De iflen ve Farkl laflan E itim htiyaçlar n Karfl lamaya Yönelik Güncel Bir Müzik Ö retmeni Yetifltirme Modeli

Transkript

1 Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011) May s 2011, stanbul; 2. Cilt / Bölüm XI / Sayfa De iflen ve Farkl laflan E itim htiyaçlar n Karfl lamaya Yönelik Güncel Bir Müzik Ö retmeni Yetifltirme Modeli Prof. Dr. Salih Akkafl 1, Yrd. Doç. Dr. Süleyman Cem fiaktanl 2, Yrd. Doç. Dr. Esra Dalk ran 2, Yrd. Doç. Dr. Zeki Nacakc 2, Yrd. Doç. Dr. Alaattin Canbay 3 1 Gazi Üniversitesi E itim Fakültesi, Beflevler, Ankara, Türkiye 2 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi, Burdur, Türkiye 3 Çanakkale 18 Mart Üniversitesi E itim Fakültesi, Çanakkale, Türkiye Özet Araflt rma ile Türkiye deki mevcut müzik ö retmeni yetifltirme program incelenmifltir. Bu ba lamda Müzik ö retmeni yetifltirme sürecinde kurumun ad n ( flleyiflini, temsiliyetini, program n ) ilgilendiren en son de iflikli in E itim Fakültelerinin 1998 yeniden yap land r lmas yla gerçeklefltirildi i görülmüfltür. Bu de ifliklikle program ve alan disiplini bak m ndan tamamen ayr olan Müzik ve Resim- fl Bölümleri, Güzel Sanatlar E itimi Bölümü olarak; Müzik Ö retmenli i ABD ve Resim-ifl Ö retmenli i ABD olarak birlefltirilmifl oldu u ve bu birleflmenin baz sorunlar beraberinde getirdi i tespit edilmifltir. Bu çal flmayla tespit edilen sorunlar n giderilmesine yönelik olarak, dünyadaki müzik ö retmeni yetifltirme sürecindeki de ifliklikler, yeni ö retim yaklafl mlar, MEB deki okul çeflitlili i ve buna iliflkin ö retmen ihtiyac göz önüne al narak, ülkemiz müzik ö retmeni yetifltirme sürecinde yeniden yap lanmaya yönelik ça dafl bir müzik ö retmeni yetifltirme modeli sunmak amaçlanm flt r. Çal flmada, sorun oldu u düflünülen ve araflt r lmak istenen problemin mevcut var olan durumunu belirlemeye ve hipotezler gelifltirmeye yönelik betimsel bir yöntem izlenmifltir. Araflt rman n sonucunda önerilen model üzerinden alan uzman müzik ö retmeni çeflitlili i sunulmufltur. Ayr ca araflt rmada önerilen model temel boyutlar yla sunulmufl, program detaylar na girilmemifltir. Programsal detaylar ve önerilerin YÖK, MEB in ilgili birimleri ve Müzik e itimcilerinden oluflan bir komisyon taraf ndan haz rlamas n n gereklili i vurgulanm flt r. Yüksekö retimin bu yönde gösterece i duyarl l k sayesinde, de iflen dünyan n de iflmifl müzik ö retmeni profilinin ülkemizin müzik e itimine kazand r laca düflünülmektedir. Anahtar kelimeler: E itimde yeni yaklafl mlar, model önerisi, müzik ö retmeni, müzik ö retmenli i program. Girifl Yaflam koflullar ndaki h zl de iflim, nüfus art fl ve toplumsal beklentilerin giderek yükselmesi e itime olan gereksinimi günden güne artt rmakta, küreselleflen dünyada uluslar n ve insanlar n aktif rol alabilmesi için kaliteli bir anlay flla gerçeklefltirilecek e itim faktörünü gereklilikten çok zorunlu hale getirmektedir. Müzik e itimi kuflkusuz bu sürecin önemli bir boyutunu oluflturmaktad r. E itim kurumlar m z içinde özellikle üniversitelerde gerçeklefltirilebilecek müzik e itiminin tabana yay lmas toplumsal baflar ve mutluluk için önemli aflamalardan biri olarak görülmelidir. Türkiye de 1924 te Musiki Muallim Mektebi (Müzik Ö retmen Okulu) ile bafllayan Müzik Ö retmeni Yetifltirme süreci 2011 y l na gelindi inde E itim Fakültesi bünyesinde Güzel Sanatlar E itimi Bölümü alt nda bir Anabilim Dal olarak sürecini devam ettirmektedir. 87 y ll k süreçte kurumda meydana gelen bu adsal de iflikliklerin yan s ra program baz nda da de ifliklikler meydana gelmifltir. Bu süreç bazen geliflme ve bazen de gerileme olarak de erlendirilebilir. Müzik E itiminin temel alanlar nda e itim görevini üstlenecek olan ö retmenler de kufl- 1303

2 Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), May s 2011, stanbul kusuz de iflen yaflam koflullar ve beklentilerine göre kendilerini yetifltirmek durumundad r. Bunun için üniversiteler ve ilgili akademik uzmanlarca tart fl lan program ve modellerin e itimin bu boyutuna h z kazand raca ve fl k tutaca göz önüne al nmal d r. Kurulusundan günümüze kadar olan de iflim ve geliflmelere ra men, müzik ö retmenli i e itiminin kalitesi üzerinde devam eden tart flmalar yaflanmaktad r. Bu tart flmalar, müzik ö retmenli i e itiminde kalite aray fllar - n n devam etti ini ve henüz kal c bir çözümün sa lanamad n göstermektedir. Nitekim müzik ö retmenli i e itimi alan nda son y llarda yap lan bilimsel araflt rmalar (Yayla, 2006), Müzik E itimi anabilim dallar n n ders programlar ndan, ö retim ortamlar na kadar pek çok sorun yafland n ortaya koymaktad r. Bu nedenle, programlar ayn gibi görünse de her müzik e itimi anabilim dal ndan farkl niteliklerde müzik ö retmenleri yetiflmekte ve bu ö retmenler gerek hizmet öncesi gerekse hizmet içi çal flma ortamlar nda yukar da belirtilen nedenlerden dolay sorunlar yaflamaktad rlar (Bulut, 2005). Genel müzik e itiminde ça dafl ve nitelikli bir müzik ö retimi yaklafl m, e itim sürecinde ö renciyi aktif k - lan, yaparak ve yaflayarak ö renmenin esas al nd, ö rencideki yarat c potansiyelin gelifltirildi i, çocuklarda e itimin oyunla desteklendi i, bireyin-ö rencinin sosyal yönünün gelifltirilerek sakl yeteneklerin ortaya ç kar lmas - n sa layan bir ö retmen modelini gerekli hale getirmektedir. Böylelikle, ö rencide kendine güven duygusu sa lanm fl, dünya ile daha sa l kl ve etkili bir iletiflim içinde, estetik alg ve beklentilerin geliflti i bir e itim süreci gerçeklefltirilebilecektir. Müzik ö retmenlerinin do ru ö renme ortamlar n yaratmalar, ça dafl? müzik e itimi yaklafl mlar n uygun yöntem ve tekniklerle uygulayabilmeleri ile do rudan ilgilidir. Bunun için ö retmenin kendisinin de yarat c süreçlerden oluflan e itim ortamlar nda yetiflmesi gerekmektedir (Gürgen, 2006). Müzik ö retmenli i e itiminin farkl tür ve boyutlar oldu u art k bilinen bir gerçektir. Fakat hangi boyut ve düzeyde olursa olsun, düzenlenecek olan müzik ö retim programlar mutlaka hem teori, hem uygulama, hem de formasyon alanlar n n tümünde yeterli, dengeli ve tatmin edici bir bütünlük tafl mal d r. Zira müzik ö retmenli i e itimi sadece teori, çalg, ses, formasyon e itimi gibi alt boyutlardan ibaret olmay p bunlar n bir büyük bileflkesidir (Albuz, 2004). De iflik ülkelerde uygulanmakta olan ö retmen e itimi modelleri incelendi inde programlar n alan bilgisi, genel kültür ve pedagojik formasyon derslerinden olufltu u görülmektedir (Harel, 1994). Dal ö retmeni yetifltirmeye yönelik iyi bir ö retmen e itimi program nda alan bilgisi derslerinin %70, pedagojik formasyon derslerinin (%10 u genel ö retmenlik e itimi, %10 u da ilgili dal e itimi olmak üzere toplam) %20, genel kültür derslerinin de %10 oran nda olmas hususunda ortak görüfller bulunmaktad r (Yener, 2004). Danimarka daki The Royal Academy of Music program n genel olarak inceledi imizde; program n performans alan n n %45 (Temel çalma söyleme, Efllik, koro, müziksel faaliyetler, vb.) müzik pedagojisi %31 (çocuklarda müzik e itimi, ritmik koro yönetimi, vb.) müzik teorisi %10, müzik tarihi, müzik ve kültür iletiflimi %5, fleçmeli dersler %9 (müzik teknolojileri, gözlemsel e itim, vb.) alanlar ndan olufltu u görülmektedir. Finlandiya örne inde ise; okul öncesi e itimde görev yapan müzik ö retmenleri, üniversitelerin okul öncesi müzik ö retmenli i bölümlerinden mezun olmaktad r. Bu bölümler, baflta Sibelius Academia ve Helsinki Üniversitesi nde olmak üzere birçok yüksekö retim kurumunda yer almaktad r. Helsinki Üniversitesi nde okul öncesi müzik ö retmenli i lisans program dokuz yar y l, yüksek lisans program ise on bir yar y ld r. Ayr ca lisans program n n birinci y l nda, temel müzik e itimi ve okul öncesi müzik e itimi derslerinin yan s ra, Çocuk Geliflim ve Psikolojisi ikinci y l nda, Çocuk Estetik E itimi, Çocuk Edebiyat, Drama, üçüncü y lda Çocuk Korosu fiefli i, Müzik-Oyun-Hareket, Müzik ve Dans, dördüncü y - l nda ise ifle Girifl ve Uygulama dersleri dikkat çekicidir (Tufan, 2006, Akt. Özal, 2010). Araflt rman n Amac Bu çal flman n genel amac, dünyadaki müzik ö retmeni yetifltirme sürecindeki de ifliklikler, yeni ö retim yaklafl mlar, MEB deki okul çeflitlili i ve buna iliflkin ö retmen ihtiyac göz önüne al narak, ülkemiz müzik ö retmeni yetifltirme sürecinde yeniden yap lanmaya yönelik ça dafl bir model sunmakt r. Araflt rman n alt amaçlar ise; Müzik ö retmeni yetifltirmedeki programsal, yönetimsel, iflleyiflsel sorunlar ortaya koymak, Gerekçelendirilmifl sorunlar n çözümüne yönelik müzik ö retmenli i yetifltirme sürecinde yeni bir yap lanma oluflturulmas na iliflkin öneriler sunmakt r. 1304

3 S. Akkafl ve ark. Yöntem Bu çal flmada, sorun oldu u düflünülen ve araflt r lmak istenen problemin mevcut durumunu belirlemeye ve hipotezler gelifltirmeye yönelik betimsel bir yöntem izlenmifltir. Çal flma sürecinde, müzik ö retmeni yetifltiren kurumlarda günümüzde yaflanan en temel sorunlardan yola ç - k larak temel birtak m saptamalar da bulunulmufltur. Kuflkusuz ki, müzik ö retmeni yetifltirme program tasar, planlama uygulama ve de erlendirme aflamalar ile uzun ve köklü bir program haz rlama süreci gerektirir. Bu nedenlerle çal flmada önerilen bu model, konu bafll klar n n ayr nt lar içinde kaybolmadan anahat plan ile aktar lmaya çal fl lm fl ve sadece lisans program ile s n rland r lm flt r. Sunulan model önerisi, amaçlara ulaflma tutarl l - yeteri oranda kabul edilmesi ve desteklenmesi durumunda oluflturulabilecek koordinasyon gruplar ile yeniden ele al nmas yolu ile flekillendirilmeye yönelik planlanm flt r. Müzik Ö retmenli i Program nda Yeniden Yap lanman n Gereklili i Müzik Ö retmeni Yetifltirmede Temel Sorunlar E itim Fakülteleri 1998 y l nda yeniden yap land r lm flt r. Bu yap land rma sonucunda program ve alan disiplini bak m ndan tamamen ayr olan Müzik E itimi Bölümü ile Resim- fl E itimi Bölümü, Güzel Sanatlar E itimi Bölümü ad alt nda; Müzik E itimi Ö retmenli i Anabilim Dal ve Resim- fl E itimi Ö retmenli i Anabilim Dal olarak birlefltirilmifltir. Bu birleflme, geçen 13 y ll k e itim ö retim sürecinde baz sorunlar da beraberinde getirmifltir. Bu sorunlar, afla da alt bafll klar halinde de erlendirilmifltir. Yönetsel / flleyiflsel Sorunlar Her iki Anabilim dal da fakülte bünyesindeki temsiliyet güçlerini kaybetmifllerdir. ki farkl Anabilim dal n n birleflimi ile meydana gelen Güzel Sanatlar E itimi Bölümü yönetsel bak mdan ilgili bölüm baflkan taraf ndan idare edilmektedir. Bölüm baflkan genellikle anabilim dallar n n herhangi birinden atanabilece i gibi baz istisnai durumlarda baflka bölümlerden de atanabilmektedir. Bu durum, bölüm baflkan n di er anabilim dal n n iflleyifli ile ilgili hakim olmad konularda karar vermek zorunda b rakabilmektedir. Birbirinden farkl bölümlerin tek çat alt nda birlefltirilmesi sonucunda meydana gelen idari aksakl klar, yap lan araflt rmalarla da ortaya konmufltur yap lanmas n n ard ndan güzel sanatlar e itimi bölüm baflkanl çat s alt nda birleflen Resim fl ve Müzik E itimi Anabilim Dal yöneticilerinin daha önceleri sahip olduklar yetki ve sorumluluk dengesinin tekrar kurulamamas ndan dolay s k nt yaflamakta olduklar, bölüm baflkanl ile anabilim dal baflkanlar aras nda yetki paylafl m nda sorunlar yaflanmakta oldu u, baz anabilim dallar nda yönetimin farkl bak fl aç lar ndan ele al nd, ABD yöneticilerinin görev yetki ve sorumluluklar n kullanmalar konular nda k s tland klar bunun da idari yap ya, dolay s yla e itim ve ö retime olumsuz yans d bilinmektedir (Umuzdafl ve Töreyin, 2009). Programsal Sorunlar ki Anabilim Dal n n E itim Fakültelerinin y llar aras ndaki akademik yap lanmalar incelendi- inde; Müzik E itimi Bölümünün; Ses E itimi, Çalg E itimi, Müzik Kuramlar E itimi, Resim E itimi Bölümünün ise; Resim E itimi, Grafik E itimi, Heykel E itimi, Seramik E itimi, Tekstil Tasar m ve fl E itimi anabilim/anasanat dallar na ayr ld klar görülmektedir yap lanmas ile bu anabilim/anasanat dallar kapat lm flt r. Bu durum programlara da yans yarak ders çeflitlili inin azalmas na ve içeriklerinin daralmas na yol açm flt r ve anabilim dallar n n derinlemesine e itim süreçlerini yüzeysel ve tek tipe dönüfltürmüfltür. Üniversitelerin Akademik Teflkilât Yönetmeli inin 13. maddesinde "Bölümler, birbirini tamamlayan veya birbirine yak n anabilim veya anasanat dallar ndan oluflur." ibaresi yer almaktad r (YÖK, 2007; 457). Sanat e itimi kapsam nda, müzik sanat alan ile resim sanat alan aras nda, program ba lam nda pedagojik dersler d fl nda ki; bu pedagojik dersler tüm ö retmen yetifltirme disiplinlerini kapsar, herhangi bir ortak ders bulunmad görülmektedir. Bu iki farkl disiplinin teori ve uygulamalar bak m ndan kendine özgü ö retim programlar bulunmaktad r. Geliflmifl ülkelerin, özellikle son y llarda yo un bir flekilde e itimde reform çal flmalar bafllatt bilinmektedir. Bütün bunlar n sonucunda; ülkemizde de e itime olan talep farkl l k göstermekte, e itim sistemimiz- 1305

4 Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), May s 2011, stanbul de çeflitli de iflim ve geliflmeler yaflanmaktad r. ç dinamikler ve AB e itim sistemi normlar na uyum sürecinin dayana n oluflturdu u Orta Ö retimin Yeniden Yap land r lmas kapsam nda yürütülen bir dizi çal flma hayata geçirilmifl bulunmaktad r. Bu çal flmalardan en önemlilerinden biri ise; haftal k ders çizelgeleri ve buna dayal olarak ö retim programlar n n yeniden düzenlenmesidir (Altun, 2006). Bu ba lamda ortaö retim program ndaki bu de ifliklere yönelik ö retmen yetifltirmede yeni yap lanma kaç n lmazd r. Milli E itim Bakanl dünyada ve ülkemizde e itim alan nda yaflanan geliflmeler do rultusunda, e itim ö retim sürecini daha aktif ve ça dafl bir yap ya kavuflturmak amac yla, ilkö retim ve orta ö retim sürecinde yap land rmac yaklafl m temel alm flt r. Bu amaçla ilkö retim genel müzik e itiminde ilk kez E itim Ö retim y l ndan itibaren yap land rmac yaklafl ma dayal yeni lkö retim Müzik Dersi Ö retim Program haz rlanarak yürürlü e girmifltir. Yap land rmac yaklafl ma dayal uygulanan e itim sistemlerinin baflar l ve etkili olabilmesi için gereken temel ölçütlerden biri de program uygulayan ders ö retmenleridir. Ancak bu konuda baz s k nt lar n oldu u görülmektedir (Nacakc, 2010). Dolay s yla yeni program n ülkemiz müzik e itimine ne kadar yarar sa layaca ve etkilerinin ne boyutta olaca müzik ö retmenlerinin ders içi uygulamalar yla do rudan ilintilidir. MEB n n son y llarda uygulad yap land rmac yaklafl ma dayal lkö retim Müzik Dersi Ö retim program n n amac na yönelik uygulanabilmesi için müzik ö retmenlerinin ö retim program n n gereklerini yerine getirebilecek flekilde yetifltirilmesi gerekmektedir. Buradan hareketle müzik ö retmeni yetifltiren kurumlar n, MEB in yeni programlara göre talep etti i ö retmen ihtiyaçlar - n karfl layabilecek düzeyde müzik ö retmeni yetifltirme döngüsünü bafllatmas kaç n lmaz bir zorunluluktur. Genel müzik e itimi MEB e ba l Okul öncesi, lkö retim, ortaö retim kurumlar nda verilmektedir. Ayr - ca MEB e ba l baz ortaö retim kurumlar nda (Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri, Liselerin Müzik Alanlar vb.) mesleki müzik e itimi verilmektedir. Bu ba lamda ülkemizde müzik e itiminin çeflitlili i düflünüldü- ünde mevcut müzik ö retmeni yetifltirme kurumlar n n bu çeflitlili i karfl lama konusunda yetersiz kald klar göz önünde bulundurulmas gereken bir gerçektir. Tablo 1'de Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri nin 11. S n f program nda yer alan Biliflim Destekli Müzik Ö retim Program ndan birkaç ünite örne i verilmifltir. Yürürlükteki müzik ö retmeni program nda bu dersi karfl layacak bir ders bulunmamas bu okullarda bu dersi yürütecek ö retmen bulma konusunda sorunlar yaflanaca n göstermektedir. Tablo 1: Biliflim destekli müzik dersi ö retim program üniteler ve süreleri. Üniteler Kazan m Say lar Süre/Ders Saati Oran Say sal müzi in temelleri Ses düzenleme yaz l m n n kullan m Nota yaz m program n n kullan m Toplam Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Biliflim Destekli Müzik Dersi Ö retim Program 11. S n f (MEB, 2006). Müzik Ö retmenli i E itimine Yönelik Model Önerisi Müzik ö retmeni yetifltirmede yukar da saptanan sorunlar n çözümüne yönelik olarak afla daki öneriler sunulmufltur. Kurumsal Yap lanmaya Yönelik Öneriler Müzik e itimi kapsam ndaki bütün alanlar öncelikli olarak fiziksel yap lanmas tam olarak sa lanm fl, ö retim eleman ve ö rencilerin ortak etkinlik ve çal flmalar yürütmelerine olanak veren Müzik Ö retmenli i Bölümü haline getirilmelidir. Bu bölüm de mevcut yap s nda oldu u gibi ö retmen yetifltiren E itim Fakültesi çat s alt nda yer almal d r. Bu yönlü bir kurumsal de iflim Türkiye nin ihtiyac olan müzik ö retmeni çeflitlili ine yönelik bir yap lanmaya giderek ilgili anabilim dallar na ayr lmal d r. Bu anabilim dallar, genel müzik e itimine yönelik ö retmen yetifltiren anabilim dal ve mesleki müzik e itimine yönelik ö retmen yetifltiren anabilim dal olarak flekillendirilmelidir (fiekil 1). 1306

5 S. Akkafl ve ark. Müzik Ö retmenli i Bölümü Genel Müzik E itimi Anabilim Dal Mesleki Müzik E itimi Anabilim Dal Okun Öncesi Çalg E itimi lkö retim Teori-Kuram Ortaö retim Ses E itimi Teknoloji fiekil 1: Müzik ö retmeni yetifltirme modeli. Genel Müzik E itimine Yönelik Müzik Ö retmeni Yetifltiren Anabilim Dal Türkiye de Genel müzik e itimi okul öncesi, ilkö retim ve ortaö retim düzeyinde gerçekleflmektedir. Genel müzik e itiminin gerçeklefltirildi i bu süreçte devlet okullar nda okul öncesi ve ilkö retim 1,2,3. s n flarda müzik derslerini müzik ö retmeni yerine s n f ö retmenleri yürütmektedir. Oysaki yap lan araflt rmalarda Beynin müzik merkezinin geliflimi için kritik dönem dokuz yafl alt oldu u tespit edilmifl, bu nedenle müzikle erken yafllarda tan flman n müziksel ö renmelerin gerçekleflmesi için gereklili inin önemi vurgulanm flt r. Ayn zamanda müzikle erken yafllarda uzman kiflilerle tan flman n di er biliflsel zekâ ve süreçlerin geliflimini ileri düzeyde gelifltirdi i de belirtilmifltir (Snyder,1997, Akt. Dalk ran, 2011). Bu ba lamda Türkiye de okul öncesi ve ilkö retim çocuklar n n bu kritik dönemdeki müzik e itimlerinin müzik e itiminde uzmanlaflmam fl e itimciler taraf ndan yürütülmesi sonucu ö rencilerin bu durumdan yeterince faydalanamad klar düflünülmektedir. Buradan hareketle önerilen model içerisindeki ilgili anabilim dal na ait ö retim program n n alt alanlar ve olas örnek dersler Tablo 2'de sunulmufltur. Tablo 2: Önerilen Genel Müzik E itimi ABD ö retim program alanlar ve yüzdelik da l mlar. E itim fak. ö retmen Anabilim dal Yüzde Örnek dersler yetifltirmede ortak alanlar program boyutlar Alan ve Alan E itim Müzik Pedagojisi ve Ö retim Uygulamalar 30 Müzik Topluluklar Yönetimi, Dersleri: %70 Çocuklarda Müziksel Geliflim, Drama Performans 20 Okul Çalg lar, Piyano, Ses E itimi, Koro, Efllik, vb. Müzik Kültürü 10 Müzik ve Kültür letiflimi, Müzik Tarihi Ö retmenlik Meslek E itim Fakültelerinde tüm bölümlerin uygulad ortak dersler: %30 Bilgisi: %20 Genel Kültür Dersleri: %10 Tablo 2 den anlafl laca üzere, E itim fakülteleri ö retmen yetifltirmeyi ilgili bölümlerin program nda yer alan 3 ana alan ile gerçeklefltirmektedir: Bunlar; Alan ve Alan E itim Dersleri: %70 Ö retmenlik Meslek Bilgisi: %20 Genel Kültür Dersleri: %

6 Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), May s 2011, stanbul Yine Tablo 2 de görüldü ü üzere, Genel Müzik E itimine Yönelik Müzik Ö retmeni Yetifltiren ABD Ö retim Program boyutlar Müzik Pedagojisi ve Ö retim Uygulamalar, Performans, Müzik Kültürü, Müzik Teorisi olarak 4 bafll k alt nda toplanm flt r. Söz konusu program boyutlar ilgili literatür taranarak ve genel müzik e itiminde müzik ö retmeninde bulunmas gerek vas flar dikkate al narak belirlenmifltir. Mesleki Müzik E itimine Yönelik Müzik Ö retmeni Yetifltiren ABD Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinin e itime bafllamas ve ülke genelinde yayg nlaflmas Müzik ö retmeni yetifltiren kurumlar ad na oldukça önemli bir geliflmedir. Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri, müzik ö retmenli i lisans programlar n n ö renci potansiyelinin oldukça büyük bir bölümünü oluflturmaktad r. Bununla birlikte bu e itim kurumlar n n yine büyük bir ço unlu unun baflta ö retmen kadrosu olmak üzere çok çeflitli gereksinimlerinin de yeterli oranda karfl lanamad bilinen bir gerçektir. Ö renim flartlar ndan kaynaklanan güçlükler nedeniyle yeterli oranda donan mlar n tamamlayamayan ö renciler müzik ö retmenli iyle ilgili lisans programlar na yeterli oranda uyum sa lamakta güçlük yaflamaktad rlar. Bu kurumlara yönelik ö retmen yetifltirilmesi ve yeni bir yap lanmaya gidilmesinin sonras nda, müzik ö retmeni profilinin temelden büyük oranda de iflebilece i düflünülmektedir. Tablo 3: Önerilen Mesleki Müzik E itimi ABD ö retim program alanlar ve yüzdelik da l mlar. E itim fak. ö retmen Anabilim dal Yüzde Örnek dersler yetifltirmede ortak alanlar program boyutlar Alan ve Alan E itim Performans 30 Bireysel Çalg, Piyano, Ses E itimi, Dersleri: %70 Koro, vb. Müzik Pedagojisi ve Ö retim Uygulamalar 20 Müzik Topluluklar Yönetimi, Yetiflkinlerde Müziksel Geliflim,.. Müzik Kültürü 10 Müzik ve Kültür letiflimi, Müzik Tarihi Müzik Teorisi 10 M..O.Y., Armoni,... Ö retmenlik Meslek Bilgisi: %20 E itim Fakültelerinde tüm bölümlerin uygulad ortak dersler: %30 Genel Kültür Dersleri: %10 Müzik ö retmeni yetifltirme bir bütün olarak ihtiyaca yönelik de ifliklikler d fl nda bir bütün olarak düflünüldü ü için Tablo 3 ve 2 aras nda ortak noktalar bulunmaktad r. Farkl l klara dikkat edildi inde sadece program boyutlar n n yüzdelik dilimlerinde oldu u görülmektedir. Bu durumda mesleki müzik e itiminde düflünülen farkl uzmanl k alanlar ndan kaynaklanmaktad r. Müzik Ö retmeni Yetifltirme Modelinin Uygulanma Süreci ve Öneriler Genel Müzik E itimine Yönelik Anabilim Dal 2 Y l Uygulanan Ortak Program Ö renci Tercihi Okul Öncesi lkö retim Ortaö retim Alan Uzman Müzik Ö retmeni fiekil 2. Genel Müzik E itimi Anabilim Dal uygulama süreci. 1308

7 S. Akkafl ve ark. Önerilen modelin uygulanmas nda, E itim Fakültelerinde tüm bölümlerin uygulad ortak dersler olan %30 luk dilime herhangi bir müdahale yap lmam flt r. Kalan %70 lik dilim için, anabilim dal 2 y l ortak program uygulayacak daha sonraki 2 y l için ise ö renciler tercihlerde bulunarak anabilim dal içerisinde ayr lan uzmanl k alanlar na yönelik dersler al narak Okul Öncesi, lkö retim, Ortaö retim gibi alan uzman müzik ö retmeni olarak mezun olacaklard r (fiekil 2). fiekil 2'de önerilen model program n ayr nt lar e itim ö retim faaliyetlerini yürütmekte olan sanat e itimi kurumlar n n temsilcilerinden oluflan ö retim elemanlar, YÖK, Milli E itim Bakanl n n ilgili birimleri ve Talim Terbiye Kurulu aras nda iflbirli i ile oluflturulacak komisyonlarca haz rlanmal d r. Bu ba lamda haz rlanan Lisans ö retim program nda ö rencinin/ö retmen aday n n yarat c l n gelifltirecek dersler ve çal flmalara a rl kl olarak yer verilmelidir. Sanat tarihi, müzik tarihi, felsefe vb. derslerin içerik ve ö retim metotlar yeniden düzenlenerek, ö rencinin aktif kat l m n n sa lanabilece i uygulamalar gelifltirilmelidir. Bu kapsamdaki derslerin sanat ve müzik e itimi ile ilgili yönleri elefltirel bir tutumla ele al narak, ö renci odakl bir yaklafl mla sürdürülmesi sa lanmal d r. Drama, Oyun-Dans derslerinin programa al nmas önemle düflünülmelidir. Orff, Kodaly ve Dalcrose yöntemlerinin ö retmenlik alan derslerinde anlat l p geçilen konular olmaktan öte, bu alan n müzik ö retmenleri taraf ndan uygulanmaya çal fl lan yöntemler olarak düflünülmesi sa lanmal d r. Özellikle çocuklar n müziksel geliflimini içeren müzik pedagojisi gibi alanlara önem gösterilmelidir. Ö retmenlik alan ile do rudan ilgili olan derslerin ö retimi ve planlanmas daha özenli biçimde gerçeklefltirilmelidir. Bu anlamda Özel Ö retim Yöntemleri dersi, okulda verilen e itimle ö retmenlik uygulamas aras nda tam olarak bir köprü ifllevi kurmal, mezuniyet sonras nda meslek yaflam n n henüz bafllar nda olan ö retmenin mesle e uyum süreci en aza indirilmelidir. Bu dersleri özellikle müzik alan uzmanlar n n yürütmesi sa lanmal, ders ve dönemlik çal flmalar n raporlaflt r lmas yoluna gidilmelidir. Bu anlamda dersleri yürütecek uzmanlar n müzik e itimi programlar nda yetifltirilmeleri için gereken düzenlemeler yap lmal d r (Kalyoncu, 2005). Mesleki Müzik E itimine Yönelik Anabilim Dal 2 Y l Uygulanan Ortak Program Ö renci Tercihi Çalg E itimi Teori-Kuram Ses E itimi Teknoloji Alan Uzman Müzik Ö retmeni fiekil 3: Mesleki Müzik E itimi Anabilim Dal uygulama süreci. Mesleki Müzik E itimi Anabilim Dal uygulama Sürecinde fiekil 3 den de anlafl laca üzere 2 y l ortak program uygulayacak daha sonraki 2 y l için ise ö renciler tercihlerde bulunarak anabilim dal içerisinde ayr lan uzmanl k alanlar na yönelik dersler al narak Çalg E itimi, Teori-Kuram, Ses E itimi, Teknoloji alanlar nda uzman müzik ö retmeni olarak mezun olacaklard r. Bu durumun Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri gibi branfl ders ö retmeni gerektiren kurumlar n ihtiyac n karfl layacaklar düflünülmektedir. Mesleki Müzik E itimi Anabilim Dal ö retim program n n bir önceki program önerisinde oldu u gibi genifl kapsaml komisyonlarca oluflturulmas gerekmektedir. Örne in haz rlanan programda müzik dinleme ve müzik üzerinde düflünme olana sa layacak analitik yaklafl ml dersler düzenlenmesi, süre ve metodoloji olarak uygulamalara yönelik yeni yaklafl mlar n getirilmesi gerekmektedir. Müzik Biçimleri, E itim Müzi i Besteleme vb. derslerin içerik ve uygulama modelleri yeniden yap land r larak ö rencinin konular üzerinde düflünme ve ba kurma yeteneklerini gelifltirebilecek bir anlay fla dönüfltürülmesi düflünülebilir. Benzer örnek ve çal flmalar Armoni dersi uygulamalar ile Orkestra/Oda Müzi i çal flmalar aras nda da sa lanabilir. Bu konudaki örnekler derinlemesine bir çal flma ile artt r labilece i gibi, yeniden yap lacak olan program, içerik ve kapsam n daha yararl bir hale dönüflmesine olanak verecektir. 1309

8 Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), May s 2011, stanbul Önerilen tüm model önerisinde ö rencilerin tercih ve yapabilirlik oranlar program n baflar yla uygulanmas bak m ndan son derece önemlidir. Bu nedenle program uygulama aflamas nda isteyen ö renciler gerekli flartlar sa lamas halinde alanlar aras nda yatay geçifller yapabilecektir. Tart flma ve Sonuç Mevcut müzik ö retmenli i program, ülkemizin flu an ihtiyaç duydu u çeflitlilikte müzik ö retmenini yetifltirememektedir. Bu çal flmada sunulan modelin müzik ö retmenli i program n n ça dafl bir yap ya kavuflmas için de iflim döngüsünü bafllatmaya yönelik bir öneri oldu u göz ard edilmemelidir. Çal flmada esas olarak vurgulanmak istenen husus müzik ö retmeni yetifltirme sürecinin yeniden yap lanma zorunlulu udur. Çal flmada lisansüstü e itim sürecine araflt rman n belirlenen s n rl l klar nedeniyle de inilmemifltir. Ancak, müzik ö retmeni yetifltirmede özellikle Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri ö retmenlerinin lisansüstü e itim süreçlerinin de gözden geçirilmeleri ve bu alana yetiflecek ö retmenlere katk sa layaca unutulmamal d r. Önerilen model ile mezun olacak ö retmen adaylar n n her ne kadar özel alan uzman müzik ö retmeni unvan alacak olsalar da, E itim Fakültesi çat s alt nda tüm bölümlerin uygulad ortak bir programdan mezun olacaklar için Milli E itim Bakanl n n atayabilece i tüm okullarda çal flma yeterli ine sahip olacaklar göz ard edilmemelidir. Sanat e itimcisi ve Müzik ö retmenli i modeli aray fl nda, deneyim ve birikimlerin sosyo-kültürel de iflim ve beklentiler do rultusunda gözden geçirilerek yeni projeler üretilmesi ülkemiz gençlerinin estetik bak fl aç s n daha üst seviyelere ç karabilece i düflünülmelidir. Bu nedenlerle uzun vadeli ve kapsaml çal flmalar n yap labilmesine olanak sa lamas bak m ndan yukar da ifade edilmeye çal fl lan model önerisinin uygulanabilir hale gelebilmesi için, müzik e itimi kurumlar n n temsilcilerinden oluflan ö retim elemanlar, YÖK, Milli E itim Bakanl n n ilgili birimleri aras nda iflbirli inin sa lanmas amac yla ilgili komisyonlar n kurulmas gerekmektedir. Sanat kavram n n insan yaflam na girmesi ve yer tutmas, güzel e olan e ilim ve duyarl l n artmas yönündeki en kolay yollardan biridir. Bu yolu en güzel flekliyle ayd nlatacak araçlardan biri olan Müzik ten yararlanmak; alan nda uzman, ulusal-kültürel de erleriyle bar fl k ve ba dafl k, hümanist ve sanatç müzik ö retmenlerinin e itim yaflam nda yer almas ile gerçekleflebilir. Yüksekö retimin bu yönde gösterece i duyarl l k, mevcut program ve uygulamalar de iflen dünyan n de iflmifl müzik ö retmeni yetifltirme programlar n gerçeklefltirmesi ile sa layaca düflünülmektedir. Kaynaklar Albuz, A. (2004), Müzik Ö retmenli i E itiminde Çok Boyutluluk, GÜ, Gazi E itim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Say 2 s Altun, K. (2006). MEB, Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Biliflim Destekli Müzik Dersi Ö retim Program, Ankara Bulut, D. (2005), Türkiye deki Müzik E itimi Anabilim Dallar n n Kalite Kriterleri Do rultusunda De erlendirilmesi (EFQM Modeli). Yay nlanmam fl? Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Dalk ran, E., (2011). 5-6 Yas? Grubu Anaokulu Ög?rencilerinin Ritmik Bellek, Ritmik Alg lama ve Ritmik Uygulama Becerilerinin Ölçülmesi, New World Sciences Academy E-Journal of New World Sciences Academy Uluslararas Hakemli E- Dergi/E-Journal with International Referee ISSN: Cilt 6, Say 2 Sf: Gürgen, E. T., (2006), Müzik E itiminde Yarat c l Gelifltiren Yöntem ve Yaklafl mlar, nönü Üni. E itim Fakültesi Dergisi Cilt: 7, Say :12, Güz Harel, G. (1994), On Teachen Education Programs in Mathematics, Journal of Math. Aduc. Sci. And Technology, v. 25, n.1, s Kalyoncu, N. (2005), E itim Fakültelerinde Uygulanan Müzik Ö retmenli i Lisans Program n n Revizyon Gerekçeleriyle Tutarl l, GÜ, Gazi E itim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Say 3, s MEB, (2006), Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Biliflim Destekli Müzik Dersi Ö retim Program 11. S n f, Ankara Nacakc, Z.(2010). Müzik Ö retmenlerinin Yeni lkö retim Müzik Dersi Ö retim Program na liflkin Görüflleri ve Program Uygulama Yöntemlerinin Belirlenmesi, Milli E itim Dergisi, cilt, 39, say, 185. Özal G.., (2010), Okul Öncesi E itimde Müzik E itiminin Temel Sorunlar, May s 2010 Cilt:18 No:2 Kastamonu E itim Dergisi

9 S. Akkafl ve ark. The Royal Academy of Music, Aarhus, (2008). Curriculum for Undergraduate Programme General Music Education, Denmark Umuzdafl, S., Töreyin, M. (2009), E itim Fakültelerinin Müzik E itimi Bölümlerindeki 1998 Yeniden Yap lanma s n n Miras : sari ve Akademik Yap lanamama, 8. Ulusal Müzik E itimi Sempozyumu Bildirisi. Ondokuz May s Üniversitesi, Eylül, Samsun Yayla, F. (2006), Üniversiter Yap çinde Müzik Ö retmeni Yetifltirme Sistemi, Ulusal Müzik Eg?itimi Sempozyumu Bildirisi, Nisan 2006, Pamukkale Ünv. E it. Fak. Denizli Yener, S. (2004), Ö retmen Yetifltirme Programlar n n Karfl laflt r lmas ve Müzik Ö retmenli i E itimi, Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Ö retmeni Yetifltirme Sempozyumu Bildirisi. SDÜ, 7-10 Nisan, Isparta Yüksekö retim Mevzuat, (2007). Üniversitelerde Akademik Teflkilat Yönetmeli i, sy