tanımlar, ölçüler ve açılar DIN ISO 5419 (alıntı baskı 06/98)

Transkript

1 temel bilgiler tanımlar, ölçüler ve açılar DIN ISO 5419 (alıntı baskı 06/98) helisel matkap ucu silindirik saplı/ konik saplı matkap ucu-ø kanal sırt döndürücü dil (DIN 1809' a göre) sap-ø eksen gövde silindirik sap döndürrücü dil uç açısı helis açısı helis adımı konik sap kesici bölüm ağız boyu enine kesme ağzı uçlar ana boşluk yüzeyleri A yan kesme ağzı kanal kesit A-A kama kavramlar-tanımlar matkap sırtı (sırt + zırh) sırt sırt genişliği zırh enine kesme kenarı köşesi kesme ağzı ağız köşesi A talaş yüzeyleri sırt kenarları zırh genişliği ana boşluk yüzeyleri talaş yüzeyleri sırt-ø öz enine kesme kenar açısı sırt (yan boşluk yüzeyleri) sırt kenarı şekilleri ayrıntı X sırt düşme derinliği X matkap ucu-ø ağı alınmış kırılmış yuvarlatılmış enine kesme kenarı boyu kanal pah uç açısı effektif açı η kesme yönü doğrultusu d γ f talaş açısı γ fe effektif talaş açısı β f kama açısı kesme doğrultusu vc kesme yönü doğrultusu ve ilerleme f (d. π) devir başına kesme lc seçilmiş olan kesme noktası (kesme ağzı köşesi) α fe effektif boşluk açısı α f boşluk açısı ilerleme yönü vf 1556

2 temel bilgiler öz bileme formları ve imalat toleransları öz bileme DIN 1412 (alıntı; baskı 03/01) Form A enine kesme ağzı kısaltılmış Form D pik döküm için bileme Form B enine kesme ağzı kısaltılmış ana ağız düzeltilmiş Form E merkez puntalı Form C raz bileme DIN ISO 286,bölüm 2'ye göre Helisel matkap ucu -üretim toleransları (nominal ölçü) 'ye kadar dahil h8 ölçüler µm 0,38 0, , , , , , , , , , h7 diğer ilgili standartlar DIN 228 DIN DIN 6580 DIN 6581 sayfa 1 takım koniği; mors koniği ve metrik konik, konik saplar yüksek hız çeliği helisel matkap uçları için teknik şartlar talaş kaldırma tekniği kavramları; kesme geometrisi talaş kaldırma tekniği kavramları; referans sistemleri ve takım ağız açıları Standartla ilgili sayfalar Alman Norm Enstitüsünün izniyle basılmıştır.normların A4 boyutundaki yeni baskılarını Beuth-Verlag GmbH, Berlin, basımevinden temin edebilirsiniz. * normal ISO h8 toleransı ile yetinmiyorsanız, lütfen bize bildirin Dar toleranslarla ilgili fiyat listesini matkap ucu bölümünün sonunda bulacaksınız 1557

3 silindirik saplı helisel matkap uçları DIN 338 DIN 339 DIN 340 DIN 1897 DIN 1869 çok uzun helisel matkap ucu sıra 1 sıra 2 sıra 3 0, ,5 19 1,5 0, ,5 0, , * 10* 19 2,5 0, * 12* , * 15* 35* 15* 21 3,5 0, * 18* 38* 18* , * 20* 42* 21* 23 4,5 0, * 22* 46* 25* , * 24* 51* 29* 25 5,5 1, , , , , * 75* 1, * 80* 2, * 110* 205* 135* 2, * 115* 215* 145* 2, * 120* 225* 150* 3, * 160* 3, * 170* 3, , , , , , , , , , , * 195* 365* 250* 455* 310* 13, * 205* 375* 260* 480* 330* 14, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * fabrika standartı 1558

4 mors konik helisel matkap uçları DIN 345 DIN 346 DIN 341 delik burç matkabı büyük mors konikli* GV/VA-matkap ucu* zor işlenebilir malzemeler DIN 1870 uzun helisel matkap ucu sıra 1 sıra 2 mors konik mors konik mors konik 2,65 111* 30* 1* 3, , , , * 64* 1* 4, * 69* 1* 5, , , , , , , * 87* 2* , * 94* 2* , , , * 114* 3* , * 120* 3* , * 125* 3* , * 130* 3* , , , , , , * 155* 4* , * 160* 4* , * 165* 4* , , , , , * 185* 5* , * 190* 5* , * 195* 5* , * 200* 5* , , , , , * 326* 4* 53, * 225* 6* 513* 326* 5* 56, * 230* 6* 518* 331* 5* 60, * 235* 6* 523* 336* 5* 63, * 240* 6* 67, , , , , , , , , ,00 539* 285* 6* mors konik mors konik mors konik mors konik * fabrika standartı 1559

5 sert metal helisel matkap ucu (rasyo matkap ucu) sert metal-helisel matkap (rasyo matkap ucu) DIN veya 3 ağızlı, DIN 6535 e göre kademeli saplı sert metal helisel matkaplar için geçerlidir d 2 d 1 l 4 l 2 l 1 Ölçüler dir Rasyo matkap ucu 3 x D için Rasyo matkap ucu 5 x D için Nominal-Ø d1m7 sap-ø d2h6 maksimal maksimal 2,9...3, , , , , , , , , , , sapboyu l4 sert metal helisel matkap ucu (rasyo matkap) DIN 6538 DIN 6535'e göre kuvvetlendirilmiş silindir saplı ve sert metal lehim uçlu helisel matkaplar için geçerlidir.lehimlenen uç kesicinin bir kısmı veya tamamı olabilir. d 2 d 1 l 4 l 2 l 1 Ölçüler dir Rasyo matkap ucu 3 x D için Rasyo matkap ucu 5 x D için Rasyo matkap ucu 7 x D için Nominal-Ø d1h7 sap-ø d2h6 maksimal maksimal maksimal 9,5...12, , , , , , , , , , sapboyu l4 1560

6 sert metal helisel matkap ucu (rasyo matkap ucu) sert metal-helisel matkap (Rasyo matkap ucu) DIN 6539 sap ve ağzı aynı lı sert metal silindirik saplı matkap ucu için geçerlidir d 2 d 1 l 2 l 1 Ölçüler dir nominal-ø-aralığı nominal-ø-aralığı (= sap-ø d2) d1 1,90...2, , , , , , , , , , , , , , , (= sap-ø d2) d1 10, ,6010, , , , , , , , , , ,

7 silindirik saplı kademeli matkap ucu, havşa açısı o 118 o d2 l 2 l 3 d1 l 1 havşa takım-ø d2 h8 Kademe-Ø* d1 h9 kademe boyu l3 vida dişi kullanım alanı HSS DIN 8378/ HM fabrika standartı 3,4 2, ,8 M 3 kılavuz ön delik için DIN 336 ve açık deliklere bağlı serbest havşalar için DIN ISO 273 4,5 3, ,4 M 4 (eski) ve DIN EN sıra: 5,5 4, ,6 M 5»orta«. 6,6 5, ,5 M 6 9,0 6, ,0 M 8 11,0 8, ,5 M10 13,5 10, ,0 M12 DIN 8374 havşa takımı için hassas 6,0 3, ,0 M 3 açık delikler için DIN ISO 273 (eski), 8,0 4, ,0 M 4 DIN EN sıra:»hassas«, vida başı havşaları Form A und B DIN 74 bölüm 1 10,0 5, ,0 M 5 (eski) sıra:»hassas«ve vida başı havşaları 11,5 6, ,0 M 6 DIN 74 Form F. vidalar için DIN 963 (eski) ve DIN 964 (ve). 15,0 8, ,0 M 8 19,0 10, ,0 M10 havşa takımı için fabrika standartı, orta 6,6 3, ,0 M 3 açık delikler için DIN ISO 273 (eski) ve vida 9,0 4, ,0 M 4 başı havşaları Form A und B DIN 74 bölüm 1 (eski) sıra:»orta«. vidalar için DIN ,0 5, ,0 M 5 (eski) ve DIN 964 (eski). 13,0 6, ,0 M 6 17,2 9, ,0 M 8 DIN 8374 havşa takımı için, orta 7,5 3, ,0 M 3 açık delikler için DIN ISO 273 (eski) ve vida 9,7 4, ,0 M 4 başı havşaları Form A und B DIN 74 bölüm 1 (eski) sıra:»orta«. vidalar için DIN ,0 5, ,0 M 5 (eski) ve DIN 964 (eski). 14,5 6, ,0 M 6 19,9 9, ,0 M

8 silindirik saplı kademeli matkap ucu, havşa açısı o 118 o d2 l 2 l 3 d1 l 1 havşa takım-ø d2 h8 Kademe-Ø* d1 h9 kademe boyu l3 için vida dişi kullanım alanı HSS DIN 8376/ HM fabrika standartı 6,0** 3,4 93** 57** 9,0 M 3 açık delikler için DIN-ISO 273 (eski), DIN 6,5 3, ,0 M 3 EN sıra:»orta«, vida başı havşaları DIN ve vida başı havşaları Form H, 8,0 4, ,0 M 4 J ve K DIN 74 bölüm 2 (eski):sıra»orta«. 10,0 5, ,0 M 5 vidalar için DIN 84 (eski), 912 (eski), 6912, 7513 ve DIN ,0 6, ,0 M 6 15,0 9, ,0 M 8 18,0 11, ,0 M10 fabrika standartı 6,0 3, ,0 M 3 açık delikler için DIN-ISO 273 (eski) ve vida 8,0 4, ,0 M 4 başı havşaları Form H, J ve K DIN 74 bölüm 2 (eski) sıra:»hassas«. havşa takımları fabrika standartı, sıra hassas (eski*) 5,9 3, ,0 M 3 vidalar için DIN 84 (eski), DIN 912 (eski) 7,4 4, ,0 M 4 DIN eski havşalar için Form H, J K DIN 75 bölüm 2 sıra:»hassas«. 9,4 5, ,0 M 5 10,4 6, ,0 M 6 13,5 8, ,0 M 8 16,5 10, ,0 M10 havşa takımı için fabrika standartı, sıra orta (eski*) 8,0 4, ,0 M 3 vidalar için DIN 84 (eski), DIN 912 (eski) ve 10,0 5, ,0 M 4 DIN ,0 7, ,0 M 5 14,5 9, ,0 M 6 17,5 11, ,0 M 8 * DIN 75, bölüm 2; ** fabrika standartı 1563

9 mors konik kademeli matkap ucu, havşa açısı 90 MK 90 o 118 o d2 l 2 l 3 d1 l 1 havşa takım-ø d2 h8 Kademe-Ø* d1 h9 morskonik MK kademe boyu l3 için vida dişi kullanım alanı fabrika standartı 11,0 5, ,0 M 5 açık delikler için DIN-ISO 273 (eski), DIN 13,0 6, ,0 M 6 EN sıra:»orta«, vida başı havşaları için DIN 74 Form F ve vida başı havşaları 17,2 9, ,0 M 8 için Form A und B DIN 74 bölüm 1 (eski) 21,5 11, ,0 M10 dizayn:»orta«. vidalar için DIN 963 (eski) ve DIN 964 (eski). 26,0 14, ,0 M12 29,0 16, ,0 M14 DIN ,0 5, ,0 M 5 açık delikler için DIN-ISO 273 (eski), DIN 14,5 6, ,0 M 6 EN sıra:»orta«, vida başı havşaları için DIN 74 Form F ve vida başı havşaları 19,0 9, ,0 M 8 için Form A und B DIN 74 bölüm 1 (eski) 23,0 11, ,0 M10 dizayn:»orta«. vidalar için DIN 963 (eski) ve DIN 964 (eski). fabrika standartı 11,5 6, ,0 M 6 açık delikler için DIN-ISO 273 (eski) ve vida 15,0 8, ,0 M 8 başı havşaları Form A ve B DIN 74 bölüm 1 (eski) dizayn:»hassas. vidalar için DIN ,0 10, ,0 M10 (eski) ve DIN 964 (eski). 23,0 13, ,0 M12 26,0 15, ,0 M14 30,0 17, ,0 M16 DIN ,0 6, ,0 M 8 kılavuz ön delik için DIN 336, DIN EN ,0 8, ,5 M10 sıra:»orta«ve açık deliğe bağlı serbest havşalar için DIN ISO 273 (eski). 13,5 10, ,0 M12 15,5 12, ,5 M14 17,5 14, ,5 M16 20,0 15, ,5 M18 22,0 17, ,5 M

10 mors konik kademeli matkap ucu, havşa açısı 180 MK 180 o 118 o d2 l 2 l 3 d1 l 1 havşa takım-ø d2 h8 Kademe-Ø* d1 h9 morskonik MK kademe boyu l3 için vida dişi kullanım alanı HSS DIN 8377/ HM fabrika standartı 10,0 5, ,0 M 5 Açık delikler için DIN-ISO 273 (eski), DIN 11,0 6, ,0 M 6 EN sıra:»orta«, vida başı havşaları DIN ve vida başı havşaları Form H, J 15,0 9, ,0 M 8 ve K DIN 74 bölüm 2 (eski) dizayn:»orta«. 18,0 11, ,0 M10 vidalar için DIN 84 (eski), 912 (eski), 6912, 7513 ve DIN ,0 13, ,0 M12 24,0 15, ,0 M14 26,0 17, ,0 M16 30,0 20, ,0 M18 33,0 22, ,0 M20 fabrika standartı 10,0 5, ,0 M 5 Açık delikler için DIN-ISO 273 (eski) ve 11,0 6, ,0 M 6 vida başı haqvşalarrı Form H, J ve K DIN 74 bölüm 2 (eski) dizayn:»hassas«. vidalar 15,0 8, ,0 M 8 için DIN 84 (eski), 912 (eski), 6912, 7513 ve 18,0 10, ,0 M10 DIN ,0 13, ,0 M12 24,0 15, ,0 M14 26,0 17, ,0 M16 havşa takımı için fabrika standartı, hassas dizayn (eski*) 9,4 5, ,0 M 5 vidalar için DIN 84 (eski), DIN 912 (alt) ve 10,4 6, ,0 M 6 DIN eski havşalar için Form H, J ve K DIN 75 bölüm 2 dizayn:»hassas«. 13,5 8, ,0 M 8 16,5 10, ,0 M10 19,0 13, ,0 M12 23,0 15, ,0 M14 25,0 17, ,0 M16 28,0 19, ,0 M18 31,0 21, ,0 M 20 havşa takımı için fabrika standartı, orta dizayn (eski*) 10,0 5, ,0 M 5 vidalar için DIN 84 (eski), DIN eski 11,0 7, ,0 M 6 havşalar için Form H, J ve K DIN 75 bölüm 2 dizayn:»orta«. 14,5 9, ,0 M 8 17,5 11, ,0 M10 20,0 14, ,0 M12 24,0 16, ,0 M14 26,0 18, ,0 M16 29,0 20, ,0 M18 33,0 23, ,0 M20 inç inç inç inç MK inç vida dişleri için kullanım alanı İngiliz standartı 19/32 15,08 25/64 9,92 8 5/ / /4 19,05 3/8 inç İngiliz standartına göre düz başlı vida 21/32 16,67 29/64 11,51 8 3/ / /8 22,22 7/16 inç 25/32 19,84 33/64 13,10 9 3/ / ,40 1/2 inç * DIN 75, bölüm

11 silindirik saplı delik genişletici takma kafalı-delik genişletici DIN 344 DIN 222 toplamboyu kanalboyu toplamboy kanalboyu nominal-ø toplamboy deliknominal-ø 4,25 96* 64* 11, ,75 102* 69* 13, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , mors konik genişletici DIN 343 DIN 1864 toplamboy kanalboy morskonik toplamboy kanalboy morskonik 7,50 150* 69* 1* 174* 93* 1* 8,50 156* 75* 1* 181* 100* 1* 9, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , kılcal matkap ( 25 ) DIN 1899 *fabrika standartı sap-ø kanalboyu sap-ø kanalboyu 0,1... 0,12 den 1,0 0,5 0,67 1,0 4,2 0,15 1,0 0,8 0,75 1,0 4,8 0,19 1,0 1,1 0,79 1,0 5,3 0,24 1,0 1,5 0,85 1,5 5,3 0,30 1,0 1,9 0,95 1,5 6,0 0,38 1,0 2,4 1,06 1,5 6,8 0,48 1,0 3,0 1,18 1,5 7,6 0,53 1,0 3,4 1,32 1,5 8,5 0,60 1,0 3,9 1,45 1,5 9,5 1566

12 Rasyo matkap ucu kesme yağ basıncı ve debisi Şekillerde görülen ideal, normal ve minimal olarak belirtilen kesme yağ debileri yalnızca rasyo matkap ucu RT 100 U için geçerlidir Her makinada farklı soğutma sistemi kullanıldığından basınç kayıpları da (resim 1) farklıdır ve dolayısıyla basınçlar tezgaha bağlıdır. Belirtilen basınçlar kolaylık olsun diye bilgi amaçlı verilmiştir. Merkezi içten soğutma kanallı rasyo matkap ucu tip RT 80 için diğer ölçekleri kullanınız. (resim 2) Şekiller rasyo matkaplarla çelik işlemede en önemli uygulamalara ait deneyleri göstermektedir. Belirtilen değerler tavsiye amaçlıdır, ancak diğer malzemeler için de kullanılabilir. Çünkü çelik için yüksek basınçlar gereklidir. Soğutma her ne kadar malzemeye bağlı bir olgu ise de soğutma konusunda özellikle en hassas takım olan düz kanallı RT 150 referans alınmıştır. Örnek olarak düşük basınçtan kaynaklanan ömür kaybı pik döküm işlemede AlSi-alaşımlarına göre daha fazladır. Bu durum AlSialaşımları kısa talaşlı olduğu için geçerlidir. Bu nedenle pik döküm için gereken basınç AlSi-alaşımlarına oranla daha yüksek olmalıdır. (resim 3 ve 4) Tavsiye edilen değerler yalnızca 5 X D delik derinliğine kadar geçerlidir. Daha derin delikler için içten soğutmalı takımlar özellikle de RT 150 GN kullanılmalıdır. Aksi taktirde işleme (malzemeye bağlıdır) ekonomik olmaz gerekli kesme sıvısı basıncı ideal basınç normal basınç minimal basınç gerekli kesme sıvısı debisi ideal debi normal debi minimal debi kesme sıvısı basıncı p [bar] kesme sıvısı debisi V [l/dak] kesme sıvısı basıncı p [bar] kesme sıvısı debisi V [l/dak] takım ı d [] resim 1: gerekli kesme sıvısı basıncı ve debisi helisel içten soğutma kanallı rasyo matkap ucu tip RT 100 takım ı d [] resim 2: gerekli kesme sıvısı basıncı ve debisi merkezi içten soğutma kanallı Rasyo matkap ucu tip RT 80 kesme sıvısı basıncı p [bar] takım ı d [] kesme sıvısı debisi V [l/dak] kesme sıvısı basıncı p [bar] takım ı d [] kesme sıvısı debisi V [l/dak] resim 3: Düz kanallı rasyo matkap ucu RT 150 GG ile GG25 malzeme işlemede gerekli kesme yağı basıncı ve debileri resim 4: Düz kanallı rasyo matkap ucu RT 150 GG ile AlSi7 malzeme işlemede gerekli kesme yağ basıncı ve debileri 1567

13 delik kaliteleri tipik delik kalite örnekleri 1. 42CrMo4V, Ø 14,5 HSS-mtkap ucu, tip N ürün no 651 vc = 25 m/dak. f = 0,25 /dev. +Rmax = 131,8 µm -Rmax = -49,1 µm aktuel-d = 14,566 drmax = 103,5 µm AV = 49,2 µm Ra = 2,6 µm, Rz = 6,8 µm rasyo matkap ucu, tip RT 80 ürün no vc = 70 m/dak f = 0,25 /dev. +Rmax = 42,7 µm -Rmax = -29,6 µm aktuel-d = 14,515 drmax = 12,9 µm AV = 35,3 µm Ra = 1,4 µm, Rz = 4,31 µm rasyo matkap ucu, tip RT 100 ürün no 1181 vc = 70 m/dak f = 0,25 /dev. +Rmax = 26,7 µm -Rmax = -17,2 µm aktuel-d = 14,509 drmax = 5,2 µm AV = 22,8 µm Ra = 1,04 µm, Rz = 3,2 µm IT12 IT9 IT8 AV AV AV 100 µm Maksimal salgı (drmax) üretilen delik dairesi ile hesaplanan ortalama daire arasındaki en büyük pozitif ve negatif sapmanın absolut değerleri toplamıdır. (AV) Eksen kaçıklığı matkap ucunun gerçek delik merkezinden kaç mikron kaçık olduğunun ölçüsü-dür. En hatalı ölçü takım ına göre deliğin IT-kalite sınıfını tayin eder. Siyah daire olması gerekli deliği göstermektedir ve takım idealde bu deliği imal etmelidir.kırmızı daire delinen gerçek deliği göstermektedir. Mavi daire delinen deliğin aritmetik ortalaması alınmış şeklidir, yani ortalama ı göstermektedir. Rasyo matkaplarla üretilen daire ile olması gereken dairenin pratik olarak birbiriyle çakıştığı görülmektedir. 2. GGG40, Ø 10,0 HSS-mtkap ucu, tip N ürün no 651 vc = 30 m/dak f = 0,2 /dev. aktuel-d = 10,077 +Rmax = 106 µm -Rmax = -28 µm drmax = 42 µm AV = 68,5 µm Ra = 3,7 µm, Rz = 17,2 µm rasyo matkap ucu, tip RT 100 ürün no 1181 vc = 90 m/dak f = 0,3 /dev. aktuel-d = 10,027 +Rmax = 34 µm -Rmax = -9,2 µm drmax = 6,5 µm AV = 22,5 µm Ra = 2,2 µm, Rz = 11,5 µm rasyo matkap ucu, tip RT 150 GG ürün no. 768 vc = 130 m/dak f = 0,2 /dev. aktuel-d = 9,994 +Rmax = 11,5 µm -Rmax = -18 µm drmax = 5 µm AV = 14 µm Ra = 1,99 µm, Rz = 11,2 µm IT12 IT9 IT8 AV AV AV 1568

14 punta matkabı toleranslar DIN 333 ürün no 285/286 için Ø-aralığı alt ve üst toleranslar Ø-aralığı alt ve üst toleranslar 0,50 2, ,14 3,15 5, ,18 6,30 10, ,22 1,00 1, ,10 1,60 3, ,15 3,15 10, ,20 12, ,27 B.S. 328' e göre B.S. 328' e göre Ø-aralığı alt ve üst toleranslar Sap-Ø-aralığı alt ve üst toleranslar 1,19 1,59 0 ±0,05 2,38 3,17 0 ±0,07 4,76 0 ±0,07 6,35 7,94 0 ±0,12 3,17 4,76-0,020 6,35-0,025 7,94 11,11-0,050 15,87 19,05-0,050 ASA' ya göre Ø-aralığı alt ve üst toleranslar tümü 0 + 0,