Selim KAPUR & Erhan AKÇA,Musa Serdem / Çukurova Üniversitesi Cemil CANGIR & Duygu BOYRAZ / Namık Kemal Üniversitesi Mevlut DÜZGÜN & Nurgul GÜLŞEN /

Transkript

1 Selim KAPUR & Erhan AKÇA,Musa Serdem / Çukurova Üniversitesi Cemil CANGIR & Duygu BOYRAZ / Namık Kemal Üniversitesi Mevlut DÜZGÜN & Nurgul GÜLŞEN / Çevre ve Orman Bakanlığı

2

3 ULUSAL EYLEM PROGRAMI HAZIRLAMA GRUBU ENERJİ & TABİİ KAYNAKLAR TTBD ÇEVRE &ORMAN TARIM VE KÖYİŞLERİ TEMA DIŞİŞLERİ

4 AVRUPA BİRLİĞİ YAKLAŞIMI DPSIR DRIVERS-PRESSURE-STATE-IMPACT-RESPONSE SOSYO EKNOMİK YÖNLENDİRİCİLER SİYASAL VE YÖNETSEL SEÇENEKLER ÇEVRESEL BASKILAR ÇEVRESEL VE İKLİM DEĞİŞİMLERİ EKOSİSTEM - İNSANLAR

5 Kentleşme ve ulaşım Tarımsal yoğunlaşma, arazi kullanımı değişimi Turizm ve rekreasyon isteği Balıkçılık ve su ürünleri üretimi Sanayileşme Enerji yatırımları

6 Arazi değişimi ve iyileştirme Petrol ve doğal gaz çıkarma Kıyı sularında atık atımı Su çıkarma, drenaj ağı, kıyı çalışmaları Barajlar, göletler Madencilik

7 Kıyı alanına gelen sulardaki besin, zehirli bileşikler ve çökel değişimi. Habitatın ve biyolojik çeşitliliğin kaybı Su kirliliği Kıyı erozyonu

8 EKOSİSTEM SÜREÇ VE İŞLEVLERİNDE Kİ DEĞİŞİMLERİN İNSANLARIN YAŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYECEK ÜRETİM, SAĞLIK VE YAŞAM ALANLARI VE VARLIKLARI ÜZERİNDE YOL AÇTIĞI ETKİLER

9 NOKTASAL DEĞİL BÜTÜNSEL AŞIRI OTLATMA, DOĞAL KAYNAKLARIN TÜKETİMİ, ORMANSIZLAŞTIRMA, BİYOÇEŞİTLİLİK AZALMASI VE ARAZİ BOŞALTMA Overgrazing, exploitation of natural resources, deforestation and loss of biodiversity and land abandonment Erosion control studies Afforestation Basin borders ALTHAVZA SINIRLARI

10 HAVZA ÖLÇEĞİ/DSİ

11 Dünya Toprak ve Arazi Ölçeği 1:5M KÜRESEL DEĞERLENDİRMELER Avrupa Coğrafi Toprak Ölçeği 1:1M Avrupa Coğrafi Tabanlı Toprak Veritabanı Ölçeği 1: Üye Ülkeler Bölgeler / İLLER Topluluklar Havza Bilgi Ölçeği 1: Yerel Bilgi Sistemi 1:5.000 DUYARLI TARIM İÇİN UZAYSAL PLANLAMA AB Toprak Bürosu (ISPRA-Milano) Çalışma Ölçekleri ve Yaklaşımı

12 TÜRKİYE DEKİ ÇÖLLE LLEŞME NEDENLERİ DOĞAL TEKNİK SOSYOEKONOMİK TOPRAK AŞINIMI ORMANSIZLAŞTIRMA GÖÇ İKLİMSEL ETKİLER HİDROJEOLOJİ EĞİTİM TOPRAK BESİN ELEMENTİ AZALMASI CO2 MİKTAR ARTIŞI YASAL YANLIŞ SULAMA TOPRAK BETONLAŞMASI

13 KAHRAMANMARAŞ 15YY ile 1995 ARASINDAKİ ŞEHİR GELİŞİMİ

14 Türkiye Çölleşme Risk Alanı İKLİM VERİLERİ 50 YILLIK, USDA, 1999

15 ÇÖLLEŞME SORUNLARI - 1 DÜZELTİLEMEYEN DOĞAL EROZYON AŞIRI DOĞAL KAYNAK TÜKETİMİ

16 DÜZELTİLEBİLİR YANLIŞ ARAZİ KULLANIMI EROZYON ORMANSIZLAŞTIRMA SULAMA SUYUNUN YANLIŞ KULLANIMI- SU YÖNETİMİ KİMYASAL KULLANIMI ÇORAKLAŞMA FİZİKSEL BOZUNUM ORGANİK MADDE AZALMASI MERA ALANLARI AZALMASI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TEHDİT ALTINDA OLMASI

17 Çölleşmenin önlemesi azaltılması Sürdürülebilir Arazi Yönetimi altında 63 eylem

18 İNSAN ETKİSİYLE ŞEKİLLENEN ARAZİLERİN DAĞILIMI (ANTHROPOCENE ÖZELLİKLE SON 300 YIL

19 Sürüdürülebilir arazi kullanımı binlerce yıldır Yerleşim Arazi kullanımı Ticaret

20

21 Adana Tarsus yılları arasında Tarsus ve Adana şehir gelişimi

22

23

24 İNSAN PEYZAJLARI/Kaynak Alan BAŞARI ANAHTARI: TOPLAM KALİTE KONTROLÜ Doğal Kaynaklar Toprak-Su-kaya-Biyoçeşitlilik Aşama 1 Aşama 2 Aşama 3 Aşama 4 Kültürel Kaynaklar Yerel halk ve briliklerin yönettiği Yerel teknolojik bilgiler Ana bilgilerin toplanması/veritabanı oluşturma Kaynakların tahsisi için ana planlar Uzun dönemli araştırma ve izleme alanlarının belirlenmesi Yerel bitki ve hayvanların fizibilitesinin saptanması ile güncel teknolojilerin adaptasyonu Optimal Yönetim Planlarının Hazırlanması Yayım Arazi baskısını azaltmak için sosyoekonomik analizlerin yapılıp finans kaynaklarının yaratılması Sistemlerin Modellenmesi: değişimleri değerlendirmek ve senaryoların denenmesi Etki izleme: baskı-durum-tepki matrisi Etki değerlendirme ve eğilim analizleri Hedefi Gözden Geçirilmesi: Program değişiklikleri ve veritabanını yenilenmesi Sürdürülebilir Üretim ve Ekosistemin bütünleşmesi için etkin politikaların geliştirilmesi Birlikler/STK ların yeniden yapılandırılması ve ticarette etkin yerel doğal kaynak kullanım gruplarının oluşturulması SAY PLANLARI GERÇEKLEŞTİRME AŞAMALARI

25 Seyhan Havzası Toprakları Seyhan Havzası Topoğrafyası

26 Ana bilgilerin derlenmesi Demografik Doğal Kaynak Tematik Haritalar Arazi Kullanımında yerel teknik Bilgi Ayrıntılı Etüdler Tarım-Toprak Yer Bilimciler Çevre Bilim Sosyal Coğrafya STK Orman EngineersMühendisler Biyologt Arkeoloji Harita ve Kadastro İlk SAY Planları Bölge Plancılar Sosyo-Ekonomist Pazarlama Çpk işlevli uydu kentler için SAY Planı Yayım ve Uygulama (SAY PLANI SON AŞAMA)/Kalkınma Ajansı?? STK Birlikler/dernekler Kalkınma Ajansları?? Devlet Kuruluşları SAY DİSİPLİNLERARASI YÖNETİM ŞEMASI

27 Seramik Üretim Uydu Kenti Seramik Hammadesi Uydu Kenti Tarım Uydu Kentleri Merkezi İdare Eğitim Sağlık Ticaret Kayıtlar Teknoloji Uydu Kentleri Tarım endüstrisi Uydu Kentleri Çok işlevli bütünleşik uydu kent yapısı örneği

28 ÇÖLLEŞME EYLEM PLANLARI (TOPLAM 63 EYLEM) Eylem No Eylemin Adı Yapılan Çalışmalar Yapılacak çalışmalar Sorumlu Kuruluşlar Süresi 3 Kırsal Kalkınma Politikalarının Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılm ası Çeşitli kırsal kalkınma projeleri uygulanmış ve devam etmekte olan çalışmalar Bölgesel ve havza bazında planlama politikası Kırsal Kalkınma Projelerinde STK ların yer almasının sağlanması DPT, TKB, ÇOB, BİB, STK, IBGM, YY Sürekli Yeterli kamu kaynağı ayrılmasının sağlanması Kırsal Kalkınmada etkin koordinasyon sağlamak AB Politikalarıyla uyum sağlanması

29 ÇÖLLEŞME EYLEM PLANLARI (TOPLAM 63 EYLEM) Eylem No Eylemin Adı Yapılan Çalışmalar Yapılacak çalışmalar Sorumlu Kuruluşlar Süresi 9 Çölleşme ile Mücadeleyi koordine etmek için oluşturulan ulusal koordinasyon biriminin sağlanması UKB Taslak Yönetmenliği hazırlandı 1. BM ÇMS nin uygulanmasını sağlamak için oluşturulan Ulusal Koordinasyon Biriminin çalışma esas ve usullerine ait yönetmeliği çıkartılması ÇOB, TKB, DB, ETKB, STK, BİB, TOBB Sürekli!! HEDEFLERE ULAŞILMIŞTIR ANCAK Bundan sonra Kırsal Kalkınma Ajansıyla bütünleşmenin sağlanması, Yerel Yönetim Birliklerinin kurulması ve insan peyzajı (Havza-Alt havza kalkınma ajansı) alanlarının saptanması ve arazi yönetim planlarının hazırlanması aşamasına geçilmelidir

30 KIRSAL KALKINMA AJANSLARINA GÖRE 26 Bölge? (Kaymak, 2006)

31 Kalkınma Ajansları (Kaymak, 2006), Bölgesel stratejilerin hazırlanmasına destek, Kırsal kalkınma ve yerel kalkınma faaliyetlerine destek, Kamu, özel kesim ve STK lar arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, Girişimciliğin desteklenmesi ve geliştirilmesi, Yatırımcıların izin ve ruhsat işlemlerinin tek elden takibi ve sonuçlandırılması, Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımı, Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek, AB fonları ve uluslararası fonların kullanılmasında aracılık ve koordinasyon, Araştırma ve veri tabanı oluşturma, İzleme ve değerlendirme. 30 Milyon YTL lik yıllık bütçe - projeler için -

32 SONUÇ - 1 İnsan peyzajlarının kalite ve yeteneklerine karar vermeden önce sistemin geleneksel ana işlevi (çevresel ve sosyal dokusu) anlaşılmalıdır Zeytin Bölgesi

33 SONUÇ 2 Asıl amaçinsan peyzajlarının korunması olmalıdır buğday ve mısırın gelişmekte olan ülkelerin kurtuluşu olacağı politikasını güden USAID yardımlarıyla Karaisali da 1970 li yıllarda 1000 yıllık zeytinlikler kesilmiştir

34

35 SONUÇ 2 Birkaç yer dışında tüm insan peyzajları toplumun kültürel yaşamıyla iç içedir hasat zamanları, bağ bozumları vb

36 SONUÇ 3 İnsan peyzajları, binlerce yıldır bozulmadan araziyi ve doğal örtüyü koruyarak, CASH CROP KIYMETLİ BİTKİLER kavramı çıkıncaya değin lar-, günümüze ulaşabilmişlerdir. Örneğin: Muş ovasındaki taban suyu yüksek arazilere ve dünyanın en zengin kompozisyonlu doğal yem bitkileri bulunan arazilere, sulanacak MISIR AYÇİÇEĞİ tarımı planlamaları yapılması.

37 SONUÇ 4 Sonuçta bu tip geleneksel arazi kullanımları üzerinde yoğunlaşarak sürdürülebilir ve kalıcı çözümler halkın desteğini de alarak geliştirilmelidir.

38