MEKANİK TEKNOLOJİLERİ DERS NOTLARI

Transkript

1 MEKANİK TEKNOLOJİLERİ DERS NOTLARI NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ HAYRABOLU MESLEK YÜKSEK OKULU TARIM MAKİNELERİ BÖLÜMÜ Öğr. Gör. Ahmet DURAK

2 Teknoloji toplum ve bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak için bilimin uygulanması olarak tanımlanabilir. Teknoloji günlük yaşamımıza pek çok şekilde doğrudan veya dolaylı etkiler. Teknolojinin uygulanabilmesi için İmalat söz konusudur. Toplumların yaşam standartları, doğrudan imalat sektörünün sahip olduğu gelişmişlik seviyesiyle ilgilidir. İmalatın Anlamı : İmalat teknolojik ve ekonomik olarak tanımlanabilir.

3 Teknolojik olarak imalat: Başlangıç malzemesine fiziksel ve kimyasal işlemler uygulayarak; geometrisini, özelliklerini ve/veya görünümünü değiştirerek faydalı ürün elde edilmesini sağlayan uygulamadır. Bu işlemler basit olarak, makina, tezgah, takım ve el emeğinden oluşur. Her bir işlem malzemeyi istenilen ve/veya bir sonraki işleme hazırlık içindir.

4 Teknolojik olarak imalat

5 Ekonomik olarak imalat; malzemeye bir veya daha fazla işlem uygulanarak daha yüksek değere sahip ürünlere dönüştürme işlemidir. Burada en önemli nokta imalat, malzemenin şeklini, özelliklerini değiştirerek veya bir diğeriyle birleştirerek ürün haline getirme işlemidir. Örn: Demir cevheri çeliğe dönüştürüldüğünde değer oluşturulur. Silisyum, cam üretimiyle kıymetlenir.

6 İmalat Endüstrileri ve Ürünleri: İmalat endüstrisi mal veya hizmet üreten, sağlayan kuruluş ve şirketler. Birincil, ikincil ve üçüncül olarak sınıflandırılır: Birincil Endüstriler: doğal kaynakları bulur, çıkarır ve kullanıma sunar (tarım ve madencilik). İkincil Endüstriler: birincil endüstrilerin çıktılarını alır ve parasal değere sahip ürünlere dönüştürür. İmalat ikincil endüstride uygulanır. Üçüncül Endüstriler: ekonominin hizmet sektörünü kapsar.

7 İmalatta Malzemeler Mühendislik malzemeleri: (1) metaller, (2) seramikler, (3) polimerler, (4) kompozitler olarak sınıflandırılır. Metaller İmalatta genelde alaşımlar kullanılır. Bunlar: (1) Demir esaslı, (Çelik - Dökme demir ) (2) Demir-dışı alaşımlar (Al, Cu, Mg, Ni, Ti, Zn ) olarak ayrılabilir.

8 İmal Usulleri Süreç işlemlerinden şekillendirme işlemlerini, birleştirme işlemlerinden kalıcı birleştirme işlemlerini içermektedir. Bunlar: Döküm, Plastik Şekil Verme, Talaşlı İmalat, Toz metalurjisi Kaynak, Lehimleme ve Yapıştırmadır. Dersin temel amacı; Her bir yöntemin ve alt yöntemlerinin esaslarını, teknolojisini ve üretilebilecek ürün çeşitleri hakkında yeterli bilgi ve beceri kazandırmaktır. Tasarımcı ve İmalatçıların İmalat yöntemleri esas ve teknolojileri hakkında bilgi seviyesinin artışı sektörde rekabet koşullarını iyileştirici etki sağlayacaktır.

9 İmal Usulleri Yöntemleri

10 Plastik Şekil Verme Yöntemleri

11

12 Talaşlı İmalat Yöntemleri Tornalama Vargelleme Delme Frezeleme Taşlama

13 Kaynak Yöntemleri ile Birleştirme Lehimleme Yapıştırma ile Birleştirme

14 TALAŞLI İMALAT GİRİŞ

15 Tanımı Şekli, boyutları ve yüzey kalitesi önceden belirlenmiş parçaların, metal işleme makinalarında ( takım tezgahlarında ) kesme operasyonu ( talaş kaldırma ) ile şekillendirilmesi talaşlı imalat tır. Talaş kaldırma işlemi istenen geometri, tolerans ve yüzey kalitesine sahip parça üretimi için yüzeyden malzeme (talaş) kaldırarak gerçekleştirilen bir imalat yöntemidir. Talaşlı imalat; iş parçası ve kesici takımın nispi hareketleri ile gerçekleşir.

16 Hiç şekil verilmemiş blok şeklindeki parçalara uygulanabildiği gibi, önceden döküm veya plastik şekil verme yöntemleriyle (haddeleme, dövme, ekstrüzyon) üretilmiş parçalara istenen toleransın verilmesi ve yüzey kalitesinin artırılması amacıyla da uygulanabilir. Talaşlı imalat, yüksek boyut hassasiyeti ve yüzey kalitesine ulaşılmak için kullanılmaktadır. İmalat sektörü Küçük Büyük ölçekli çok geniş bir aralığa sahiptir.

17 Döküm ürünü için; Yan delik iç yüzeyi Yan delik üst yüzeyi Üst yüzey Alt yüzey talaşlı imalatla işlenecek Silindirik hammaddeden talaşlı imalat ürünü

18 Talaşlı imalat yöntemleri ana grupları: 1. Vargel ve Planyalama 2. Tornalama 3. Borlama 4. Delme 5. Frezeleme 6. Broşlama 7. Raybalama 8. Testere ile kesme ve tesviye işlemi 9. Taşlama 10. Elektro-Kimyasal işleme 11. Elektro-Erozyon işleme 12. Programlanabilir ( Bilgisayar ) Tezgahlarda işleme

19 Terminoloji Bütün talaşlı imalat yöntemlerinde en fazla kullanılan terimlerin başında kesme hızı, besleme ve kesme derinliği gelir.

20

21

22 V = πdn ( Kesme Hızı ) D matkap çapıdır. N matkap devir sayısıdır. İlerleme iki çeşittir: fz bir dönmedeki fm dakikadaki ilerleme Kesme derinliği d = 1 2 D

23 Talaşlı imalat sektöründe; Şekli, boyutları ve yüzey kalitesi önceden belirlenmiş parçalar kademeli olarak işlenir.

24 Parçaların başarılı bir şekilde üretilmesi için: 1. Üretilecek parçanın işlem aşamalarının ve her bir aşamanın hangi tezgahta yapılacağının belirlenmesi. 2. İş parçasının tezgah(lar) a bağlama esasları. 3. Her bir aşama için kesici takım seçimi. 4. Kesici takım(lar) ın takım tezgahına bağlama esasları. 5. Her bir aşama için kesme hızı, ilerleme ve kesme derinliği değerlerinin belirlenmesi.

25 TALAŞLI İMALAT TORNALAMA

26 Bu bölümünde yöntemler dişli çark ürünü ile anlatılacaktır.

27 Şekli, boyutları ve yüzey kalitesi önceden belirlenmiş parçaların başarılı bir şekilde üretilmesi için: 1. Üretilecek parçanın işlem aşamalarının ve her bir aşamanın hangi tezgahta yapılacağının belirlenmesi. 2. İş parçasının tezgah(lar) a bağlama esasları. 3. Her bir aşama için kesici takım seçimi. 4. Kesici takım(lar) ın takım tezgahına bağlama esasları. 5. Her bir aşama için kesme hızı, ilerleme ve kesme derinliği değerlerinin belirlenmesi. Bu bölümünde yöntemlerin her biri yukarıdaki esaslar dikkate alınarak işlenecektir.

28 TORNALAMA Kendi ekseni etrafında dönen, sıkı ve emniyetli bir şekilde bağlanmış iş parçaları üzerinden, uygun açıda bilenmiş kesiciler yardımıyla talaş kaldıran tezgahlara torna tezgahı denir. Bu işi yapan kişiye TORNACI, yapılan işleme de TORNALAMA denir. Kesici kalemin talaş kaldırma işlemi, tezgâh üzerinde elle veya otomatik olarak verilir. Üniversal Torna Tezgahı Kısımları

29

30

31

32 Temel Tornalama İşlemleri (a) alın tornalama, (b) konik tornalama, (c) profil tornalama, (d) form tornalama, (e) pah alma, (f) kesme, (g) vida açma, (h) delik işleme, (i) delik delme, (j) tırtık çekme Silindirik Yüzey Tornalama

33 Tornada Klavuzla Vida Açma Tornada Pafta İle Vida Açma Kanal açma Punta deliği açma

34 İş Parçasının Tezgaha Bağlanması Torna tezgahında iş parçalarının işlenebilmesi için en çok kullanılan yöntemlerden birisi aynalar yardımıyla bağlamaktır. Üç ve Dört Ayaklı Üniversal Ayna Üç ayaklı üniversal aynalarda silindirik üçgen altıgen ve benzeri parçaların üç noktadan bağlanması için kullanılır. Dört ayaklı üniversal aynalarda dört noktadan merkezlenmesi ile kare kesitli iş parçaları da bağlanabilir. Üniversal aynalarda bütün ayaklar aynı anda hareket eder.

35 Mengeneli Ayna Delikli Düz Ayna Yuvarlak kare ve düzgün olmayan dökülmüş ya da dövülmüş parçaları bağlamaya yarar. Her bir ayak birbirinden bağımsız olarak hareket eder. Bu bağlama işlemi istenilen hassasiyette yapılabilir. Biçimleri bakımından ayaklı aynalara bağlanamayan iş parçaları delikli düz aynalara çeşitli pabuçlar ve cıvatalar ile gövdeye bağlanır.

36 Fırdöndü Aynası İki punta arasında tornalama yapabilmek için iş parçası üzerine takılan fırdöndüden esinlenerek bu isim verilmiştir.

37 Pensler Çubuk şeklindeki silindirik, kare ya da altıgen kesitli iş parçalarının bağlanmasında kullanılırlar. Genellikle revolver ve index (otomat) torna tezgâhlarında yaygın olarak kullanılırlar. Ayrıca CNC işleme merkezlerinde de silindirik saplı kesiciler bağlanmasında da pensler kullanılırlar.

38 Gezer Punta ve Puntalar Gezer punta uzun ve ince iş parçalarının alından desteklenmeleri için kullanılır. Puntalar ise gezer punta ya da tezgâh fener miline takılarak iş parçasının merkezinde bağlanmalarını ve de desteklenmelerini sağlarlar. Bağlama işlemi iş parçalarının punta delikleri yardımıyla gerçekleşir. Şekilde görüldüğü gibi sabit punta doğrudan torna tezgâhı fener miline bağlanır. Bağlama işlemi punta arka kısmının koniği yardımıyla olur. Döner punta ise gezer punta yuvasına yine arka kısmında bulunan konik yardımıyla bağlanır.

39 Malafalar Ortası delik olan iş parçalarının delik merkezli bağlanarak dış çaplarının ve yan yüzeylerinin tornalanması için kullanılırlar. Genel olarak konik olarak yapılırlar ve iş parçalarının tornalanması esnasında kesici takımın uyguladığı baskı kuvveti ile sıkışmaları sağlanır. Yataklar Uzun iş parçalarının desteklenerek salgısız bir biçimde tornalanmaları için kullanılırlar. Sabit ve gezer olmak üzere iki çeşidi vardır. Gezer yatak torna tezgâhının arabası üzerine tespit edilir ve böylece kesici takımla birlikte hareket eder. Böylece kesici takım ucunun kesme yaptığı noktaya en yakın yerden destekleme yapar. Sabit yatak ise iş parçasının genellikle ortasından ya da uygun bir yerinden destekler. Konumu sabittir. Bu kesici takım yatağın sadece bir tarafında tornalama yapabilir.

40 Tornalamada bağlanan iş parçalarının salgısız ve eksenli çalışabilmesi için kontrol edilmesi gerekir.

41 KESİCİ TAKIMLAR Talaş kaldırma sırasında meydana gelen ısı, basınç, aşınma, darbe vb. olaylar kesici takımların yüksek fiziksel ve mekaniksel özelliklere sahip olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle kesici takımların, yüksek sertliğe sahip, aşınma ve sıcaklığa mukavim, darbelere karşı esnek ve ekonomik olması gerekir. Ancak tüm bu özelliklere sahip bir takımın her işlem için kullanılması parça maliyetini arttıracağından, ekonomik ve teknik şartları bağdaştıracak en uygun takımı seçmek, imalatçıların temel hedeflerinden biri olmalıdır. Kendisine özgü açıları ve kesici kenarı olan talaş kaldırma işlemlerini gerçekleştiren makine gereçlerine kesici takım denir. Kesici takımlar Gereçlerine ve Biçimlerine göre sınıflandırılırlar. KESİCİ TAKIM MALZEMELERİ BİÇİMLERİNE GÖRE KESİCİ TAKIMLAR KESİCİ TAKIM BAĞLAMA APARATLARI ve ESASLARI

42 KESİCİ TAKIM MALZEMELERİ - Adi karbonlu ve orta alaşımlı çelikler, - Seri çelikler(hss), - Dökme - kobalt alaşımları, - Sert maden uçlar, - Kaplanmış kesiciler, - Seramikler, - Kübik Boron Nitrür kesiciler, - Silisyum nitrür alaşımlı kesiciler, - Elmas kesiciler.

43 Sonuç olarak; Metalik malzemelerin şekillendirilmesinde yaygın olarak kullanılan kesici takımlarda en önemli husus, işlemin mümkün olan en düşük maliyetle, gerekli kalite beklentilerine en uygun şekilde gerçekleştirilmesidir. Bunu gerçekleştirebilmek için ise işlenecek metalik malzemenin özelliklerine ve kesme hızına bağlı olarak, kesici takım malzemesi doğru seçilmelidir. Metal esaslı takımlar, maliyeti düşük fakat daha düşük sıcaklıklarda ve hızlarda kullanılmaktadır. Karbür esaslı takımlar, yüksek sıcak sertlikleri ve yüksek kesme hızları ile karakterize edilmektedir. Seramik malzemeler ise tokluk dezavantajlarına ve maliyetlerine karşın yüksek sıcaklıklardaki mekanik ve kimyasal kararlılıkları sayesinde iş parçası ile takım malzemesi arasındaki etkileşimi minimize etmektedir.

44 BİÇİMLERİNE GÖRE KESİCİ TAKIMLAR Torna Kalemleri ve Açıları Yapılacak işlem çeşidi kalemlerdeki bileme açılarını ve durumlarını değiştirir. Yapılacak işleme göre uygun açılarda ve profillerde bilenmelidirler.

45 Sağ ve Sol Yan Torna Kalemleri Sağ kaba talaş kalemi; Kesici takımın ucunu ileri doğru tuttuğumuzda kesici ağız sol tarafa bakar. Tornalama esnasında ise iş parçasının sağ tarafından tornalama yaptığı için sağ yan kalem adı verilir. Sağ yan kaba tornalama işlemlerinde kullanılır. Sol kaba talaş kalemi; Kesici takımın ucunu ileri doğru tuttuğumuzda kesici ağız sağ tarafa bakar. Tornalama esnasında ise iş parçasının sol tarafından tornalama yaptığı için sol yan kalem adı verilir. Sol yan kaba tornalama işlemlerinde kullanılır. Sağ ve sol kaba talaş kalemlerine benzemekle beraber torna tezgâhında işlem yaparken son talaş verme işleminde (ince talaş) işlemlerinde kullanılır (b).

46 KESİCİ TAKIM BAĞLAMA APARATLARI ve ESASLARI Katerler, kesici takımların kalemliklere bağlanmaları için kullanılan bağlama aparatlarıdır. En yaygın olarak kullanılan çeşitleri HSS takım katerleridir. Aşağıda şekilde de görüldüğü gibi bu tür katerlere bağlanacak olan kesici takımın ismi verilmiştir. Şekilde görüldüğü gibi başlıca çeşitleri kanal kateri, vida kateri, kesme kateri, delik kateri vb.

47 Sert maden uçların bağlanmasında ise özel katerler kullanılırlar. Konvansiyonel torna tezgâhlarında kullanılan sert maden uçlar geçmişte katerlere sert lehim (sarı kaynağı) ile kaynatılarak kullanılırlardı. Ancak günümüzde bu yöntem artık kullanılmamaktadır. Bunun yerine vidalı, pimli vb. bağlama özellikli katerler kullanılmaktadır. Bu tür katerlere uçlar seri, hassas ve rijit şekilde bağlanırlar.

48 Katerlerin Yapıldığı Malzemeler Katerler sağlam ve emniyetli olabilmeleri için imalat çeliği, dövme çelik, dökme çelik ve alaşım çeliklerden yapılırlar. Mandrenler, matkap, punta matkabı, rayba, kılavuz vb. silindirik saplı kesici takımların bağlanması için kullanılırlar. Genellikle torna tezgahının gezer puntaya mandrenin sapının koniği yardımıyla bağlanırlar (Bakınız aşağıdaki şekil). Konik çapı küçük olanlarda mors ekstra mors kovanı takılarak mandren sap çapı gezer punta konik çapına uygun hale getirilir. Mors Kovanı, büyük çaplı ve sap kısmı konik olan matkapların bağlanması için kullanılırlar. Genellikle gezer puntaya matkap sapının koniği yardımıyla ya da özel mors kovanı yardımıyla bağlanırlar.

49 Tornada Kesici Takımın bağlanması Kalemlik, katerlerin torna tezgâhına bağlanması için kullanılan aparatlardır.

50 TALAŞLI İMALAT FREZELEME Boşaltma (Broşlama) Raybalama

51 FREZELEME Frezeleme, kesme hareketi kesici takımın kendi ekseni etrafında dönmesi ve iş parçasının ilerleme hareketi yapması ile gerçekleşen bir talaşlı işlem yöntemidir. Frezelemede freze adı verilen çok sayıda kesici ağza sahip kesici takımlar kullanılır. Bundan dolayı frezeleme verimliliği oldukça yüksek bir talaşlı imalat yöntemidir.

52 FREZE TEZGAHLARI Yatay başlıklı freze tezgahı Düşey başlıklı freze tezgahı Çift Sütunlu Freze Tezgahı Kopya Freze Tezgahı Döner Tablalı Freze Tezgahı CNC Freze Tezgahı

53 Yatay başlıklı freze tezgahı

54

55 Düşey başlıklı freze tezgahı

56

57

58 Döner Tablalı Freze Tezgahı 360 derece dönen iş tablası sayesinde delik büyütme ve bir merkez etrafında dairesel kanal açma işlemlerinde kullanılır.

59 Kopya Freze Tezgahı Hazırlanan bir şablon üzerindeki profili iş parçasına aktarmak için kullanılan freze tezgahlarıdır. Daha çok kalıp imalat sanayinde kullanılmaktadır.

60 CNC Freze Tezgahı Daha çok seri imalat sanayinde kullanılan bilgisayar kontrollü freze tezgahlarıdır. Bu tezgahların bir adı da Dik İşleme Merkezli takım tezgahlarıdır.

61 Çift Frezeleme Profil Frezeleme Kanal Frezeleme Testere Frezeleme Kanal ve T kanal Frezeleme

62 Açılı Frezeleme Şekilli Frezeleme

63 Bölme İşlemi Silindirik yüzeyler üzerine çeşitli kanallar ve profillerin yanı sıra, dişli çark gibi makine elemanlarının imalatında kullanılan bir işlem türüdür. Kama Kanalı açma Fener mili yuvasına özel eksantrik başlık takılmak suretiyle delik yüzeylerine kama kanalı açılabilir.

64 Helisel Diş Açma Konik Diş Açma Sonsuz Vida Diş Açma

65

66

67 FREZELEMEDE İŞ PARÇALARINI BAĞLAMA İş Parçasını Cıvata ve Pabuçlar Yardımıyla Bağlama Pabuçlar uygun şekilde yerleştirilmeli ve altına konacak takozun yüksekliği tam olmalıdır. Takoz, yüksek veya alçak olursa pabuç tam sıkma yapmaz. Civata iş parçasına yakın olmalıdır. Pabuç, iş parçası ve takozun üzerine geniş yüzeyle oturmalıdır.

68 Özel Bağlama Kalıp ve Araçları, Sinüs Tablaları İle Bağlama Çok çeşitli iş parçaları olduğundan bunları tezgah tablasına bağlamak için değişik şekillerde hazırlanan parçalardır. Özel bağlama kalıplarına iş kalıpları da denilmektedir. Parça sayısı çok fazla olan malzemeler için düşünülür. Seri üretimde kullanılır. Sinüs tablaları prizmatik bir kısımla uçlardaki iki silindirden meydana gelir. Çeşitli eğiklikteki parçaların tezgah tablasına bağlanması için kullanılır. Divizöre Bağlama

69 Döner tabla yardımıyla Düşey Bölme Aparatı Yatay Bölme Aparatı

70 Döner tabla yardımıyla

71

72 Freze tezgahında Kullanılan Kesici Takımlar Silindirik freze - Alın freze Saplı freze Silindirik freze çakıları, (Düz dişli silindirik frezeler ve Silindirik helisel frezeler) Kanal ve testere freze çakıları, Açı freze çakıları, Profil (Form) freze çakıları, Takma uçlu freze çakıları, T-kanalı ve parmak freze çakıları vb Alın frezeler Modül frezeler

73

74

75

76

77 Pens Mandreni ile bağlama

78

79 Boşaltma (Broşlama)

80

81

82 Raybalama Açılmış deliklerin yüzeylerini daha temiz ve hassas hale getirmek için yapılan bir işlemdir. Kaldırılan talaş miktarı çok azdır. El veya makine ile yapılabilir.

83 TALAŞLI İMALAT Vargel ve Planyalama

84 VARGELLEME Tanım: Vargel tezgahı düzlem ve eğik profile sahip yüzeylerin işlenmesinde kullanılan bir takım tezgahıdır. Tezgah üzerine takılan özel kesici takım sayesinde iş parçası yüzeyinde tekrarlı doğrusal hareket yaparak talaş kaldırırlar. Çalışma sistemlerine göre; Yatay vargel tezgahları Düşey vargel tezgahları Olmak üzere iki gruba ayırmak mümkündür.

85

86 Düşey vargel tezgahı

87 Vargel tezgahının kısımları Vargel tezgahını fonksiyonel olarak üç ana kısma ayırmak mümkündür. Bunlar; 1- Ana gövde 2- Hareketli başlık 3- Hareketli İş tablası 1- Ana Gövde: Vargel tezgahının gövde aksamı tezgahın iskeletini teşkil etmektedir. Hareketli başlığı, iş bağlama tablasını ve motor aksamını üzerinde taşımaktadır. Tezgahın gövde kısmı genellikle dökme demirden imal edilmektedir. 2- Hareketli başlık: tezgahın bu kısmı kesici takımı taşıyan ve doğrusal hareket eden kısımdır. Başlığa hareket mekaniksel ve hidrolik olmak üzere iki farklı şekilde verilebilir. Başlık kısmı tezgah gövdesine açılmış kanal üzerinde git gel hareketi yapmaktadır.

88 3- Hareketli iş tablası: Vargel tezgahında iş parçasının bağlandığı kısım olarak adlandırılır. Bu kısım yatay ve düşey yönlerde hareket edebilmektedir. İş tablası gövde üzerine kayıt-kızak sistemi ile bağlanmıştır. İş parçasının sabitlemede kullanılan mengene iş tablasına yine T kanalları kullanılarak bağlanır. Tezgahın iş tablasına ait yatay ve dikey hareketler yine yatay ve dikey eksenlerdeki kare vidaları vasıtasıyla sağlanır. Bu hareketler elle ve otomatik olarak kullanmak mümkündür.

89

90 Vargel tezgahlarıyla üretilen tipik şekiller

91 Vargel tezgahlarıyla üretilen şekiller

92 Vargel tezgahlarıyla üretilen şekiller

93 Vargel Tezgahında Kurs Kurs: Başlığa takılan kesici takımın iş parçası üzerinde aldığı toplam yol olarak tanımlanabilir. Vargel tezgahında iki farklı kurs vardır: Dolu kurs: Kesici takımın kesme işlemi yaptığı ileri gitme hareketidir. Boş kurs: Kesicinin talaş kaldırmaksızın yaptığı geri dönüş hareketidir.

94

95 Vargel tezgahında kullanılan kesici takımlar a)kaba talaş kalemi, b)sert maden uçlu kaba talaş kalemi, c)ince talaş kalemi, d) Geniş ağızlı ince talaş kalemi, e)sol yan kalemi, f) Sağ yan kalemi, g)kanal kalemi, h) Yan yüzeyler için kanal kalemi

96 Kalem açıları : Boşluk açısı : Kama açısı : Yardımcı boşluk açısı : Ayar açısı : Uç açısı : Talaş açısı

97 : Boşluk açısı: Asıl kesici kenara verilen açıdır. Kesici kenardan geriye doğru verilir. İşlene malzeme cinsine bağlı olarak değişmekle beraber arasındadır. : Kama açısı: Boşluk açısı ile talaş açısı arasında kalan açıdır. Bu açının küçülmesi kalemin mukavemetinin azalmasına neden olur. Genellikle arasındadır. : Yardımcı boşluk açısı: Yardımcı kesici kenara verilen açıdır. Kesici kenardan aşağıya doğru verilir. Yaklaşık arasında değişmektedir. : Ayar açısı: Kaba talaş kalemlerine verilen ayar açısı kesici takıma gelen kuvveti azaltma görevini üstlenir. Böylece daha büyük miktarlarda talaş kaldırma imkanı elde edilmiş olur. : Uç açısı: Ayar açısı ile yardımcı kesici kenara ait olan boşluk açısı arasında kalan açıya denir. : Talaş açısı: Asıl kesici kenardan geriye doğru verilen açıya talaş açısı denir. Malzeme cinsine bağlı olarak 2-30 o arasında değişmektedir.

98 Kalemlerin vargel tezgahına bağlanması Kesici takımın gezer başlığa direkt bağlanması Kesicinin katerle birlikte gezer başlığa bağlanması

99 PLANYALAMA

100