Kistik Fibrozisli Çocuk Hastaların Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin Değerlendirilmesi
|
|
- Ayla Sancaklı
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ARCHIVES OF PEDIATRICS / 2016; 1 (1): Çocuk Hastalıkları Arşivi doi: /ahinjs ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Kistik Fibrozisli Çocuk Hastaların Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin Değerlendirilmesi Lokman Timurağaoğlu 1, Velat Şen 2, Mehmet Fuat Gürkan 3 ÖZET Amaç: Kistik Fibrozis (KF) otozomal resesif geçiş gösteren bir hastalık olup çocuk hastalarda önemli bir sağlık sorunudur. Bu çalışmada, KF li çocuk olguların epidemiyolojik verileri, klinik bulguları ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi amaçlandı. Yöntemler: Bu çalışmada Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesinde Kistik Fibrozis tanısı almış hastaların klinik ve laboratuvar özellikleri geriye dönük olarak incelendi. Bulgular: 48 olgunun %45,8 i kız ve %54,2 si erkek idi. Hastalarımızın tanı alma yaşı en sık ilk bir yıl olarak saptandı. En sık başvuru şikayeti (%43,8) öksürük olup solunum sistemi ile ilgili idi. 30 olguda (%62,5) anne baba akrabalığı mevcut idi. 14 (%29,2) hastada KF li kardeş öyküsü saptandı. En sık rastlanılan laboratuvar bulgusu transaminaz yüksekliği ve hematokrit düşüklüğü idi. İdeal vücut ağırlığı yüzdesine göre 20 olguda (%40,1) yetersiz beslenme saptandı. Balgam kültüründe en sık üreyen mikroorganizma Pseudomonas aeruginosa olarak bulunmuştur. En sık gelişen komplikasyonun bronşektazi olduğu ve hastalarımızın çoğunun insan deoksiribonükleazı ve pankreas enzim tedavisi aldığı saptandı. Sonuç: Günümüzde KF hastalığı çocukluk döneminde ciddi sağlık problemlerine neden olmaya devam etmektedir. KF li hastalarda komplikasyon gelişimini önlemek için erken tanı ve tedavide multidisipliner yaklaşım hastaların yaşam kalitesinin artması için büyük önem taşımaktadır. Anahtar kelimeler: Kistik Fibrozis, çocuk, erken tanı ve tedavi Evaluation of the Clinical and Laboratory Characteristics of Children With Cystic Fibrosis ABSTRACT Objective: Cystic Fibrosis (CF) is an autosomal recessive metabolic disorder and an important health problem in pediatric patients. The aim of this study is to evaluate the epidemiological and clinical signs and treatment results of the children with CF. Methods: Hospital records of children with CF which were diagnosis in Dicle University Medical Faculty, Pediatric Pulmonology Department, were retrospectively reviewed. Results: This study consisted of 22 (45.8%) female and 26 (54.2%) male patients with CF. Our patients were diagnosed most frequently in the first year of age. The most common complaint (43.8%) was cough which is related to the res- 1 Mardin Çocuk Hastanesi Mardin, Türkiye 2 Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Diyarbakır, Türkiye 3 Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Diyarbakır, Türkiye Correspondence: Velat Şen, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Diyarbakır, Türkiye dr.velatsen@hotmail.com Received: , Accepted: Copyright ARCHIVES OF PEDIATRICS 2016, All rights reserved
2 piratory system. Most frequent laboratory abnormalities were elevated transaminase and low hematocrit values. History of sibling deaths was present in 29.2 % of our patients. Consanguinity was positive in 62.5% of our patients. We found that 20 patients (40.1%) were malnourished according to the percentage of ideal body weight, the most frequent complication was bronchiectasis, the most common microorganism was Pseudomonas aeruginosa in sputum and many of our patients are being treated with pancreatic enzymes and human deoxyribonuclease Conclusion: Cystic Fibrosis is not a rare entity and remains an important infectious disease in children in our country. Early diagnosis and treatment of children with CF is important to protect late symptoms and to prevent contamination of healthy people. Arch Pediatr 2016; 1 (1): Key words: Cystic Fibrosis, child, early diagnosis and treatment GİRİŞ Kistik fibrozis (KF) otozomal resesif, beyaz ırkta daha sık görülen, genetik ve metabolik bir hastalık olup doğumdan itibaren vücut organlarını etkilemektedir [1]. Erken tanı ve tedavi organ hasarını azaltmak açısından önemlidir. Kistik fibrozisin sıklığı çeşitli etnik gruplarda büyük değişkenlikler göstermektedir. Hastalığın görülme sıklığı 1/ canlı doğumda birdir. Taşıyıcılık oranı 1/25 olarak bildirilmektedir [2]. Bugüne kadar hastalığa yol açan 1900 den fazla mutasyon tanımlanmıştır. Kistik fibroz, ekzokrin salgı bezlerindeki yapısal ve fonksiyon bozukluğu ile karakterize bir hastalıktır [3]. Bu hastalığın önemli karakteristik özellikleri; solunum yolunda kronik tıkanıklık ve infeksiyon, egzokrin pankreas yetersizliği ve terde yüksek elektrolit seviyeleridir. KFTR genindeki fonksiyonel ve yapısal bozukluk, akciğer, pankreas, ter bezleri, barsak, karaciğer ve epididim gibi organların epitelyum hücre plazma membranında klor (Cl) transportunun bozukluğa yol açar [4,5]. Akciğerler en sık tutulan organdır. Solunum yolunda sodyum ve klorün kontrolsüz salınımıyla mukoid salgı koyulaşır ve kronik akciğer hastalıklarına zemin hazırlar [6]. KF erken dönemde ciddi kronik akciğer hastalığına ve ekzokrin pankreas yetmezliğine sebep olabilir. KF değişik klinik tablolar ile karşımıza çıkmakla beraber; nazal polip, tuz kaybı, rektal prolapsus, kolelitiazis, pankreatit ve insüline bağımlı diyabet ile başvuran hastalarda KF araştırılmalıdır [3]. Kistik fibroziste morbidite ve mortalitenin en sık sebebi solunum yollarına ait enfeksiyonların oluşturduğu tablodur. Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae ve Burkholderia cepacia kompleks en sık enfeksiyona sebep olan mikroorganizmalardır. Erken yaşlarda Stafilococcus aureus ilerleyen dönemlerde ise Pseudomonas aeruginosa daha fazla solunum yolu enfeksiyonlarında izole edilen patojendir [7,8]. Daha az sıklıkla solunum yolu enfeksiyonlarına yol açan mikroorganizmalar; İnfluenza virusü, Respiratuar sinsityal virus ve Aspergillus fumigatustur. Son yıllarda non-tüberküloz mikobakteriler, Stenotrophomonas maltophilia ve Achromobacter xylosoxidans gibi bakterilerin enfeksiyonları gösterilmiştir [9,10]. Kistik Fibroziste uzun süren tedavi nedeniyle ailelerin tedaviye uyumu zor olmaktadır. Bu hastalık ile ilgili ailelerin bilgilendirilmesi tedaviye uyum ve tedavinin devamı açısından oldukça önem taşımaktadır. Kistik fibrozis hastalığı gelişen imkanlara rağmen hala çocukluk döneminde ciddi morbidite ve mortalite sebebidir. KF hastalarında mortalite ve morbiditenin en önemli nedeni akciğer hastalığıdır [11]. Birçok sistem tutulumu ile giden bu hastalıkta tedavi zaman alıcıdır. Ayrıca her hastaneye yatış çocuk için fiziksel kısıtlılık, eğitimde geri kalma ve psikolojik stres faktörüdür. Bu hastaların ortalama yaşam süresi yıl olarak belirtilmektedir. Kistik fibrozis te yaşam süresinin uzamasıyla beraber hasta ve ailesi üzerinde fiziksel ve psikolojik etkileri daha fazla önem kazanmıştır. Yaşam süresi uzadıkça psikososyal faktörler daha fazla hissedilmeye başlar. En sık psikiyatrik hastalıklar depresyon, anksiyete, davranış bozukluğu, yeme bozukluğu olarak karşımıza çıkmaktadır.
3 Ülkem zde çocukluk çağı KF le lg l az sayıda çalışma yapılmıştır. Ulaşab ld ğ m z ver tabanlarında Diyarbakır ve çevresini kapsayan sadece çocuk kistik f broz s le lg l çalışmaya rastlamadık. Bu nedenle gen ş b r bölgeye h zmet veren hastanem zde KF hastalığı tanısı alarak tedav başlanan 48 çocuk olgunun kl n k ve laboratuvar bulgularının araştırılması amaçlanmıştır. YÖNTEMLER Bu çalışmada Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Göğüs Hastalıkları ünitesinde Kistik Fibrozis tanısı almış hastaların klinik ve laboratuvar özellikleri retrospektif olarak değerlendirildi. Bir veya daha fazla Kistik Fibrozis klinik özellik taşıyan ve ter testi >90 meq/l olan hastalar ile en az bir Kistik Fibrozis klinik özelliği olan ter testi normal veya sınırda olan hastalar için iki mutasyon gösterilerek tanı alan hastalar çalışmaya dahil edildi. Ter testi Macroduct yöntemi ile yapıldı. Bu çalışmada hastaların yaşı, cinsiyetleri, tanı yaşı, yaşadığı yer, başvuru şikayetleri, öksürük şikayeti, balgam şikayeti, solunum sıkıntısı, ilk yıl atak sayısı, son yıl atak sayısı, şikayetlerin mevsimsel hangi mevsimde arttığı, hastaneye yatış sayısı, prenatal tanı, anne baba akrabalığı, kistik fibrozis kardeş öyküsü, organomegali, yaşa göre hemoglobin, yaşa göre transaminaz, yaşa göre Ig A, Ig G, Ig M, Ig E düzeyleri, ter testleri, ekokardiyografi bulguları, batın ultrasonografi bulguları, varsa akciğer bilgisayarlı tomografi bulguları ile birlikte son kontroldeki; yaşları, şikayetleri, tüm hastaların İVA%, 0-2 yaş için boya göre kilo persentilleri, 2-18 yaş için VKİ, son balgam kültüründe üreme olup olmadığı ve hastaların aldığı tedavileri değerlendirilmiştir. Bu çalışma Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu nun tarihinde alınan kararı ile onaylanmıştır. İstatistiksel Analiz Veriler SPSS 18.0 (SPSS Inc, Chicago, IL, USA) istatistik programı ile değerlendirildi. Değişkenlerin normal dağılım gösterip göstermediği görsel (histogram) ve analitik yöntemler (Kolmogorov-Simirnov test) kullanılarak değerlendirildi. Normal dağılım gösteren değişkenler ortalama ± standart sapma, normal dağılım göstermeyen değişkenler ise ortanca (minimum-maksimum) değerler verilerek gösterildi. Bağımsız grupların karşılaştırılmasında Student-t testi kullanıldı. Oranla belirlenen değişkenlerin istatistiksel analizleri ki-kare testi testi ile yapıldı. P<0.05 istatistiksel değerlendirmede anlamlı kabul edildi. BULGULAR Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Göğüs Hastalıkları Biriminde İzlenen 48 olgu değerlendirildi. Kistik Fibrozis hastalarının 22 si kız (%45,8), 26 sı erkekti (%54,2). En erken tanı alan hastamız 21 günlük iken en geç tanı alan hastamız ise 12 yaşında idi. Hastaların hastaneye başvuru nedenleri incelendiğinde; en sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonu olmak üzere, büyüme gelişme geriliği, ishal, kusma, halsizlik, nazal polip, intestinal obstrüksiyon, karında şişlik ve öpünce tuz tadı gelmesidir. Olguların hastanede yatış sayıları değerlendirildiğinde beş hastanın hastanede yatış öyküsünün olmadığı, diğer hastaların bir veya daha fazla defa hastanede yatış öyküsü var. Olguların hastanede ortalama yatış sayısı 4,67±4,34 olarak bulundu. Olguların anne baba akrabalıkları incelendiğinde; 30 unun (%62,5) akraba olduğu, 18 inde (%37,5) akrabalık olmadığı belirlendi. Anne baba akrabalığının cinsiyete göre (p=0,88), hastaneye yatış sayısına göre (p=0,27) ve tanı yaşına göre (p=0,23) incelendiğinde istatistiksel değerlendirmede anlamlı bulunmadı.
4 Olguların KF kardeş öyküsü incelendiğinde 14 hastanın (%29,2) KF nedeniyle takip edilen kardeşi olduğu belirlendi. Kistik fibrozis kardeş öyküsü ve balgam şikayeti incelendiğinde istatistiksel değerlendirmede anlamlı bulundu (p=0,02); kistik fibrozis kardeş öyküsü ve dornaz alfa kullanımı incelendiğinde istatistiksel değerlendirmede anlamlı bulundu (p=0,04). Olguların tanı anındaki fizik muayeneleri incelendiğinde 18 olgunun (%37,5) fizik muayenesi normaldi. Anormal fizik muayene bulguları; sekretuar ral, solukluk, ekspirasyonda uzama, çomak parmak, hepatomegali, siyanoz, dehidratasyon, batın distansiyonu, splenomegali, nazal polip ve krepitan ral idi. (Tablo 1) Olguların tanı anındaki laboratuvar değerleri incelendiğinde; transaminaz yüksekliği, elektrolit imbalansı, anemi, IgE düzeyinde yükseklik, hipoalbuminemi, böbrek fonksiyon testlerinde bozukluk ve IgG düzeyinde düşüklük vardı. Tablo 2 de Olguların tanı anında laboratuvar değerleri verildi. Vakaların ter testleri incelendiğinde en düşük 38 mmol/l, en yüksek 180 mmol/l olarak bulundu. Ortalama ter testi 111±27,54 olarak bulundu. Vakaların ekokardiyografi bulguları değerlendirildiğinde en sık patent foramen ovale olmak üzere,atrial septal defekt, ventriküler septal defekt, aort-trikuspit yetmezliği, trikuspit yetmezliği, pulmoner hipertansiyon vardı. Olguların 13 üne akciğer tomografisi çekildi ve 5 olguda (%38,5) normaldi, patolojik bulgular arasında bronşektazi, buzlu cam görünümü ve fokal amfizem var. Olguların beslenme durumu için tüm hastaların İdeal Vücut Ağırlığının Yüzdesi değerlendirildi. İVA %90 altında yetersiz beslenme olarak kabul edildi 28 olgunun (%58,3) normal beslendiği, 20 sinin (%41,7) ise yetersiz beslendiği görüldü. 0-2 yaş arası olguların boya göre kilo persentilleri incelendi. 10 persentil altı düşük, riskli, 25 persentil üstü normal kabul edildi. 22 vakanın bu yaş gurubunda olduğu; 9 olgunun (%40,1) düşük kiloda, 8 inin (%36,4) normal kiloda, 5 inin (%23,5) riskli gurupta yer aldığı görüldü. Erkek hastaların boya göre düşük kiloları istatistiksel değerlendirmede anlamlı bulundu (p=0,01). Olguların son kontrolde çekilen akciğer grafileri değerlendirildiğinde 14 ünde (%29,2) normaldi. En sık saptanan patolojik bulgu bronşektazi idi. Diğer bulgular; infiltrasyon, havalanma artışı, kronik değişiklikler ve hiler lenfadenopatidir. Tablo 3 de olguların son kontroldeki akciğer bulguları görülmektedir. Son kontrolde 21 hastadan balgam kültürü alındı ve 13 ünde (%61,7) üreme olmadı, üreyen mikroorganizmalar; Pseudomonas Aeruginosa, Streptococcus Pneumonia ve Streptococcus Pyogenes dir. (Tablo 4) Olgularımızın KF bağlı gelişen komplikasyonlar incelendiğinde 25 vakada komplikasyonların geliştiği görülmektedir. 13 olguda (%52) bronşektazi, 3 olguda (%12) sinüzit, 2 olguda (%8) intestinal obstrüksiyon, 2 olguda (%8) astım, 1 olguda (%4) atelektazi, 1 olguda (%4) siroz, 1 olguda (%4) kor pulmonale, 1 olguda (%4) nazal polip ve 1 olguda (%4) hemoptizi gelişti. Olguların son 1 yıl içinde antibiotik kullanımlarına bakıldığında 9 hastanın (%19) antibiotik kullanmadı, 39 vakanın ise (%79,2) antibiyotik kullandığı bulundu. Bu olgulardan 30 u (%62,5) oral, 14 ünün (%29,2) intravenöz antibiyotik kullanıyordu. Olguların son kontrolde aldığı tedavi incelendiğinde büyük çoğunluğu insan deoksiribonükleazı ve pankreas enzimi kullanıyor; multivitamin, bronkodilatör, inhale steroid, oral steroid, ve tuz kullanılan diğer tedavilerdir.
5 Tablo 1. Olguların tanı anında fizik muayene bulguları Bulgular n % Normal 18 37,5 Sekretuar raller 18 37,5 Solukluk Ekspiryumda uzama Çomak parmak Hepatomegali 8 16,6 Siyanoz 7 14,6 Dehidratasyon 3 6,3 Batın distansiyonu 2 4,2 Splenomegali 1 2,1 Krepitan raller 1 2,1 Nazal polip 1 2,1 Tablo 2. Olguların tanı anındaki anormal laboratuvar değerleri Bulgular n % Transaminaz yüksekliği 16 33,4 Elektrolit bozukluğu 15 31,2 Anemi 14 29,2 IgE yüksekliği 4 8,4 Hipoalbuminemi 1 2 IgG düşüklüğü 1 2 Böbrek fonksiyonlarında bozukluk 1 2 Tablo 3. Olguların son kontroldeki akciğer grafi bulguları Bulgular n % Normal 14 29,2 Bronşektazi 13 27,1 İnfiltrasyon 9 18,6 Hiler lenfadenopati 7 14,6 Kronik değişiklikler 3 6,3 Havalanma artışı 2 4,2 Tablo 4. Son kontrolde balgam kültüründe üreme Balgam kültüründe üreme n % Üreme yok 13 61,7 Pseudomonas Aeruginosa 4 19,1 Streptococcus Pneumonia 3 14,4 Streptococcus Pyogenes 1 4,8
6 TARTIŞMA Kistik Fibrozis her iki cinsiyeti de etkileyen, kronik, metabolik bir hastalıktır. Olgularımızın %45,8 i kız, %54,2 si erkekti. Erkek kız oranı 1,18 dir. Olgularımızın cinsiyet açısından istatistiksel değerlendirmede fark bulunmadı yılında Ankara da yapılan bir çalışmada [12] %54 kız, %46 erkek ve 2002 yılında Marmara Üniversitesinde yapılan çalışmada [13] ise %58,3 kız, %41,7 si erkek olarak bulunmuş. Çalışmamızda cinsiyet açısından istatistiksel değerlendirmede fark olmasa da erkek hasta sayısı ülkemizde yapılan bu iki çalışma ile farklı bulundu. Erken tanı KF hastaları için komplikasyonların önlenmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması açısından önemlidir. Değişik klinik bulgular ile kendini gösterdiğinden dolayı Kistik Fibrozisten şüphelenilen durumlarda gerekli tetkikler yapılmalıdır. Olgularımızın tanı aldıkları yaş değerlendirildiğinde ilk bir yıl içerisinde olgularımızın %71 inin tanı aldığı görülmektedir. Avrupa Kistik Fibrozis Derneği [14] kayıtlarına göre ilk bir yıl içinde hastaların %60 ının tanı aldığı belirtilmektedir. Çalışmamızda vakalarımıza erken tanı konması yüz güldürücü bir gelişme olarak değerlendirildi. Ülkemizde yenidoğan tarama testinin yapılması ile hastalara daha erken teşhis konacağından hastalığın prognozunun daha iyi olacaktır. Kistik Fibrozis ter bezleri, solunum sistemi, pankreas, gastrointestinal sistem ve genital sistemi etkileyen, bunlara bağlı semptom ve bulgu veren bir hastalıktır. Olgularımızın en sık hastaneye başvuru nedenleri; tekrarlayan akciğer enfeksiyonu (%47,9), büyüme gelişme geriliği (%14,6) ve ishal-kusma (%12,5) olarak bulundu yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde yapılan çalışmada %39 tekrarlayan akciğer enfeksiyonu, %31,7 ishal ve kusma şikayetleri ile hastaneye başvurdukları belirlenmiş [15]. Kistik Fibroziste özellikle solunum sistemi enfeksiyonları başta olmak üzere enfeksiyonlara duyarlılık belirgin şekilde artmaktadır, bu nedenle teşhis ve tedavide geç kalındığında hastaneye başvuru sayısı artmakla beraber psikolojik sorunların da ortaya çıkmasına yol açmaktadır [16]. Olgularımızın ilk yıl ortalama hastaneye başvuru sayısı 8,88±5,24, son bir yıl içerisinde ortalama hastaneye başvuru sayısı 4,58±2,99 olarak bulundu. Hastaneye başvuru sayısındaki belirgin azalma hastaların tedaviye uyumunu göstermektedir. Ülkemizde akraba evlilikleri fazla olup bölgemizde ülke ortalamasının üzerindedir bu nedenle otozomal resesif geçiş gösteren KF hastalığı akraba evliliklerinin daha fazla olduğu bölgelerde sık görülmesi beklenmektedir. Olguların anne baba akrabalıkları incelendiğinde; %62,5 inde akrabalık var, %37,5 inde akrabalık yoktu. KF genetik geçişli bir hastalık olduğundan dolayı bir kardeşte hastalık varsa diğer kardeşlerde de olma ihtimali artmaktadır. Çalışmamızda 14 vakanın (%29,2) kistik fibrozis nedeniyle takip edilen kardeşi vardır. Amerika Birleşik Devletleri Kistik Fibrozis Vakfı verilerine göre kistik fibrozis kardeş öyküsü %16,7 olarak bulundu [17]. Bölgemizde akraba evliliklerinin fazla olması nedeniyle KF kardeş oranı da fazladır. Kistik fibrozis birçok organ ve sistemi etkileyen bir hastalık olduğundan dolayı farklı semptom ve bulgularla karşımıza gelebilir. Olgularımızın tanı anındaki fizik muayenelerine bakıldığında %37 5 inin normal olduğu, %37,5 oranında sekretuar ral, %29 oranında solukluk, %23 ünde çomak parmak, %23 ünde ekspiryumda uzama vardı. Bu bulgular bu konuda yapılan literatür bulguları ile uyumlu bulundu [18]. Olguların tanı anında yapılan laboratuvar tetkiklerinde %33,4 transaminaz yüksekliği, %31,2 sinde elektrolit imbalansı, %29,2 sinde anemi, %8,4 ünde IgE yüksekliği, %2 hipoalbuminemi, %2 IgG düşüklüğü, %2 böbrek fonksiyon bozukluğu vardı yılında Hacettepe Üniversitesinde 300 olgu ile yapılan çalışmada [15] %40,9 anemi, %40,9 transaminaz yüksekliği, %13,4 elektrolit bozukluğu, %2,1 Ig E yüksekliği bulunmuş. Bizim çalışmamız ile farklı bulunmasını vaka sayımızın az olması ile ilişkili olduğunu düşünüyoruz. Kistik fibrozis olgularında akciğer bulguları tüm yaş guruplarında sık görülmektedir ve bu nedenle kronik hipoksiye sekonder gelişen kor pulmonale bu hastalarda görülebilmektedir [16]. Çalışmamızda olguların ekokardiyografi bulguları değerlendirildiğinde; %6,3 hastada patent foramen ovale, %4,2 sinde atrial septal de-
7 fekt, %2,1 inde ventriküler septal defekt, %2,1 inde aort-trikuspit yetmezliği, %2,1 inde trikuspit yetmezliği, %2,1 inde pulmoner hipertansiyon vardır. Kistik Fibrozis hastalığında beslenme ile akciğer fonksiyonları arasında ilişki vardır. Akciğer fonksiyonları bozulduğunda beslenme zorlaşır, beslenme bozulduğunda ise akciğer fonksiyonlarının da bozulduğu bilinmektedir [19]. Bu nedenle KF hastalığında hastaların beslenme durumu yakından takip edilmelidir. Vakalarımızın beslenme durumunun değerlendirilmesi için tüm vakaların İdeal Vücut Ağırlığının Yüzdesi hesaplamasında %58,3 vakanın beslenme durumunun normal, %41,7 vakanın beslenme durumunun yetersiz olduğu tespit edildi. 0-2 yaş arası vakaların boya göre kilo persentilleri değerlendirildiğinde %40,1 vakanın boya göre düşük kiloda olduğu, %36,4 vakanın normal persentilde ve %23,5 vakanın riskli gurupta olduğu tespit edildi. Cinsiyete göre erkek hastaların boya göre daha düşük kiloları istatistiksel değerlendirmede anlamlı bulundu. Bu sonucun başka çalışmalar ile desteklenmesine ihtiyaç vardır yaş arası vakaların vücut kitle indeksi değerlerine göre ise %61,6 normal, %30,8 inin düşük, %7,6 vakanın riskli gurupta yer aldığı belirlendi. KF hastalarında Vücut kitle İndeksinin İdeal Vücut Ağırlığının Yüzdesinden daha fazla akciğer fonksiyonları ile ilişkili olduğu gösteren çalışmalar vardır [20]. KF hastalarının beslenme durumunun değerlendirilmesinde hangi parametrenin kullanılacağı konusunda konsensus olmamasına nedeniyle bütün parametrelerin kullanılması önerilmektedir [16]. Kistik fibrozis hastalarında enfeksiyona duyarlılık artmaktadır. Erken dönemde Stafilococcus Aureus en sık enfeksiyona yol açan mikroorganizma iken geç dönemde Pseudomonas aeruginosa en sık enfeksiyona sebep olmaktadır. Başlangıçta nonmukoid P.Aeruginosa ile enfekte olan hastalar tedavi edilmedikleri zaman mukoid P.aeruginosa suşuna dönüşerek tedavi zorlaşır [6]. Son kontrolde 21 hastadan balgam kültürü alınmış ve %61,7 sinde üreme olmadığı, en sık izole edilen patojenin (%19,1) Pseudomonas aeruginosa olduğu görüldü. Pseudomonas aeruginosa KF hastalarında akciğer enfeksiyonuna sebep olan en önemli patojenlerdendir. Çalışmamızda literatür ile uyumlu bulgular bulundu [6]. Son kontrolde hastaların ilaç kullanımı sorgulandığında; %83,3 vakanın pankreas enzimi kullandığı, %79,2 vakanın insan deoksiribonükleazı kullandığı görüldü. İnsan deoksiribonükleaz tedavisi mukusun vizkositesini azaltıp klirensini arttırarak solunum fonksiyonlarını korumak, solunum yolu enfeksiyonlarının şiddetini ve sıklığını azaltmak için kullanılmaktadır [21]. Kistik Fibrozis hastalarının ilk bir yılda %85-90 ında pankreas yetmezliği geliştiği [22] oluştuğu saptanmıştır. Çalışmamızda da yüksek oranda hastalarımızın enzim tedavisi aldığı bulundu. Kistik Fibrozis hastalarında sekresyonların atılması ve buna paralel olarak enfeksiyonların azaltılması için fizyoterapi önemlidir ve tedavinin bir parçasıdır. Fizyoterapinin amacı egzersiz toleransını arttırmak, bronşiyal sekresyonların atılımına yardımcı olmak, havayollarının direncini azaltmak, uzun dönemde ise solunum problemlerinin ilerlemesinin geciktirilmesi hedeflenmektedir. Fizyoterapinin aileler açısından zaman alması, ailelerin uygun şekil ve sürede yapmaması ve pediatrik yaş gurubunda yapılmasının zor olması nedeniyle tedavinin bir parçası olmasına rağmen ihmal edildiği kanaatindeyiz. Kistik Fibrozis birçok organ ve sistemi etkileyen, hastaların yaşam kalitesini düşüren, uzun süreli tedavi gereksinimi nedeniyle hastaların tedaviye uyumunun zorlaştığı, erken tanı ve tedavi ile komplikasyonların azaldığı bir hastalıktır. Sonuç olarak, kistik fibrozis tüm dünyada ve ülkemizde önemini koruyan bir hastalıktır. Özgül olmayan bulguları olması nedeniyle erken tanı konulması zor olabilen bir hastalıktır. Bu nedenle uzamış öksürük, tekrarlayan bronş yol tler, kron k shal ve gel şme ger l ğ g b özgül olmayan yakınmaları olan çocuklar ayrıntılı olarak değerlend r lmel ve KF l kardeş öyküsü sorgulanmalıdır. Böylece erken tanı ve tedav le hastalığa bağlı geç bulguların önüne geç leb l r ve daha öneml s yen hastaların ortaya çıkması önleneb l r. Declaration of Conflicting Interests: The authors declare that they have no conflict of interest.
8 Financial Disclosure: No financial support was received. Çıkar Çatışması Beyanı: Yazarlar çıkar çatışması olmadığını bildirmişlerdir. Finansal Destek: Bu çalışma her hangi bir fon tarafından desteklenmemiştir. KAYNAKLAR 1. Gadsby DC, Vergani P, Csanády L. The ABC protein turned chloride channel whose failure causes cystic fibrosis. Nature 2006;440: Egan M, Cystic Fibrosis, Nelson Text book of Pediatrics,19 th edition, (Eds, Kliegman RM, Stanton B, Geme J, Schor N, Behrman R), 2011; Welsh MJ, Smith AE. Molecular mechanisms of CFTR chloride channel dysfunction in cystic fibrosis. Cell 1993;73: Le Drévo MA, Benz N, Kerbiriou M, et al. Annexin A5 increases the cell surface expression and the chloride channel function the Delta F508 cystic fibrosis transmembrane regulator. Biochim Biophys Acta 2008;1782: Rommens JM, Iannuzzi MC, Kerem B, et al. Identification of the cystic fibrosis gene: chromosome walking and jumping. Science 1989;245: Boat TF, Welsh MJ, Beaudet AL. Cystic fibrosis. In: Scriver CR, Beaudet AL, Sly WS, Valle DV, eds. The Metabolic Basis of Inherited Disease. New York: McGraw-Hill, 1989: Whittaker LA, Teneback C. Atypical mycobacterial and fungal infections in cystic fibrosis. Semin Respir Crit Care Med 2009;30: Henke MO, Ratjen F. Mucolytics in cystic fibrosis. Paediatr Respir Rev 2007;8: Rajan S, Saiman L. Pulmonary infections in patients with cystic fibrosis. Semin Respir Infect 2002;17: Foweraker J. Recent advances in the microbiology of respiratory tract infection in cystic fibrosis. Br Med Bull 2009;889: Castellani C, Cuppens H, Macek M, et al. Consensus on the use and interpretation of cystic fibrosis mutation analysis in clinical practice. J Cystic Fibrosis 2008; Erdem M, Zorlu P, Acar M, et al. Kistik fibrozisli hastaların demografik ve klinik özelliklerinin değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi/Turkish J Pediatr Dis 2013;3: Karakoç F, Karadağ B, Erdoğan T, et al. Kistik Fibrozisli hastaların klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımı. Türk Pediatri Arşivi 2002;37: European Cystic Fibrosis Society. Patient Registry Annual Report (2012) 15. Çetinkaya AK. (2012). Kistik Fibrozisli 300 vakanın klinik ve laboratuar özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi. 16. Boat TF, Welsh MJ, Beaudet AL. Cystic fibrosis. In: Scriver CR, Beaudet AL, Sly WS, Valle DV, eds. The Metabolic Basis of Inherited Disease. New York: McGraw-Hill, 1989: Cystic Fibrosis Foundation. Patient registry 1995 annual datareport. Bethesda, M.D: Cystic Fibrosis Foundation, Yalçın E. Kistik fibroziste klinik bulgular ve tanı. In: Dağlı E,Karakoç F; eds. Çocuk Göğüs Hastalıkları. İstanbul: Nobel Matbaacılık, 2007; Sinaasappel M. Stern, J. Littlewood, S. Wolfe, et al. Nutrition in patients with cystic fibrosis: a European Consensus. Journal of Cystic Fibrosis (2002;1: Zhang Z, Lai HJ. Comparison of the use of body mass index percentiles and percentage of ideal body weight to screen for malnutrition in children with cystic fibrosis. Am J Clin Nutr 2004;80: Henke MO, Ratjen F. Mucolytics in cystic fibrosis. Paediatr Respir Rev 2007;8: Koletzko S, Reinhardt D. Nutritional challenges of infants with cystic fibrosis. Early Hum Dev 2001;65:S53-S61.
Kistik Fibrozisli Çocuk Hastaların Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin Değerlendirilmesi
ARCHIVES OF PEDIATRICS / 2016; 1 (1): 21-26 Çocuk Hastalıkları Arşivi doi: 10.5799/ahinjs.04.2016.01.0004 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Kistik Fibrozisli Çocuk Hastaların Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,
DetaylıRomatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit
www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı
DetaylıTürk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr
Türk Toraks Derneği Türk Toraks Derneği Cep Kitapları Serisi Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı www.toraks.org.tr Editörler HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Münevver Erdinç Ege Üniversitesi
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıKent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!
Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana
DetaylıGEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama
GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai
DetaylıKANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI UZMANLIK
DetaylıGİRİŞ: Açık kalp cerrahisi sonrasında gözlenen komplikasyonlar içinde önemli bir yer teşkil eden cerrahi alan enfeksiyonları, hastalarda görülen morbidite ve mortalitenin önemli bir nedenidir. Açık kalp
DetaylıKONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA. Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji
KONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji Doğumsal kalp hastalığının sıklığı % 0.9 Ciddi anomali % 0.3 Her yıl 1.2 milyon kalp hastası bebek dünyaya gelmekte
DetaylıHEPATİT C SIK SORULAN SORULAR
HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri
DetaylıAFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)
AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle
DetaylıAkdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;
TALASEMİ Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör; Talasemi kırmızı kan hücrelerinin üretimini bozan genetik hastalıklardır. Ülkemizde çok sık görülmektedir. Hastaların kırmızı
DetaylıYOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.
YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği
DetaylıPREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ
PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ TANIMLAR Preterm/Prematüre Bebek- 37 gestasyon haftasından önce doğan Gestasyon yaşına göre sınıflandırma Prematüre (erken doğan)
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıŞeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?
Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite
DetaylıUÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ
Rev. No : 01 Rev.Tarihi : 13 Haziran 2012 1/ 1. Amaç: UÜ-SK da organ ve doku nakli hizmetlerinden yararlanacak hastaların ve/veya canlı vericilerinin başvuru kriterlerinin ve organ bekleme listelerine
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI AMBREKS PEDİATRİK şurup Ağızdan alınır. Etkin madde: 5 ml (1 ölçek) şurup solüsyonu, 15 mg ambroksol HCl içerir. Yardımcı maddeler: Sorbitol % 70 solüsyonu, metil paraben, propil paraben,
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıHepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları
HEPATİT B TESTLERİ Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları Hepatit B virüs enfeksiyonu insandan insana kan, semen, vücut salgıları ile kolay bulaşan yaygın görülen ve ülkemizde
DetaylıSüreç Verimliliğinde Araç ve Yöntemler
Süreç Verimliliğinde Araç ve Yöntemler Dr. Hişam Alahdab Anadolu Sağlık Departman Merkezi Tıbbi Direktör Yardımcısı Tarih Sunum Planı Sağlıkta verimliliğin her düzeydeki önemi Verimsizliğin sebepleri Verimliğiliği
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir.
KULLANMA TALİMATI KONTİL çiğneme tableti Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum siklamat, povidon K-30, sukroz,
DetaylıTam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber
Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber Sağlıklı, güçlü kuvvetli bir erkeksiniz ama çocuğunuz olmuyorsa bu önemli sorunun sebebi yediklerinizle ilgili olabilir. Erkekler üzerinde yapılan bilimsel
DetaylıNIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI
Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ
DetaylıSağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu
Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu antalya EAH Çalışmaya Katılan
DetaylıEGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ
EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar
DetaylıARAŞTIRMA. 3 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.B
Geriatri 5 (2): 59-63, 2002 Turkish Journal of Geriatrics ARAŞTIRMA BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON Dr. Coşkun BAKAR 1 Dr. Seçil ÖZKAN 1 Dr. Işıl MARAL 1 Dr. Gülçin Kaymak KARATAŞ
DetaylıÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi
KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıAyşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.
TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden
DetaylıEOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA
EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN
DetaylıSÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıSosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Genelgesi 2004 / 64
Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Genelgesi 2004 / 64 Tarihi:03.05.2004 Sayısı:2004/64-1838 SAĞLIK BAKANLIĞI Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ANKARA 03/05/2004 Sayı : B100ACS0140000-9216/1853
DetaylıHipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;
PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu
DetaylıDÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi
DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ
KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi
DetaylıAra rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba
1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama
DetaylıYAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ
YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir.
KULLANMA TALİMATI ASİST 1200 mg toz içeren saşe Ağızdan alınır. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. Bu ilacı
DetaylıRekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer
DetaylıOlasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon
Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Levent ÖZBEK Fikri ÖZTÜRK Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü Sistem Modelleme ve Simülasyon Laboratuvarı 61 Tandoğan/Ankara
DetaylıDiyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet
Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıYÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi,
27 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28246 Bingöl Üniversitesinden: YÖNETMELİK BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ARAŞTIRMA VE REHBERLİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak
DetaylıProf Dr Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD
Prof Dr Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Kistik Fibrozis Otozomal resesif geçiş gösteren genetik bir hastalık 7q kromozomdaki Fibrosis Transmembrane
DetaylıThis information on (4) Breast cancer and genetics is in Turkish Göğüs kanseri ve genetiği (İngilizce'si Breast cancer and genetics)
Kanser ve genler This information on (4) Breast cancer and genetics is in Turkish Göğüs kanseri ve genetiği (İngilizce'si Breast cancer and genetics) Vücudumuz milyonlarca hücreden (cells) meydana gelir.
DetaylıMardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü
Mardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü - doi: 10.17932/ IAU.IAUD.m.13091352.2015.7/26.15-21 Şerzan ASLAN 1
Detaylıİş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?
İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların
Detaylı2- Hastalara muayenehaneye ilk defa mı? Sürekli mi? geldikleri sorulduğunda %30 u ilk defa %70 i sürekli geldiklerini bildirmişlerdir (Şekil 2).
RAPOR Anayasa Mahkemesinin gerekçeli kararını açıklamasından sonra Sağlık Bakanlığı Tam Gün Yasası nı tekrar gündeme aldı. Önce torba yasaya konan daha sonra bazı değişiklikler için torba yasadan ayrılan
DetaylıKadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ
Kadın İdrar İnkontinansı Dr. M.NURİ BODAKÇİ Genel populasyonun çoğunda özellikle kadınlarda ve yaşlılarda mesane disfonksiyonu vardır. ICS üriner inkontinansı; objektif olarak gösterilebilen ve sosyal
DetaylıBOLU KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ YALIN HASTANE UYGULAMALARI (DENEYİMİ)
BOLU KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ YALIN HASTANE UYGULAMALARI (DENEYİMİ) Uzm.Dr.Abdullah DANIŞMAN Bolu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanı Sunum Planı Yalın
Detaylı2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ. Anayasa nın 49. Maddesi :
2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ Anayasa nın 49. Maddesi : A. Çalışma Hakkı ve Ödevi Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek,
DetaylıHAYALi ihracatln BOYUTLARI
HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında
DetaylıSigara çenlerde ve çmeyenlerde Akci er Kanseri: Genel Özelliklerde Farkl l k Var m?
ULUSLARARASı HEMATOLOJI-ONKOLOJI DERGISI MAKALE / ARTICLE International Journal of Hematology and Oncology Sigara çenlerde ve çmeyenlerde Akci er Kanseri: Genel Özelliklerde Farkl l k Var m? Ahmet E. ERBAYCU
DetaylıDoç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man
214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215
Detaylıİnfantil Kolik. Dr. Sevtap Güney Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Sosyal Pediatri Bilim Dalı
İnfantil Kolik Dr. Sevtap Güney Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Sosyal Pediatri Bilim Dalı Sunu Planı Tanım Sıklık Neden olur? Ne zaman geçer? Neden önemli?
DetaylıAcil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet. Keziban Uçar Karabulut
Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet Keziban Uçar Karabulut Şiddet; aşırı duygu durumunu, bir olgunun yoğunluğunu, sertliğini, kaba ve sert davranışı, beden gücünün kötüye kullanılmasını, bireye ve topluma
DetaylıDÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER
DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe
Detaylıhükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım
1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve
DetaylıMEME LOBU YANGISI. süt veriminde azalma sütün imhası laboratuvar giderleri ilaç giderleri vet.hek. giderleri. süt endüstrisinde önemli ekonomik kayıp
MASTİT 1 MEME LOBU YANGISI süt veriminde azalma sütün imhası laboratuvar giderleri ilaç giderleri vet.hek. giderleri süt endüstrisinde önemli ekonomik kayıp HAYVAN Sağlığı fonksiyonel meme lobunun kaybı
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıBURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol
BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.
DetaylıNütrisyon Desteğinde Temel İlkeler
SUNUM PLANI Nütrisyon Desteğinde Temel İlkeler Malnütrisyonun tanımı Beslenme durumunun değerlendirilmesi Tarama testleri Beslenme desteğinin veriliş yolları Beslenme desteğinin izlenmesi Doç. Dr. Habibe
DetaylıVENTİLATÖR İLİŞKİLİ PNÖMONİ(VİP) TANISINA İNVAZİV YAKLAŞIM
VNTİLATÖR İLİŞKİLİ PNÖMONİ(VİP) TANISINA İNVAZİV YAKLAŞIM BRONKOSKOPİK TANI YÖNTMLRİ Dr Gül Gürsel Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs astalıkları Anabilim Dalı İlk bakışta VİP li hastalarda hastaların
DetaylıEK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU
EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1995 yılından bu yana, hazırladığı ve titizlikle uygulamaya çalıştığı Stratejik
DetaylıVUR de VCUG Ne Zaman, Kime?
Ulusal Bilinçle Güncel Üroloji VUR de VCUG Ne Zaman, Kime? Doç. Dr. Selçuk Yücel Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Antalya Ulusal Bilinçle Güncel Üroloji
DetaylıPRİMER SİLİYER DİSKİNEZİ HASTALARININ KLİNİK DEĞERLENDİRMESİ
PRİMER SİLİYER DİSKİNEZİ HASTALARININ KLİNİK DEĞERLENDİRMESİ N Emiralioğlu, U Özçelik, G Tuğcu, E Yalçın, D Doğru, N Kiper Hacettepe Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı Genel Bilgiler Primer
DetaylıT.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU
T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU 2015-2016 EĞİTİM ve ÖĞRETİM YILI MERKEZİ YERLEŞTİRME PUANIYLA YATAY GEÇİŞ İŞLEMLERİ (EK MADDE-1 E GÖRE) ve BAŞVURULARI Yükseköğretim Kurumlarında Ön lisans ve Lisans
DetaylıOrtaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i
Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Devrim ÖZDEM R ALICI * Özet Bu ara t rmada 2002-2003
DetaylıBuzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi. Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210
Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210 KONU İLGİ Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Besleme TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR
DetaylıB02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet
B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler
DetaylıİSG Yasası & Uygulamalar
İSG Yasası & Uygulamalar Dr. Rana GÜVEN, MSc. PhD. Genel Md. Yrd. 24 Mayıs 2013, Bursa İÇERİK Güvenlik Kültürü Kavramı Dünyada ve Türkiye de İSG İSG Yasası İSG Hizmetleri Yetkilendirme Hizmetleri Çalışma
DetaylıBanka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland.
21 OCAK-MART DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 21 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 1 Nisan 21 tarihinde
Detaylı08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D
VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem
DetaylıBÖLÜM 3 : SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM
İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 178 BÖLÜM 1 : Kararların Sınıflandırılması... 179 1.1. Alınan Kararlar... 179 1.2. Kararların İhale Türlerine Göre Sınıflandırılması....180 BÖLÜM 2 : Sonuç Kararlarının Sınıflandırılması...
DetaylıYeni Anket Verisi Girişi
Yeni Anket Verisi Girişi lara ait kimlik verileri kesinlikle başka bir alanda paylaşılmayacaktır. ya ait özel veriler, sadece bilimsel çalışma merkezinin kendisi tarafından görüntülenebilecektir. proje
DetaylıSizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler
Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sayın hast, Hastalıkların teşhisi ve tedavisinde son on yılda çok büyük gelişmeler kaydedildi.
DetaylıDoç. Dr. Orhan YILMAZ
Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma
DetaylıTDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ
TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. Soner METE Ders Hakkında Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenleri, bu etmenlerin önlenmesine ilişkin yürütülen politikalar, işverenlerin
DetaylıYoğun Bakım Ünitesinde Gelişen Kandida Enfeksiyonları ve Mortaliteyi Etkileyen Risk Faktörleri
Yoğun Bakım Ünitesinde Gelişen Kandida Enfeksiyonları ve Mortaliteyi Etkileyen Risk Faktörleri Emel AZAK, Esra Ulukaya, Ayşe WILLKE Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
DetaylıBrexit ten Kim Korkar?
EDAM Türkiye ve Avrupa Birliği Bilgi Notu Brexit ten Kim Korkar? Haziran 2016 Sinan Ülgen EDAM Başkanı 2 23 Haziranda İngiliz halkı, İngiltere nin AB de kalıp kalmayacağına dair bir halkoyuna katılacak.
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
DetaylıAra Dönem Faaliyet Raporu MART 2014
MART 2014 Raporun Ait Olduğu Dönem : 01.01.2014 31.03.2014 Bankanın Ticaret Ünvanı : TAIB YatırımBank A.Ş. Genel Müdürlük Adresi : Yüzbaşı Kaya Aldoğan Sokak Aksoy İş Merkezi No. 7 Kat 3 Zincirlikuyu,
DetaylıİÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7
İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer
DetaylıGeleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulaması Yönetmeliğinin Getirdiği Yenilikler
Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulaması Yönetmeliğinin Getirdiği Yenilikler Doç.Dr.Salih MOLLAHALİLOĞLU* Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi Yıldırım Beyazıt Üniversitesi * S.B. Geleneksel ve
DetaylıDOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ
DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ 2 İÇERİK Eğitim temel olarak; Sözleşme yönetimini, Projelerin izleme çerçevesini, Proje yönetimi, uygulama usul ve
DetaylıOTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.
OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir
DetaylıHİÇBİR KADIN YAŞAM VERİRKEN ÖLMEMELİ! GÜVENLİ ANNELİK. Doç. Dr. Günay SAKA MAYIS 2011
HİÇBİR KADIN YAŞAM VERİRKEN ÖLMEMELİ! GÜVENLİ ANNELİK Doç. Dr. Günay SAKA MAYIS 2011 1 GÜVENLİ ANNELİK GİRİŞİMİ Yüksek maternal mortalite ve morbiditeyi azaltmak için, 1987 yılında DSÖ öncülüğünde Nairobi
DetaylıÜniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi
Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu
DetaylıGENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ
Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl:2003 (2) Sayı:14 63 GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Arş.Gör.Esra ÖZAY* Arş.Gör.Dr.İjlal OCAK* Gürbüz OCAK**
DetaylıMAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının
MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki
Detaylı2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU
2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına
DetaylıSICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI
Türk Tesisat Mühendisleri Derne i / Turkish Society of HVAC & Sanitary Engineers 8. Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojisi Sempozyumu / 8. International HVAC +R Technology Symposium 12-14 Mayıs 2008,
DetaylıBir Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Merkezi ne Başvuran Hastaların Değerlendirilmesi
ORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2012;2(3): 14-19 ISSN: 2146-443X Düzce Üniversitesi sbedergi@duzce.edu.tr Bir Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül
DetaylıNakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:9))
Sirküler 2016 / 019 Referansımız: 0259 / 2016/ YMM/ EK Telefon: +90 (212) 29157 10 Fax: +90 (212) 24146 04 E-Mail: info@kutlanpartners.com İstanbul, 08.03.2016 Nakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar
DetaylıALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016
ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 19 Ocak 2016 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; Kısa dönemde 144 günlük ortalama $1110.82 trend değişimi için referans takip seviyesi olabilir.
DetaylıDr. Erdal DUMAN. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı. Şair Eşref Bulvarı No:65 Alsancak İzmir. Tel: 0232-4642932. www.erdalduman.
Dr. Erdal DUMAN Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Şair Eşref Bulvarı No:65 Alsancak İzmir Tel: 0232-4642932 www.erdalduman.com Söylenceler Erkeklerde osteoporoz olmaz Diyet yapınca vücuttaki
Detaylı