Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Transkript

1 Araştırma/Research Article TAF Prev Med Bull 2010; 9(5): Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi [Healthy Life Style Behaviours of the Nurses and the Determination of Affecting Factors] ÖZET AMAÇ: Bu çalışma; hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve etkileyen değişkenleri saptamak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. YÖNTEM: Araştırma Atatürk Üniversitesi Yakutiye Araştırma Hastanesi ile Süleyman Demirel Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Mayıs-Haziran 2007 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırma 205 hemşire üzerinde yapılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından hazırlanan, hemşirelerin kişiselmesleki özelliklerini içeren anket formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) kullanılmıştır. BULGULAR: Araştırmaya katılan hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği toplam puanı 121,20±18,30, alt grup ölçek puanları ise; sağlık sorumluluğu 20,98±3,76, fiziksel aktivite 14,04±4,22, beslenme alışkanlığı 19,57±3,80, ruhsal gelişim 25,36±4,47, kişiler arası ilişkiler 24,04±4,07 ve stres yönetimi 17,09±3,59 olarak saptanmıştır. Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği toplam puan ortalaması ile çocuk sahibi olma durumu, eğitim durumu ve çalışma süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (). SONUÇ: Araştırma sonucunda hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği puan ortalamasının genel olarak orta düzeyde olduğu, en çok uyguladığı ve dikkat ettiği sağlıklı yaşam biçimi davranışının ruhsal gelişim, en az uyguladığı sağlıklı yaşam biçimi davranışının ise fiziksel aktivite olduğu belirlenmiştir. SUMMARY AIM: This study was carried out descriptively with the aim of determining the variables affecting healthy life style behaviors of the nurses. METHOD: The study was carried on between the date s may-june 2007 at Atatürk University Yakutiye Research Hospital on Süleyman Demirel Training and Research Hospitals. The research was carried out with 205 nurses. In the collection of the data survey form including personal behaviors of the nurses, and the Health Promotion Life-Style Profile prepared by researchers were used in the direction of literature. RESULTS: Total score of Health Promotion Life-Style Profile of the nurses participating in the research was ±18.30, and sub-group scale scores; health responsibility is 20.88±3.76 and physical activities is 14.04±4.22, and nutritional habit is 19.57±3.80, and mental development is 25.36±4.47, and relations between persons is 24.04±4.07, and stress management is 17.09±3.59. There was statistically significant distinction between total score average and the situation of hawing children, and working duration and education level of the nurses (). CONCLUSION: At the end of the result, it was determined that average of Health Promotion Life-Style Profile of the nurses was middle level and that the most common and most noticeable health life style behaviors of the nurses was mental development, and that the least applied health life style behaviors of the nurses was physical activities. *Bu çalışma 9. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi nde sözel bildiri olarak sunulmuştur. Mehtap Cürcani 1, Mehtap Tan 1, Afitap Özdelikara 2 1 Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği AD, Erzurum. 2 Amasya Üniversitesi, Amasya Sağlık Yüksek Okulu. Amasya. Anahtar Kelimeler: Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları, Sağlığı Geliştirme, Hemşire. Key Words: Health Life Style Behaviors, Development of Health, Nurse. Sorumlu yazar/ Corresponding author: Mehtap Cürcani Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği AD, Erzurum, Türkiye. m.curcani@hotmail.com GİRİŞ Dünya sağlık örgütünün (DSÖ) tanımına göre sağlık; sadece hastalık veya sakatlığın olmayışı değil, bedensel ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Günümüz sağlık anlayışı; birey, aile ve toplumun sağlığını koruyan, sürdüren ve geliştiren sağlık merkezli bakım yaklaşımını öngörmektedir. Bu anlayış; bireyin, iyilik halini koruyacak, sürdürecek ve geliştirecek davranışlar kazanması ve kendi sağlığı ile ilgili doğru kararlar almasını sağlamak üzerine dayandırılmıştır (1). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre gelişmiş ülkelerdeki ölümlerin %70-80 inin, az gelişmiş ülkelerdeki ölümlerin %40-50 sinin nedeni yaşam biçimine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklardır (2). Geçmişte toplu ölümlere yol açan enfeksiyon hastalıkları yerini hipertansiyon, şişmanlık, Tip II diyabet, koroner kalp hastalıkları gibi yaşam biçimi ile ilgili kronik hastalıklara bırakmıştır. Bu sonuçlar kronik hastalık ve yaşam 487

2 biçimi arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir (3,4). Bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirmesi ve devam ettirmesinde sağlık çalışanlarının önemli rol ve sorumlulukları vardır. Sağlık çalışanları, mesleki sorumlulukları ve sosyal rolleri gereği sürdürdükleri yaşam biçimleri ile rol modeli olma ve sağlık eğitimi yönünden hizmet verdikleri grubu etkileme özelliğine sahiptir. Bu nedenle öncelikle sağlık çalışanları kendi yaşam biçimlerini düzeltmelidirler (5-10). Günümüzde DSÖ ve pek çok sağlık kuruluşu, sağlığı koruma ve geliştirme aktivitelerinin uygulanmasında temel insan gücü olarak hemşireleri önermektedir (11). Hemşirelerin, bireyleri sağlıklı davranışlar konusunda bilgilendirebilmesi ve yönlendirebilmesi için, kendilerinin de sağlıklı davranışlar göstermesi, rol modeli olmaları gerekmektedir (9). Bu çalışma; hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve etkileyen faktörleri saptamak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırma Atatürk Üniversitesi Yakutiye Araştırma Hastanesi ile Süleyman Demirel Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde Mayıs-Haziran 2007 tarihleri arasında tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini adı geçen bu hastanelerde görev yapan 400 hemşire oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeden hemşirelerin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Ancak araştırmanın yapıldığı tarihlerde yıllık izinde olma, çalışmaya katılmayı ret etme gibi nedenlerle 195 hemşireye ulaşılamamış ve araştırma 205 hemşire ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında literatür doğrultusunda (5,6,9,12) araştırmacılar tarafından hazırlanan, hemşirelerin kişisel-mesleki özelliklerini içeren anket formu (yaş, medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, eğitim durumu, çalışma süresi) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) kullanılmıştır. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (Health Promotion Life-Style Profile); Walker ve arkadaşları tarafından 1987 de geliştirilmiş (13), 1996 yılında tekrar revize edilmiştir. Ölçek bireyin sağlıklı yaşam biçimi ile ilişkili olarak sağlığı geliştiren davranışları ölçmektedir. Ölçek toplam 52 maddeden oluşmuş olup 6 alt faktörü vardır. Alt gruplar, ruhsal gelişim, sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, beslenme, kişilerarası ilişkiler ve stres yönetimidir. Ölçeğin toplam puanı sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanını vermektedir. Ölçeğin tüm maddeleri olumludur. Derecelendirme 4 lü likert şeklindedir. Hiçbir zaman (1), bazen (2), sık sık (3), düzenli olarak (4) olarak puanlandırılmaktadır. Ölçeğin tamamı için en düşük puan 52, en yüksek puan 208 dir. Bahar ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada ölçeğin Alpha güvenirlik katsayısı 0,92, ölçeğin alt faktörlerinin Alpha güvenirlik katsayısı 0,64-0,79 arasında bulunmuştur (14). Bu çalışmada ölçeğin Cronbach s Alfa katsayısı 0,91, alt grupları için 0,68 ile 0,79 arasında bulunmuştur. Araştırmanın yapıldığı kurumlardan gerekli izinler alındıktan sonra araştırmaya katılmayı kabul eden hemşirelere etik ilke olarak çalışma ile ilgili gerekli açıklama yapılmış, gönüllü olanlara anket formu verilmiş ve tamamlandıktan sonra araştırmacı tarafından toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; yüzdelik, ortalama, bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), korelasyon, Kruskal Wallis varyans analizi testleri kullanılmıştır. BULGULAR Araştırmaya katılan hemşirelerin kişisel-mesleki özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Hemşirelerin yaş ortalaması 27,63±5,28 olarak tespit edilmiştir. Tablo 1. Hemşirelerin kişisel-mesleki özelliklerinin dağılımı. Kişisel-Mesleki Özellikler Yaş yaş yaş 36 yaş ve üstü Medeni durum Evli Bekar Çocuk sahibi olma durumu Yok Var Eğitim durumu Sağlık Meslek Lisesi Lisans Çalışma süresi 1-5 yıl 6-10 yıl yıl 16 yıl ve üzeri n % ,7 51,7 15,6 49,3 50,7 62,0 38,0 40,0 60,0 42,4 36,1 12,2 9,3 TOPLAM ,

3 Tablo 2. Hemşirelerin SYBDÖ ve alt boyutlarına ait puan ortalamalarının dağılımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2010: 9(5) Alt Gruplar Ölçekten Alınabilecek Alt- Üst Puan Elde Edilen Alt-Üst Puan X±SS Seçeneklerin İşaretlenme Ortalamaları X±SS Sağlık Sorumluluğu Fiziksel Aktivite Beslenme Alışkanlığı Ruhsal Gelişim Kişiler Arası İlişkiler Stres Yönetimi ,98±3,76 14,04±4,22 19,57±3,80 25,36±4,47 24,04±4,07 17,09±3,59 2,33±0,41 1,75±0,52 2,17±0,42 2,81±0,49 2,67±0,45 2,13±0,44 SYBDÖ Toplam Puan ,20±18,30 2,33±0,35 Araştırma sonucunda hemşirelerin %51,7 sinin yaş grubunda olduğu, %49,3 ünün evli olduğu, %62 sinin çocuk sahibi olmadığı, %60 ının lisans mezunu olduğu, %42,4 ünün çalışma süresinin 1-5 yıl olduğu tespit edilmiştir (Tablo-1). Araştırmaya katılan hemşirelerin SYBDÖ ve alt boyutlarına ait puan ortalamalarının dağılımı Tablo 2 de verilmiştir. Hemşirelerin SYBDÖ den aldıkları toplam ortalama puan 121,20±18,30 olarak saptanmıştır. Ölçeğin alt gruplarından aldıkları puan ortalamaları incelendiğinde en yüksek puan ortalamasının 25,36±4,47 ile ruhsal gelişime, en düşük puan ortalamasının ise 14,04±4,22 ile fiziksel aktivite alt grubundan alındığı tespit edilmiştir. Hemşirelerin kişisel-mesleki özelliklerine göre SYBDÖ ve alt boyutlarına ait puan ortalamalarının dağılımı Tablo 3 de verilmiştir. Hemşirelerin kişiselmesleki özelliklerinden çocuk sahibi olma durumu, eğitim durumu ve çalışma süresi ile SYBDÖ ait toplam puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıştır (). Çocuk sahibi olanların, lisans mezunlarının ve çalışma süresi 1-5 yıl olanların SYBDÖ toplam puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Hemşirelerin yaşları ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamsız saptanmıştır (Tablo-3). Medeni durumla SYBDÖ nin stres yönetimi alt boyutuna ait puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (). Bekar olan hemşirelerin stres yönetimi puan ortalamaları evli hemşirelerden yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Çocuk sahibi olma durumu ile ruhsal gelişim, stres yönetimi ve SYBDÖ toplam puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (). Çocuk sahibi olmayan hemşirelerin ruhsal gelişim ve stres yönetimi puan ortalamaları çocuk sahibi olan hemşirelerden daha yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Eğitim durumu ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; beslenme alışkanlığı, ruhsal gelişim, kişiler arası ilişkiler alt boyutu ve SYBDÖ toplam puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (). Lisans mezunu hemşirelerin beslenme alışkanlığı, ruhsal gelişim, kişiler arası ilişkiler alt boyutu ve toplam SYBDÖ puan ortalamaları sağlık meslek lisesi mezunu hemşirelerden daha yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Çalışma süresi ile sağlık sorumluluğu, ruhsal gelişim, stres yönetimi alt boyutları ve SYBDÖ toplam puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (). Çalışma süresi 1-5 yıl olan hemşirelerin sağlık sorumluluğu, ruhsal gelişim, stres yönetimi alt boyutları ve SYBDÖ toplam puan ortalamaları diğer hemşirelerden daha yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Tablo 3. Hemşirelerin kişisel-mesleki özelliklerine göre SYBDÖ ve alt boyutlarına ait puan ortalamalarının dağılımı TARTIŞMA Bu çalışma sonucunda SYBDÖ puan ortalaması 121,20±18,30 olarak saptanmıştır. SYBDÖ nden alınabilecek en üst puan 208 dir. Bu sonuçlar doğrultusunda, hemşirelerin SYBDÖ ne ait toplam puan ortalamalarının orta düzeyde olduğunu söyleyebiliriz (Tablo 2). Yalçınkaya ve arkadaşları yaptıkları çalışma sonucunda sağlık çalışanlarının SYBDÖ puan ortalamasını 121,85±18,05 olarak tespit etmişlerdir (12)

4 Tablo 3. Hemşirelerin kişisel-mesleki özelliklerine göre SYBDÖ ve alt boyutlarına ait puan ortalamalarının dağılımı. Kişisel- Mesleki Özellikler Sağlık Sorumluluğu Fiziksel Aktivite Beslenme Alışkanlığı Ruhsal Gelişim Kişiler Arası İlişkiler Stres Yönetimi SYBDÖ Toplam Puan Yaş ve 21,37±3,83 21,03±3,64 19,96±3,94 13,86±4,09 14,48±4,39 12,9±3,78 19,53±3,47 19,74±3,96 19,09±3,97 26,07±4,58 25,23±4,44 24,28±4,22 24,62±4,45 24,05±3,79 22,81±3,95 17,50±3,40 17,19±3,51 15,90±4,06 122,98±17,96 121,75±17,62 115,65±20,64 Medeni durum Evli Bekar 20,93±3,92 21,02±3,62 13,57±4,25 14,50±4,17 19,61±3,70 19,53±3,90 25,08±4,44 25,62±4,51 23,74±4,13 24,34±4,00 16,59±3,65 17,58±3,47 119,74±19,03 122,62±17,53 Çocuk sahibi olma Var Yok 21,25±3,71 41,00±7,47 14,14±4,14 27,75±8,53 19,50±3,83 39,30±7,37 25,75±4,54 49,39±8,70 24,36±3,97 47,02±8,40 17,10±3,39 32,74±7,47 122,54±17,28 237,80±39,47 Eğitim durumu S.M.L H.Y.O 20,76±3,54 21,12±3,91 13,69±3,81 14,27±4,47 18,96±3,71 19,38±3,81 24,67±4,37 25,82±4,50 23,26±3,99 24,56±4,05 16,75±3,64 17,32±3,55 118,12±16,95 123,26±18,94 Çalışma süresi 1-5 yıl 6-10 yıl yıl 16 yıl ve 21,71±3,45 20,36±4,01 21,60±2,87 19,21±4,97 14,26±4,26 14,31±4,39 13,12±3,78 13,21±3,93 19,66±3,57 19,85±4,20 19,24±3,40 18,52±3,73 26,50±4,40 24,25±4,71 25,00±4,33 24,89±2,80 24,70±3,94 23,44±4,32 24,32±3,38 23,05±4,22 17,68±3,31 16,74±3,62 16,88±3,74 16,05±4,27 124,54±17,00 118,97±19,42 120,96±16,72 114,94±19,91 Sağlık personeli ile yapılan diğer çalışmalarda benzer sonuçlar bildirilmiştir (5,15,16). Bu sonuç hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi ve davranışa ait bilgi ve deneyimlerini kendi yaşam biçimlerine aktaramadıklarını düşündürmektedir. SYBDÖ nin alt boyutlarına incelendiğinde; en yüksek puan ortalamalarının ruhsal gelişim (25,36±4,47) ve kişiler arası ilişkilere (24,04±4,07) ait olduğu, bunları sağlık sorumluluğu (20,98±3,76), beslenme alışkanlığı (19,57±3,80) ve stres yönetiminin (17,09±3,59) takip ettiği bulunmuştur. En düşük ortalamanın fiziksel aktivite (14,04±4,22) alt boyutuna ait olduğu saptanmıştır (Tablo-2). Bu araştırmada Özkan ve Yılmaz ın çalışmasına paralel olarak en yüksekten en düşüğe doğru alt ölçek puan ortalamaları benzer şekilde sıralanmaktadır (17). Yalçınkaya ve arkadaşlarının çalışmasında en yüksek puanın kendini geliştirme, en düşük puanın egzersiz alt boyutuna ait olduğu belirtilmiştir (12). Choi yaptığı çalışma sonucunda hemşirelerin en düşük puanı fiziksel aktiviteden, en yüksek puanı ise kişiler arası destek alt boyutundan aldığını saptamıştır (18). Bu bulgular toplumumuzun egzersiz yapma alışkanlığının düşük düzeyde olduğunu göstermektedir. Hemşirelerin medeni durumları ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde bekar olan hemşirelerin stres yönetimi puan ortalamaları evli hemşirelerden daha yüksek bulunmuştur (Tablo- 3). Özkan ve Yılmaz ın yapmış olduğu çalışma sonucunda da bekâr hemşirelerin stres yönetimi puan 490

5 ortalamalarının evlilere göre yüksek olduğu saptanmıştır (17). Hemşirelerin çocuk sahibi olma durumu ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişkiye bakıldığında; çocuk sahibi olmayan hemşirelerin ruhsal gelişim ve stres yönetimi puan ortalamaları çocuk sahibi olan hemşirelerin puan ortalamalarından yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Özkan ve Yılmaz ın yaptıkları çalışma sonucunda da çocuk sahibi olmayan hemşirelerin stres yönetimi puan ortalamalarının daha yüksek olduğunu ve stres yönetimi puan ortalaması ile çocuk sahibi olma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (17). Bekar ve çocuk sahibi olmayan hemşirelerin sorumluluklarının daha az olması ve kendilerine daha fazla zaman ayırma imkanlarının olmasının sonucu bu yönde etkilemiş olabileceği kanısındayız. Hemşirelerin eğitim durumu ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelenmiş lisans mezunlarının beslenme alışkanlığı, ruhsal gelişim, kişiler arası ilişkiler alt boyutu ve toplam SYBDÖ puan ortalamaları sağlık meslek lisesi mezunlarından yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Yalçınkaya ve arkadaşları yaptıkları çalışmada lisans mezunu olan sağlık çalışanlarının egzersiz alt boyutu dışındaki tüm alt boyutlardan ve toplam SYBDÖ den aldıkları puan ortalamalarının diğer sağlık çalışanlarından yüksek olduğunu saptamıştır (12). Özkan ve Yılmaz da yaptıkları çalışmada lisans mezunu olan hemşirelerin kişiler arası ilişkiler puan ortalamasının diğer hemşirelerden yüksek olduğunu saptamıştır (17). Bu sonuçlar doğrultusunda eğitim düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının kazanılmasında doğru orantılı bir ilişki olabileceğini düşünebiliriz. Hemşirelerin çalışma süreleri ile SYBDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; çalışma süresi 1-5 yıl olan hemşirelerin sağlık sorumluluğu, ruhsal gelişim, stres yönetimi alt boyutları ve SYBDÖ toplam puan ortalamaları yüksek bulunmuştur (Tablo-3). Özkan ve Yılmaz ın yaptıkları çalışma sonucunda hemşirelerin çalışma süresi azaldıkça sağlık sorumluluğu ve stres yönetimi puan ortalamalarının arttığını saptamıştır (17). Hemşirelik çalışma ortamından kaynaklanan pek çok olumsuz faktörün etkisiyle yoğun iş yüküne sahip stresli bir iş olarak nitelendirilmektedir (19). Literatürde hemşirelerin çalışma yılı arttıkça yaşadıkları ruhsal ve fiziksel sağlık sorunlarının arttığı belirtilmektedir (20,21). Bu araştırma sonucunda hemşirelerin çalışma yılı arttıkça SYBDÖ den aldıkları puan ortalamalarının düştüğü saptanmıştır. Bu sonuç literatür bilgileriyle paralellik göstermektedir. SONUÇ Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve etkileyen değişkenleri saptamak amacıyla yapılan bu araştırma sonucunda hemşirelerin SYBDÖ ne ait toplam puan ortalamalarının genel olarak orta düzeyde olduğu, SYBDÖ nin alt boyutlarına incelendiğinde ise sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan davranışlar içerisinde en yüksek ortalamaların ruhsal gelişim alt boyutuna, en düşük ortalamanın fiziksel aktivite alt boyutuna ait olduğu saptanmıştır. SYBDÖ toplam puanı ile hemşirelerin kişiselmesleki özelliklerinden çocuk sahibi olma durumu, eğitim durumu ve çalışma süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; 1 Sağlıklı yaşam konusunda topluma rol model olacak olan sağlık personellerinin, konuyla ilgili olumsuz ya da eksik davranışlarını düzelterek iyi bir rol modeli olmaya çalışması, 2 Hemşirelik okullarında mesleki eğitim sürecinde verilen sağlık eğitimi derslerinin uygulanması ile ilgili güçlüklerin ve aksaklıkların nereden kaynaklandığını araştıran çalışmalar yapılması ve sonuçlar doğrultusunda girişimlerde bulunulması, 3 Hemşirelerin daha düşük puan aldıkları (fiziksel aktivite, stres yönetimi ve beslenme) alanlara ağırlık verilerek bu alanlarda hizmet içi eğitimlerin yapılması, 4 Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik olarak daha geniş örneklemi kapsayan araştırmaların yapılması önerilebilir. KAYNAKLAR 1. Güngör İ, Hotun ŞN. Sağlığın geliştirilmesinde kullanılan temel davranış değiştirme kuram ve modelleri. Hemşirelik Forumu Dergisi. 2006; 2: Erci B. Halk sağlığı hemşireliği. Ankara. Göktuğ Basım, 2009, s Rozmus CL, Evans R, Wysochansky M, Mixon D. An analysis of health promotion and risk behaviors of freshman college students in a rural southern setting. Journal of Pediatric Nursing. 2005; 20(1): Dickey JJJ. Lifestyle modifications in the prevention and treatment of hypertension. Endorc Pract. 2001; 7(5): Pasinlioğlu P, Gözüm S. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin sağlık 491

6 davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1998; 2(2): Ayaz S, Tezcan S, Akıncı F. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2005; 9(2): Bahar Z. Sigaraya karşı sağlık personeli. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1993; 9(2): Erdoğan S, Nahcivan N, Esin N, İbrikçi S. Sağlığı sürdürme, sağlığı geliştirme ve hemşirelik. Hemşirelik Bülteni. 1994; 3(8): Özbaşaran F, Çakmakçı A, Güngör N. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu öğrencilerinin sağlık davranışlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 7(3): Whitehead D. Health promoting hospitals: the role and function of nursing. Journal of Clinical Nursing. 2005;14: Ocakçı A. Sağlığın korunma ve geliştirilmesinde hemşirelik hizmetlerinin rolü. Sağlık_ve_Toplum._2007_http://server.karaelmas.edu.tr/saglik/skg.htm [Erişim Tarihi: ]. 12. Yalçınkaya M, Özer FG, Karamanoğlu AY. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull. 2007; 6(6): Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The health promoting lifestyle profile development and psychometric characteristics. Nursing Research. 1987; 36(2): Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kısal A. Sağlıklı yasam biçimi davranışları ölçeği II nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008; 12(1): Altun İ. Kocaeli nde yaşayan halkın sağlıkla ilgili tutumlarına ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum. 2002; 12(3): Güner İC, Demir F. Ameliyathane hemşirelerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006; 9(3): Özkan S, Yılmaz E. Hastanede çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2008; 3(7): Choı Huı WH. The health-promoting lifestyles of undergraduate nurses in hong kong. Journal of Professional Nursing. March-April 2002; 18(2): Yılmaz E, Özkan S. Bir ilçede çalışan hemşirelerin sağlık sorunları ve yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2006; 1(3): Dıraçoğlu D. Sağlık personelinde kas-iskelet sistemi ağrıları. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2006; 26: Alçelik A, Deniz F, Yeşildal N, Mayda AS, Şerifi BA. AİBÜ Tıp Fakültesi Hastanesinde görev yapan hemşirelerin sağlık sorunları ve yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull. 2005; 4(2):