25 ten fazlasında anorektal tıkanıklık/blokaj hissi durumlarının 2 ya da daha fazlasının olması durumunda bireyler konstipe olarak kabul edilmiştir. Verilerin analizinde yüzdelik oranlar, ki kare testi, Pearson korelasyon analizi ve t test kullanılmıştır. Tüm testler için p<0.05 olduğunda anlamlı kabul edilmiştir. Araştırmanın uygulanabilmesi için Hemşirelik Yüksekokulu Etik Kurulu ndan yazılı onay alınmıştır. Anket uygulanmasından önce öğrencilere sözel açıklama yapılmış ve anketi doldurmak istemeyenler çalışmaya alınmamıştır. BULGULAR Öğrencilerin Demografik Özellik ve Alışkanlıkları Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 20,3±1,4 dür. Öğrencilerin %47,5 i evde, %52,5 i yurtta yaşamaktadır. Sigara içen öğrenci oranı %6, alkol kullananlar ise % 1,8 dir. Tablo 1 de öğrencilerin konstipe olma durumları ile bazı alışkanlıklarına yönelik bulgular verilmiştir. Öğrencilerin %56,7 si konstipasyonunuz var mı? sorusuna göre evet yanıtı verirken, Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu-VSAQ ya göre %33,8 i kendini konstipe olarak değerlendirmiştir. Tablo 1. Öğrencilerin konstipe olma durumları ve alışkanlıklarına ilişkin bulgular (n=284) 128

3 Özellikler Sayı Yüzde Kendini konstipe olarak değerlendirme Konstipeyim ,7 Konstipe değilim ,3 Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu - VSAQ ya göre konstipe olma durumu Olan 96 33,8 Olmayan ,2 Konstipasyon derecesi , , , ,8 Haftada dışkılama sayısı , ,6 8 ve üzeri 61 21,8 Dışkının kıvamı Sert-küçük topaklar şeklinde 31 10,9 Sert-büyük 22 7,7 Normal ,2 Yumuşak 26 9,2 Günlük alınan lif miktarı Az 82 28,9 Orta ,4 Çok 19 6,7 Egzersiz yapma Yapmayan 43 15,1 Bazen yapan ,5 Sürekli yapan 38 13,4 Konstipasyon için doktora başvurma ve ilaç kullanma Başvuran ve ilaç kullanan 21 7,5 Başvurmayan ve ilaç kullanmayan ,5 Toplam Öğrencilerin %5,6 sı haftada en fazla 2 kez, %72 si haftada 3 7 kez dışkılama yaptıklarını, %10,9 u dışkılama kıvamını sert küçük topaklar şeklinde, %7,7 si sert büyük şeklinde tanımlamış, %22,7 si yaşadıkları konstipasyon şiddetini puan arasında değerlendirmiştir. Beslenme durumlarına göre öğrencilerin %28 inin çok az, %64,4 ünün orta düzeyde lifli besin aldığı, %15,1 inin egzersiz yaptığı saptanmıştır. Konstipasyon için doktora başvuran ve ilaç kullananların oranı %7 olarak belirlenmiştir. Tablo 2 de öğrencilerin barındıkları yer, beslenme, egzersiz ve sigara içme alışkanlıkları ile konstipe olma durumlarının dağılımı verilmiştir. Öğrencilerin barındıkları yere göre konstipe olma durumları arasında anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0.05). Tablo 2. Kendini konstipe kabul eden ve etmeyen öğrencilerin barındıkları yer ve alışkanlıklarına göre konstipe olma durumları Özellikler Konstipasyon Olan (n=161) Olmayan (n=123) Sayı % Sayı % X 2 p Barındıkları Yer Ev 61 21, ,0 Yurt , , <0.05 Lifli gıdalarla beslenme Az 62 21,8 20 7,1 Orta 92 32, , <0.05 Fazla 7 2,5 12 4,2 Egzersiz yapma Hiç 31 10,9 12 4,2 Bazen , , >0.05 Sürekli 19 6,7 19 6,7 Sigara içme İçen 11 3,9 6 2,1 İçmeyen , , >0.05 Tablo 3. Öğrencilerde Roma II kriterlerine göre konstipasyon semptomlarının görülme durumları Konstipasyon semptomları Dışkılama süresinin Yok % 25 inden fazlasında var Sayı Yüzde Sayı Yüzde Dışkılamanın sert olması 22 7, ,3 Ikınma 35 12, ,7 Tam boşalmama hissi 63 22, ,8 Dışkılama sırasında makatta , ,0 engellenme hissi Dışkılama sırasında karına basınç , ,8 uygulama ihtiyacı Dışkılama için 10 dk fazla zaman geçirme , ,5 Yurtta yaşayan öğrencilerin evde yaşayan öğrencilere göre daha fazla oranda konstipe oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin beslenme durumları ile konstipe olma durumu karşılaştırıldığında az lifli gıdalarla beslenen öğrencilerin, orta ve fazla lifli beslenen öğrencilere göre daha fazla konstipe olduğu saptanmıştır (p<0.05)

4 Tablo 4. Öğrencilerin Bağırsak Alışkanlığı Sorgula Formu-VSAQ üzerinde konstipasyonun her bir semptomu için işaretledikleri puan ortalamalarının dağılımı (n=284) Konstipasyon semptomları Konstipe Olan Konstipe Olmayan X SS X SS t P Ikınma 4,28 2,27 3,22 2,44 3,75 p<0.05 Tam boşalmama hissi 4,88 2,76 3,54 3,13 3,80 p<0.05 Makatta dolgunluk, basınç hissi 3,97 2,55 2,52 2,25 4,97 p<0.05 Ağrı 2,66 2,58 1,30 1,61 5,10 p<0.05 Günlük yaşantıyı olumsuz etkileme 4,16 2,60 2,45 2,47 5,58 p<0.05 Öğrencilerin egzersiz yapma ve sigara içme alışkanlıklarına göre konstipe olma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0.05). Kendini konstipe olarak kabul eden öğrencilerin ortalama konstipasyon süresi 12,0±23,5 ay, VSAQ üzerinde işaretlenen konstipasyon şiddeti puan ortalaması 31,21±27,19 olarak belirlenmiştir. Konstipasyon süresi, konstipasyon şiddeti ile pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir korelasyon göstermiştir (r=0.50, p=0.001) Tablo 3 de öğrencilerin Roma II kriterlerine göre konstipasyon semptomlarının görülme oranları verilmiştir. Dışkılama süresinin %25 inden fazla zamanda öğrencilerin %92,3 ünde sert dışkılama hissi, %87,7 sinde ıkınma, %77,8 inde tam boşalmama hissi, % 49,0 ında makatta engellenme hissi, %58,8 inde karnına basınç uygulamaya gereksinim duyma, %58,5 inde dışkılama için 10 dakikadan fazla süre geçirdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin gastrointestinal sistemle ilgili şikayetleri incelendiğinde %68 i karında şişlik/gerginlik yaşadığını, %63,4 ü yemek sonrası dolgunluk hissettiğini, %48,2 si ağzına acı/ekşi su geldiğini ve %43,0 ı geğirme, %19,0 ı epigastrik bölgede yanma/ağrı şikayetinin olduğunu bildirmiştir. Tablo 4 de kendini konstipe kabul eden ve etmeyen öğrencilerin konstipasyon semptomlarının her biri için VSAQ üzerinde işaretledikleri puan ortalamaları verilmiştir. Konstipasyon semptomlarından ıkınma, tam boşalmama hissi, dolgunluk ve ağrı puan ortalamaları karşılaştırıldığında iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Konstipasyonun günlük yaşantıyı olumsuz etkileme puan ortalamaları her iki grup arasında anlamlı olarak farklı olduğu belirlenmiştir (p<0.05). TARTIŞMA Öğrencilerin konstipasyon anketinde yer alan konstipasyonunuz var mı sorusuna verdikleri yanıta göre yarısından fazlası (%56,7) kendi konstipe olarak değerlendirirken, VSAQ da yer alan aynı soruya %33,8 i evet cevabı vermiştir (Tablo 1). Buna rağmen öğrencilerin yalnızca %5,6 sı haftada 1-2 kez dışkılama yaptığını ve toplam %18,6 sı dışkı kıvamını sert küçük ve sert büyük olarak tanımlamıştır. Roma II kriterlerine göre öğrencilerin konstipe olup olmadıkları değerlendirildiğinde ise konstipasyon kriterlerinden en az üçüne (%92,3 sert dışkılama hissi, %87,7 ıkınma, %77,8 tam boşalmama hissi) sahip olanların oranlarının oldukça yüksek olduğu belirlenmiştir (Tablo 3). Roma II kriterleri her bir semptomun sıklığını yansıtır. Bu nedenle konstipe misiniz sorusunu basitçe evet ya da hayır şeklinde cevaplayanlara göre, bu kriterler kullanılarak konstipe olanların sayısı yüksek bulunmuştur. Roma II kriterlerine göre bireyin konstipe olarak kabul edilebilmesi için son 12 ayda en az 12 hafta, dışkılamaların en az ¼ veya daha fazlasında ıkınma, tam boşalamama hissi, rektal tıkanıklık hissi, el yardımı ile kolaylık sağlayarak dışkılama belirtilerinden iki veya daha fazlasının bulunması gereklidir. Ayrıca haftada 3 den daha az sayıda dışkılama olması ve yumuşak dışkılama yapılamaması gereklidir (4,6,7). Dışkılama sayısı tek başına kriter olarak kabul görmediği için, Roma II kriterlerine göre öğrencilerin konstipasyon oranı yüksek bulunmuştur. Literatürde yer alan çalışmalarda da bireylerde konstipasyon görülme oranları, kişilerin kendi bildirimleri ile Roma I ve II kriterlerine göre farklı olduğu belirlenmiştir (2,5,10,21,27). Öğrencilerde farklı oranlarda konstipasyon görülme durumunun belirlenmesi, verilerin geçmişe dayalı bilgilerin hatırlaması sonucu ve subjektif belirtilere dayanması nedeniyle de tutarsızlık gösterdiği söylenebilir. Çalışmada öğrencilerin %56,7 si kendilerini konstipe olarak kabul ederken, Roma II kriterlerine göre yapılan bir çalışmada bayan öğrencilerde konstipasyon oranı %25,7 olarak belirlenmiştir (8). Topluma dayalı yapılan çalışmalara göre, Amerika da yapılan bir çalışmada kadınların %20,8 i, Kanada da %27,2 si, İspanya da %40,1 i, Kore de %22,8 i, Türkiye de sağlıklı hastane personeli ile yapılan çalışmada kadınların %38,4 ü konstipe olduklarını bildirmiştir (2,10,14). Konstipasyonun, farklı 130

5 toplumlarda farklı oranlarda görülmesi toplumun kültürel ve sosyo-ekonomik özelliklerinden etkilenebileceği gibi bireyler tarafından subjektif verilerin hatırlanmasına dayalı verilerin elde edilmesi nedeniyle farklılık görülmesi beklenen bir sonuçtur. Öğrencilerde, topluma dayalı yapılan çalışmalara göre daha yüksek oranda kosntipasyon görülmesi, yaşam koşulları ve sosyoekonomik durumları nedeniyle yüksek olabilir. Konstipasyon gelişmesinde etkili olan faktörlerden az lifli beslenme ve egzersiz yapmama çoğunlukla konstipe olan öğrencilerde belirlenmiştir (Tablo 1). Yurtta kalan ve beslenmesinde lifli gıdalara az yer veren öğrencilerde konstipasyon gelişmesi evde kalan ve lifli gıdalarla beslenenlere göre istatistiksel olarak yüksek bulunmuştur. Ancak egzersiz yapma ve sigara içme alışkanlığı olan ve olmayan öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (Tablo 2). Lifli gıdalardan zengin beslenme, yeteli sıvı alımı ve fiziksel aktivitenin konstipasyon sıklığını azalttığı bilinmektedir (3,7,10,13,28,29). Çalışma sonuçlarımıza göre evde yaşayan ve lifli gıdalarla beslenen öğrencilerde konstipasyon görülme oranının düşük olmasında beslenme faktörünün etkili olduğu söylenebilir. Ancak bazı çalışmalarda diyetin ve egzersizin konstipasyon gelişiminde etkili faktör olmadığı belirtilmektedir (7,12,21,29,30), Çalışmamızda sigara içme ile konstipasyon görülme durumu arasında bir ilişki saptanmamasına rağmen, yapılan bir çalışmada alkol ve sigara kullanımının konstipasyon görülme sıklığını ters yönde etkilediği belirlenmiştir. Sigara içenlerde konstipasyon görülme sıklığının çok az oranda azaldığı, günde yaklaşık 12 gr. alkol alanlarda konstipasyon görülme sıklığının almayanlara göre anlamlı olarak düşük çıktığı belirlenmiştir (28). Konstipasyonun her bir kriteri için VSAQ dan elde edilen puan ortalamalarına göre kendini konstipe kabul eden ve etmeyen öğrenciler, dışkılama sonrası tam boşalmama hissi ve ıkınmaya yüksek puan vermişler ve her iki grup arasında puanlar anlamlı olarak farklı bulunmuştur (Tablo 4). Ikınma ve tam boşalmama hissi, konstipasyonlu bireyler tarafından en sık yakınılan ve kolaylıkla hatırlanılan bulgulardır (2). Konstipasyonun günlük yaşamı olumsuz etkileme puan ortalamaları her iki grup arasında farklı bulunmuştur. Literatürde, konstipasyonun bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkilediğini gösteren çalışmalar mevcuttur (3,10,11,12,14). Konstipasyon, yaşam kalitesini düşürmekle birlikte iş gücü kaybı ve öğrencilerde ders başarısını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle sorunun çözümüne yönelik önlem ve girişimlerin yapılması önemlidir. SONUÇ VE ÖNERİLER Öğrencilerin konstipasyon anketine verdikleri yanıtlar ve Bağırsak Alışkanlığı Sorgulama Formu- VSAQ ölçeğinden elde edilen verilere göre konstipasyon görülme oranının yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin çoğunluğunun Roma II kriterlerinden en az 3 üne sahip olduğu, lifli besinleri az tükettiği, düzenli egzersiz yapmadıkları ve gastrointestinal sistemle ilgili sorunlar yaşadıkları belirlenmiştir. Konstipasyonun öğrencilerin günlük yaşantılarını olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; Öğrencilerde konstipasyon sorununun azaltılması/önlenmesi için sorunla baş etmelerini desteklemek için gerekli eğitimlerin planlanması ve uygulanması, Öğrencilerin lifli besinlerle beslenmeyi tercih etmeleri, Düzenli egzersiz yapmaları, İleri araştırmalar için, konstipasyonun öğrencilerin yaşam kalitesi üzerine etkisini belirlemeye yönelik çalışmalar yapılması önerilebilir. KAYNAKLAR 1. Bolat E. Konstipasyonlu hastaya yaklaşım. Güncel Gastroenteroloji. 2006; 10(1): Pamuk ÖN, Pamuk GE, Çelik AF. Functıonal Gastrointestinal Disorders, Revalidation of Description of Constipation in Terms of Recall Bias and Visual Scale Analog Questionnaire. Journal of Gastroenterology and Hepatology. 2003; 18: Talley NJ, Jones M, Nuyts G, Dubois D. Risk Factors For Chronic Constipation Based on a General Practice Sample. American Journal of Gastroenterology. 2003; 98: Kronik kabızlık. Türkiye de sık karşılaşılan hastalıklar II Sempozyum Dizisi No:58: 43_58._Yurdakul_İ_. dfs/58/5803.pdf [Erişim Tarihi: ]. 5. Pare P, Ferrazzi S, Thompson WG, Irvine EJ, Rance L. An Epidemiological Survey of Constipation in Canada: Definitions, Rates, Demographics, And Predictors of Health Care Seeking. American Journal of Gastroenterology. 2001; 96: Sperber AD, Shvartzman P, Friger M, Fich A. A comparative reappraisal of the Rome II and Rome III diagnostic criteria: are we getting closer to the true prevalence of irritable bowel 131

6 syndrome? European Journal of Gastroenterology & Hepatology. 2007; 19: Türkay C, Aydoğan T, Özden A. Konstipasyon tanım ve epidemiyolojisi. Güncel Gastroenteroloji. 2005; 9(1): Çetinkaya H, Aydınlı O. İrritabl Barsak Sendromuyla Enflamatuvar Barsak Hastalığı Arasındaki İlişki. Güncel Gastroenteroloji. 2007; 11(4): Rubin G, Dale A. Chronic constipation in children. British Medical Journal. 2006; 333: Garrigues V, Galvez C, Ortiz V, Ponce M, Nos P, Ponce J. Prevalence of Constipation: Agreement Among Several Criteria and Evaluation of the Diagnostic Accuracy of Qualifying Symptoms and Self-reported Definition in a Population-Based Survey in Spain. American Journal Epidemiology. 2004; 159: Higgins PD, Johanson JF. Epidemiology of constipation in North America: a systematic review. American Journal of Gastroenterology. 2004; 99(4): Okubo H, Sasaki S, Murakami K, Kim MK, Takahashi Y, Hosoi Y et al. Dietary patterns Associated With Functional Constipation Among Japanese Women Aged 18 to 20 Years: a cross-sectional study. Journal of Nutritional Science and Vitaminology. 2007; 53(3): Peppas G, Alexiou VG, Mourtzoukou E, Falagas ME. Epidemiology of Constipation in Europe and Oceania: A Systematic Review. BMC Gastroenterology. 2005; 8(5): Won Jun D, Park HY, Lee OY, Hang LL, Byung CY, Ho Soon C et al. A population-based study on bowel habits in a Korean Community: Prevalence of Functional Constipation And Self-Reported Constipation. Digestive Diseases and Sciences. 2006; 51: Özden A, Çetinkaya H, Özkan M, Sarıoğlu M, Yalçın B, Yalçın S ve ark. Ankara ve çevresindeki toplumda defekasyon sorunu. Gastroenteroloji. 1996; 7(Ek 1): Karaman N, Turkay C, Yonem O. Irritable bowel syndrome prevalence in city center of Sivas. Turk Journal of Gastroenterology. 2003; 14: Kasap E, Bor S. Fonksiyonel barsak hastalığı prevalansı. Güncel Gastroenteroloji. 2006; 10(2): Richmond JP, Wright ME. Development of a constipation risk assessment scale. Clinical Effectiveness in Nursing. 2005; 9: Uz, B, Türkay C, Bavbek N, Işık A, Erbayrak M, Erkmen MU. Konstipasyon saptanan olgularımızın değerlendirilmesi. Akademik Gastroenteroloji. 2006; 5(1): Chan AOO, Lam K F, Hui WM, Hu WH, Li J, Lai KC, et al. Validated questionnaire on diagnosis and symptom severity for functional constipation in the Chinese population. Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 2005; 5(22): Tuteja AK, Talley NJ, Joos SK, Woehl JV, Hickam DH. Is constipation associated with decreased physical activity in normally active subjects? American Journal of Gastroenterology. 2005; 100: Garibağaoğlu M, Budak N, Öner N, Sağlam Ö, Nişli K. Üç farklı Üniversitede Eğitim Gören Kız Öğrencilerin Beslenme Durumları ve Vücut Ağırlıklarının Değerlendirmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2006; 15(3): Mazıcıoğlu MM, Öztürk A. Üniversite 3 ve 4. Sınıf öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve bunu etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi. 2003; 25(4): Orak S, Akgün S, Orhan H. Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının araştırılması. SDÜ Tıp Fakültsi Dergisi. 2006; 13(2): Yılmaz E, Özkan S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(6): Ayaz S, Tezcan S, Akıncı F. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. C.Ü.Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2005; 9(2): Ponce J, Martınez B, Fernandez A, Ponce M, Bastida G, Plá, E, et al. Constipation During Pregnancy: a Longitudinal Survey Based on Self-reported Symptoms and the Rome II Criteria. European Journal of Gastroenterology & Hepatology. 2008; 20: Dukas L, Willett WC, Giovannucci EL. Association Between Physical Activity, Fiber Intake, and Other Lifestyle Variables and Constipation in a Study of Women. The American Journal Of Gastroenterology. 2003; 98 (8): Murakami K, Okubo H, Sasaki S. Dietary Intake in Relation to Self-reported Constipation among Japanese Women Aged years. European Journal of Clinical Nutrition. 2006; 60: Carvalho EB, Vitolo MR, Gama CM, Lopez FA, Taddei JAC, Morais MB. Fiber intake, Constipation, and Overweight among Adolescents Living in Sao Paulo City. Nutrition. 2006; 22(7-8):