DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ER: ve ĠR:80579 NO LU BAZALT OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ PROJE TANITIM DOSYASI

Transkript

1 DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ER: ve ĠR:80579 NO LU BAZALT OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ PROJE ESKĠġEHĠR ĠLĠ, SEYĠTGAZĠ ĠLÇESĠ, BEYKIġLA KÖYÜ ESKĠġEHĠR 22 MAYIS 2014

2 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI : DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ADRESĠ : CUMHURĠYE MAH. YILDIRIMER SOK NO: 28 ĠÇ KAPI NO: 3 TEPEBAġI/ESKĠġEHĠR TELEFON : : FAX GSM E-POSTA ernurtaskin@temcev.com.tr PROJENĠN ADI : BAZALT OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ PROJE PROJE BEDELĠ : Toplam Maliyet = TL PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ (ĠLĠ, ĠLÇESĠ, MEVKĠĠ) : ESKĠġEHĠR ĠLĠ, SEYĠTGAZĠ ĠLÇESĠ, BEYKIġLA KÖYÜ PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ : Ek 2 Madde 55 Madencilik projeleri: a) Madenlerin Çıkarılması (Ek-1 de yer almayanlar), d) Kırma-Eleme-Yıkama Tesisleri (Ek-1 de yer almayanlar), PROJENĠN NACE KODU: RAPORU HAZIRLAYAN KURULUġUN ADI : TEMÇEV MÜH. MÜġ. ARITMA SĠST. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. ADRESĠ : BAHÇELĠEVLER MAH. PROF. DR. ORHAN OĞUZ CD. NO:105 ESKĠġEHĠR TELEFON FAKS : : (0222) (0222) RAPOR SUNUM TARĠHĠ : 22/05/2014 2

3 ĠÇĠNDEKĠLER PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ PROJENİN ÖZELLİKLERİ: a. Projenin Ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) b. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı c. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) ç. Atık Miktarı (Katı, sıvı, gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri d. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ a. Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri.) b. EK V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER a. Katı Atıklar b Sıvı Atıklar: c. Toz Emisyonları d. Gürültü SONUÇLAR NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER 97 3

4 TABLOLAR Tablo.1 Bazalt Ocağı Çalışma ve Kapasite Bilgileri Tablo.2 Kırma Eleme Tesisi Çalışma ve Kapasite Bilgileri Tablo.3 Kullanılan Ekipman Listesi ve Özellikleri Tablo.4 Delme Patatma Dizayn Parametreleri Tablo.5 Kırma Eleme Tesisi Ana Ekipmanların Listesi ve Özellikleri Tablo.6 Ruhsat Alanı Koordinatları Tablo.7 ÇED Sahası Koordinatları Tablo.8 Tesis Alanı Koordinatları Tablo.9 Stok Sahası Alanı Koordinatları Tablo.10 Pasa Alanı Koordinatları Tablo.11 Bitkisel Toprak Alanı Koordinatları Tablo.12 Tesiste kullanılacak Araçların Yakıt Miktarları Tablo.13 Evsel Katı Atıkların Kimyasal Özellikleri Tablo.14 Oluşması Muhtemel Ambalaj Atıkları Tablo.15 Atık suyun Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Analizi Tablo.16 Ocak İçi Üretim ve Çalışma Esasları Tablo.17 Toz Emisyon Faktörleri Tablosu Tablo.18 Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması Tablo.19 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Tablo.20 Rüzgar Hızları Tespiti Tablo.21 Yayılma Sınıfları Tablo.22 Yayılma Sınıflan Ve U h Değerleri Tablo.23 Patlatma Faaliyetleri Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo.24 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo.25 Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması Tablo.26 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Tablo.27 Rüzgar Hızlan Tespiti Tablo.28 Yayılma Sınıfları Tablo.29 Yayılma Sınıflan Ve Uh Değerleri Tablo.30 Üretim Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) (kontrolsüz) Tablo.31 Üretim Sonucu Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) (kontrolsüz) Tablo.32 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo.33 Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması Tablo.34 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Tablo.35 Rüzgar Hızlan Tespiti Tablo.36 Yayılma Sınıfları Tablo.37 Yayılma Sınıflan Ve Uh Değerleri Tablo.38 Üretim Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) (kontrollü) Tablo.39 Üretim Sonucu Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) (kontrollü) Tablo.40 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo.41 Araçların Saatlik Yakıt Tüketimi Tablo.42 Toplam Tüketilecek Yakıt Miktarları Tablo.43 Motorin İçin Emisyon Faktörleri Tablo.44 Meydana Gelen Emisyonlar ve Miktarları (g/gün) Tablo.45 Gürültüye Neden Olacak Araçlar Tablo.46 En yakın tesis Beykışla Köyü Cami 1350 m İçin Gürültü Etkileşimleri Tablo.47 En yakın yerleşim yeri Beykışla Köyü 1300 m İçin Gürültü Etkileşimleri Tablo.48 En yakın yerleşim yerleri İçin L Gündüz Hesap Tablosu Tablo.49 Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Yönetmelik Tablo 4) Tablo.50 Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri Tablo.51 Bina Temeli Titreşim Hızı (V 0 ) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri Tablo.52 Amerikan Maden Bürosu (USBM) yer sarsıntı hızı yapı hasar standartları: Tablo.53 Alman (DIN 4150) standartlarında yapı tiplerine göre yer sarsıntı hız limitleri: Tablo.54 Zemin Titreşim Seviyeleri

5 Tablo.55 IUCN The World Conservation Union Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri Tablo.56 Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine İlişkin Sözleşme Tablo.57 Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruması Sözleşmesi Tablo.58 Flora Türleri İçin Habitat Sınıfları Tablo.59 Endemizim Tablo.60 Proje Alanı Endemik Flora Türleri Tablo.61 Demirsoy, A., (1996) a Göre Red Data Book Kategorileri Tablo.62 Proje sahasında bulunan omurgasız hayvanlar Tablo.63 Proje sahasında bulunan İki yaşamlılar Tablo.64 Proje sahasında bulunan sürüngen türleri Tablo.65 Proje sahasında bulunan kuş türleri Tablo.66 Fauna Türleri İçin Populasyon Yoğunlukları Tablo.67 Proje sahasında bulunan memeli hayvanlar Tablo.68 Atık suyun Fiziksel, Kimyasal Ve Bakteriyolojik Analizi Tablo.69 Endüstri Tesislerinin Neden Olacağı Çevre Gürültüsü İçin Sınır Değerler ġekġller Şekil1. Bazalt Ocağı İş Akım Şeması Şekil2. Kırma Eleme Tesisi İş Akışı Şekil3. Bazalt Ocağı Üretim Teknolojisi Şekil4. Delik Dizaynı Şekil5. Şeşbeş Düzen Patlatma ve Delik Delme Planı Şekil6. Patlatma ve Delik Delme Kesiti Şekil7. Patlatma Plan Görüntüsü ve Patlatma Deliği Şarj Düzeni Şekil8. Bunker teknik çizimleri Şekil9. Konik Kırıcı Teknik Çizimleri Şekil10. Çeneli Kırıcı teknik çizimleri Şekil11. Bant Konveyör Teknik Çizimleri Şekil12. Titreşimli Elek Teknik Çizimleri Şekil13. Acil Müdahale Planı Şekil14. Faaliyet Alanı ve En Yakın Yerleşim Yerlerine Olan Uydu Görüntüsü Şekil15. Çalışma alanını da içeren Eskişehir Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarındaki vejetasyon yapısı Şekil16. Türkiye kuş göç yolları GRAFĠKLER Grafik.1 Patlatma Faaliyetleri Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği Grafik.2 Üretim Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrolsüz) Grafik.3 Üretim Sırasında Çöken Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrolsüz) Grafik.4 Üretim Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrollü) Grafik.5 Üretim Sırasında Çöken Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrollü) Grafik.6 En yakın yerleşim yerleri İçin L Gündüz Değerleri Grafiği Grafik.7 Tesisten Kaynaklanacak Gürültünün Hassas Alanlara Etkisi Grafiği

6 KISALTMALAR BAT (Best AvailableTechnique): Mevcut En Ġyi Teknik BREF (BAT Reference Documents): Mevcut En Ġyi Teknikler Referans Dokümanları B : Batı ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi Eur-lex : Avrupa Birliği yasal dokümanları ile ilgili bilgi sağlayan resmi internet sitesi IPPC (IntegratedPollutionPreventionand Control): Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol OSB : Organize Sanayi Bölgesi PM : Partikül madde SKKY : Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği PTD : Proje tanıtım dosyası DYK : Doğaya yeniden kazandırma AMP : Acil müdahale planı Bkz. : Bakınız cm : Santimetre ÇGDYY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği D : Doğu dba : A-Ağırlıklı desibel DSĠ : Devlet Su ĠĢleri EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu g : Gram G : Güney GWs : GigaWatt Saat ha : Hektar SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrol Yönetmeliği HKKY : Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği HTĠYAKY : Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Hz : Hertz IUCN : Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi K : Kuzey kg : Kilogram km 2 : Kilometrekare kv : Kilo volt kva : Kilo volt amper L : Litre m : Metre mm : Milimetre MW : Mega Watt m 3 /sa : Metreküp/saat No. : Numara sa : Saat sn : Saniye T.C. : Türkiye Cumhuriyeti TÜĠK : Türkiye Ġstatistik Kurumu USEPA : Amerika BirleĢik Devletleri Çevre Koruma Ajansı vb. : Ve baģkaları, ve benzerleri o : Derece % : Yüzde : Binde 6

7 TANIMLAR Bakanlık : Çevre ve ġehircilik Bakanlığı. Çevre : Canlıların hayatları boyunca iliģkilerini sürdürdükleri ve karģılıklı olarak etkileģim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED): GerçekleĢtirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalıģmaları, ÇED Gerekli Değildir Kararı: Seçme eleme kriterlerine tabi projelerin önemli çevresel etkilerinin olmadığı ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanmasına gerek bulunmadığını belirten Bakanlık kararı, ÇED Olumsuz Kararı: Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hakkında Kapsam Belirleme ve Ġnceleme Değerlendirme Komisyonunca yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle uygulanmasında sakınca görüldüğünü belirten Bakanlık kararını, ÇED Süreci : GerçekleĢtirilmesi planlanan projenin çevresel etki değerlendirmesinin yapılması için bu ÇED Yönetmeliğinin 8 inci ve 16 ncı maddelerinde belirtilen baģvuru ile baģlayan ve iģletme sonrası çalıģmaların uygun hale geldiğinin belirlenmesi ile sona eren süreç, Etki : Bir projenin hazırlık, inģaat ve iģletme sırasında ya da iģletme sonrasında, çevre unsurlarında doğrudan ya da dolaylı olarak, kısa veya uzun dönemde, geçici ya da kalıcı, olumlu ya da olumsuz yönde ortaya çıkması olası değiģiklikler Etki Alanı : GerçekleĢtirilmesi planlanan bir projenin iģletme öncesi, iģletme sırası ve iģletme sonrasında çevre unsurları olarak olumlu veya olumsuz yönde etkilediği alan. Ġzleme ve Kontrol : "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararı alındıktan sonra, projenin inģaat, iģletme ve iģletme sonrası aģamalarında, kararın verilmesine esas teģkil eden Ģartlar doğrultusunda ve çevre değerlerini olumsuz etkilemeyecek biçimde yürütülmesinin sağlanması için yapılan çalıģmaların bütününü, Proje : Bazalt Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Tanıtım Dosyası Proje Sahibi : ÇED Yönetmeliğine tabi bir projenin her aģamada yürütülmesini üstlenen gerçek ya da tüzel kiģi (DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ.) Proje Tanıtım Dosyası: Seçme Eleme Kriterlerine tabi projelere Çevresel Etki Değerlendirmesi uygulanmasının gerekli olup olmadığının belirlenmesi amacıyla hazırlanan dosya, Seçme, Eleme Kriterleri: Proje Tanıtım Dosyasının hazırlanmasında esas alınacak bu Yönetmeliğin EK-IV ünde kriterler 7

8 PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ Proje konusu faaliyet, EskiĢehir Ġli, Seyitgazi Ġlçesi, BeykıĢla Köyü civarında ER: , ĠR:80579 nolu J25-B1 paftasında, toplam 97,31 hektarlık ruhsat alanının 23,43 hektarlık alanında, DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. tarafından ton/yıl kapasite ile Bazalt Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi yapılması planlanmaktadır. Söz Konusu Proje, tarih ve sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek 2 Madde 55 Madencilik projeleri: a) Madenlerin Çıkarılması (Ek-1 de yer almayanlar), d) Kırma-Eleme-Yıkama Tesisleri (Ek-1 de yer almayanlar) sınıfına girmektedir. Buna istinaden söz konusu proje için Yönetmeliğin Ek-4 ünde yer alan format doğrultusunda Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıģtır. Bahsi geçen proje, Bazalt Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi ile ilgili olarak çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesi ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalıģmaları içeren Proje Tanıtım Dosyasıdır. 8

9 1.PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ: 1.a. Projenin Ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) Proje konusu faaliyet, EskiĢehir Ġli, Seyitgazi Ġlçesi, BeykıĢla Köyü civarında ER: , ĠR: nolu J25-B1 paftasında, toplam 97,31 hektarlık ruhsat alanının 23,43 hektarlık alanında, DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. tarafından ton/yıl kapasite ile Bazalt Ocağı ve ton/yıl kapasite ile Kırma Eleme Tesisi yapılması planlanmaktadır. Madenler doğal oluģum süreçleri sonucu meydana geldiklerinden bulundukları yerlerden çıkarılmaları gerekmektedir. Bu yüzden madencilik faaliyetleri alternatifi olmayan faaliyetlerdir. Madencilik faaliyetinin gerçekleģtirilebilmesi için çıkan cevherin uygun kalitede olması, rezerv miktarının yeterli olması ve iģletilmesi ekonomik olarak uygun olmalıdır. Sahanın ekonomik olarak iģletilmesi firma tarafından uygun bulunduğundan alternatif baģka alan aranmamıģtır. 9

10 1.b. Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı 1.b.1 Projenin ĠĢ Akım ġeması: ġekil1. Bazalt Ocağı ĠĢ Akım ġeması Bazalt üretimi açık iģletme yöntemi ile basamaklarda delme patlatma yapılarak gerçekleģtirilmektedir. Üretim iģlemleri; yer yer bulunan bitkisel toprağın sıyrılması ve depolanması ile baģlayacaktır. Daha sonra üretim yapılacak bölgeye vagon drill yardımı ile delikler delinecek ve bu deliklere yerleģtirilecek olan patlayıcı madde ile malzeme patlatılarak gevģetilecektir. GevĢetilmiĢ olan malzeme ekskavatör ile sökülecek ve oluģan malzeme üretimin ikinci kısmını oluģturan kırma-eleme tesisine nakledilmek üzere kamyonlara 10

11 yüklenecektir. Bu iģlemler sırasında oluģan bitkisel toprak ve pasa, pasa döküm alanında birbirinden ayrı Ģekilde depolanmak üzere kamyonlar ile nakledilecektir. Proje alanında, üretimi yapılacak olan bazalt cevherinin kalınlığı yer yer değiģmekle birlikte ortalama olarak 50 m. civarındadır. Proje sahası içerisinde bazalt malzemesinin kalınlığı fazla olduğundan, bazalt malzemesi basamaklar halinde ocaktan alınacaktır. Basamak yükseklikleri 10 metre olacaktır. 1.b.1.a Kırma Eleme Tesisi ĠĢ Akım ġeması ġekil2. Kırma Eleme Tesisi ĠĢ AkıĢı Tesise kamyonlar vasıtası ile getirilen malzeme bunkere aktarılacaktır. Bunkerdeki malzeme titreģimli besleyici ile elenecek, eleme iģleminde elek altı olan malzeme direkt ürün olarak ürün bunkerinde stoklanacaktır. Elek üstünde kalan malzeme ise Çeneli Kırıcı ile kırılacak ve tekrar titreģimli elek vasıtası ile elekten geçirilecektir. Elek üstünde kalan malzeme konik kırıcı ile kırıldıktan sonra elek altında kalan malzeme dört ayrı sınıfta ürün olarak stoklanacaktır. Stoklama iģlemleri otomatik bunkerlerde gerçekleģtirilecek olup, kamyonlara yükleme bu bunkerlerden otomatik olarak yapılacaktır. 11

12 1.b.2. Projenin Kapasitesi Planlanan yıllık bazalt üretimi tondur. Yıllık bazalt üretiminin kapasitesi hacimsel (m 3 cinsinden) olarak hesabı aģağıdaki Ģekilde olacaktır. Üretilecek olan bazalt (ton/yıl) Üretilecek olan bazalt (m 3 /yıl) = ton/yıl = ton/yıl / 3 gr/cm 3 = m 3 /yıl Tablo.1 Bazalt Ocağı ÇalıĢma ve Kapasite Bilgileri Ürün (ton/yıl) Ürün (m 3 yıl) Pasa (ton/yıl) Pasa (m 3 yıl) Toplam (ton/yıl) Toplam (m 3 yıl) Yıllık Hammadde Üretimi Aylık Hammadde Üretimi Günlük Hammadde Üretimi Saatlik Hammadde Üretimi 187,5 62,5 9,38 3,75 196,88 66,25 Aylık ÇalıĢma Süresi 10 ay Günlük ÇalıĢma Süresi 26 gün Günlük ÇalıĢma Saatleri 8 saat 1 vardiya Not: Bazalt yoğunluğu 3 gr/cm 3 alınmıģtır. Tablo.2 Kırma Eleme Tesisi ÇalıĢma ve Kapasite Bilgileri Ürün (ton) Ürün (m 3 ) Yıllık Hammadde Üretimi Aylık Hammadde Üretimi Günlük Hammadde Üretimi Saatlik Hammadde Üretimi 187,5 62,5 Yıllık ÇalıĢma Süresi 10 ay Aylık ÇalıĢma Süresi 26 gün Günlük ÇalıĢma Süresi 8 saat 1 vardiya 1.b.3. Projede ÇalıĢacak Personel Sayısı Proje sahasında yılda 260 gün (10 ay), günde 8 saat (1 vardiya) çalıģılacaktır. Sahada yürütülecek çalıģmalarda toplam 10 personel çalıģması planlanmaktadır. 1.b.4. Projenin Teknolojisi Sahada açık iģletme yöntemleriyle üretim gerçekleģtirilecektir. Açık iģletmede patlatma ile bazalt üretimi yapılacak olup, bu iģletme yöntemine göre makine ve teçhizat listesi aģağıdaki tabloda verilmiģtir. 12

13 Tablo.3 Kullanılan Ekipman Listesi ve Özellikleri Makine ve Teçhizat Gerekli Ekipman Adedi Özellikleri Ekskavatör 1 Yüzey temizliği, söküm ve yüklemede kullanılacaktır. Kepçe 1 Yüklemede kullanılacaktır. Kamyon 2 Malzeme ve hafriyat naklinde kullanılır. Arazöz 1 Sulama Faaliyetlerinde kullanılır. Kompresör 1 Gerekli basınçlı havayı sağlar. Jeneratör 1 Elektrik kesintilerinde kullanılacaktır. Wagondrill 1 Patlatma deliklerini hazırlamak için kullanılır. Kırma Eleme Tesisi 1 Bazalt ocağından gelen malzemenin istenilen boyutlara indirgendiği sistemdir. 1.b.4.1. Bazalt Üretim Teknolojisi ġekil3. Bazalt Ocağı Üretim Teknolojisi Çiz: Ernur TAġKIN (Çevre Mühendisi) Bazalt üretimi basamak geometrisi yukarıdaki Ģekilde tarafınıza sunulmaktadır. Yukarıdaki Ģekilde gösterilen ifadelerin açıklamaları aģağıda belirtilmiģtir. h (Basamak Yüksekliği) = 10 m. x : Basamak GeniĢliği = 15 m. Dh : Cevher Kalınlığı = 50 m. a : Basamak Açısı = (ortalama 70 0 ) Basamak Sayısı = 5 m. 13

14 1.b Patlatma Teknolojisi ve Tasarımı Planlanan faaliyette bazalt üretimi açık iģletme yöntemlerinden basamaklarda üretim yöntemi kullanılarak yapılacaktır. Basamaklar oluģturularak gerçekleģtirilen üretimlerde, iģin ilk aģamasını patlatma deliklerinin delinmesi iģlemi oluģturmaktadır. Ocak üretiminde delik dizaynı belirlendikten sonra, delik çapı, delikler arası mesafe ve delik boyları hesaplanır. Patlatma iģlemi sırasında delikleri açmak için wagon drill, patlatma iģlemi için de dinamit, anfo ve elektrikli kapsül kullanılacaktır. a. Deliklerin Delinmesi ĠĢlemi Basamaklar oluģturularak gerçekleģtirilen üretimlerde, iģin ilk aģamasını patlatma deliklerinin delinmesi iģlemi oluģturmaktadır. Ocak üretiminde delik dizaynı belirlendikten sonra, delik çapı, delikler arası mesafe ve delik boyları hesaplanır. Wagondrill veya Rockdrill vasıtasıyla delme iģlemi gerçekleģtirilir. Deliklerdeki kırıntının dıģarı atılmasını ve delici ucun soğutulmasını sağlamak için su kullanımı pratikte uygulanmasının zor olmasından dolayı suyun yerine hava kullanılmakta olup, bahsi geçen hava ise kompresör sayesinde elde edilecektir. Açılan deliklerin aralığı ve dilim kalınlıkları, delik derinlikleri, elde edilecek malzemenin kullanım amacına uygun olarak belirlenecektir. Ana kayaç üzerinde herhangi bir dekapaj iģlemi uygulanmadan gerçekleģtirilecek bu üretimde delik düzeni, ĢeĢ-beĢ tabir edilen üçgen dizilimli Ģekilde olacaktır. Her patlatma grubu 3 sıradan teģekkül etmekte olup; sıralar arası mesafe 4 m. olarak ayarlanacaktır. Her sırada delikler arası mesafe 3,64 m. olmaktadır. Delik boyları 10,87 m. dilim kalınlığı 2,91 m. ve delik çapları 89 mm. olacaktır. Proje alanında deliklerin delinmesi iģlemleri için kullanılan wagon drill delme makinesi 1,75 m/dk hızında delik delmektedir. Bu durumda delik baģına delme süresi aģağıda hesaplanmıģtır. Delik delme süresi (dk.) = Delik boyu (m) / Wagon drill delme hızı (m/dk) = 11 m. / 1,75 m/dk. = 6,3 dk. Wagon drillin delikler arası mesafeyi alması ve gerekli ayarların yapılması iģlemleri yüzünden bu süre 6,3 dk. Ġken 8 dk. Civarında düģünülmektedir. Tesiste patlatma iģlemi gerçekleģtirilirken patlatma baģına 60 adet delik delineceği planlanmaktadır. Bahsi geçen deliklerin delinmeleri için gerekli olan süre aģağıda hesaplanmıģtır. Bir Patlatmadaki Delik Delme Süresi (Dk.) = Bir Delik Ġçin Gerekli Süre (dk/delik) x Delik = 8 dk/delik x 60 delik = 480 dk. Bir Patl. Delik Delme Süresi (Saat) = 480 dk. / 60 dk./saat = 8 saat Netice olarak bir patlatma için deliklerin delinmesi için gerekli olan süre yaklaģık 8 saattir. Dolayısı ile proje alanında deliklerin delinmesi için 1 adet wagon drill yeterli olacaktır. 14

15 ġekil4. Delik Dizaynı ġekil5. ġeģbeģ Düzen Patlatma ve Delik Delme Planı Teorik olarak ĢeĢbeĢ düzende, delikler arası mesafelerin daha fazla olması ve kullanılan patlayıcı maddenin patlatma sırasında daha düzenli dağılım göstermesi nedeniyle ĢeĢbeĢ düzen kullanılmasına karar verilmiģtir. Ayrıca ĢeĢbeĢ düzende delikler arası etkileģimlerin daha iyi olması nedeniyle patlatma sonrası oluģan yığının parça boyutu daha düzenli bir dağılıma sahiptir. Kullanılan patlayıcı madde miktarı azaldığından ve verimin daha fazla olmasından dolayı ĢeĢbeĢ düzen kullanılacaktır. Ayrıca exel patlatma yöntemi ile etki gecikme ve delikler arası üç gecikme meydana geldiğinden vibrasyon minimuma indirilmektedir. b. Açılan Deliklere Patlayıcının Doldurulması ve Patlatmanın GerçekleĢtirilmesi ĠĢlemi Patlatma sırasında darbeye ve çevresel etkilere dayanıklı anfo ve emülsiyon tipi patlayıcılar kullanılacaktır. Anfo (teknik: amonyum nitrat) denilen patlayıcı madde, granül halindeki amonyum nitrat içerisine % 5,7 oranında fuel-oil (mazot) karıģtırılmasıyla elde edilmektedir. Anfodan istenen parçalanmayı ve etkiyi yapabilmesi için karıģtırma iģleminin çok iyi yapılması gerekmektedir. Amonyum nitrat içindeki mazot miktarı, tane çapı, nem oranı ve gözeneklilik patlatma verimini etkilemektedir. Amonyum nitrat içindeki mazot miktarı maksimum % 5,7 olmalıdır. % 5,7 den az olduğunda enerji kaybı görülür. % 5,7 nin altında ya da üstünde olursa oksijen dengesi kurulamamaktadır. KarıĢımdaki amonyum nitrat tanelerinin çapı, patlama hızının değiģimini önemli derecede etkilemektedir. Tane çapı irileģtikçe patlama hızı azalmakta ve 3 mm. Boyutunda en düģük değeri almaktadır. Anfo içindeki nem de patlama hızını azaltmaktadır. % 8 in üzerinde nem içeren anfonun patlama özelliği kaybolmaktadır. Anfo, açılan patlatma deliklerine kürekle ya da nemli ortamlarda plastik torbalara doldurulduktan sonra yerleģtirilir. Özellikle, deliklere doğrudan boģaltmadan önce delikteki nem ve su durumu kontrol edilmelidir. Anfonun patlayabilmesi için dinamit gibi yüksek patlama hızlı patlayıcılar gereklidir. Dinamitler genelde, delik tabanına yakın kısımlara konulur ve bu dinamitlere Exel kapsül veya exel ms12 ve exel HTD kapsül ile bağlantı yapılarak patlatılırlar. Patlayıcının iģ yapabilmesi için belirli bir Ģarj çapının altına düģmemelidir. Patlayıcının duyarlılığının artması ile birlikte daha küçük çaplı Ģarjlar kullanılabilmektedir. Anfo için kritik çap 50 mm. dir. BaĢarılı bir patlatmanın planlanmasında ateģleme sisteminin seçimi önemli bir yer tutmaktadır. AteĢleme sistemleri, elektrikli ateģleme sistemleri, elektriksiz ateģleme sistemleri ve elektronik ateģleme sistemleri olarak gruplandırılmaktadır. En yaygın kullanılanlar, elektrikli patlatma kapsülleri ve ateģleme kablolarıdır. Her iki türün de gecikmeli tipleri vardır. Elektrikli ateģlemeler gecikmeli ve anlık olarak iki türde yapılır. 15

16 Anlık ateģlemede, tüm delikler aynı anda ateģlenmekte, gecikmeli de ise birkaç milisaniye aralıklarla sıra sıra ateģlenmektedir. Anlık ateģlemede emniyet açısından tüm delikler seri bağlanmalıdır. Gecikmeli ateģlemede ise her sıra kendi içinde seri, daha sonra de sıralar paralel olarak bağlanır. Gecikmeli ateģlemenin amacı, her sıra için fazladan serbest yüzey oluģturmaktır. Patlatmada serbest yüzeylerin fazla olması patlatma verimini arttırır. Ayrıca, büyük bir patlatma yerine ardı ardına yapılan küçük patlatmalarla, yer sarsıntılarının Ģiddeti azalmakta, Ģevlere ve yapılara daha az zarar verilmektedir. Patlatma delikleri delindikten sonra, deliklerin patlayıcı ile doldurulması iģlemi gerçekleģtirilecektir. Patlatma deliklerine, kapsül, yemleyici, çoğunlukla anfo, gerek duyulduğu taktirde emulite 150 kullanılacak ve sıkılama malzemesi yerleģtirildikten sonra ateģleme iģlemi gerçekleģtirilecektir. AteĢlemede Excel elektriksiz veya elektrikli kapsüller kullanılacaktır. Bu sistemde tüm delikler tek tek patlatılarak delikler arasında gecikme verilmektedir. Patlatma iģlemiyle ana kayadan ayrılan kayaçlar ekskavatör ile alınarak kamyonlara yüklenip aynı sahada kurulması planlanan kırma eleme tesisine sevk edilecektir. Yapılacak patlatmalarda yüzey gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Kapsüllerin gecikmeli olması sayesinde bütün delikler aynı anda değil belli bir gecikme aralığında patlayacaktır. Bu nedenle bir gecikme aralığında patlayacak patlayıcı madde miktarı ve dolayısı ile oluģturacağı vibrasyon azalmıģ olacaktır. Patlatma iģlemleri ile ilgili olarak faaliyet alanı çevresindeki atımlardan etkilenebilecek yakın çevredeki köylere patlatmaların yapılacağı tarih ve saat bildirilecektir. Ayrıca ateģleme sahasına yetkililerden baģkasının girmesi engellenecektir. Ayrıca patlamayan delikler içindeki patlayıcı madde gerekli emniyet tedbirleri alındıktan sonra etkisiz hale getirilecektir. Patlayıcı malzemelerin ateģleme yerine getirilmesinde bu iģ için yetiģmiģ yetenekli personel görevlendirilecektir. Patlatma iģlemi ateģleme ehliyetine sahip kiģilerce yapılacaktır. Dinamit ve kapsüllerin taģınmalarının ayrı ayrı yapılmalarına dikkat edilecektir. AteĢleme yapıldıktan sonra bölgenin sorumlu nezaretçisi gerekli kontrolü yapacak ve iģ makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak Ģevinde askıda kalmıģ ise önlemi alınacaktır. Patlatma çalıģmalarının yapılabilmesi için gerekli olan patlayıcı madde ruhsatı üretim çalıģmalarına baģlanmadan önce alınacak ve patlamalar ehliyetli kiģilerce ve gerekli emniyet tedbirleri alındıktan sonra yapılacaktır. Her delikte 1,5 kg. yemleyici kapsül (excell kapsül) duyarlı powergel kullanılarak, deliklere 3,26 m. sıkılama payı bırakılacaktır. Bir delik için kullanılacak ANFO miktarı 39 kg kadar olacaktır. Dinamit (Emulite) Kapsül Anfo = delik / yıl x 1,5 kg / patlatma = kg/yıl = adet/yıl = delik / yıl x 39 kg/ patlatma = kg/yıl olacaktır. Patlayıcı maddelerin kullanımlarında, taģıma ve depolanmalarında Tekel dıģı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taģınması, saklanması, depolanması, satıģı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esasları na iliģkin tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 87/12028 karar sayılı Tüzük hükümlerine uygun Ģekilde çalıģılacaktır. Proje sahasında kullanılacak delme patlatma yönteminin teknik özellikleri aģağıdaki tabloda verilmiģtir. 16

17 Tablo.4 Delme Patlatma Dizayn Parametreleri PARAMETRELER Mevcut durum Talep edilen Birim Formasyon : Kayaç Yoğunluğu : - 2,97 kg/m 3 Yıllık ÇalıĢma Süreleri : gün/yıl Yıllık Üretim Miktarı (pasa+cevher) : ton/yıl Aylık Üretim Miktarı : ton/gün Aylık Üretim Miktarı : ,87 m³/gün Günlük Üretim Miktarı : ton/gün Günlük Üretim Miktarı : - 530,3 m³/gün Kaç günde bir patlatma yapacağı : - 12 gün Aylık Patlatma Sayısı : - 2 adet Yıllık Patlatma Sayısı : - 22 adet Delik Paterni : - Delik Çapı : - 89 mm Delik Eğimi : - 90 o Basamak Boyu : - 10 m Dip Delgi : - 1 m Delik Boyu : - 9 m Sıkılama Boyu : - 2 m Yük Mesafesi : - 2 m Delikler Arası Mesafe : - 3,64 m Bir delikteki yüzey/delik içi gecikme süreleri : - 42 / 5 ms Sıralar Arası Gecikme Süresi : - 42 ms Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : - 105,924 m 3 Bir Delikten Elde Edilen Teorik Tonaj : - 314,59 ton Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde Miktarları Ana ġarj (ANFO) Miktarı : - 39 kg Yemleyici (Dinamit) Miktarı : - 1,5 kg Elektriksiz Kapsül Miktarı : - 1 adet Bir delikteki toplam patlayıcı madde miktarı : - 40,5 kg Birim Tüketimler ANFO : - 1,25 kg/m 3 Yemleyici (Dinamit) : - 0,025 kg/m 3 Elektriksiz Kapsül : - 0,025 ad/m 3 Elektrikli Kapsül : - 0,0004 ad/m 3 Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : - 0,2 ad/m 3 Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : - - m/m 3 Delgi : - 0,25 m/m 3 Bir Atımdaki Tüketimler Bir atımdaki üretim : ,44 m³/atım ANFO : kg/atım Dinamit : - 90 kg/atım Elektriksiz Kapsül : - 60 adet/atım Elektrikli Kapsül : - 2 adet/atım Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : - 8 adet/atım Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : - - m/atım Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı Delik Sayısı : - 60 adet/atım Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları ANFO : kg/yıl Dinamit : kg/yıl Elektriksiz Kapsül : adet/yıl Elektrikli Kapsül : - 44 adet/yıl Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : adet/yıl Fitil sadece Ön kesme uygulamaları için : - - m/yıl 17

18 ġekil6. Patlatma ve Delik Delme Kesiti ġekil7. Patlatma Plan Görüntüsü ve Patlatma Deliği ġarj Düzeni K : Basamak yüksekliği = 10 m. u : Yemleme (Dinamit + Kapsül) = 0,873 m. B max : Ġlk delgi yükü (Ġlk Delgi Ġle Ayna Arası Mesafe) = 3 m. B : Delgi Yükü (Dilim Kalınlığı) = 4 m. S : Delik Aralığı = 3,64 m. h 0 : Sıkılama Boyu = 2,91 m. H c : Kolon ġarjı (ANFO) = 6,07 m. H : Delik Boyu = 10,87 m. 18

19 Patlatma dizaynı parametreleri aģağıda hesaplanmıģtır; H : Basamak Yüksekliği = 10 m D : Delik Çapı = 89 mm Atlas Powder Company e göre dilim kalınlığı hesabı; B : Dilim Kalınlığı = 19,7 x d 0,79 = 19,7 x (0,089) 0,79 = 2,91 m S : Delikler Arası Mesafe = 1,25 x B = 1,25 x 2,91 = 3,64 m T : Delik Taban Payı = 0,3 x B = m L : H + T = = 10,873 m Hs : Sıkılama Boyu = B = 2,91 m Anon Bağıntısına göre delik dibi Ģarj yüksekliği hesabı; hd : Delik Dibi ġarj Yüksekliği = (0,3 0,5) x (B+T) hd : 0,5 x (2, ) = 1,89 m hk : Delik Kolonu ġarj Yüksekliği =L (hd +hs ) =10,873 (1,89+2,91) hk : 6,07 m Qd : Delik Dibine Konulacak Patlayıcı ġarj Konsantrasyonu (kg/m) Qd : d 2 /1000 = (89) 2 /1000 = 7,921 kg/m Qhd : Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Miktarı = Qdxhd = 7,921 x 1,89 Qhd : 14,97 kg. Qk : Delik Kolonu ġarj Konsantrasyonu = (0,4 x 0,5) x Qd = 0,5xQd Qk : 0,5 x 7,921 = 3,96 kg/m Qhk : Delik Kolonuna Konulacak Patlayıcı Miktarı = Qkxhk = 3,96 x 6,07 Qhk : 24,03 kg QT : Deliğe Konulacak Patlayıcı Miktarı = Qhd+Qhk = 14,97+24,03 = 39 kg Q : Özgül Ģarj = QT/BxSxH = 39/2,91x3,64x10 = 0,368 kg/m 3 Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı: BxSxH = 2,91x3,64x10 Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı: 105,924 m 3 Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı: 105,924 x δ ortalama = 105,924 x 2,97 Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı: 314,59 ton Yıllık Elde Edilen Malzeme Miktarı (pasa + cevher) : ton/yıl ise Yıllık Toplam Delik Sayısı: / 314,59 = delik Bir Deliğe Konulacak Patlayıcı Miktarı: 39 kg/delik anfo + 1,5 kg/delik dinamit = 40,5 kg/delik Bir Patlatmada kullanılacak Patlayıcı Miktarı: 60 delik/patlatma x 40,5 kg/delik= kg/pat. Yıllık Toplam Patlayıcı Miktarı: 40,5 x = kg/yıl Yıllık yapılacak patlatma sayısı: 22 Bir defa da ortalama 60 delik patlatılacaktır. Bir patlatma sonucunda yaklaģık 6.355,44 m 3 (18.875,4 ton) malzeme alındığı kabul edilirse ton bazalt ve pasa üretimi için yılda yaklaģık 22 adet, 12 günde 1 kez patlatma yapılması planlanmaktadır. Patlatmada delikler üç sıra halinde delinip, toplam 60 adet delik olacak Ģekilde planlanmaktadır. Delikler 75 0 delinmekte olup delik çapı 89 mm olarak belirlenmiģtir. Patlamanın yaratacağı ses ve sarsıntı etkisini en aza indirmek için milisaniyeli gecikmeli exel kapsüllerle ateģleme yapılacaktır. Delikler arası gecikme sureleri 42 ms kadar olacaktır. 19

20 1.b.4.2. Kırma Eleme Tesisi Teknolojisi a. Bunker : ġekil8. Bunker teknik çizimleri Bunker, ocaktan çıkartılan malzeme kırma eleme tesisine ilk aktarıldığı bölümlerdir. Bunkerden sonra bir elek düzeneği yer almaktadır. Bahsi geçen elek 90 mm. x 90 mm. Boyutunda olacak olup, bahsi geçen bunker kapalı ortam içine alınacaktır b.kırıcılar: b.1. Konik Kırıcı: ġekil9. Konik Kırıcı Teknik Çizimleri Konik Kırıcının kırma hızı çok yüksektir. Projede kırılacak olan bazalt türü taģlar için üretilmiģtir. Kırıcı tipirotorlu kırıcı olup, küçültme ve kübik oranı çok yüksek kırıcılardır. Özel alaģımlı paletlerle ve kırma plakaları sayesinde büyük ebatlı taģların kurulmasında kullanılacaktır. Tüm ayar sistemi ve gövde açılım tertibatı hidrolik güç ünitesi ile kolayca yapılır. Çarpma kanalları mafsallıdır ve kolay ayar sağlar. Paletlerin değiģimi için üzerinde bir tonluk caraskal bulunur. 20

21 b.2 Çeneli Kırıcı: ġekil10. Çeneli Kırıcı teknik çizimleri Ocaktan çıkartılan malzemeyi, biri sabit diğeri hareketli iki çene arasına sıkıģtırarak kıran en eski ve en çok kullanılan kırıcı tipidir. Kırma olayını gerçekleģtiren hareketli çene eksantrik tahrik mili yardımıyla gövdeden askıya alınmıģ ve emniyet plakası ile kırıcı gövdesine desteklenmiģtir. Hareketli çene, besleme ağzında daireye yakın bir elips, çıkıģ ağzı bölgesinde ise düz çizgiye yakın dar bir elips çizerek yukarı aģağı hareket etmektedir. Bu durum, malzemenin yukarıda kavranarak kırılmasını, aģağıda ise ivme kazanarak çıkıģ ağzını terk etmesini, dolayısıyla malzeme akıģını sağlar. Genellikle arzu edilen ürün ebadını tek bir kırıcıyla elde etmek olanaksızdır. Çeneli Kırıcılar malzemeyi kaba kıran primer kırıcı olarak kullanılabildikleri gibi, malzemeyi inceltmek için sekonder kırıcı olarak da kullanılabilirler. Sekonder çeneli kırıcıların besleme ağız açıklığı primer kırıcılara göre daha dardır. Kırıcı seçiminde beslenecek malzeme ve istenen ürün ebatları ile saatteki üretim kapasitesi belirleyici faktörlerdir. Çeneler arasındaki besleme ağız açıklığı beslenecek malzemenin maksimum boyutundan daha büyük seçilmelidir. Böylece iri taģların ağızda tıkanıklık yaratması önlenmiģ olacak, sürekli besleme ile kapasite artacaktır. A 1 (Besleme Ağız Açıklığı) : Sabit ve hareketli çene plakaları arasında, birinin diģ üstü noktasıyla karģısındakinin diģ dibi noktası arasındaki yatay uzaklıktır. A 2 (ÇıkıĢ Ağız Açıklığı) : Kırma bölgesinin en uç noktasında A 1 açıklığı ile aynı Ģekilde ölçülen çene plakaları arasındaki uzaklıktır. Bu ölçüm anında ağız açıklığı en kapalı konumda olmalıdır. α (Kavrama Açısı) : Sabit ve hareketli çene plakaları arasındaki açıya denir. Belli bir değerin üzerine çıkılırsa malzeme zor kavrayacağından geri tepme yapar ve kırma kapasitesi düģer. 1 (Kırıcı Gövdesi), 2 (Pitman), 3 (Hidrolik Çene Ayar Mekanizması), 4 (Takoz Mekanizması), 5 (Ayar Bloğu), 6 (Emniyet Plakası), 7 (Emniyet Plakası Yuvası), 8 (Hareketli Çene), 9 (Sabit Çene), 10 (Sıkma Cıvatası), 11 (Sıkma Kaması), 12 (Yan Astar Plakası), 13 (Volan + Kasnak), 14 (Eksantrik Mil), 15 (Yatak Grubu) 21

22 c. Bantlar : ġekil11. Bant Konveyör Teknik Çizimleri Kırma-eleme tesisinde çalıģan malzemenin taģınmasını ve stoklanmasını sağlayan, geniģlik, uzunluk ve kapasite tipleri olan sistemlerdir. d. TitreĢimli Elekler : ġekil12. TitreĢimli Elek Teknik Çizimleri Tablo.5 Kırma Eleme Tesisi Ana Ekipmanların Listesi ve Özellikleri Adı Özelliği Güç (kw) Bunker - - Izgara 90 mm. X 90 mm. - Konik Kırıcı x Izgara 90 mm. X 90 mm. - Çeneli Kırıcı x Bant 1 1m. X 22m. 5,5 Bant 2 22 m. x 650 mm. 7,5 Elek x ,5 Bant 3 7 m. x mm. 5,5 Bant 4 20 m. x 650 mm. 5,5 Bant 5 10 m. x 650 mm. 5,5 1.b.5. Kapladığı Alan Proje konusu faaliyet, EskiĢehir Ġli, Seyitgazi Ġlçesi, BeykıĢla Köyü civarında ER: , ĠR:80579 nolu J25-B1 paftasında, toplam 97,31 hektarlık ruhsat alanının 23,43 hektarlık alanında, DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. tarafından Bazalt Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi iģletilmesi planlanmaktadır. Faaliyet alanı orman ve tarım arazilerinden oluģmaktadır. Gerekli izinler alınmadan faaliyete baģlanılmayacaktır. 22

23 Tablo.6 Ruhsat Alanı Koordinatları UTM KOORDĠNATLARI RUHSAT ALANI KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SIRASI : SAĞA DEĞER, YUKARI DEĞER ELEMANLARIN SIRASI : ENLEM BOYLAM AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : Alan 97,31 ha R1 : : R1 : : R2 : : R2 : : R3 : : R3 : : R4 : : R4 : : R5 : : R5 : : R6 : : R6 : : R7 : : R7 : : R8 : : R8 : : R9 : : R9 : : R10 : : R10 : : Tablo.7 ÇED Sahası Koordinatları UTM KOORDĠNATLARI ÇED SAHASI KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SIRASI : SAĞA DEĞER, YUKARI DEĞER ELEMANLARIN SIRASI : ENLEM BOYLAM AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : C1 : : C1 : : C2 : : C2 : : C3 : : C3 : : C4 : : C4 : : C5 : : C5 : : C6 : : C6 : : C7 : : C7 : : C : C8 : : Alan = 23,43 hektar 23

24 Tablo.8 Tesis Alanı Koordinatları UTM KOORDĠNATLARI TESĠS ALANI KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SAĞA DEĞER, ELEMANLARIN : : ENLEM BOYLAM SIRASI YUKARI DEĞER SIRASI AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : TS1 : : TS1 : : TS2 : TS2 : : TS3 : : TS3 : : TS4 : : TS4 : : Alan = m 2 Tablo.9 Stok Sahası Alanı Koordinatları UTM KOORDĠNATLARI STOK SAHASI ALANI KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SAĞA DEĞER, ELEMANLARIN : : ENLEM BOYLAM SIRASI YUKARI DEĞER SIRASI AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : ST1 : : ST1 : : ST2 : : ST2 : : ST3 : : ST3 : : ST4 : : ST4 : : Alan= m 2 Tablo.10 Pasa Alanı Koordinatları PASA ALANI KOORDĠNATLARI UTM KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SAĞA DEĞER, ELEMANLARIN : SIRASI YUKARI DEĞER SIRASI : ENLEM BOYLAM AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : PS1 : : PS1 : : PS2 : : PS2 : : PS3 : : PS3 : : PS4 : : PS4 : : Alan: m 2 24

25 Tablo.11 Bitkisel Toprak Alanı Koordinatları BĠTKĠSEL TOPRAK ALANI KOORDĠNATLARI UTM KOORDĠNATLARI COĞRAFĠK KOORDĠNATLARI DATUM : ED-50 DATUM : WGS 84 PROJEKSĠYON : 6 DERECE TÜRÜ : DERECE. KESĠR ELEMANLARIN SIRASI : SAĞA DEĞER, YUKARI DEĞER ELEMANLARIN SIRASI : ENLEM BOYLAM AYRAÇ : : AYRAÇ : : SAĞA DEĞERĠ : 6 BASAMAK SAĞA DEĞERĠ : DERECE. KESĠR YUKARI DEĞERĠ : 7 BASAMAK YUKARI DEĞERĠ : DERECE. KESĠR DOM : 33 : ZON : 36 S : BTK1 : : BTK1 : : BTK2 : : BTK2 : : BTK3 : : BTK3 : : BTK4 : : BTK4 : : Alan: m 2 1.c. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) 1.c.1.Arazi Kullanımı Proje konusu faaliyet, EskiĢehir Ġli, Seyitgazi Ġlçesi, BeykıĢla Köyü civarında ER: , ĠR:80579 nolu J25-B1 paftasında, toplam 97,31 hektarlık ruhsat alanının 23,43 hektarlık alanında, DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. tarafından ton/yıl kapasite ile Bazalt Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi yapılması planlanmaktadır. Planlanan arazi durumu aģağıdaki gibidir. Ruhsat Alanı : 97,31 ha ÇED Alanı : 23,43 ha Stok Sahası : m 2 Bitkisel Toprak Sahası : m 2 Pasa Sahası : m 2 Kırma Eleme Tesisi : m 2 Arazi kullanımları ile ilgili olarak koordinatlar projenin kapladığı Alan bölümünde tarafınıza sunulmaktadır. ÇED alanının, en yakın yerleģim merkezi olan BeykıĢla Köyü ne ortalama uzaklığı 1300 m dir. Proje alanının 290 m kuzeyinden 154 kv lık enerji nakil hattı geçmektedir. Proje konusu faaliyette kullanılacak arazi durumu aģağıdaki gibidir. Proje alanı içinde akar dere bulunmamakta, Cebek kuru deresi bulunmaktadır. Ayrıca proje alanının batısından Bardakçı suyu geçmektedir. Bu kuru dereye ve Bardakçı suyuna herhangi bir pasa ve atık dökümü söz konusu olmayacaktır. Derenin ve suyun akıģını etkileyecek herhangi bir eylemde bulunulmayacaktır. Bu bölgede doğal Ģartları olumsuz etkileyecek faaliyette bulunulmayacaktır. Orman Alanları: Faaliyet alanı sınırları içerisinde orman alanı bulunmaktadır. Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alındıktan sonra faaliyete baģlanılacaktır. 25

26 Tarım Alanları: Faaliyet alanı içinde tarım alanları bulunmaktadır. Tarım Ġl Müdürlüğü nden gerekli izinler alındıktan sonra faaliyete baģlanılacaktır. Turizm Alanları :Anılan yer 2634 sayılı yasa gereğince ilan edilen herhangi bir Turizm Alanı veya Turizm Merkezi içerisinde kalmamaktadır. Sanayi alanları bulunmamaktadır. :Üretim çalıģması yapılması planlanan alan sanayi alanları içerisinde Rekreasyon Alanları :Rekreasyon alanı yoktur. Yerleşim Alanları :Faaliyet alanına en yakın yerleģim yerleri, faaliyet alanının yaklaģık m kuzeydoğusunda bulunan BeykıĢla Köyü dür. Projenin ileriki aģamalarında yapılacak hesaplamalarda bu mesafe dikkate alınmıģtır. Ulaşım Ağları: EskiĢehir-Seyitgazi-BeykıĢla ulaģım ağından faaliyet alanına ulaģılabilmektedir. Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırma Yönetmeliği ne göre, doğaya yeniden kazandırma planının hazine arazileri için hazırlanması gerekmektedir. Faaliyet alanı orman ve tarım arazilerinden oluģtuğundan doğaya yeniden kazandırma planı hazırlanmayacaktır. Orman alanları için Orman Rehabilitasyon Projesi hazırlanarak Orman Bölge Müdürlüğü ne sunulacak, tarım alanları için Ġl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden izin alınmadan faaliyete baģlanılmayacaktır. Ayrıca toprak koruma projesine uygun olarak sahada üretim yapılacaktır. 1.c.2. Su Kullanımı ĠĢletmede su kullanımı iki Ģekilde olacaktır. Bunlar; personelin ihtiyacı olan su ve tozlanmayı önlemek için kullanılacak olan sudan ibaret olacaktır. 1.c.2.1. ĠĢletmede ÇalıĢacak Personelin Ġçme ve Kullanma Suyu; Personelin içme suyunun tamamı hazır damacanalar, kullanma suyu ise su tankeriyle taģınarak BeykıĢla Köyü nden karģılanacaktır. Bahsi geçen suyun miktarı; Tesiste çalıģacak personel sayısının 10 kiģi olacağı düģünüldüğünde ve her iģçinin günlük içme ve kullanma suyu gereksinimi; 150 lt/gün (Kaynak: Köy Hizmetleri Su Getirme Etüd ve Proje Bilgisi, Ankara) olacağı varsayıldığında günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı; 10 kiģi x 150 lt = lt /gün olarak hesaplanmaktadır. 1.c.2.2. Tozlanmayı Önlemek Amacı Ġçin Kullanılacak Su; Prosesin ihtiyacı olacak olan su, tesis içi yollarda ve ocak çalıģma alanında tozun önlenmesi amacıyla kullanılacaktır. Ocak çalıģma alanında: Su tüketimi = ocak çalıģma ve iģ makineleri manevra alanı, m 2 /gün x ort. su tüketimi, lt/m 2 x Sulama periyodu, adet/gün = 500 m 2 x 1,5 lt/m 2 x 2 adet/gün = lt/gün 26

27 Nakliye yolunda: Su tüketimi = ocak tesis nakliye yolu uzunluğu, m. x ort. Yol geniģliği m. x ort. su tüketimi, lt/m 2 x Sulama periyodu, adet/gün = 200 m. x 5 m. x 1,5 lt/m 2 x 2 adet/gün = lt/gün Kırma-Eleme Tesisinde Kullanılacak Su: Kırma eleme tesisinde toz çıkıģını en aza indirmek amacı ile malzemeye pulvarize su verilerek oluģan tozun kırılan parçalara yapıģması sağlanacaktır. Böylece bant konveyör hatlarında ve depolama sahasında tozumanın %70 oranında azaltılması söz konusu olacaktır. Sulama Suyu Miktarı = Yıllık Üretim x Birim Su Miktarı = ton x 2 lt/ ton = lt = 780 m 3 /yıl = 780 m 3 /yıl / 250 gün/yıl = 3,12 m 3 /gün Sonuç olarak personelin içme ve kullanma suyu, lt./gün, toz önleyici amaçlı olarak tesis içi yollarda lt/gün ve ocak çalıģma alanında kullanılacak su lt/gün, kırmaeleme tesisinde lt/gün olmak üzere toplam su kullanımı lt/gün = 9,12 m 3 /gün olarak hesaplanmıģtır. 1.c.3. Enerji Kullanımı Faaliyet sahasında gerekli olan elektrik enerjisi OEDAġ tan gerekli izinler alındıktan sonra elektrik enerjisi sağlanacaktır. Ayrıca tesiste, iģ makinelerinin enerji ihtiyaçları motorin ile karģılanacaktır. Tesiste 6 adet ekipman kullanılması ve kullanılacak yakıt miktarı 416 litre/gün olarak hesaplanmıģtır. Tablo.12 Tesiste kullanılacak Araçların Yakıt Miktarları Yakıt kullanan araçlar Adet Yakıt türü Saatlik yakıt kullanımı (L) Günlük yakıt miktarı (L) Ortalama günlük alınan mesafe (km) Ekskavatör 1 Motorin Kepçe 1 Motorin ,5 Kamyon 2 Motorin 10 x ,5 Arazöz 1 Motorin ,5 Wagon-Drill 1 Motorin TOPLAM ,5 Yukarıdaki tabloya göre, saatte 52 litre yakıt tüketileceği hesaplanmıģtır. Günde 8 saat çalıģılacağı göz önünde bulundurulursa; Günlük kullanılacak yakıt miktarı = saatlik yakıt tüketimi x çalıģma süresi Günlük kullanılacak yakıt miktarı = 52 litre/saat x 8 saat/gün = 416 litre/gün Bahsi geçen mazot, anlaģmalı akaryakıt istasyonu ile yapılan anlaģma doğrultusunda tesis sınırları dahilinde karģılanacaktır. 27

28 1.ç. Atık Miktarı (Katı, sıvı, gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri 1.ç.1. Arazi Hazırlama aģamasındaki atık üretim miktarları ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri: Arazi hazırlama veya herhangi bir inģaat gerçekleģmeyeceğinden dolayı bu aģamalarda herhangi bir atık oluģumu söz konusu olmayacaktır. 1.ç.1.1. Bitkisel Toprak Miktarı Proje kapsamında malzeme üzeri ortalama 10 cm. kadar bitkisel toprak bulunmaktadır. Toplam iģletme boyunca 23,43 hektarlık alanda çalıģma yapılacağı düģünülürse; Toplam Bitkisel Toprak Miktarı = m 2 x 0,1 m = m 3 Bitkisel toprağın ortalama 10 metre yükseklikte depolanacağı göz önünde bulundurulursa bitkisel toprak için ayrılan alan; Bitkisel Toprak Alanı = m 3 / 10 m = m 2 OluĢacak alan m 2 olup, bitkisel toprak 8 periyotta sıyrılacağından m 2 alan yeterli olacaktır. 1.ç.2. ĠĢletme AĢamasındaki Atık Üretim Miktarları: 1.ç.2.a. OluĢacak Katı Atık Miktarı: Tesiste oluģması muhtemel katı atıklar personelden kaynaklanacak atıklar, pasa atıkları, bitkisel toprak, ambalaj atıkları, atık piller, tıbbi atıklar ve lastikler baģlıkları altında incelenecektir. Sahada toplamda 10 personel çalıģması planlanmaktadır. OluĢacak atık miktarları toplam personel sayısına göre yapılmıģtır. 1.ç.2.a.1 Personelden Kaynaklanacak Katı Atık Miktar ve Özellikleri: Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar organik kökenli yemek atıkları, mutfak atıkları v.b. Ģekilde oluģacaktır. Bir kiģinin ortalama katı atık üretiminin 1,34 kg/kiģi.gün ( olduğu kabul edilirse, toplam 10 kiģilik personelin oluģturacağı katı atık miktarı; qkatıatık PT = 1,34 kg/kiģi-gün = 1,34 kg/kiģi-gün x 10 = 13,4 kg/gün kadar olacaktır. Tablo.13 Evsel Katı Atıkların Kimyasal Özellikleri Parametreler Birim Analiz Sonucu Ortalama ± 8 Toplam Rutubet (Orijinal Numune) % 69,59 ± 2,86 Toplam Azot (Kjeldahl) - (Kuru Ağırlık) % 1,31 ± 0,15 Toplam Fosfor (PO4) - (Kuru ağırlık) % 0,12 ± 0,03 Üst Kalori Değeri (Orijinal Numune) Kcal/Kg 1138 ± 90 Alt Kalori Değeri (Orijinal Numune) Kcal/Kg 839 ± 90 Toplam Karbon (Kuru Ağırlık) % 9,11 ± 0,54 Toplam Uçucu Katı Madde (Kuru Ağırlık) % 67,12 ± 1,18 ph (Orijinal Numune) 6,85 ± 0,01 28

29 1.ç.2.a.2. Ambalaj Atıkları: Proje konusu faaliyette iģletme aģamaları sırasında oluģması muhtemel ambalaj atıkları yiyecek ve içecek ambalajları, kırtasiye iģlemleri neticesinde oluģacak ambalaj atıkları, tesise yapılacak araç bakımları, temizlik ürünleri vb. ambalajlarının atıkları Ģeklinde olacaktır. Bahsi geçen ambalaj atıklarının miktarı evsel nitelikli atıkların % 12,5 i kadar olacaktır. Ambalaj Atıklarının Miktarı (kg/gün) = evsel nitelikli atıklar x 0,125 Ambalaj Atıklarının Miktarı (kg/gün) = 13,4 kg/gün x = 1,675 kg/gün kadar olacaktır. ( Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Tematik Paneli, Cezmi Neyim Çevko Vakfı). Tablo.14 OluĢması Muhtemel Ambalaj Atıkları Malzeme Cinsi Kullanım Yerleri Plastik Polietilen (PE) ÇamaĢır suyu, deterjan ve Ģampuan ĢiĢeleri, kozmetik ürün ambalajları Polivinilklorür (PVC) Su ve sıvı deterjan ĢiĢeleri, kozmetik ürün ambalajları Polietilenterftalat (PET) Su, meģrubat ve yağ ĢiĢelerinin ambalajları Polipropilen (PP) Deterjan kutusu kapakları ve margarin kapları Polistiren (PS) Yoğurt ve margarin kapları Metal Alüminyum MeĢrubat kutusu, konserve kutusu Teneke MeĢrubat kutusu, yağ tenekesi Cam Renkli ġeffaf Cam ĢiĢe ve kavanozlar KarıĢık Kağıt-Karton Kağıt Karton Gazete kağıdı, yazı kağıdı, ambalaj kağıtları, karton kutu vs. Lamine Karton Süt ve meyve suyu kutusu 1.ç.2.a.3. Pasa Atıkları: Tesisin kapasitesi ton/yıldır. Faaliyet iģletme aģamasında oluģacak olan pasa miktarı; Çıkarılan ürünün %5 i pasa olması öngörülmüģtür ton/yıl x 0,05 = ton/yıl pasa oluģacaktır ton/yıl / 2,5 ton/m 3 = m 3 (pasanın yoğunluğu 2,5 ton/m 3 olarak alınmıģtır) OluĢacak pasanın yaklaģık 10 m yükseklikte depolanacağı düģünüldüğünde pasa için gerekli olacak alan; m 3 /yıl / 10 m = 780 m 2 /yıl kadar olacaktır. 10 yıllık faaliyet boyunca toplam oluģacak pasa miktarı; m 2 olacaktır. OluĢacak olan bu pasa malzemesinin bir kısmı yol yapım v.b. çalıģmalarda, bir kısmı açılan ocakların rehabilitasyonunda kullanılacaktır. Ocak alanının rehabilitasyonu üretimle eģ zamanlı olacağından m 2 pasa stok alanı yeterli olacaktır. 1.ç.2.a.4. Tehlikeli Atık, Atık Pil ve Akümülatörler: Faaliyet kapsamında tehlikeli atık oluģması beklenmemektedir. Fakat tesiste üretim faaliyetleri sırasında çalıģan iģ makinelerinin 2,5 senede bir yükleyici ve paletli kepçenin bakımları sırasında atık akümülatör oluģacaktır. Tesiste toplam, 2 kamyon, 1 kepçe, 1 ekskavatör, 1 vagondrill, 1 arazöz kullanılacak olup, iģletme süresince toplam 24 adet atık 29

30 akümülatör oluģacaktır. Ayrıca tesis bünyesinde radyo, el feneri v.b. ekipmanlardan atık pil oluģacağı düģünülmektedir. Tesis bünyesinde oluģacak olan tehlikeli atık, atık pil ve akümülatörler ile ilgili olarak bertaraf iģlemleri gerçekleģtirilirken, saha içerisinde değiģimi yapılacaksa; sızdırmaz bir zeminde ve kapalı bir alanda 180 günden fazla olmamak koģuluyla geçici olarak depolanıp lisanslı geri kazanım tesislerine belgeli olarak teslim edilecektir. Ya da bu aküler yetkili akü değiģimi yapılan yerlerde değiģtirilebilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne ve aynı yönetmeliğin tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğine aynı yönetmeliğin tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 1.ç.2.a.5. Tıbbi Atıklar: ĠĢletme faaliyetleri sırasında tesiste çalıģacak toplam personel sayısı 10 kiģi olacaktır. ÇalıĢacak personel sayısı 50 kiģinin altında olduğundan dolayı iģyeri hekimi bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Kaza ve benzeri durumlarda ilk müdahale ardından sağlık ocağı ve hastaneye sevki yapılacaktır. Tesis bünyesinde tıbbi atık oluģması söz konusu olmayacaktır. 1.ç.2.a.6. Lastik Atıkları: Tesiste 2 yılda bir araçların lastiklerinin değiģim iģlemi gerçekleģtirilecektir. DeğiĢen lastik sayılarını hesaplarken toplam, 2 adet kamyon, 1 adet arazöz, 1 adet kepçe, 1 adet wagondrill ve 1 adet ekskavatör, hesaplanmıģtır. Kamyonlarda ve arazözde 4 adet arkada, 2 adet önde olmak üzere toplam 6 adet lastik bulunmaktadır. Kepçe ve ekskavatör ise 4 adet lastik bulunmaktadır. Bu durumda tesiste toplam; = (Kamyon-Arazöz) + (Kepçe-Ekskavatör) =(Araç sayısı x Araçlardaki lastik sayısı x Ruhsatın çalıģma süresi / değiģtirme periyotu) kamyonarazöz + (Araç sayısı x Araçlardaki lastik sayısı x Ruhsatın çalıģma süresi / değiģtirme periyotu) kepçe-ekskavatör =(Araç sayısı x Araçlardaki lastik sayısı x Ruhsatın çalıģma süresi / değiģtirme periyotu) kamyon- = ((3 adet x 6 adet + 2 adet x 4 adet)x 10 yıl) / 2 yıl = 130 adet atık lastik oluģur. Faaliyet kapsamında oluģabilecek lastik atıkları için tarih ve sayılı yayınlanan Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve aynı yönetmeliğin tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 1.ç.2.a.7. Atık Yağlar, Yağ Filtreleri v.b. Atıklar: Tesiste belirli periyotlarla iģ makinelerine yapılacak bakım iģlemleri sırasında atık yağ, atık filtreler vb. oluģacaktır. Söz konusu bakım iģlemlerinin tesis bünyesinde yapılması planlanmaktadır. Yağ değiģtirme istasyonlarından yapılması halinde yağ değiģtirme belgesi alınacaktır. 30

31 Tesiste üretim aģamasında toplam, 1 adet ekskavatör, 2 adet kamyon, 1 adet kepçe, 1 adet arazöz ve 1 adet vagondrill kullanılacaktır. ĠĢ makinelerinin bakımları yapılırken her altı ayda bir ortalama olarak her araçtan 25 litre atık yağ çıkacağı ve yağ filtrelerinin değiģeceği düģünülürse; OluĢacak olan atık yağ miktarı (lt/periyot) = 6 adet ekipman x 2 adet bakım/yıl x 10 yıl x 25 litre/bakım = litre 10 yıllık per. oluģacak atık yağ OluĢacak olan atık yağ miktarı (lt/yıl) = litre/periyot / 10 yıl = 300 lt/yıl OluĢacak olan yağ filtresi (adet/periyot) = 6 adet ekipman x 2 adet bakım/yıl x 10 yıl = 120 adet/periyot OluĢacak olan yağ filtresi (adet/yıl) = 120 adet/per. / 10 yıl/per. = 12 adet/yıl 1.ç.2.a.8. Bitkisel Atık Yağlar Tesiste toplam 10 personelin çalıģtırılması planlanmaktadır. ÇalıĢacak personelin yemek ihtiyacı dıģarıdan karģılanacaktır. Bu nedenle atık yağ oluģumu beklenmemektedir. Ancak, oluģması muhtemel atık yağların bertarafı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri uyarınca bertarafı gerçekleģtirilmektedir. Bu bağlamda kullanılmıģ kızartmalık yağlar diğer atıklardan ayrı olarak temiz ve ağzı kapaklı bir kapta biriktirilerek, çevrenin korunması amacıyla kanalizasyona, toprağa, denize ve benzeri alıcı ortamlara boģaltılmadan, bu atık yağlar, toplama lisanslı geri kazanım tesisleri ile geçici depolama izni almıģ firmalara verilecektir. 1.ç.2.b. Sıvı Atıklar Proje konusu faaliyette sıvı atıklar sadece personelden kaynaklı evsel nitelikli atık su olmaktadır. Tesiste tozlanmayı önleme amaçlı olarak çalıģma sahasında ve yollarda kullanılacak olan su buharlaģma ile atmosfere karıģacağından dolayı atık su oluģmayacaktır. Tesiste toplam personelden kaynaklanacak atık su 1,5 m 3 /gün dür. Tablo.15 Atık suyun Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Analizi Parametre Atıksu Karakteri (mg/l) AKM (Askıda Katı Madde) 200 BOI (Biyolojik Oksijen Ġhtiyacı) 200 KOI (Kimyasal Oksijen Ġhtiyacı) 500 Toplam Azot 40 Fosfor 10 Klorürler 50 Alkalinite (CaCO3) 100 Yağ-Gres 100 Kaynak: Çevre Mühendisliği Uygulamaları, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası (2002) 1.ç.2.c. Hava Kirliliği Miktar ve Özellikleri 1.ç.2.c.1. Toz Emisyonu Miktar ve Özellikleri Proje konusu faaliyet çalıģmaları esnasında önce bitkisel toprak alınacak, patlatma ile cevherin gevģetilmesi sağlanacak, gevģetilmiģ cevher paletli kazıcı vasıtası ile sökülecek, kırma-eleme tesisine nakledilecek, kamyonlarla stok sahasına gönderilecek ve daha sonra piyasaya pazarlanacaktır. Bahsi geçen iģlemler sırasında oluģacak olan pasa ise, pasa stok 31

32 sahasına gönderilecek ve stoklanacaktır. OluĢacak olan tozun miktarı ve modellemesi patlatma ve üretim faaliyetleri için ayrı olarak ele alınmıģ ve irdelenmiģtir. Faaliyet sırasında çıkacak toz emisyonunun kütlesel debisi aģağıdaki çalıģma esasları ve emisyon faktörleri göz önünde bulundurularak tespit edilmiģtir. Tablo.16 Ocak Ġçi Üretim ve ÇalıĢma Esasları Yıllık Çıkartılacak Malzeme Miktarı (pasa+cevher) Aylık Çıkartılacak Malzeme Miktarı Günlük Çıkartılacak Malzeme Miktarı Saatlik ĠĢlenecek Malzeme Miktarı Yıllık ÇalıĢma Süresi Aylık ÇalıĢma Süresi Günlük ÇalıĢma Süresi ton/yıl (pasa + cevher) ton/ay ton/gün 196,88 ton/saat 10 ay 26 gün 8 saat 1 vardiya Günlük ÇalıĢma Saatleri :00 Tablo.17 Toz Emisyon Faktörleri Tablosu Kaynaklar Emisyon Faktörleri kg/ton Kontrolsüz Kontrollü Patlatma 0,080 - Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye (gidiģ-dönüģ toplam mesafesi) 0,7 0,35 BoĢaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Kırma-Eleme 1. kırıcı 0,243 0,0243 Kırma-Eleme 2. kırıcı 0,585 0,0585 Kırma-Eleme 3. kırıcı 0,585 0,0585 Kaynak: Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği. Ekler Tablo Toz emisyon hesapları yapılırken patlatma ile üretim faaliyetleri aynı anda yapılmayacağından toz miktarları hesapları ve modelleme iģlemleri ayrı olarak gerçekleģtirilmiģtir. Fakat üretim iģlemleri sırasında malzemenin aynadan sökülmesi, çıkan malzemenin yüklenmesi, nakliyesi, boģaltılması ve depolanması eģ zamanlı yürütülecek olup toz modelleme iģlemleri bu durumun göz önüne alınması ile yapılmıģtır. 1.ç.2.c.1.a. Patlatmada OluĢan Toz Miktarı: Patlatmada oluģan anlık toz debisi = Üretim miktarı Emisyon Faktörü Üretim Miktarı = ton/yıl 0,08 kg/ton = kg/yıl / 260 gün/yıl = 126 kg/gün = 126 kg/gün / 8 saat/gün = 15,75 kg/saat Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de Baca dıģından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de Baca dıģından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi(kg/saat) değerleri Yönetmelik Tablo 2.1 de verilen kütlesel debilerin 1 kg/sa değerini aģması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi taktirde günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Tesis etki alanında Yönetmelik Ek 2 ye göre üretim faaliyetlerinden oluģacak toz emisyonlarının kütlesel debisi emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıģ ve toplam kütlesel debi olan 15,75 kg/sa in Yönetmelik tablo 2.1 de verilen sınır değer olan 1 kg/sa in üzerinde bir değer çıkması sebebiyle toz modellemesi yapılmıģtır. 32

33 Formül II (Griffort Dipersivon) 10 6 Q 2 y ( z h) Ci(x,y,z)= * *exp * 2 exp 3600*2 U h * y * 2 z 2 y 2 z x 2 2 V di 1 h exp * * *exp 2 U h z ( ) 0 2 z ( ) 2 2 ( z h) + 2 * 2 z ( ) : x yönünde integrasyon değiģkeni x,y,z : Tepe noktasında kartezyen koordinatlar (x, yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda) Y : yatay (verilen örnekte 0) Z : dikey ( Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) C(x,y,z) :Tepe noktasında herhangi bir yayılma durumu için hava kirlenmesine katkı değeri (mg/m 3 ), (1 g=0,001 mg.dir.) Q : Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi Z : Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m) (havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) U h : Rüzgar hızı (m/s) =F * x f y x = 100 m ve B için; =G * x g x = 100 m ve B için; yatay ve dikey yayılma parametreleri (m) Z 4 d(x, y) = 3600 V di * C İ (x, y,0) (Çevre Mevzuatı Formül III ) i 1 d(x,y) = (mg/m 2 -saat) EskiĢehir Ġli, meteorolojik verileri göz önünde bulundurulduğunda ortalama bulutluluk 4,4 olup hakim rüzgar yönü W ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn dir. Tablo.18 Yayılma Sınıflarının Tespiti ġeması Yer Rüzgar hızı (m/sn) (Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk Oranları) Gündüz saatleri (güneģ ıģıması altında) Kapalılık Durumu (0/8-2/8) Bulutlu (3/8 5/8) Bulutlu (6/8 8/8) Bulutlu 1 ve daha küçük B B B B B C/I B B C/I B B C/II 4.5 ve daha büyük C/I C/II C/II Etkin baca yüksekliği 50 m.nin altında ise; Tablo.19 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Yayılma Sınıfı F f G g A(Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219 B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108 C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996 C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885 D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774 E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662 33

34 Yayılma sınıfının tespiti, mevcut meteorolojik veriler ve günlük havanın kapalılık durumu göz önüne alınarak yapılır. EskiĢehir Ġli yıllık kapalılık durumu ortalama 4,4 ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn olup; 3/8 5/8 oranı dahilinde yayılma sınıfı B dir. Tablo.20 Rüzgar Hızları Tespiti U a (m/sn) U R(m/sn) 1,4 ve daha küçük 1 1,4 1, ,9 2, , , , , 'dan büyük 12 Rüzgar Hızı (Uh) Değerinin hesaplanması; U h =U R (h/z a ) M formülü kullanılır. z a =Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği (0,5 m) h = Etkin baca yüksekliği (10 m) M için ise aģağıdaki değerler alınır. Tablo.21 Yayılma Sınıfları Yayılma sınıfı M A(Çok kararsız) 0.09 B (Kararsız) 0.20 C/I (Nötral) 0.22 C/II(Nötral) 0.28 D(Kararlı) 0.37 E(Çok kararlı)

35 Tablo.22 Yayılma Sınıflan Ve U h Değerleri Yön (Ua) (m/sn) (U R)(m/sn) h (m) Za (m) M (Uh) (m/sn) Yayılma sınıfı N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Havada asılı partiküller için C (x,y,z) Q h z V di = 3,15 kg (10 'dan küçük partiküller için) = 10 m = 0,5 m olarak alınmıģtır. = 0,07 m/s 35

36 Tablo.23 Patlatma Faaliyetleri Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Yön Hava Uh N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B WNW W NW NNW N NNE NE ENE E WSW ESE SW SE SSW S SSE Seri 1 Seri 2 Seri 3 Seri 4 Seri 5 Seri 6 Seri 7 Grafik.1 Patlatma Faaliyetleri Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği Tablo.24 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Parametre Süre Sınır Değer ( /m 3 ) (CO mg/ m 3 ) Çöken ton mg/m 2 gün YIL HAVADA ASILI PARTĠKÜL (P M10) ÇÖKEN TOZ KVS 300 * UVS 150 * KVS 650 * UVS 350 *

37 Tesiste patlamalar sonucu oluģan tozun emisyon debisi 15,75 kg/saat olarak hesaplanmıģtır. OluĢan toplam tozun emisyon debisinin; %20 si asılı partikül ve %80 nin çöken partikül olacaktır. Havada asılı kalan partiküller için yapılan emisyon modellemesi tarafınıza sunulmuģtur. Yapılan modelleme çalıģmalarında 80 metre mesafede toz emisyon değerlerinin limitlerin altına indiği görülmüģtür. Bu değer patlatma faaliyetinde oluģan anlık bir değer olup; metre kuzeydoğusunda yer alan BeykıĢla Köyü ne, m mesafede BeykıĢla Köyü Camisine herhangi bir negatif etkisi olmayacağı hesaplanmıģtır. 1.ç.2.c.1.c. Bitkisel Toprağın Sıyrılması Sırasında OluĢacak Toz Miktarı Tesiste çalıģma alanında oluģan bitkisel toprak miktarı; Toplam Bitkisel Toprak Miktarı = m 2 x 0,1 m = m 3 Bitkisel toprağın ortalama 10 metre yükseklikte depolanacağı göz önünde bulundurulursa bitkisel toprak için ayrılan alan; Bitkisel toprağın yoğunluğu ortalama 2,5 ton/m 3 olarak alındığında; 23,430 m 3 x 2,5 ton/m 3 = ton /yıl = ton/yıl / 260 gün/yıl = 225,29 ton/gün bitkisel toprak oluģacaktır. = 225,29 ton/gün x 8 gün/periyot=1.802,32 ton/periyot Bitkisel toprak sıyrılması iģlemi 8 periyotta gerçekleģeceğinden toplam 64 saat sıyırma iģlemi için çalıģılacaktır. Bu durumda oluģacak saatlik toz debisi; 1.802,32 / 64 = 28,16 ton/saat olacaktır. Bitkisel toprağın sıyrılması sırasında sulama yapılacak olup kontrollü duruma göre çalıģma yapılacaktır. Kontrollü Duruma Göre; Bitkisel toprağın ekskavatör ile sıyrılması sırasında oluģan toz miktarı: Sökme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 28,16 ton /saat* 0,0125 kg / ton = 0,35 kg/saat Sıyrılan bitkisel toprağın ekskavatör veya kepçe ile kamyona yüklenmesi Yükleme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 28,16 ton /saat* 0,005 kg / ton = 0,14 kg/saat Kamyonlara Yüklenen Malzemenin Bitkisel toprak Döküm Sahasına Nakliyesi: TaĢımada 30 ton kapasiteli kamyon kullanılacaktır. Günlük sefer sayıları 225,29 ton/gün / 30 ton/sefer 8 sefer olacaktır. Ocak içinde kamyonların hareketinden kaynaklanan toz miktarı: Ocak alanı içinde kamyonların kat edeceği yol 500 metre olacaktır. Toz debisi = (katsayı) x kamyon adedi x (gidiģ-geliģ) x sefer sayısı x mesafe (km) = 0,35 x 1 x 2 x 8 x 0,5 = 2,8 kg /gün / 8 saat/gün = 0,35 kg / saat 37

38 Kamyondaki Malzemenin BoĢaltılması: BoĢaltma toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 28,16 ton /saat* 0,005kg / ton = 0,14 kg/saat Bitkisel toprak stok alanında Malzemenin Depolanması: Depolanacak Alan (ha) Depolama Toz Debisi = Bitkisel Toprak Alanı = 0,2 ha = Depolanacak Alan x Katsayı = 0,2 ha x 2,9 kg/ha gün = 0,58 kg/gün Bu bulunan değer 24 saat boyunca toz oluģumuna sebebiyet verecektir. Saatlik oluģacak toz debisi ise; Depolama Toz Debisi = 0,58 kg/gün / 24 saat / gün = 0,025 kg/saat EĢ Zamanlı OluĢacak Toplam Toz Debisi: Toplam Toz Debisi = Üretim + Yükleme + TaĢıma + BoĢaltma + Depolama = 0,35+ 0,14 + 0,35 + 0,14 + 0,0025 = 0,98 kg /saat olarak hesaplanmaktadır. 1.ç.2.c.1.d. Üretim Faaliyetleri Sırasında OluĢacak Toz Miktarı (Kontrolsüz): Malzemenin Alınması Esnasında OluĢacak Toz Emisyonu Sökme ĠĢlemleri Proje kapsamında patlatma iģlemi neticesinde yumuģayan malzeme ton/yıl kadar sökülecektir. Sökme iģlemleri neticesinde oluģacak toz miktarı; Sökme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton/saat x 0,025 kg/ton = 4,922 kg/saat (1) - Malzemenin kamyonlara yüklenmesi esnasında oluģacak toz emisyonu Yükleme ĠĢlemleri Proje kapsamında ocak alanından çıkartılan malzemenin kamyonlara yüklenmesi sırasında oluģan tozun kütlesel debisi; Yükleme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton/saat x 0,01 kg/ton = 1,9688 kg/saat (2) Kırma eleme tesisinde kırılan malzemenin bunker ile otomatik olarak kamyonlara yüklenmesi sırasında oluģacak tozun kütlesel debisi Yükleme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 187,5 ton/saat x 0,01 kg/ton = 1,875 kg/saat (3) 38

39 Nakliye Toz Emisyonu TaĢımada 30 ton kapasiteli 2 kamyon kullanılacaktır. Günlük sefer sayıları; ton/gün / 30 ton/sefer 53 sefer olacaktır. Ocak içinde kamyonların hareketinden kaynaklanacak toz miktarı: Ocak alanı içinde kamyonların kat ettiği yol 100 metredir. Toz debisi = (katsayı) x kamyon adedi x (gidiģ-geliģ) x sefer sayısı x mesafe (km) = 0,7 x 1 x 2 x 53 x 0,1 = 7,42 kg /gün / 8 saat/gün = 0,93 kg / saat (4) Kamyondaki Malzemenin BoĢaltılması: BoĢaltma toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton /saat* 0,01 kg / ton = 1,9688 kg/saat (5) Depolama Toz Emisyonu Pasa döküm sahası iki poligon Ģeklinde ve stok alanı malzemenin depolanacağı alanlardır. Bahsi geçen alanların toplamı; Depolanacak Alan (ha) Depolama Toz Debisi = Pasa Alanı + Stok Alanı = 0,2 ha + 0,1 ha = 0,3 ha = Depolanacak Alan x Katsayı = 0,3 ha x 5,8 kg/ha gün = 1,74 kg/gün Bu bulunan değer 24 saat boyunca toz oluģumuna sebebiyet vermektedir. Saatlik oluģacak toz debisi ise; Depolama Toz Debisi = 1,74 kg/gün / 24 saat / gün = 0,072 kg/saat (6) Birincil Kırıcı ĠĢlemleri Faaliyet iģlemleri esnasında çıkarılan cevherin kırma-eleme iģlemlerinden toz oluģacaktır. Bu iģlemler sırasında oluģacak olan toz debisi; Kırma elemedeki toz miktarı = üretim miktarı x katsayı Kırma elemedeki toz miktarı = 187,5 ton/saat x 0,243 kg/ton =45,56 kg/saat (7) Ġkincil Kırıcı ĠĢlemleri: Faaliyet iģlemleri esnasında çıkarılan cevherin kırma-eleme iģlemlerinden toz oluģacaktır. Ġlk kırıcıda kırılan malzemenin % 20 si elek altında kalmaktadır. Bu sebeple ikinci kırıcıya gelen malzeme miktarı toplam kapasitenin % 80 i kadar olacaktır. Bu iģlemler sırasında oluģacak olan toz debisi; Kırma elemedeki toz miktarı = üretim miktarı x katsayı 39

40 Kırma elemedeki toz miktarı = 187,5 ton/saat x 0,8 x 0,585 kg/ton = 87,75 kg/saat (8) Üretim Esnasında OluĢacak Toplam Toz Emisyonu = ( 1 )+ ( 2 )+ ( 3 )+ ( 4 ) + ( 5 )+ ( 6 )+ ( 7 ) + ( 8 ) = 145,05 kg/saat Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de Baca dıģından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Yönetmelik Tablo 2.1 de verilen 1 kg/sa değerini aģması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi taktirde günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Yönetmelik Ek 2 ye göre üretimde (kontrolsüz) oluģacak toz emisyonlarının kütlesel debisi emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıģ ve toplam kütlesel debi olan 145,05 kg/saat in Yönetmelik tablo 2.1 de verilen sınır değer olan 1 kg/sa in üzerinde olduğu görülmüģtür. Bu nedenle Hava Kirlenmesine Katkı Değeri hesaplanmak için modelleme çalıģması yapılmıģ ve aģağıda tarafınıza sunulmuģtur. Toz modellemesinde Çevre Mevzuatı formül- II kullanılmıģtır. Formül II (Griffort Dipersivon) 10 6 Ci(x,y,z)= * 3600*2 U h Q 2 y ( z h) *exp 2 * exp * y * 2 z 2 y 2 z x 2 2 V di 1 h exp * * *exp 2 U h z ( ) 0 2 z ( ) ( ) : x yönünde integrasyon değiģkeni 2 2 ( z h) + 2 * 2 z x,y,z : Tepe noktasında kartezyen koordinatlar (x, yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda) Y : yatay (verilen örnekte 0) Z : dikey ( Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) C(x,y,z):Tepe noktasında herhangi bir yayılma durumu için hava kirlenmesine katkı değeri (mg/m 3 ), (1 g=0,001 mg.dir.) Q : Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi Z : Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m) (havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) U h =F * x f y : Rüzgar hızı (m/s) x = 100 m ve B için; Z =G * x g x = 100 m ve B için; yatay ve dikey yayılma parametreleri (m) Çöken Toz Miktarı Hesabı: 4 d(x, y) = 3600 V di * C İ (x, y,0) (Çevre Mevzuatı Formül III ) i 1 d(x,y) = (mg/m 2 -saat) EskiĢehir Ġli, meteorolojik verileri göz önünde bulundurulduğunda ortalama bulutluluk 4,4 olup hakim rüzgar yönü W ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn dir. 40

41 Tablo.25 Yayılma Sınıflarının Tespiti ġeması (Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk oranları) Yer Rüzgar hızı (m/sn) Gündüz saatleri (güneģ ıģıması altında) Kapalılık Durumu (0/8-2/8) Bulutlu (3/8 5/8) Bulutlu (6/8 8/8) Bulutlu 1 ve daha küçük B B B B B C/I B B C/I B C/I C/II 4.5 ve daha büyük C/I C/II C/II Etkin baca yüksekliği 50 m.nin altında ise; Tablo.26 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Yayılma Sınıfı F f G g A(Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219 B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108 C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996 C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885 D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774 E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662 Yayılma sınıfının tespiti, mevcut meteorolojik veriler ve günlük havanın kapalılık durumu göz önüne alınarak yapılır. EskiĢehir Ġli yıllık kapalılık durumu ortalama 4,4 ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn olup; 3/8 5/8 oranı dahilinde yayılma sınıfı B dir. Tablo.27 Rüzgar Hızlan Tespiti U a (m/sn) U R(m/sn) 1,4 ve daha küçük 1 1,4 1, ,9 2, , , , , 'dan büyük 12 Rüzgar Hızı (Uh) Değerinin hesaplanması; U h =U R (h/z a ) M formülü kullanılır. z a =Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği (0,5 m) h = Etkin baca yüksekliği (10 m) M için ise aģağıdaki değerler alınır. 41

42 Tablo.28 Yayılma Sınıfları Yayılma sınıfı A(Çok kararsız) 0.09 B (Kararsız) 0.20 C/I (Nötral) 0.22 C/II(Nötral) 0.28 D(Kararlı) 0.37 E(Çok kararlı) 0.42 M Tablo.29 Yayılma Sınıflan Ve Uh Değerleri Yön (Ua) (m/sn) (U R)(m/sn) h (m) Za (m) M (Uh) (m/sn) Yayılma sınıfı N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Havada asılı partikülleriçin C (x,y,z)( toplam kütlesel toz debisinin %20 si) Q = 29,01 kg (10 'dan küçük partiküller için) h = 10 m (edinilen tecrübelere göre) z = 0,5 m olarak alınmıģtır. V di = 0,07 m/s Çöken toz miktarı için (di)( toplam kütlesel toz debisinin %80 ni) Q = 116,04 kg (10 'dan büyük partiküller için) H =10 m. (edinilen tecrübelere göre) Z = 0,5 m (olarak alınmıģtır.) V di = 0,7 m/s 42

43 Tablo.30 Üretim Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) (kontrolsüz) Yön Hava Uh N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Grafik.2 Üretim Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrolsüz) 43

44 Tablo.31 Üretim Sonucu Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) (kontrolsüz) Yön Hava Uh N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Grafik.3 Üretim Sırasında Çöken Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrolsüz) Tablo.32 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Parametre Süre Sınır Değer ( /m 3 ) (CO mg/ m 3 ) Çöken ton mg/m 2 gün YIL HAVADA ASILI PARTĠKÜL (P M10) ÇÖKEN TOZ KVS 300 * UVS 150 * KVS 650 * UVS 350 *

45 Projenin faaliyete geçmesiyle iģletmedeki faaliyetler sonucu oluģacak tozun emisyon debisi 145,05 kg/saat olup, bu toz emisyonunu oluģturacak kaynakların hepsinin bir anda olduğu varsayılarak yapılmıģtır. Bu durum model çalıģmalarında bir zorunluluk olmasına rağmen pratikte böyle bir durum söz konusu değildir. Havada asılı partiküllerin dağılım tablosu incelendiğinde; toz dağılımının 2013 yılındaki değerlere göre 600 m mesafede UVS, KVS değerlerinin altında olduğu görülmektedir. Çöken tozların dağılımı tablosu incelendiğinde ise toz dağılımının 2013 yılındaki değerlere göre 450 m mesafede, UVS, KVS değerlerinin altına indiği görülmektedir. Bu veriler paralelinde; en yakın yerleģim birimi olan 1300 metre kuzeydoğusunda BeykıĢla Köyü ne, 1350 m mesafede olan BeykıĢla Köyü Camisine herhangi etkisinin olmayacağı da yapılan toz modellemesi hesaplamalarında görülmektedir. ÇalıĢmalar kontrollü duruma göre yapılacaktır. 1.ç.2.c.1.e Üretim Faaliyetleri Sırasında OluĢacak Toz Miktarı (Kontrollü): Ocakta yıllık ton (pasa+cevher) malzeme çıkartılması planlanmaktadır. Pasa ve madenin karıģımının ortalama yoğunluğu 2,97 ton/m 3 olarak kabul edilmiģtir. Saatlik üretilecek malzeme miktarı 196,88 ton/saat olup üretilecek malzemenin cevher olan 187,5 ton/saatlik kısmı kırma eleme tesisinde iģlenecektir. Malzemenin Ekskavatör ile Aynadan Sökülmesi Sırasında OluĢan Toz Miktarı: Sökme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton /saat* 0,0125 kg / ton = 2,461 kg/saat (1) Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Esnasında OluĢacak Toz Emisyonu Yükleme ĠĢlemleri Proje kapsamında ocak alanından çıkartılan malzemenin kamyonlara yüklenmesi sırasında oluģacak olan tozun kütlesel debisi; Yükleme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,984 kg/saat (2) Kırma eleme tesisinde kırılan malzemenin bunker ile otomatik olarak kamyonlara yüklenmesi sırasında oluģacak olan tozun kütlesel debisi; Yükleme toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 187,5 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,94 kg/saat (3) Malzemenin Stok Sahasına Nakli Sırasında OluĢacak Toz Emisyonu Nakliye ĠĢlemleri: Kamyonlara yüklenen pasa ve cevherin nakliyesi sırasında oluģacak olan kütlesel debisi; TaĢımada 30 ton kapasiteli kamyon kullanılacaktır. Günlük sefer sayısı ton/gün / 30 ton/sefer 53 sefer olacaktır. Ocak alanı içinde kamyonların kat edeceği yol yaklaģık 100 m dir. Toz debisi = (katsayı) x kamyon adedi x (gidiģ-geliģ) x sefer sayısı x mesafe (km) = 0,35 x 1 x 2 x 53 x 0,1 = 3,71 kg /gün / 8 saat/gün = 0,46 kg / saat (4) 45

46 Malzemenin BoĢaltılması Esnasında OluĢacak Toz Emisyonu BoĢaltma ĠĢlemleri: Faaliyet alanında ocaktan çıkarılan malzemenin boģaltılması sırasında oluģacak olan tozun kütlesel debisi; BoĢaltma toz debisi = Üretim miktarı * Katsayı = 196,88 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,984 kg/saat (5) Pasa döküm sahası ve stok alanı malzemenin depolanacağı alanlardır. Bahsi geçen alanların toplamı; Depolanacak Alan (ha) Depolama Toz Debisi =Pasa Stok Sahası + Stok Sahası = 0,2 ha + 0,1 ha = 0,3 ha = Depolanacak Alan x Katsayı = 0,3 ha x 2,9 kg/ha gün = 0,87 kg/gün Bu bulunan değer 24 saat boyunca toz oluģumuna sebebiyet verecektir. Saatlik oluģacak toz debisi ise; Depolama Toz Debisi = 0,87 kg/gün / 24 saat / gün = 0,036 kg/saat (6) Birincil Kırıcı ĠĢlemleri Faaliyet iģlemleri esnasında çıkarılan cevherin kırma-eleme iģlemlerinden toz oluģacaktır. Bu iģlemler sırasında oluģacak olan toz debisi; Kırma elemedeki toz miktarı = üretim miktarı x katsayı Kırma elemedeki toz miktarı = 187,5 ton/saat x 0,0243 kg/ton = 4,56 kg/saat (7) Ġkincil Kırıcı ĠĢlemleri: Faaliyet iģlemleri esnasında çıkarılan cevherin kırma-eleme iģlemlerinden toz oluģacaktır. Ġlk kırıcıda kırılan malzemenin % 20 si elek altında kalmaktadır. Bu sebeple ikinci kırıcıya gelen malzeme miktarı toplam kapasitenin % 80 i kadar olacaktır. Bu iģlemler sırasında oluģacak olan toz debisi; Kırma elemedeki toz miktarı Kırma elemedeki toz miktarı = üretim miktarı x katsayı = 187,5 ton/saat x 0,8 x 0,0585 kg/ton = 8,775 kg/saat (8) Bitkisel Toprak Sıyırma ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toz Debisi; 0,98 kg/saat (9) Üretim Esnasında OluĢacak Toplam Toz Emisyonu = (1)+ (2)+ (3)+ (4) + (5) + (6)+ (7) + (8) + (9) Toplam Toz Emisyonu = 2,461+ 0, ,94 + 0,46 + 0, , ,56 + 8, ,98 = 20,18 kg/saat 46

47 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de Baca dıģından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Yönetmelik Tablo 2.1 de verilen 1 kg/sa değerini aģması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi taktirde günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Yönetmelik Ek 2 ye göre üretimde (kontrollü) oluģacak toz emisyonlarının kütlesel debisi emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıģ ve toplam kütlesel debi olan 20,18 kg/saat in Yönetmelik tablo 2.1 de verilen sınır değer olan 1 kg/sa in üzerinde olduğu görülmüģtür. Bu nedenle Hava Kirlenmesine Katkı Değeri hesaplanmak için modelleme çalıģması yapılmıģ ve aģağıda tarafınıza sunulmuģtur. Toz modellemesinde Çevre Mevzuatı formül- II kullanılmıģtır. Formül II (Griffort Dipersivon) Q 10 6 U y z Ci(x,y,z)= * h * * 3600*2 2 y ( z h) *exp 2 * exp 2 2 y 2 z 2 ( z h) z 2 * x 2 2 V di 1 h exp * * *exp 2 U h z ( ) 0 2 z ( ) ( ) : x yönünde integrasyon değiģkeni x,y,z : Tepe noktasında kartezyen koordinatlar (x, yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda) Y : yatay (verilen örnekte 0) Z : dikey ( Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) C(x,y,z):Tepe noktasında herhangi bir yayılma durumu için hava kirlenmesine katkı değeri (mg/m 3 ), (1 g=0,001 mg.dir.) Q : Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi Z : Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m) (havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıģtır) U h =F * x f y : Rüzgar hızı (m/s) x = 100 m ve B için; Z =G * x g x = 100 m ve B için; yatay ve dikey yayılma parametreleri (m) Çöken Toz Miktarı Hesabı: 4 d(x, y) = 3600 V di * C İ (x, y,0) (Çevre Mevzuatı Formül III ) i 1 d(x,y) = (mg/m 2 -saat) EskiĢehir Ġli, meteorolojik verileri göz önünde bulundurulduğunda ortalama bulutluluk 4,4 olup hakim rüzgar yönü W ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn dir. 47

48 Tablo.33 Yayılma Sınıflarının Tespiti ġeması (Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk oranları) Gündüz saatleri (güneģ ıģıması altında) Yer Rüzgar hızı (m/sn) Kapalılık Durumu (0/8-2/8) Bulutlu (3/8 5/8) Bulutlu (6/8 8/8) Bulutlu 1 ve daha küçük B B B B B C/I B B C/I B C/I C/II 4.5 ve daha büyük C/I C/II C/II Etkin baca yüksekliği 50 m nin altında ise; Tablo.34 Etkin Baca Yüksekliğine Göre F, f, G, g Parametrelerinin Belirlenmesi Yayılma Sınıfı F f G g A(Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219 B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108 C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996 C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885 D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774 E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662 Yayılma sınıfının tespiti, mevcut meteorolojik veriler ve günlük havanın kapalılık durumu göz önüne alınarak yapılır.. EskiĢehir Ġli yıllık kapalılık durumu ortalama 4,4 ve ortalama rüzgar hızı 3,1 m/sn olup; 3/8 5/8 oranı dahilinde yayılma sınıfı B dir Tablo.35 Rüzgar Hızlan Tespiti U a (m/sn) U R(m/sn) 1,4 ve daha küçük 1 1,4 1, ,9 2, , , , , 'dan büyük 12 Rüzgar Hızı (Uh) Değerinin hesaplanması; U h =U R (h/z a ) M formülü kullanılır. z a =Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği (0,5 m) h = Etkin baca yüksekliği (10 m) M için ise aģağıdaki değerler alınır. 48

49 Tablo.36 Yayılma Sınıfları Yayılma sınıfı M A(Çok kararsız) 0.09 B (Kararsız) 0.20 C/I (Nötral) 0.22 C/II(Nötral) 0.28 D(Kararlı) 0.37 E(Çok kararlı) 0.42 Tablo.37 Yayılma Sınıflan Ve Uh Değerleri Yön (Ua) (m/sn) (U R)(m/sn) h (m) Za (m) M (Uh) (m/sn) Yayılma sınıfı N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Havada asılı partiküller için C (x,y,z) Q = 4,36 kg (10 'dan küçük partiküller için) H = 10 m (edinilen tecrübelere göre) z = 0,5 m olarak alınmıģtır. V di = 0,07 m/s Çöken toz miktarı için (di) Q = 16,144 kg (10 'dan büyük partiküller için) H = 10 m. (edinilen tecrübelere göre) Z = 0,5 m (olarak alınmıģtır.) V di = 0,7 m/s 49

50 Tablo.38 Üretim Sonucunda Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) (kontrollü) Yön Hava Uh N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B NW NNW N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SE SSW S SSE Seri 1 Seri 2 Seri 3 Seri 4 Seri 5 Seri 6 Seri 7 Grafik.4 Üretim Sonucu Havada Asılı Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrollü) 50

51 Tablo.39 Üretim Sonucu Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) (kontrollü) Yön Hava Uh N B NNE B NE B ENE B E B ESE B SE B SSE B S B SSW B SW B WSW B W B WNW B NW B NNW B Grafik.5 Üretim Sırasında Çöken Partiküllerin Dağılım Grafiği (Kontrollü) 51

52 Tablo.40 Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Parametre Süre Sınır ( /m 3 ) Değer (CO mg/ m 3 ) Çöken ton mg/m 2 gün YIL HAVADA ASILI PARTĠKÜL (P M10) ÇÖKEN TOZ KVS 300 * UVS 150 * KVS 650 * UVS 350 * Projenin faaliyete geçmesiyle iģletmedeki faaliyetler sonucu oluģacak tozun emisyon debisi 20,18 kg/saat olup, bu toz emisyonunu oluģturacak kaynakların hepsinin bir anda olduğu varsayılarak yapılmıģtır. Bu durum model çalıģmalarında bir zorunluluk olmasına rağmen pratikte böyle bir durum söz konusu değildir. Havada asılı partiküllerin dağılım tablosu incelendiğinde; toz dağılımının 2013 yılındaki değerlere göre 300 m mesafede UVS, KVS değerlerinin altında olduğu görülmektedir. Çöken tozların dağılımı tablosu incelendiğinde ise toz dağılımının 2013 yılındaki değerlere göre 200 m mesafede, UVS, KVS değerlerinin altına indiği görülmektedir. Bu veriler paralelinde; En yakın yerleģim birimi olan 1300 metre kuzeydoğusunda BeykıĢla Köyü ne, 1350 m mesafede olan BeykıĢla Camisine herhangi etkisinin olmayacağı da yapılan toz modellemesi hesaplamalarında görülmektedir. 1.ç.2.c.2. Gaz Emisyonları 1.ç.2.c.2.a. Araçların Yakıtlarından Kaynaklanan Gaz Emisyonlar: ĠĢletilen tesiste yükleyici ve kamyon gibi araçlar kullanılacaktır. Kullanılacak araçların ve iģ makinelerinin saatlik yakıt tüketimleri, tüketilecek yakıt miktarları, motorin emisyon faktörleri ve meydana gelecek emisyonlar ve miktarları sırasıyla aģağıdaki tablolarda belirtilmektedir. Tablo.41 Araçların Saatlik Yakıt Tüketimi Ekipman Adı Adet Saatlik yakıt miktarı (L/H) Ekskavatör 1 8 Kepçe 1 8 Kamyon 1 10 Arazöz 1 8 Wagon-Drill 1 8 Kaynak : (Temel BEġĠROĞLU, Ankara) Tablo.42 Toplam Tüketilecek Yakıt Miktarları Yakıt kullanan araçlar Adet Yakıt türü Saatlik yakıt kullanımı (L) Günlük yakıt miktarı (L) Ortalama günlük alınan mesafe (km) Ekskavatör 1 Motorin Kepçe 1 Motorin ,5 Kamyon 2 Motorin 10 x ,5 Arazöz 1 Motorin ,5 Wagon-Drill 1 Motorin TOPLAM ,5 52

53 Tablo.43 Motorin Ġçin Emisyon Faktörleri Kirletici Emisyon faktörü (g/km) Karbonmonoksit (CO) 3,3 Hidrokarbonlar 1,3 Azotoksitler (NO x) 13,2 Kaynak: Hava Kirliliği ve Kontrolünün Esasları (D.Ü. Prof. Dr. Aysen Müezzinoğlu) Tablo.44 Meydana Gelen Emisyonlar ve Miktarları (g/gün) Yakıt kullanan araçlar Emisyonlar (g/gün) Karbonmonoksit (CO) Hidrokarbonlar Azotoksitler (NO x) Ekskavatör 3,3 1,3 13,2 Kepçe 3,3 1,3 13,2 Kamyon 16,5 6,5 66 Arazöz 3,3 1,3 13,2 Wagon-Drill 3,3 1,3 13,2 TOPLAM 29,7 11,7 118,8 1.ç.2.c.3. Gürültü Kirliliği ve Özellikleri 1 Adet Paletli Kepçe (240 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Paletli Kepçe = 240 x 0,746 = 179,04 kw kadardır. L w1 = x log P L w1 = 108,78 db kadar ses gücü vardır. 1 Adet Kamyon (240 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Kamyon = 240 x 0,746 = 179,04 kw kadardır. L w1 = x log P L w1 = 108,78 db kadar ses gücü vardır. 1 Adet Kamyon (240 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Kamyon = 240 x 0,746 = 179,04 kw kadardır. L w1 = x log P L w1 = 108,78 db kadar ses gücü vardır. 1 Adet Tekerlekli Yükleyici (300 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Tekerlekli Yükleyici Gücü = 300 x 0,746 = 223,8 kw kadardır. L w9 = x log P formülünden, L w9 = 107,85 db kadar ses gücü vardır 1 Adet Arazöz (100 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Arazöz Gücü=100 x 0,746 = 74,6 kw kadardır. L w10 = x log P formülünden, L w10 = 102,6 db kadar ses gücü vardır. 1 Adet Wagon Drill (100 Hp) 1 Hp = 0,746 kw ise Wagon Drill Gücü =100 x 0,746 = 74,6 kw kadardır. L w11 = x log P formülünden, L w11 = 102,6 db kadar ses gücü vardır. 53

54 Kırma eleme tesisinde Oluşan Gürültü Miktarı; Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,0033 Watt olur. Lw7 = 10 x log W/ ise, Lw7 = 95,18 db kadardır. (TitreĢimli Besleyici 11 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,0225 Watt olur. Lw8 = 10 x log W/ ise, Lw8 = 103,52 db kadardır. (Çeneli Kırıcı 75 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,00225 Watt olur. Lw9 = 10 x log W/ ise, Lw9 = 93,52 db kadardır. (Çene ÇıkıĢ Bant Kon. 7,5 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,048 Watt olur. Lw10 = 10 x log W/ ise, Lw10 = 106,81 db kadardır. (Darbeli Kırıcı 160 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,00225 Watt olur. Lw11 = 10 x log W/ ise, Lw11 = 93,52 db kadardır. (Elek Besleme Kon. 7,5 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,00555 Watt olur. Lw12 = 10 x log W/ ise, Lw12 = 97,44 db kadardır. (TitreĢimli Elek 18,5 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,00165 Watt olur. Lw13 = 10 x log W/ ise, Lw13 = 92,17 db kadardır. (Geri DönüĢ Kon. 5,5 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,0012 Watt olur. Lw14 = 10 x log W/ ise, Lw14 = 90,79 db kadardır. (Stok Bant Kon. 4 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 0,0012 Watt olur. Lw15 = 10 x log W/ ise, Lw15 = 90,79 db kadardır. (Toprak Atma Kon. 4 KW) Wmeb = F x Wm ise; W = 3 x 10-7 x Watt = 1,2 x 10-3 Watt olur. Lw16 = 10 x log W/ ise, Lw16 = 90,79 db kadardır. (Kompresör 4 KW) Yukarıda belirlenen iģ makinelerinin çalıģmaları esnasında oluģacak gürültü seviyeleri tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ( DeğiĢiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete) 15. maddesi gereği Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmi gazetede yayımlanan açık alanda kullanılan teçhizat tarafından oluģturulan çevredeki gürültü emisyonu ile ilgili yönetmelik hükümlerine göre Techizat Tipine Göre Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi tablosundaki sınıflara göre hesaplanmıģtır. Bu hesaplamalar yapılırken kullanılan teçhizatın tipine göre en çok ses çıkardığı yani üst değer olarak kabul gören gürültü gücü kullanılmıģtır tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ( DeğiĢiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete) Madde 13 te bulunan Açık Alanda Kullanılan Ekipmanlarda Uyulması Gereken ġartlar Açık alanda kullanılan ekipmanların gürültü düzeyi, Mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat tarafından OluĢturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu Ġle ilgili Yönetmelik (2000/14/AT) hükümlerine tabidir. Açık alanda kullanılan ancak söz konusu yönetmelikte yer almayan ekipmanlarla ilgili düzenlemeler 8/1/1985 tarihli ve 3143 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın teģkilat ve Görevleri hakkında Kanun Hükümleri Uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın yetkisindedir. Bu kaynaklardan çıkan ses gücü seviyeleri, kaynakların kullanım biçimlerine göre Ģu Ģekilde olacaktır; 54

55 Ses Gücü Seviyeleri; N L wt = 10 log 10 Lpi/10 formülünden; i=1 L wt = 10 log (( 1 x ,85/10 ) + ( 3 x ,78/10 ) + ( 2 x ,6/10 ) + (1 x 10 95,18/10 ) + ( 1 x ,52/10 ) + ( 2 x 10 93,52/10 ) + ( 1 x ,81/10 ) + ( 1 x 10 97,44/10 ) + ( 1 x 10 92,17/10 ) + ( 3 x 10 90,79/10 )) L w = 116,09 db olarak bulunur. (Bütün kaynakların aynı anda çalıģması durumunda) Tablo.45 Gürültüye Neden Olacak Araçlar Gürültüye Neden Olacak Araçlar Adet Ses Gücü Paletli kepçe 1 107,85 db Yükleyici 1 108,78 db Kamyon 2 108,78 db Arazöz 1 102,6 db Vagon Drill 1 102,6 db TitreĢimli Besleyici 1 95,18 db Çeneli Kırıcı 1 103,52 db Çene ÇıkıĢ Bant Kon. 1 93,52 db Darbeli Kırıcı 1 106,81 db Elek Besl Kon. 1 93,52 db TitreĢimli Elek 1 97,44 db Geri dönüģ Kon 1 92,17 db Stok Bant Kon 1 90,79 db Toprak Atma Kon 1 90,79 db Kompresör 1 90,79 db TOPLAM ,09 db Kaynaklarımızdan oluģan ses basıncı seviyelerinin hesaplanabilmesi için; yapılan ölçümlerin 1/3 Oktav bandında frekans analizi ile Hz arasında Ģu Ģekilde olmaktadır. Bu hesaplamalar, sadece mesafe ve atmosferik koģulların göz önünde bulundurulduğu, gürültü kaynaklarımızın hepsinin aynı anda çalıģtığı durumda yani oluģabilecek maksimum gürültü seviyeleri hesaba katılarak bulunmuģtur. Tablo.46 En yakın tesis BeykıĢla Köyü Cami 1350 m Ġçin Gürültü EtkileĢimleri Bütün Kaynaklar ÇalıĢırken OluĢan Gürültü Seviyesi (dba) Toplam Lw Lp DF L L Aatm L Larka Plan Ltoplam

56 Tablo.47 En yakın yerleģim yeri BeykıĢla Köyü 1300 m Ġçin Gürültü EtkileĢimleri Bütün Kaynaklar ÇalıĢırken OluĢan Gürültü Seviyesi (dba) Toplam Lw Lp DF L L Aatm L Larka Plan Ltoplam Yukarıdaki tablolarda bileģke ses gücü seviyelerinin 1/3 oktav bantlarında ve A Ağırlıklı olarak, düzeltme faktörleri göz önünde bulundurularak, mesafe, atmosferik yutuģ ve arka plan gürültüsü de dikkate alınarak anlık mesafelere göre oluģan gürültü seviyeleri maden arazisi sınır noktalarındaki değerleri hesaplanmıģtır. Bu hesaplanan değerler, tesisteki gürültü kaynaklarının hepsinin aynı anda çalıģtıkları düģünülerek, nemlilik, sıcaklık gibi değerlerin sabit yıllık ortalama değerleri göz önünde bulundurularak hesaplanmıģtır. Yukarıdaki tablolardaki hesaplamalar aģağıdaki formüllere göre yapılmıģtır. Lw: Kaynaklardan oluģan ve kaynağın hemen dibindeki ses gücü seviyeleridir. (db) Lp:Kaynaklardan oluģan ve kaynağın hemen dibindeki ses gücü seviyelerinin 500 Hz ile 4000 Hz arasındaki 1/3 oktav bantlara göre ayrılmıģ ses gücü seviyeleridir. (db) DF: Düzeltme Faktörü (Kaynaktan çıkan gürültünün insan tarafından algılandığı biçime çevrilmesi (A ağırlıklı değerlere çevrilmesi) için gereken düzeltmelerdir. (db) L: Kaynaklardan oluģan ve kaynağın hemen dibindeki ses gücü seviyelerinin A ağırlıklı değerlere çevrilmiģ halidir. (dba) L 500 : Kaynaklardan oluģan A Ağırlıklı ses basıncının 500 m uzaklıktaki ortama olacak etkisidir.(dba) L 500 = L+ 10 x log (1/4x π ) Aatm: Kaynaklardan oluģan ses basıncının hesaplanan noktaya gelinceye kadarki atmosferden kaynaklanan yutuģ miktarıdır.(dba) Örneğin 500 Hz için 500 m uzaklık için; Aatm=7,4 x 10-8 x (frekansın karesi (500 x 500)) x mesafe/ nemlilik Aatm= 7,4 x 10-8 x 500 Hz x 500 Hz x 500m / 68= 0,14 dba olur. L 500 : Ġkinci L 500 ise kaynaklarda oluģan gürültünün hesaplanan noktaya olan etkisinin uzaklık ve atmosferik yutuģtan sonraki değeridir.(dba) Larka plan: Arka plan gürültü ölçümünde ölçülmüģ olan değerlerdir. (dba) Ltoplam: Hesaplaması ve ölçümü yapılan noktadaki kaynaktan ve arka plandan oluģan toplam gürültü değeridir. (dba) Tesisin bulunduğu bölgedeki yıllık ortalama hâkim rüzgâr yönü ile tesise en yakın yerleģim yerine göre nispeten yan taraftan esmektedir. Böyle durumlarda yan taraftan esen rüzgârın gürültünün yayılmasına etkisinin en az olacağı düģünülerek hesaplamalar yapılırsa, meydana çıkacak tablo ve grafik Ģu Ģekilde olmaktadır; 56

57 Gürültü Seviyeleri (dba) PROJE SAHĠBĠ: DORLĠON MAD. DOĞAL TAġLAR SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. Tablo.48 En yakın yerleģim yerleri Ġçin L Gündüz Hesap Tablosu Ölçüm Noktalarının Mesafesi (m) Mevcut Kaynakların Hepsi ÇalıĢırken (dba) Rüzgar Etkisi (min) db Mevcut Kaynakların Hepsi ÇalıĢırken (dba) Arka Plan Gürültü Seviyeleri (dba) Lgündüz (dba) Lgündüz (DüzeltilmiĢ) dba 50 m m m m m m m m m m Sınır Değerler Tesisten Kaynaklanacak Gürültünün Hassas Alanlara Etkisi Lgündüz (dba) Sınır Değerler Mesafe (m) Grafik.6 En yakın yerleģim yerleri Ġçin L Gündüz Değerleri Grafiği Grafik.7 Tesisten Kaynaklanacak Gürültünün Hassas Alanlara Etkisi Grafiği 57

58 Lgündüz = 10 x log ( 8 x 10 (Bütün kaynakların aynı anda çalıģmaları (dba)) + 4 x 10 (Arka Plan(dBA)) ) formülünden hesaplanmıģtır. Tablo.49 Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Yönetmelik Tablo 4) Alanlar L gündüz (dba) L akģam (dba) L gece (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan iģyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Endüstriyel alanlar Yukarıdaki tablodan ve grafikten de anlaģılacağı gibi, hassas alan sayılabilecek 2 noktadaki gürültü değerleri hesaplandığında tesis alanı sınırları dıģına olan etkileri ilgili yönetmeliklerde belirlenen limitleri aģmamaktadır. En yakın yerleģim yeri BeykıĢla Köyü m mesafede, en yakın hassas yer BeykıĢla Camii m mesafede olduğu için hesaplamalar buraya göre yapılmıģ ve yerleģim yerlerine etkisi olmayacağı hesaplanmıģtır. 1.ç.2.c.4. Hava ġoku ve TitreĢim Miktarı: Tesiste patlatma sonucu oluģacak hava soku aģağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır; (CALZIA, 1969) ġiddetli etki zonu :D<5 W Orta ġiddette etki zonu : 5 W< D <10 W Hafif Ģiddette etki zonu : 10 W< D<15 W D=Patlama yapılan yer ile çevre yerleģim birimleri arasındaki etkili uzaklık(m) W=Bir gecikme aralığından atılan patlayıcı madde miktarı Patlatmada kullanılacak maksimum anlık Ģarj: 121,5 kg ġiddetli etki zonu: 0 11 m Orta Ģiddette etki zonu: 11 m 22 m Hafif Ģiddette etki zonu: 22 m 33 m ġiddetli etki zonunun oluģturacağı vibrasyon11 metrede ortadan kalkacaktır. Yapılan her bir patlatma ile oluģan vibrasyonun 33 metrede etkisinin tamamen kaybolacağı görülmektedir. OluĢacak vibrasyonun tesis alanına en yakın yerleģim yeri olan metredeki BeykıĢla Köyü ne ve en yakın hassas yer metredeki BeykıĢla Camisi ne etkisi aģağıdaki formülle hesaplanmıģtır. V = k*(d/ W) -1,6 V = kayaç içinde yayılan titreģim hızı (inç/sn) K = kayaç türüne bağlı katsayı (26-260) D = patlatma noktası ile çevre yerleģim birimleri arasındaki etkili mesafe(feet) W = bir gecikme aralığındaki patlayıcı miktarı (libre) V = mm/sn Mesafeye göre değiģen titreģim hızı = bina temelindeki titreģim hızı V 0 Kayaç içi titreģim hızı 1/ 2-1/5 i V 0 değeri olarak kabul edilmektedir. 58

59 Tablo.50 Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri k D(m) D(feet) W(kg) W(libre) V (inç/sn) V (mm/sn) 1/5 V 1/2 V Tablo.51 Bina Temeli TitreĢim Hızı (V 0) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri Bina Türü V 0(mm/sn) A-Yıkılmaya Yüz TutmuĢ Çok Eski Binalar 2 B-Sıvalı Briket Kerpiç Yığma Tuğla Evler 5 C-Betonarme Binalar 10 D- Fabrika Gibi Çok Sağlam Yapıda Endüstriyel Binalar 40 Ocak sahasına en yakın yerleģim yeri olan m mesafedeki BeykıĢla Köyü evlerinin yapısının yukarıdaki tabloda yer alan C tipi binalar olduğu kabul edilirse V o hızının 10 mm/sn nin üzerine çıkmaması gerekmektedir. Ocakta yapılan patlatma ile oluģan vibrasyonun en yakın yerleģim yerindeki yapılara etkisi yapılan hesaplarda patlatma noktasından itibaren yaklaģık 300 m sonra 5 mm/sn nin altına inmektedir. Dolayısı ile ocak alanına yaklaģık m mesafede bulunan BeykıĢla Köyü Camisi nde hesaplanan titreģim hızı değeri olan 0,42 mm/sn, m mesafede bulunan BeykıĢla Köyü nde hesaplanan titreģim hızı değeri 0,43 mm/sn olacağı için aynı Yönetmeliğin 25. Maddesi Ek VII Tablo 6 da maksimum titreģim hızı olarak verilen 5 mm/sn nin altında oluģacak ve yerleģim yerindeki yapılar zarar görmeyeceklerdir. Ancak faaliyet gerçekleģtirilirken Ģikâyet gelmesi durumunda ölçüm yaptırılacak ve ölçüm sonucunda sınır değerlerin aģılması durumunda patlayıcı miktarında ölçüm sonucuna göre azaltma yapılacaktır. 1.d. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ĠĢletme aģamasında herhangi bir bilinen neden ile kaza riski bulunmamaktadır. Ancak, personelin dikkatsizliğinden kaynaklanacak yaralanmalar olabilmektedir. Tüm bu kazaları azaltmak ve engel olabilmek için çalıģanlara iģ güvenliği ile ilgili gerekli eğitimler verilecektir. Muhtemel acil durumlarda, aģağıda belirtilen öncelik sırasına göre müdahale edilecektir: HaberleĢmenin Temini UlaĢtırma Sağlanması Kurtarma Tıbbı Ġlk yardım Hasta ve Yaralıların Hastaneye Nakli Yangın Söndürme Emniyet ve asayiģ Sağlama Yedirme, Giydirme, Isıtma ve aydınlatma Geçici Barınmayı Sağlama 59

60 Ölülerin Defini Enkaz Kaldırma ve Temizleme Altyapı Tesislerinin Düzenlenmesi Karantina Tedbirlerinin Alınması Acil durum planı kapsamında oluģturulacak eğitimlerin konuları aģağıda özetlenmiģtir. Koruma Eğitimi: OluĢabilecek doğal felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara anında müdahale edebilmek, meydana gelebilecek zararları en aza indirebilmek ve bunun çevresel etkilerini önleyebilmek amacıyla olaya ilk anda müdahaleyi sağlama, Tesiste sürekli olarak güvenliği sağlamak, Tesis alanına giriģ ve çıkıģları kontrol altında tutmak, Tesiste olabilecek herhangi bir sabotaj, saldırı veya buna benzer acil durumlarda haberleģmeyi sağlamak ve emniyet güçlerine derhal haber vermek, Tesis kapsamında meydana gelmesi muhtemel iģ kazalarında ilgili birimlere vakit kaybetmeksizin meydana gelen olayı ayrıntılı bir Ģekilde haber vermek, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçıģ ve tahliyeyi en kısa süre içerisinde gerçekleģtirme, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda ekipler arasında iģ birliği sağlayarak arkadaģlarına yardımcı olmak, Tesiste yer alan toplanma bölgesinde toplanmayı sağlamak, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda verilebilecek talimatlara göre hareket etmek. Kurtarma Eğitimi: OluĢabilecek doğal felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara anında müdahale edebilmek, meydana gelebilecek zararları en aza indirebilmek ve bunun çevresel etkilerini önleyebilmek amacıyla olaylara anında müdahale etmek, Tesiste yer alan yanıcı maddelerin büyük zararlara sebebiyet vermeden olay yerinden uzaklaģtırılmasını sağlamak, Tesiste bulunan bölümlerde güvenliği sağlamak, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçıģ ve tahliyeyi en kısa süre içerisinde gerçekleģtirmek, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda, meydana gelebilecek zararları minimum düzeye indirilebilmek amacıyla önem sırasına göre kurtarmayı sağlamak, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda, gerekli su tahliyesini sağlamak, DıĢarıdan içeriye müdahaleyi sağlamak, 60

61 Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda Tesise gelen ekipler ile uyum sağlayarak iģ birliği içerisinde çalıģmaktır. İlk Yardım Eğitimi: OluĢabilecek doğal felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara anında müdahale edebilmek için ilk yardım konusunda gerekli eğitim çalıģmaları yapmak, Acil ilk yardım gerektiren durumlarda, kiģinin en yakınında bulunandan yararlanması gerektiği ortaya çıktığından ayrım yapmaksızın tüm personelin acil ilk yardım konusunda bilgilendirmek, OluĢabilecek olan felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak çalıģmalar konusunda bilgilendirmektir. Yangın Eğitimi: OluĢabilecek olan doğal felaket (sel, deprem vb.) yangın, sabotaj, endüstriyel kazalar vb. gibi meydana gelebilecek olan zararların minimum düzeylerde olmasını sağlamak amacıyla olaya ilk anda müdahale etmek, Meydana gelen olayın özelliğine göre ilk müdahale ve ilerlemesini önlemek amacıyla gerekli tedbirlerin alınması, söndürme çalıģmalarının gerçekleģtirilmesi, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçıģ ve tahliyeyi en kısa süre içerisinde gerçekleģtirme, Tesiste yer alan toplanma bölgesinde toplanmayı sağlamak, Tesiste meydana gelebilecek olan acil durumlarda verilebilecek talimatlara göre hareket etmek, Tesiste yer alacak araç, makine ve teçhizatın kullanımında olası dikkatsizlikler sonucu iģ kazaları meydana gelebilecektir. Tüm bu kazaları azaltmak ve engellemek amacıyla, çalıģanlara eğitim verilerek gerekli uyarılar yapılacak ve uyarı levhaları asılacaktır. ĠĢ yeri ile ilgili olarak ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen ilk yardım malzeme ve gereçleri temin edilebileceği ilk yardım dolabı bulundurulacaktır. Tesiste üretim ile ilgili olarak ĠĢçi sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen önlemler alınacaktır. Ayrıca yukarıdaki bilgilere ek olarak patlamalardan kaynaklanacak kaza riskini önlemek için aģağıdaki tedbirler alınacaktır: Patlatma profesyonel olarak hizmet veren uzman firmalara yaptırılacaktır. Patlatma yapılmadan önce tüm emniyet tedbirleri kontrol edilecektir. Sıkılama iģlemi ocak sorumlusunun nezaretinde tekniğine uygun olarak yapılacaktır. Delikler tekniğine uygun delinecektir. Dilim kalınlığı uygulamada görünen sonuçlara göre düzenlenecektir. Yarık ve çatlaklara rastlanıldığı zaman bunlar ateģleme planı üzerine mutlaka iģaretlenecek ve yarıkların bulunduğu hazne Ģarj edilmeyecektir. Delikler gereğinden fazla Ģarj edilmeyecektir. Ocak çalıģmaları neticesinde oluģacak pasa kaya fırlamalarına perde olacak Ģekilde istiflenecektir. Patlama yapılacağı zaman patlayıcı etki mesafesine girilmemesi için nöbetçiler yerleģtirilecektir. Patlatma yapılmadan yöre halkı bilgilendirilecektir. 61

62 Patlatma yapıldıktan sonra kontroller yapılıp patlamamıģ delik tespit edilirse patlamayan deliğe paralel yakın bir delik delinerek patlatılacaktır. Sabah saat 10.00'dan önce, akģam saat 16.00'dan sonra patlatmalı kazı yapılmayacaktır. Patlayıcı madde kullanımının çevreye etkileri aģağıda açıklanmıģtır; a- Kaya kütlesi içindeki yer sarsıntılarından kaynaklanan yapısal zararlar, b- Hava Ģoku ve gürültü zararı c- Patlama sahasından fırlayan kayaların oluģturduğu zararlar. a- Kaya kütlesi içindeki yer sarsıntılarından kaynaklanan yapısal zararlar: Yer sarsıntılarının etkileri konusunda ele alınan en önemli parametre yer sarsıntılarının hareket hızı olup, Amerikan ve Alman standartlarına göre yer sarsıntı hızı hasar limitleri aģağıdaki gibidir. Tablo.52 Amerikan Maden Bürosu (USBM) yer sarsıntı hızı yapı hasar standartları: Yer Sarsıntı Hızı (mm/sn) Yapı Hasar Tanımı 51 Hasar Yok Sıva Çatlamaları Küçük Hasarlar 178 Büyük Hasarlar Tablo.53 Alman (DIN 4150) standartlarında yapı tiplerine göre yer sarsıntı hız limitleri: Yer Sarsıntı Hızı (mm/sn) Yapı Tipi Binaların Temelinde Binaların En Üst Katında Büro ve Endüstri Binaları Sıvalı Yapılar 5 15 Sarsıntıya Duyarlı Yapılar 3 8 *Yer sarsıntı frekansı 10 devir/sn alınmıģtır. Yukarıda maksimum ve minimum değerlere göre yapılan hesaplama sonuçları Amerikan Maden Bürosu ve Alman (DIN 4150) karģılaģtırmaları yapılmıģ önemli bir çevre sonucu oluģturmayacağı kanaatine varılmıģtır. Ayrıca Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği 5. Bölüm Madde 25 a Bendinde geçen Maden ve taģ ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki patlatmaların çevredeki çok hassas kullanımlarda oluģturduğu zemin titreģim seviyesi bu Yönetmeliğin ekindeki Ek-VII'de yer alan Tablo-6'da verilen sınır değerleri aģağıda belirtilmiģtir. Tablo.54 Zemin TitreĢim Seviyeleri Ġzin Verilen En Yüksek TitreĢim Hızı TitreĢim Frekansı Tepe Değeri (mm/sn) Maksimum ve minimum değerlere göre yapılan hesaplama sonuçları yukarıdaki tablo ile karģılaģtırıldığında yapılan patlatmada titreģim Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğine göre sınırları aģmamaktadır. b- Hava şoku ve gürültü zararı: 62

63 Hava Ģok basınçları, gürültü veya ses dalgalarını ölçen cihazlarla ölçülebilmektedir. Bununla birlikte, ölçümlerin yapılamadığı durumlarda patlama noktası ile çevre yapılar arası mesafeye ve gecikme baģına kullanılan patlayıcı miktarına bağlı olarak geliģtirilmiģ yaklaģımlardan yararlanılmıģtır. Patlama olayının geliģimi sırasında patlatma basınçlarının oluģumuna neden olan faktörler aģağıdaki gibidir. Patlatma deliği ağzında veya yüzeyinde kayaç deplasmanlarından meydana gelen hava Ģoku basıncı (APP), Yer sarsıntılarından meydana gelen kayaç basıncı Ģoku (RPP), Kayaç çatlakları arasından gaz kaçması ile meydana gelen gaz açığa çıkma Ģoku (GRP), Sıkılamanın delik ağzından fırlaması ile sıkılama yerinden gaz çıkması sonucu meydana gelen sıkılama Ģoku (SRP) c- Patlama sahasından fırlayan kayaların oluşturduğu zararlar Delik sıkılamasının uygun yapılmadığı, Ģarj miktarının fazla olduğu, yarık ve çatlakların bulunduğu haznelerin Ģarj edildiği patlamalarda kaya fırlamaları beklenilmelidir. Ġsviçre Patlatma Enstitüsünün bir araģtırmasında özgül Ģarja bağlı en uzak fırlatma mesafesi iliģkisi araģtırılmıģ ve özgül Ģarjın 0,2 kg/m 3 'e düģürülmesiyle, fırlayan kaya sorununun olmayacağı anlaģılmıģtır. Bununla birlikte faaliyet kapsamında kaya fırlamalarını önlemek ve olabilecek etkilerini en aza indirmek için aģağıdaki önlemler alınacaktır: Patlatma yapılmadan önce tüm emniyet tedbirleri kontrol edilecektir. Sıkılama iģlemi ocak sorumlusunun nezaretinde tekniğine uygun olarak yapılacaktır. Ocak çalıģmalarında oluģacak pasa kaya fırlamalarına perde oluģturacak Ģekilde istiflenecektir. Patlatma yapılacağı zaman etki alanına kimsenin girmemesi için nöbetçiler görevlendirilecektir. Patlatma yapılacak delik gereğinden fazla Ģarj edilmeyecektir. 63

64 ACİL MÜDAHALE PLANI DOĞAL AFET YANGIN PATLAMA SİVİL SAVUNMA + İLK YARDIM BEKÇİ BEKÇİ AMBULANS TELEFON TELEFON İTFAİYE + İLK YARDIM İTFAİYE + İLK YARDIM AMBULANS AMBULANS HASTAHANE HASTAHANE ACİL TELEFONLAR: İTFAİYE :110 JANDARMA :156 POLİS :155 ġekil13. Acil Müdahale Planı 64

65 2. PROJENĠN YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ 2.a. Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri.) Proje konusu faaliyet alanının en yakın yerleģim yeri olan BeykıĢla Köyü ne m, EskiĢehir Ġli ne 47,2 km kadardır. 65

66 Mesafe m Mesafe m 66

67 Mesafe 47,2 km Mesafe 9,7 km Mesafe 65,9 km 67