NOHA İNŞAAT TURİZM MADENCİLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. KEMALPAŞA (RUHSAT NO ve ) SAHALARININ ONİKS REZERV TESPİT RAPORU

Transkript

1 NOHA İNŞAAT TURİZM MADENCİLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. KEMALPAŞA (RUHSAT NO ve ) SAHALARININ ONİKS REZERV TESPİT RAPORU Mart 2016 İZMİR

2 NOHA İNŞ. TUR. MADENCİLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. KEMALPAŞA (RUHSAT NO ve ) SAHALARININ ONİKS REZERV TESPİT RAPORU Hazırlayanlar Doç. Dr. Bayram KAHRAMAN (Maden Yük. Müh.) Doç. Dr. Mete KUN (Maden Yük. Müh.) Mart 2016 İZMİR

3 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ SAHA BİLGİLERİ Sahanın Lokasyonu Ruhsat Bilgileri Saha Topoğrafyası İklim ve Bitki Örtüsü JEOLOJİ Stratigrafi Kireçtaşı Birimi ARAZİ ÇALIŞMALARI JEOİZİK ÇALIŞMALARI Rezistivite Çalışmaları DES çalışmaları Wenner Profil çalışmaları Jeofizik Çalışmaların Yorumu REZERV TAHMİNİ Alan_I Rezervi Alan_II Rezervi Alan_III Rezervi SONUÇ EKLER EK 1. DES eğrileri ile değerlendirme sonuçları Ek 1.1. DES1 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.2. DES2 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.3. DES3 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.4. DES4Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.5. DES5 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları EK 2. Wenner Profil Özdirenç Kesitleri Ek 2.1. P1 Profili özdirenç kesiti Ek 2.2. P2 Profili özdirenç kesiti Ek 2.3. P3 Profili özdirenç kesiti Ek 2.4. P4 Profili özdirenç kesiti Ek 2.5. P5 Profili özdirenç kesiti Ek 2.6. P6 Profili özdirenç kesiti Ek 2.7. P7 Profili özdirenç kesiti Ek 2.8. P8 Profili özdirenç kesiti Ek 2.9. P9 Profili özdirenç kesiti... 35

4 Ek P10 Profili özdirenç kesiti Ek P11 Profili özdirenç kesiti Ek P12 Profili özdirenç kesiti Ek P13 Profili özdirenç kesiti Ek P14 Profili özdirenç kesiti Ek P15 Profili özdirenç kesiti Ek P16 Profili özdirenç kesiti Ek P17 Profili özdirenç kesiti Ek P18 Profili özdirenç kesiti Ek P19 Profili özdirenç kesiti Ek P20 Profili özdirenç kesiti Ek P21 Profili özdirenç kesiti Ek P22 Profili özdirenç kesiti Ek P23 Profili özdirenç kesiti Ek P24 Profili özdirenç kesiti Ek P25 Profili özdirenç kesiti Ek P26 Profili özdirenç kesiti Ek P27 Profili özdirenç kesiti Ek P28 Profili özdirenç kesiti Ek P29 Profili özdirenç kesiti Ek P30 Profili özdirenç kesiti Ek P31 Profili özdirenç kesiti Ek P32 Profili özdirenç kesiti Ek P33 Profili özdirenç kesiti Ek P34 Profili özdirenç kesiti Ek P35 Profili özdirenç kesiti Ek P36 Profili özdirenç kesiti KAYNAKLAR... 45

5 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. İnceleme alanı... 2 Şekil numaralı arama ruhsatı Şekil numaralı arama ruhsatı Şekil 4. Jeofizik çalışması yapılan poligonlar ve jeofizik hatları Şekil 5. Ruhsat sahalarını kapsayan bölgelerin topoğrafik haritası Şekil 6. Ruhsat sahalarının uydu görüntüsü ( 7 Şekil 7. Çalışma alanı ve yakını stratigrafik kolon kesiti Şekil 8. Oniks mostrası Şekil numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri Şekil numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri Şekil Nolu ruhsat alanı DES noktaları ve Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL M., 2016) Şekil Nolu ruhsat alanı Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL M., 2016) Şekil 13. Rezerv tahmininde kullanılan alanlar Şekil 14. Alan_1 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri Şekil 15. Alan_2 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri Şekil 16. Alan_3 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri Şekil 17. Alan_1 oniks yatağı izometrik katı modeli Şekil 18. Alan_2 oniks yatağı izometrik katı modeli Şekil 19. Alan_3 oniks yatağı izometrik katı modeli TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Ruhsat sahasında ölçülen DES noktaları ve profillerin koordinatları Tablo 2. Jeofizik verilerine dayanan model çalışması ile tahmin edilen oniks rezerv miktarları

6 1. GİRİŞ Bu rapor, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ile Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanlığı arasında tarihinde imzalanan sözleşmeye istinaden hazırlanmıştır. Bu raporda, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ŞİRKET, olarak adlandırılmıştır. Şirket ruhsat alanlarında, yeraltı jeoelektrik yapısını belirlemek ve jeoelektrik özelliklerinden yola çıkarak ruhsat alanı içerisindeki yayılımını araştırmak amacıyla Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL e Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti ve No lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu adlı jeofizik etüt çalışması yaptırmıştır. Jeofizik çalışmalar, Jeoelektrik Schlumberger Düşey Elektrik Sondaj(DES) yöntemi ve çok elektrotlu sistemle Wenner elektrot dizilimi uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Bu raporda, söz konusu sahalarda gerçekleştirilen jeofizik çalışmalarına dayanarak sahaların oniks rezervi yönünden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu rapor, ruhsatsal ölçekte gerçekleştirilen jeofizik çalışmalardan elde edilen verilere ve arazi çalışmalarına dayanarak sahanın oniks rezervinin belirlenmesi, oniks zonunun üç boyutlu modellenmesi ve sonuçların bir rapor halinde sunulmasını içermektedir. Çalışmalara başlamadan önce söz konusu saha, şirket yetkilileri ile birlikte ziyaret edilmiştir. Bu ziyaret sırasında sahanın gerek topoğrafik ve jeolojik özellikleri gerekse de çalışmaların yürütüle bilirliğine uygunluğu gözlenerek veriler kaydedilmiştir. Gözlemlenebilen oniks mostralarından jeolojik ve konumsal ölçümler alınmıştır. Ayrıca çalışmaya dayanak oluşturması düşünülen konularda gözlemler yapılmıştır. Gerçekleştirilen bu çalışmalardan elde edilen veriler kapsamında oniks in sahadaki dağılımı ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmelerden elde edilen sonuçlar bilinen kaynak/rezerv tahmininde kullanılmıştır. Oniks rezervi (Görünür + Muhtemel + Mümkün) sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli madencilik tasarım yazılımı ile ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir. Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu 1

7 2. SAHA BİLGİLERİ 2.1. Sahanın Lokasyonu Çalışma alanı; İzmir il merkezine kuş uçuşu 21 km, Buca ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır. Ruhsat alanlarına alanına en yakın yerleşim yerleri Kırıklar ve Kaynaklar köyleri olup, sırasıyla ortalama 2 km ve 5 km uzaklıktadır Şekil 1. Şekil 1. İnceleme alanı 2.2. Ruhsat Bilgileri Ruhsat sahaları 1/ ölçekli İzmir L18-b4 paftası sınırları içerisinde kalmaktadırlar ruhsat numaralı saha üç adet poligondan, ruhsat numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Jeofizik çalışmaları 3 poligon için yapılmıştır (Şekil 4). Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu 2

8 İL : İZMİR İLÇE : KEMALPAŞA KÖY : RUHSAT NUMARASI : RUHSAT GRUBU : l-b GRUP YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ : RUHSATIN BİTİŞ TARİHİ : ERİŞİM NUMARASI : RUHSAT ALANI : 96,59 hektar RUHSAT SAFHASI : Ön Arama Dönemi (1yıl)+Genel Arama Dönemi(1 yıl) RUHSAT SAHİBİ : Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. VERGİ DAİRE NO : ADRES : 6417 SOK. NO:57/5 KARŞIYAKA / İZMİR İL : İZMİR İLÇE : KEMALPAŞA KÖY : RUHSAT NUMARASI : RUHSAT GRUBU : l-b GRUP YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ : RUHSATIN BİTİŞ TARİHİ : ERİŞİM NUMARASI : RUHSAT ALANI : 99,25 hektar RUHSAT SAFHASI : Ön Arama Dönemi (1yıl) + Genel Arama Dönemi (1 yıl) RUHSAT SAHİBİ : Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. VERGİ DAİRE NO : ADRES : 6417 SOK. NO:57/5 KARŞIYAKA / İZMİR Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu 3

9 Şekil numaralı arama ruhsatı. Şekil numaralı arama ruhsatı. Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu 4

10 Şekil 4. Jeofizik çalışması yapılan poligonlar ve jeofizik hatları Saha Topoğrafyası Ruhsat sahalarının içinde yer alan bölgelerin topoğrafyası çok fazla değişkendir. Buğdaycık tepe (1013 m) sahanın en yüksek kodlu lokasyonudur. Sahada m kotları arası genel bir yükseklik vardır (Şekil 5). İki ruhsat sahasının içinden geçen dere mevcuttur. Bu derenin yağışlı aylar dâhil bir akış rejimine sahip olmadığı bilgisi alınmıştır (Şekil 5-6) İklim ve Bitki Örtüsü Çalışma alanın yöresinde Akdeniz iklimi hâkimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Ege kıyılarının yükselti dizilerinin doğu batı yönünde uzanışı deniz etkisinin Bölgenin iç kesimlerine kadar girmesini sağlamaktadır. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yayınlanan verilerine göre İzmir ilinin son otuz yıldaki aylık ortalama sıcaklık derece, yıllık ortalama yağış ise kg/m 2 dır. Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu 5

11 Şekil 5. Ruhsat sahalarını kapsayan bölgelerin topoğrafik haritası. 6 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

12 Şekil 6. Ruhsat sahalarının uydu görüntüsü ( 7 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

13 3. JEOLOJİ Genel olarak çalışma alanında litolojik birimleri kırıntılar ve karbonatlardan oluşan fliş ve kratese yaşlı neritik kireçtaşları oluşturmaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde değişik amaçlı jeolojik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda edinilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir (Zafnaki, 2010). Akartuna (1962), İzmir Torbalı Seferihisar Urla çevresinde yaptığıincelemede, yöredeki Neojen kaya birimlerinin kirstalin şistleri ve kretase birimlerini uyumsuz olarak üstlendiğini belirtir. Miyosen alt ve üst olmak üzere iki birime ayırtan araştırıcı alt birimi konglomera, kum, marın, kil, kalker ve volkanik tüften yapılı olduğunu ayrıca yer yer ekonomik linyit damarları içerdiğini vurgular üst birimin ise kalker, marın, kil ve volkanik tüften yapılı olduğunu ve bu biri kısmen volkanik kayaçlar tarafından kesildiğini ve kısmen de ortüldüğünü belirtir. Araştırıcı inceleme alanında ayırtladığı Segmentinç sp. Melanapsis sp., Planarlariüs sp., Helix sp. ve benzeri bir çok fosile dayanarak bölgede yaklaşık Alaniyen yaşında gölsel Miyosen birimlerinin olduğu değinir. Plivosen i ise killi, kumlu, marınlı ve çakıllı bir seri olarak tanımlar. Genç (1973), Vişneli Dağkızılca (İzmir) çevresinde yaptığı çalışmalarında masifinin güneydoğu kanadına doğru metamorfizma şiddetinin artığını saptanmıştır. Neojen yaşlı kayaçlar ise biotit, hornblend, andezit volkanik serisi ile konglomera ve yersel kireçtaşı kırıntılı seri olmak üzere ikiye ayrılır. Bu iki serinin metamorfik seriyi 15 derecelik bir açısal uyumsuzlukla üstelediğini belirtmiştir. Konglomera ve kumtaşları içindeki kömürlü seviyelerden aldığı fosillere ve merceksel kireçtaşı içindeki alg yumrularına dayanarak, bu birime Üst Miyosen yaşını vermiştir. Eftallioğlu (1978), Yazıbaşı Köyü (İzmir) çevresinde yaptığı araştırmada temeli Paleozoik yaşlı konkordan ve dereceli geçişli mermer şistlerin yer aldığını, bunları uyumsuzlukla kretase yaşlı kireçtaşlarının üstelendiğini belirtirler. Bozkurt (1984), inceleme alanının hemen doğusunda yaptığı çalışmalarda mermerler, kireçtaşları, konglomeralardan ve çakıllı alüvyonların akifer olduğunu ve bu kayalardaki çatlak ve boşlukların önemli miktarda yer altı suyu taşıdığını belirtirler. Yer altı suyunun besleniminin yağıştan süzülme ve komşu havzalardan karstik yollarla olduğunu, boşalımın ise kaynaklardan akma, kuyulardan su çekilmesi, buharlaşma terleme ve başka havzalara akma şeklinde gerçekleştiğini vurgularlar. 8 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

14 3.1. Stratigrafi İnceleme alanında altta Mezozoyik yaşlı kumtaşı-şeyil ardalanmasından olşan filiş birimi ve içinde tektaş konumunda kireçtaşı birimi yer alır. Bu birimler Senozoyik yaşlı çakıltaşı birimi ve killi kireçtaşı birimi tarafından açısal uyumsuzlukla üstlenir. Bütün birimlerin üzerine uyumsuz olarak Alüvyon birim örter. Çalışma alnının ait genelleştirilmiş stratigrafik kolon kesiti şekil 7 de sunulmuştur. Şekil 7. Çalışma alanı ve yakını stratigrafik kolon kesiti. 9 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

15 Kireçtaşı Birimi İnceleme alanının kuzey doğusunda ve ortasında yüzlek veren kireçtaşı birimi, grimsi beyazımsı renkte, oldukça dayanımlı, belirsiz katmanlı ve mikritik dokuludur. Bol kırık ve çatlaklı olan kireçtaşı karstik özellik göstermektedir. Filişin içinde tektaş konumundadır. Verdier (1963) yaptığı incelemelerde, Kemalpaşa Dağındaki kireçtaşı biriminin bir uzantısıdır. Rudist gurubu fosillere ve bazı Formaminifer lere dayanarak Üst Kretase yaşını verebiliriz. Ayrıca bu fosiller Rudist gurubu ve bazı Formaminifer ler sığı denizel ortamı karakterize ederler. Bu verilere dayanarak kireçtaşlarının fazla derin olmayan bir kıta önü düzlüğünde çökeldiğini söyleyebiliriz tesbitinde bulunmuştur.. Bölgede daha önce çalışmış olan Aktuna (1962), Paleozoyik yaşlı tabakalanmalı ve kıvrımlı metamorfik kayaçlarda kretase yaşlı kayaçları arasında ve neojen birimleriyle kretase kayaçları arasında açısal uyumsuzluk bulunduğuna değinir. Ayrıca inceleme alanında en önemli tektonik hareket ise kireçtaşı tektaşları filiş biriminin içine gravite kaymaları sonucu allokton şekilnde yerleşmesidir. Bu tektonizma sonucu kireçtaşlarında kırık ve çatlaklar gelişmiştir. Ayrıca kumtaşı şeyl ardalanmalarında ise makaslama çatlakları ve küçük ölçekli antiklinaller ve senklinaller meydana getirmiş olmasıdır. Neojen yaşlı birimler ise farklı tektonik izleri taşımaktadır.. Buna dayanarak tektonik faaliyetlerin Paleojende ve öncesinde meydana geldiğini kabul edebiliriz (Zafnaki, 2010). 10 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

16 4. ARAZİ ÇALIŞMALARI Çalışmanın ilk aşamasında, işletme bölgesinin jeolojisi ve saha çevresinde yapılmış önceki çalışmalar literatürden derlenerek değerlendirilmiştir. İlgili öğretim üyeleri ve ruhsat sahibi tarafından 22 Ocak 2016 tarihinde teknik ziyaret gerçekleştirilmiştir. Bu ziyaret sırasında sahanın gerek topoğrafik ve jeolojik özellikleri gerekse de çalışmaların yürütüle bilirliğine uygunluğu gözlenerek veriler kaydedilmiştir. Şirket ile yapılan görüşmeler ve sahaya ait belgeler üzerinde yapılan değerlendirmeler sonucunda kısa vadede sahada arama amaçlı sondaj çalışmalarının yapılamayacağı görülmüştür. Bu nedenle maden yatağının geometrisi ve sürekliliğini ortaya koymak için gerçekleştirilecek arama programına, işverenin bilgisi ve kontrolü dâhilinde, jeofizik yöntemlerle devam edilmesine karar verilmiştir. Sahada yapılan arazi çalışmalarında gözlemlenebilen oniks mostralarından jeolojik ve konumsal ölçümler alınmıştır (Şekil 8, Şekil 9 ve Şekil 10). Yapılan bu çalışmalar sonucunda jeofizik ölçümlerin yapılacağı lokasyonlar belirlenerek bir jeofizik araştırma programı oluşturulmuştur (Şekil 11 ve Şekil 12). Şekil 8. Oniks mostrası. 11 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

17 Şekil numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri. Şekil numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri. 12 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

18 5. JEOİZİK ÇALIŞMALARI Şirket ruhsat alanlarında, yeraltı jeoelektrik yapısını belirlemek ve jeoelektrik özelliklerinden yola çıkarak ruhsat alanı içerisindeki oniks yayılımını araştırmak amacıyla Yerküre Mühendislik ve DİASON jeoteknik firmalarına jeofizik ölçümler yaptırmıştır. Jeofizik çalışmalar, Jeoelektrik Schlumberger düşey elektrik sondaj (DES) yöntemi ve çok elektrotlu sistemle Wenner elektrot dizilimi uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Jeofizik çalışmalarda öncelikle cevherli yapının mostra verdiği bölgelerde cevher ve çevresindeki jeolojik yapının rezistif özelliklerini belirleyebilmek için Schlumberger düşey elektrik sondaj (DES) yöntemi ile AB/2=max 100m yarı açılımlı DES ölçüleri alınmış, cevherli zonun özdirenç değerleri belirlenmiştir. DES ölçüleri Yerküre Mühendislik tarafından gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada, DİASON jeoteknik tarafından çok elektrotlu sistemle Wenner dizilimi uygulanarak, saha profiller şeklinde tanımlanmaya çalışılmıştır. Şirket yapılan jeofizik ölçümleri değerlendirilmesi amacıyla Yerküre Mühendislik firma sahibi Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL e Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti ve No lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu adlı rapor hazırlatmıştır. Ölçülerin değerlendirilmesinde çevre litolojik birimleri göz önüne alınmış ve yer elektrik yapı bu birimlerle deneştirilmiştir (ilişkilendirilmiş). Bu suretle jeolojik yapının dolaylı olarak tespitine çalışılmıştır. Jeolojik yapı her zaman birebir yer elektrik yapıya uymayabilir. Yapılan çalışmalarla elde edilen veriler direkt olarak aranılan yapıyı işaret etmez ancak bu yöntemle tespit edilen rezistif ortamların ve iletken ortamların jeolojik yapı ile deneştirilmesi esasına dayanmaktadır (YÜCEL M., 2016) Rezistivite Çalışmaları Toplam 5 noktada DES ve 36 profilde Wenner profil çalışmaları yapılmıştır. DES noktalarının koordinatları ve profillerin koordinatları Tablo1 de, Ruhsatlar içerisindeki konumları Şekil 11 ve Şekil 12 da verilmiştir. Tablo 1. Ruhsat sahasında ölçülen DES noktaları ve profillerin koordinatları. Nokta East* North* Kot (m) Açıklama DES Düşey elektrik sondajı 1 DES Düşey elektrik sondajı 2 DES Düşey elektrik sondajı 3 13 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

19 Nokta East* North* Kot (m) Açıklama DES Düşey elektrik sondajı 4 DES Düşey elektrik sondajı Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm 14 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

20 Nokta East* North* Kot (m) Açıklama Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm Ölçüm *Koordinat Sistemi: Projeksiyon; UTM, Datum; ED50, D.O.M; 27, Zon; 35, Ölçek Fak.; 6 derece. 15 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

21 DES çalışmaları DES ölçüleri Yerküre Mühendislik tarafından yapılmıştır. Araştırma derinliği maksimum 100 m olarak uygulanmıştır. Ölçüler sonucunda elde edilen DES eğrileri ile değerlendirme sonuçları Ek1 de verilmiştir Wenner Profil çalışmaları Profil ölçüleri DİASON jeoteknik tarafından yapılmıştır. Ölçüler sonucunda elde edilen kesitler Ek 2 de verilmiştir. Değerlendirme sonuçları Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti ve No lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu adlı raporda verilmiştir Jeofizik Çalışmaların Yorumu Cevher mostrası üzerinde alınan DES1 noktasında ohm.m arasındaki özdirençli yapı cevherli zon ile ohm.m özdirençli yapı ise kireçtaşları ile deneştirilmiştir. Bu zon yüzeyden itibaren 12 m kalınlıkta hesaplanmıştır m arasında ölçülen 6400 ohm.m özdirençli yapı da muhtemel cevherli zon olarak yorumlanmıştır. Rezistivite çalışmaları sonucunda üç farklı jeoelektrik katman belirlenmiştir. Jeoelektrik katman Özdirenç aralığı (ohm.m) Profil renk skalası Muhtemel Litoloji 1. Jeoelektrik Katman Yeşil-Mavi Fliş 2. Jeoelektrik Katman Sarı-kırmızı-kahve Oniks zon 2. Jeoelektrik Katman > Mor ve tonları Kireçtaşları 16 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

22 Şekil Nolu ruhsat alanı DES noktaları ve Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL M., 2016). 17 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

23 Şekil Nolu ruhsat alanı Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL M., 2016). 18 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

24 6. REZERV TAHMİNİ Şirket e ait ruhsatlardan, numaralı saha üç adet poligondan, numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda jeofizik ölçümlerin 3 poligon için yapılmasına karar verilmiş ve jeofizik etüt bu poligonlarda yapılmıştır (Şekil 11 ve Şekil 12). Buna bağlı olarak saha, rezerv hesabına temel teşkil edecek birbirinden bağımsız 3 panoya bölünmüştür (Şekil 13). Panolar kuzeyden güneye doğru sırasıyla Alan_I, Alan_II ve Alan_III olarak adlandırılmıştır. Şekil 13. Rezerv tahmininde kullanılan alanlar. 19 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

25 Jeofizik etüt kapsamında oluşturulan profillerin lokasyonları topoğrafik harita üzerine yerleştirilmiştir (Şekil 11 ve Şekil 12). Ayrıca her bir profil için oluşturulmuş özdirenç kesitleri (Ek 2) sayısallaştırılıp bilgisayara aktarılmıştır (Şekil 14, Şekil 15 ve Şekil 16). Rezistivite çalışmalarının Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL tarafından yorumlanması sonucunda aşağıda verilen üç farklı jeoelektrik katman belirlenmiştir (YÜCEL M., 2016). Jeoelektrik katman Özdirenç aralığı (ohm.m) Profil renk skalası Muhtemel Litoloji 1. Jeoelektrik Katman Yeşil-Mavi Fliş 2. Jeoelektrik Katman Sarı-kırmızı-kahve Oniks zon 2. Jeoelektrik Katman > Mor ve tonları Kireçtaşları Özdirenç aralığına göre belirlenen muhtemel litolojiler ve oniks mostralarından alınmış ölçümler değerlendirilerek bilgisayar ortamında yapılan modelleme çalışmaları sonucunda oniks yatağının katı modeli, söz konusu alanlar için ayrı ayrı oluşturulmuştur (Şekil 17, Şekil 18 ve Şekil 19). Oniks rezervi, her bir alana ait oniks yatağının katı modeli temel alınarak alanlar bazında tahmin edilmiştir. Rezerv, sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli madencilik tasarım yazılımı ile bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel + mümkün) olarak tahmin edilmiştir (Tablo 2). Saha için bilgisayar yazılımı ile katı model oluşturulurken ve rezerv tahmini yapılırken kullanılan ölçütler aşağıda verilmiştir: Oniks zonu için ohm.m özdirenç aralığı ölçüt alınmıştır, Oniks yerinde yoğunluğu, 2,5 ton/m 3 olarak alınmıştır, Minimum üretilebilir kalınlık 0,40 m kabul edilmiştir. 20 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

26 Şekil 14. Alan_1 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri. 21 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

27 Şekil 15. Alan_2 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri. 22 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

28 Şekil 16. Alan_3 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri. 23 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

29 6.1. Alan_I Rezervi Oniks yatağının Alan_I sınırları içindeki yayılımını belirlemek amacıyla bu alanda gerçekleştirilmiş 4 adet Wenner profilleri özdirenç kesitlerin faydalanılmıştır. Bu alan için elde edilen jeofizik ve arazi verileri ile yukarıda sözü edilen kabullere göre madencilik yazılımı ile yapılan değerlendirmede alandaki oniks oluşumu yaklaşık 20 m kalınlığında 200 x 150 m boyutlarında KB-GD doğrultulu kuzey doğuya 6 eğimli bir kütleden oluşmaktadır (Şekil 17). Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen kaynak rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) 1,596,369 ton (638,548 m 3 ) olarak tahmin edilmiştir. Şekil 17. Alan_1 oniks yatağı izometrik katı modeli Alan_II Rezervi Oniks yatağının Alan_II içindeki yayılım sınırlarını belirlemek amacıyla alan içinde yapılmış 11 adet Wenner profilleri özdirenç kesitleri (Şekil 15) verisinden faydalanılmıştır. Söz konusu ölçütler kapsamında bilgisayar ile yapılan değerlendirme de bu alandaki oniks oluşumu yaklaşık m arasında değişen kalınlıkta 250 x 580 m boyutlarında K-G doğrultulu yataya yakın bir kütleden oluşmaktadır. Oniks yatağının yazılımla elde edilmiş üç boyutlu (3D) modeli Şekil 18 de verilmektedir. Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen kaynak rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) 8,466,123 ton (3,386,449 m 3 ) olarak tahmin edilmiştir. 24 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

30 Şekil 18. Alan_2 oniks yatağı izometrik katı modeli Alan_III Rezervi Oniks damarının Alan_III içindeki yayılım sınırlarını belirlemek amacıyla alan sınırları içinde açılmış 5 adet DES ölçümleri ve 20 adet Wenner profilleri özdirenç kesitleri (Şekil 16) verisinden faydalanılmıştır. Söz konusu ölçütler kapsamında bilgisayar ile yapılan değerlendirme de bu alandaki oniks oluşumu yaklaşık 30 m kalınlıkta 750 x 270 m boyutlarında KB-GD doğrultulu güney batıya 10 eğimli bir kütleden oluşmaktadır. Oniks yatağının yazılımla elde edilmiş üç boyutlu (3D) modeli Şekil 19 de verilmektedir. Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen kaynak rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) 14,982,542 ton (5,993,017 m 3 ) olarak tahmin edilmiştir. Şekil 19. Alan_3 oniks yatağı izometrik katı modeli. 25 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

31 Sahada gerçekleştirilen 5 adet DES ve 35 adet Wenner profilleri özdirenç kesitleri verisi üzerinden, bilgisayar ortamında yapılan modelleme çalışmaları sonucunda sahadaki oniks rezervi görünür, muhtemel ve mümkün olarak hesaplanmıştır. Sonuçlar toplu olarak Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. Jeofizik verilerine dayanan model çalışması ile tahmin edilen oniks rezerv miktarları. Alan Rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) m 3 (ton) Alan_1 638,548 1,596,369 Alan_2 3,386,449 8,446,123 Alan_3 5,993,017 14,982,542 Toplam 10,018,014 25,025, Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

32 7. SONUÇ Bu raporda, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ye ait İzmir ili Kırıklar Köyü oniks arama ruhsatlı sahaları içerisindeki mevcut oniks potansiyelinin saptanmasına yönelik yapılmış jeofizik çalışmaları yorumlayan Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti ve No lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu adlı rapor değerlendirilmiştir. Bu jeofizik rapor kapsamında arama ruhsatlı sahaların bir bölümü için bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel + mümkün) tahmini yapılmıştır. Gerçekleştirilen jeofizik etütlerine ek olarak yapılan ofis ve arazi çalışmaları ile elde edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir. Şirket e ait ruhsatlardan, numaralı saha üç adet poligondan, numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda jeofizik ölçümlerin 3 poligon için yapılmasına karar verilmiş ve jeofizik etütler bu poligonlarda yapılmıştır (Şekil 11 ve Şekil 12). Buna bağlı olarak saha, rezerv hesabına temel teşkil edecek birbirinden bağımsız 3 panoya bölünmüştür (Şekil 13). Panolar kuzeyden güneye doğru sırasıyla Alan_I, Alan_II ve Alan_III olarak adlandırılmıştır. Şirkete ait ruhsat sahası h lık bir alandan oluşmaktadır. Jeofizikli arama çalışmaları sahanın yaklaşık % 30 unu kapsamaktadır. Jeofizik çalışmalar, Yerküre Mühendislik tarafından Schlumberger düşey elektrik sondaj (DES) yöntemi ve DİASON jeoteknik tarafından çok elektrotlu sistemle Wenner elektrot dizilimi uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmalarda öncelikle cevherli yapının mostra verdiği bölgelerde cevher ve çevresindeki jeolojik yapının rezistif özelliklerini belirleyebilmek için DES yöntemi ile AB/2=max100m yarı açılımlı 5 noktada DES ölçüleri alınmış, cevherli zonun özdirenç değerleri belirlenmiştir. İkinci aşamada, çok elektrotlu sistemle 36 profilde Wenner dizilimi uygulanarak, saha profiller şeklinde tanımlanmaya çalışılmıştır. DES ve rezisrivite çalışmaları Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL tarafından aşağıda verildiği şekilde yorumlanmıştır. DES çalışmalarında cevher mostrası üzerinde alınan DES1 noktasında ohm.m arasındaki özdirençli yapı cevherli zon ile ohm.m özdirençli yapı ise kireçtaşları ile deneştirilmiştir. Bu zon yüzeyden itibaren 12 m kalınlıkta hesaplanmıştır m arasında ölçülen 6400 ohm.m özdirençli yapı da muhtemel cevherli zon olarak yorumlanmıştır. Bu ve rezisrivite çalışmaları sonucunda üç farklı jeoelektrik katman belirlenmiştir. 27 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

33 Jeoelektrik katman Özdirenç aralığı (ohm.m) Profil renk skalası Muhtemel Litoloji 1. Jeoelektrik Katman Yeşil-Mavi Fliş 2. Jeoelektrik Katman Sarı-kırmızı-kahve Oniks zon 2. Jeoelektrik Katman > Mor ve tonları Kireçtaşları Bu çalışmalardan elde edilen veriler ışığında sahada jeolojik açıdan incelemeler yapılmıştır. Alan_1 sahasında oniks oluşumu yaklaşık 20 m kalınlığında 200 x 150 m boyutlarında KB-GD doğrultulu kuzey doğuya 6 eğimli olarak tanımlanmıştır. Alan_2 sahasındaki oniks oluşumu yaklaşık m arasında değişen kalınlıkta 250 x 580 m boyutlarında K-G doğrultulu yataya yakın bir kütle olarak tanımlanmıştır. Alan_3 sahasındaki oniks oluşumu yaklaşık 30 m kalınlıkta 750 x 270 m boyutlarında KB-GD doğrultulu güney batıya 10 eğimli bir kütle olarak tanımlanmıştır. Çalışma alanında bazı bölgelerde (Alan_2 ve Alan_3) çok sığ olan oniks damarı kuzeye doğru (Alan_1) derinlik kazanmaktadır. Özdirenç aralığına göre belirlenen muhtemel litolojiler ve oniks mostralarından alınmış ölçümler değerlendirilerek bilgisayar ortamında yapılan modelleme çalışmaları sonucunda oniks yatağının katı modeli söz konusu alanlar için ayrı ayrı oluşturulmuştur (Şekil 17, Şekil 18 ve Şekil 19). Oniks rezervi, her bir alana ait oniks yatağının katı modeli temel alınarak ön bilgi edinme amacıyla raporda belirtilen rezerv hesaplama ölçütlerine göre tahmin edilmiştir. Rezerv, sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli madencilik tasarım yazılımı ile bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel + mümkün) olarak aşağıdaki tabloda verildiği şekilde alanlar bazında tahmin edilmiştir. Alan Rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) m 3 (ton) Alan_1 638,548 1,596,369 Alan_2 3,386,449 8,446,123 Alan_3 5,993,017 14,982,542 Toplam 10,018,014 25,025, Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

34 Jeofizik yöntem ile edinilen bulgularla yapılan modelleme çalışmasının, yoruma dayalı olduğu göz ardı edilmemelidir. Bu bulguların denetlenmesi ve yatağın devamlılığı ile boyutlarının kesinleştirilmesi bakımından sondajlı arama çalışmalarının yapılması önerilmektedir. Sondaj çalışmalarına göre sahanın tekrar değerlendirilip görünür rezerv miktarının tam anlamıyla ortaya konması ve buna göre işletme aşamasına geçilmesi önerilmektedir. Doç. Dr. Mete KUN D.E.Ü. MÜH. FAK. ÖĞRETİM ÜYESİ Maden Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Bayram KAHRAMAN D.E.Ü. MÜH. FAK. ÖĞRETİM ÜYESİ Maden Yüksek Mühendisi 29 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

35 EKLER EK 1. DES eğrileri ile değerlendirme sonuçları Ek 1.1. DES1 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.2. DES2 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.3. DES3 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları 30 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

36 Ek 1.4. DES4Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları Ek 1.5. DES5 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları 31 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

37 32 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

38 EK 2. Wenner Profil Özdirenç Kesitleri Ek 2.1. P1 Profili özdirenç kesiti Ek 2.2. P2 Profili özdirenç kesiti Ek 2.3. P3 Profili özdirenç kesiti 33 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

39 Ek 2.4. P4 Profili özdirenç kesiti Ek 2.5. P5 Profili özdirenç kesiti Ek 2.6. P6 Profili özdirenç kesiti 34 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

40 Ek 2.7. P7 Profili özdirenç kesiti Ek 2.8. P8 Profili özdirenç kesiti Ek 2.9. P9 Profili özdirenç kesiti 35 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

41 Ek P10 Profili özdirenç kesiti Ek P11 Profili özdirenç kesiti Ek P12 Profili özdirenç kesiti 36 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

42 Ek P13 Profili özdirenç kesiti Ek P14 Profili özdirenç kesiti Ek P15 Profili özdirenç kesiti 37 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

43 Ek P16 Profili özdirenç kesiti Ek P17 Profili özdirenç kesiti Ek P18 Profili özdirenç kesiti 38 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

44 Ek P19 Profili özdirenç kesiti Ek P20 Profili özdirenç kesiti Ek P21 Profili özdirenç kesiti 39 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

45 Ek P22 Profili özdirenç kesiti Ek P23 Profili özdirenç kesiti Ek P24 Profili özdirenç kesiti 40 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

46 Ek P25 Profili özdirenç kesiti Ek P26 Profili özdirenç kesiti Ek P27 Profili özdirenç kesiti 41 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

47 Ek P28 Profili özdirenç kesiti Ek P29 Profili özdirenç kesiti Ek P30 Profili özdirenç kesiti 42 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

48 Ek P31 Profili özdirenç kesiti Ek P32 Profili özdirenç kesiti Ek P33 Profili özdirenç kesiti 43 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

49 Ek P34 Profili özdirenç kesiti Ek P35 Profili özdirenç kesiti Ek P36 Profili özdirenç kesiti 44 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu

50 KAYNAKLAR AKARTUNA, M., ( 1962 ). İzmir Torbalı Seferihisar Urla Bölgesinin jeolojisi hakkında Maden Tetkik Araştırma, Dergi , Ankara. BOZKURT, A., (1984). Ayrancılar Kaynağının Hidrojeolojisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Bitirme Projesi, İzmir. EFTELLİOĞLU, M., (1978), Yazıbaşı Köyü Çevresinin Jeolojik İncelemesi. Ege Üniversitesi Yer Bilim Fakültesi Bitirme Tezi, İzmir. VERDİLER, J., (1963). Kemalpaşa Dağı Etüdü. MTA Dergisi, 61, 38-40, Ankara. YÜCEL, M., (2015), Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti ve No lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu, Yerküre Mühendislik Arama Ruhsat Sahası Jeofizik Etüt Raporu, İzmir. ZAFNAKİ, H., (2010), Karacaağaç ( Buca-İzmir ) ve çevresinin hidrojeolojisi ve yeraltı suyu potansiyelinin belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 45 Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu