ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ EVDEN KAÇMA DAVRANIŞI

Transkript

1 EVDEN KAÇMA DAVRANIŞI

2 EVDEN KAÇMA DAVRANIŞI NEDİR? Gencin ebeveynlerinin iznini almadan, onların bilgisi olmadan eve gelmemesi, geceyi başka bir yerde ya da sokakta geçirmesidir. Son bir yıl içerisinde en az bir geceyi, evde bir sorunu takiben ve ailesinin haberi olmadan başka bir yerde ya da sokakta geçirme evden kaçma davranışı olarak değerlendirilir.

3 EVDEN KAÇMA ASLINDA ÇOCUĞUN AİLESİNE KARŞI YAPTIĞI BİR PROTESTODUR. Bebeklikten itibaren insanlardaki birincil duygusal ihtiyaç GÜVEN duygusudur. Bunun sağlandığı yer de ev ortamıdır. Eğer evde bu güven duygusu yıkılmışsa ev, aile ortamı bağlanılan liman olmaktan çıkar ve birey isteklerini, arzularını başka bir yerde aramaya başlar.

4 EVDEN KAÇMA DAVRANIŞININ NEDENLERİ Anne babanın ilgisizliği, çocuğun anne babası tarafından sürekli reddedilmesi, Çocuğun ailesi ile yaşadığı değer çelişkileri, Dağılmış aile çocuklarında otorite figürü eksikliği, Anne-babanın istedikleri tavrı, başarıyı bulamayınca çocuğa aşırı katı ve ters davranmaları, Evde şiddet uygulanması, aile içi çatışmalar, Ebeveynler arasındaki ciddi anlaşmazlıklar,

5 EVDEN KAÇMA DAVRANIŞININ NEDENLERİ Gencin özgürlük arayışı, İstismarın da (fiziksel, duygusal ya da cinsel) yaşandığı sağlıksız ev ortamları, Otorite ile yaşanan sorunlar, Çocuğun cinsel yönelimi ile ilgili yaşadığı problemler, Madde kullanımı,

6 EVDEN KAÇMA DAVRANIŞININ NEDENLERİ Geçiş dönemleri, Psikolojik hastalıklar, zihinsel yetersizlikler Aile içinde yaşanan ekonomik sıkıntılar, çocuğun çalışmak zorunda kalması, Kentleşme: Kırdan kente göçün yoğunlaşmasıyla beraber kentsel yaşama uyumda zorluklar yaşanması,

7 EVDEN KAÇAN ÇOCUKLARI BEKLEYEN RİSKLER Alkol madde bağımlılığı Çeşitli hastalıklar Sağlıksız beslenme Sokakta kalma ve donma Yaralanma Kaçırılma Öldürülme Taciz veya tecavüze uğrama Eğitimden uzaklaşma Kendine zarar verme ve intihar davranışı

8 ÇOCUĞUNUZUN EVDEN KAÇMASINI ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİR SİNİZ? Çocuğunuzun hayatına dair (ev dışında geçirdiği zamanlarda neler yaptığına ve kimlerle görüştüğüne dair) bilgi sahibi olun. Arkadaşları, ilgi alanları, sorunları ile ilgili olarak konuştuğunda onu yargılamadan dinleyin. Sizden yardım istediğinde buna öncelik verin. Ne demek istediğini, neye ihtiyaç duyduğunu dikkat ederek dinleyin. Önerilerinizi öğüt yada ders veren bir şekilde yapmamaya özen gösterin.

9 ÇOCUĞUNUZUN EVDEN KAÇMASINI ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİR SİNİZ? Çocuğunuzu koşulsuz bir şekilde kabul edip, sevin ve sevginizi gösterin. Huzurlu ve güvenli bir ev ortamı sağlayın. Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, yüksek beklentilerde bulunmayın. Psikolojik ya da fiziksel şiddet asla uygulamayın. Çocuğu bir birey olarak kabul edip yargılamadan, suçlamadan dinlemeye ve anlamaya çalışın, bu yaklaşım onun aileye olan bağlılığını arttırır. Zararlı alışkanlıklar ve madde kullanımı konusunda çocuğu bilgilendirin.

10 BIR ARAŞTıRMA Sosyolog Tekin Karaçam «Evden kaçmanın sebeplerini» araştırdığı çalışmasında; evden kaçma eğiliminde olan her iki öğrenciden birinin aile içinde sık sık sorunlar yaşadığı, öfke sorunları olduğu (yüzde 67,6) ve evden kaçma eğiliminde olan öğrencilerin diğer öğrencilere göre daha uzun süreli televizyon izledikleri (yüzde 70,4) ve meşhur olmak istedikleri sonuçlarına ulaşmıştır.

11 BAZI İPUÇLARI! Çocuğunuz evden kaçmadan önce bunu düşündüğüne dair bazı sinyaller verecektir. Bunlar: Çocuğunuzun davranış kalıplarında değişiklikler meydana gelebilir. Her zamankinden daha içine kapanık ya da asi davranabilir. Sizi evden kaçmakla tehdit edebilir. Bir kenarda para, değerli eşya ve giysi biriktirmeye başlayabilir. Zihinleri sürekli bu konu ile meşgul olabilir.

12 ÇOCUĞUNUZ EVDEN KAÇTIĞINDA! Sakin olmaya çalışın. Çocuğunuzun neden ve nereye kaçmış olabileceğini düşünün. Odasını, masasını, dolabını kontrol ederek ipuçları bulmaya çalışın. Çocuğunuzun nerede olabileceğini bilme ihtimali olan arkadaşları, öğretmenleri, akrabaları arayarak bilgi edinin. Bir gelişme olursa sizi aramalarını söyleyin. Ankara Çocuk Şube Müdürlüğüne çocuğunuzun kaybolduğunu bildirin. Bu bildirim için belli bir bekleme süresi yoktur. Hemen arayabilirsiniz. TEL:

13

14 ÇOCUĞUNUZ EVE DÖNDÜĞÜNDE Ani tepkiler vermeyin. Döndüğü için memnun olduğunuzu onu merak ettiğinizi ifade edin. Çocuğun eve alışması, rahatlaması, yemek yemek, uyumak, banyo yapmak gibi ihtiyaçlarını gidermesi için zaman tanıyın. Sağlık durumunu kontrol edin. Müdahale gerektiren bir durum varsa doktora başvurun.

15 ÇOCUĞUNUZ EVE DÖNDÜĞÜNDE Kayıp haberi verdiğiniz kişileri, çocuğunuzun eve döndüğüne dair bilgilendirin. Evden kaçmasına neden olan sorunun çözümü için ona destek olacağınızı belirtin. Profesyonel destek alın ve çocuğunuzun destek almasını sağlayın. Çocuğunuzu KESİNLİKLE eve ya da odasına kilitlemeyin.

16 ÇOCUĞUNUZU KESİNLİKLE EVE YA DA ODASINA KİLİTLEMEYİN

17 ÇOCUĞUNUZ EVE DÖNDÜĞÜNDE Yaklaşımınızı belirlerken evden kaçma nedenini dikkate alın. Konu ile ilgili okula bilgi verin. Sokakta yaşamak ile ilgili gerçekçi olmayan düşüncelerini öğrenin. Çocuğunuzu yargılamadan,suçlamadan ona sokakta kaldığında karşılaşabileceği tehlikeleri açıklayın. Arkadaş çevresi hakkında bilgi sahibi olun.

18 ÖĞRETMEN NE YAPMALI? Sakin olun. Etiketlemeyin ve etiketlenmesinin önüne geçin. Önyargılarınızın farkında olun. Okul psikolojik danışmanına yönlendirin. Öğrenciye sorun çözme becerilerini kullanırken yardımcı olun. Okul çalışmalarına katılması konusunda öğrenciyi destekleyin. Okul ile arasında sağlıklı bir bağ kurmasına destek olun. Öğrencinizi takip edin.

19 UNUTMAYIN! Hiçbir çocuk nedensiz yere evden kaçmaz

20 OKULDAN KAÇMA DAVRANIŞI

21 OKULDAN KAÇMA? Okuldan kaçma; çocuğun uzun süreli, geçerli bahanesi olmaksızın okula gitmemesi ya da ders saatleri dahilinde okulu terk etmesi olarak tanımlanabilir. Her iki durumda da çocuk yetişkinlerin bilgisi olmadan okuldan uzaklaşmaktadır.

22

23 OKULDAN KAÇMAYA NEDEN OLABİLECEK ETMENLER Çocuğun okula gitmeye isteksiz olması. Okuldaki uygunsuz ortamlar ve uygun olmayan disiplin anlayışı. Ebeveynlerinden ayrılmak istememesi. Arkadaş edinme becerilerinin zayıf olması. Diğer çocukların öğrenme seviyesine yetişememesi. Öğretmenleri ile sorunlar yaşaması. Sınıf arkadaşlarıyla anlaşamaması. Ev içinde sorunlar yaşanması. Çocuğun çalıştırılması.

24 Bayraktar(2007) tarafından Ankara da sokakta çalıştırılan elli (50) çocuk ile yapılan araştırmada, görüşülen çocukların çoğunun temel eğitimini tamamlamadığı, okuldan kaçma davranışının ise bu çocuklar arasında yaygın olduğu ortaya çıkmıştır

25 Okul Devamsızlığının Sonuçları Düşük akademik başarı, Düşük mezuniyet derecesi, İş bulmada güçlük, Düşük benlik saygısı, Düşük özgüven. Okuldan atılma

26 DİKKAT! Okuldan kaçma; Madde kullanımına, Okuldan atılmaya, Riskli davranışlar sergilemeye, Suç işlemeye neden olabilir.

27 VELİLER NELER YAPABİLİR?

28 Çocuğunuzun okulu ile bağlantı halinde olun. Öğretmenlerden, rehber öğretmenden çocuğunuzun sınıf içi davranışları, ders başarısı, okul devamlılığı gibi konularda bilgi edinin.okul sizin bu konularda titiz davrandığınızı bilirse bir sorun yaşandığında sizinle iletişime geçmek isteyecektir. Okuldan kaçmasının altında yatan sebepleri öğrenin. Sizinle bunları paylaşmasına fırsat verin ve çözümü beraber bulmaya çalışın. Onu cezalandırmak için değil destek olmak için konuştuğunuzu vurgulayın.

29 Okula devam edip etmediğini takip edin. Uygun durumlarda siz okula bırakın ve okuldan alın. Her okuldan kaçtığında hafta sonu arkadaşlarıyla gezmek, televizyon seyretmek gibi bazı imtiyazlarını kaybedeceğini anlatın. Çocuğunuzun sınıfta kalmasını önlemek için rapor almayın. Bu çocuğunuzun okuldan kaçma davranışının pekişmesine ve tekrarlamasına neden olabilir. Çocuğun kendi davranışının sorumluluğunu alması için yanlış yaptığı durumlarda bunun yaptırımları olduğunu bilmesi gerekir.

30 Çocuğunuzun okuldan kaçtığında neler yaptığına, kimlerle birlikte olduğuna, nerelere gittiğine dair bilgi sahibi olun. Madde kullanmak, başkalarının eşyasına zarar vermek gibi riskli davranışlarda bulunup bulunmadığı hakkında bilgi edinin. Eğer böyle bir durum söz konusu ise okul rehber öğretmenine danışarak destek alın. Çocuğunuzun okul ile sıkı bağlar kurmasını sağlayın. Okul içindeki bazı etkinliklerde (eğitici kollar, okul takımı) görev alması, okul ile ilgili işlerde sorumluluk alması(nöbetçi olmak, sınıf başkanı olmak, bir öğretmenin asistanlığını yapmak)için onu yüreklendirin. Bu yönde bir girişimde bulunduğunda çocuğunuzu överek davranışının pekişmesine yardımcı olun.

31 ÖNEMLİ! Çocuğunuzun yanında KESİNLİKLE okul ya da öğretmenlerle ilgili olumsuz ifadeler kullanmayın.

32 ÖĞRETMENLER NELER YAPABİLİR? Okula kaç gün devamsızlığı olduğunu öğrenin. Ailesinin durumdan haberi yoksa bilgilendirin. Aile ile ortaklaşa çalışın. Devamsızlığın esas nedenini öğrenin. Ders saatleri arasında okuldan kaçtığında bu durumu hemen okul idaresine bildirin. Çocuk okuldan kaçtığında nereye gittiğini, neler yaptığını, kimlerle birlikte olduğunu araştırın. Okuldaki sosyal etkinliklere yönlendirin.

33 Sınıf içinde bazı sorumluluklar verin. Grup etkinliklerine katılımını teşvik edin. Bir olayın birden fazla açıklaması olabileceğini unutmayın, öğrencinizle ilgili çabuk yargıya varmayın. Okuldan kaçmanın sonuçları konusunda öğrenciyle konuşun ve somut anlaşmalar yapın. Öğrencinizden bizzat okuldan kaçma ve devamsızlık nedenlerini dinleyin, gerçek nedenlerini aile ile birlikte araştırarak öğrenmeye çalışın.

34 Okuldan kaçmaları onların haylaz olduğunu değil, bir sorunları olduğunun göstergesidir. UNUTMAYIN! DAHA BÜYÜK SORUNLARI ÖNLEMEK İÇİN VAR OLAN SORUNU ÇÖZMEYE ÇALIŞMAK VE ÇOCUĞU OKUL SİSTEMİ İÇİNDE TUTMAYA ÇALIŞMAK GEREKLİDİR.

35 ÇOCUĞUN OKUL İÇİNDE ETİKELTENMESİNE NEDEN OLABİLECEK DAVRANIŞLARDAN/KONUŞMALARDAN KAÇININ. Etiketlenme dışlanmayı, dışlanma etiketlenmeyi ve etiketlenme de daha fazla dışlanmayı tetikler.

36 Okul içinde çocuğun adının çıkması çocuğu olumsuz etkiler ve etiketlenen çocuğun kendisinden olumlu davranış beklentisi zaman içinde azalır. Çocuk ile ilgili bilgileri sadece konuyla ilgili kişilerin bilmesi gerekir. Bu bir koruyucu önlemdir. Çocukların etiketlenmelerini önlemek için riskli davranışlarının herkes tarafından öğrenilmesi çocuğa zarar verir.

37 TEŞEKKÜRLER Hazırlayanlar Merve Laçin Şermin Pınar Yogev Bilgi ve Değerlendirme Birimi Şermin Pınar Yogev Günsu Ertunç Gökçen Kılıç