Prof. Dr. Mehmet Haberal. Me te Ak yol. Gülçin Orkut. Çi dem Ayhan. Sina fien. Yaflar Öztürk. Haydar Göfer. Süheyla Dinç

Transkript

1

2

3 BAfiKENT ÜN VERS TES KÜLTÜR YAYINI Baflkent Üniversitesi Ad na Sahibi: Prof. Dr. Mehmet Haberal Ya y n Ge nel Yö net me ni: Me te Ak yol Genel Koordinatör: Gülçin Orkut Sorumlu Yaz flleri Müdürü: Çi dem Ayhan flletme Genel Yönetmeni: Sina fien Yay n Dan flman : Yaflar Öztürk Türk Dili Dan flman : Haydar Göfer Sanat Dan flman : Süheyla Dinç Kapak Fotograflar : Zeynep Kâmil Hastanesi Arflivi Redaksiyon: Bahar Simeklio lu, Fatma Ataman YEREL SÜREL YAYIN Düzeltme Bölümü Sorumlular : Nükhet Aliciko lu, Emel Öksüz Kurt Se çi ciler Ku rulu: Prof. Dr. Nevzat Bilgin (An sal Baflkan), Prof. Dr. Ah met Mum cu, Prof. Dr. Sol maz Do an ca, Prof. Dr. Sevil Öksüz, Prof. Dr. Ender Varinlio lu, Prof. Dr. Okay Eroskay, Prof. Dr. Fuat Çelebio lu, Prof. Dr. Sedefhan O uz, Doç. Dr. Levent Peflkircio lu, fiiar Yalç n, Necmi Tanyolaç, Haluk Cans n, z mir Tol ga, Ala ettin Gi ray, Ay han Er ten, Nu ri Özak yol, l han Ban gu o lu, Ahmet Aydede, Cengiz Dolunay Sürekli Yazarlar: Yücel Aksoy, Dr. Ufuk Akyol, Nuray Bartoschek, Cahit Batum, Prof. Dr. Yüksel Bozer, Ali Naili Erdem, Ali Murat Erkorkmaz, Konur Ertop, Gürbüz Evren, Metin Gören, lyas Halil, Pelin Hazar, lker nal, Mehmet Muhsino lu, Prof. Dr. Haluk Oral, Filiz Lelo lu Oskay, Yaflar Öztürk, Erdo an Sakman, Songül Saydam, Hakan Sevindik, zlen fien, Cheryl Tanr verdi, Eser Tutel, Engin Ünsal, Orhan Velidedeo lu, fiiar Yalç n, Mustafa Y ld z Yönetim Merkezi: 10. Sok., No: 45, Bahçelievler, Ankara Tel: (0312) (pbx) Faks: (0312) letiflim Adresi: Manolya 3/11, D: 2, Ataflehir, 34750, stanbul Tel: (0216) (pbx) Faks: (0216) Abonet: (0212) Da t m: Yaysat Renk Ayr m : Mat Yap m Elektronik Posta: butundunya@butundunya.com.tr nternet Sitesi: Bas m Tarihi: Baflkent Üniversitesi nin bir kültür hizmeti olan Bütün Dünya 2000, Baflkent Üniversitesi kurulufllar ndan 1. Cadde, No: 77, Bahçelievler, Ankara adresindeki Aküm Reklamc l k, Dan flmanl k ve Yay nc l k Ajans Sanayi ve Ticaret A.fi. nin 3. Cadde, No: 2, Yenimahalle, Ankara adresindeki tesislerinde bas lm flt r.

4 Y l: 9, Say : 105 Ka t Kalem Bafl na, Lütfen... 7 METE AKYOL Sözcük Yasaklama 12 ORHAN VEL DEDEO LU M s r da Bafllayan, stanbul da Noktalanan Bir Aflk n Öyküsü: Zeynep ile Kâmil 19 C HAT ZAFER Amaç, Türk Toplumunda Suçluluk Duygusu Yaratmakt r 25 GÜRBÜZ EVREN Abdürrahim Tuncak Anlat yor METE AKYOL Beklemek 35 AL NA L ERDEM Kâz m Özalp 37 ARMA AN BEYDO AN 4 Sayfa: 49 Dünyan n Yedi Yeni Harikas n n Seçimi çindekiler Türkler e Rumeli Kap lar n Açan Sar Saltuk un Destan 41 KONUR ERTOP Yorumu Siz Yapmal s n z MET N GÖREN Dünyan n Yedi Yeni Harikas n n Seçimi 49 CHERYL TANRIVERD On Yafl nda Kilisede Org Çalan Sanatç 53 YÜCEL AKSOY Charles Richter ve... Richter Ölçe i 55 SEMA TÜLAY ERTEK N fiimdi S ra Self Servis Eczanelerde! 59 ESER TUTEL Çarl k Taht ndan Maden Çukuruna 67 MEHMET MUHS NO LU Bildi imiz Sözcüklerin Bilmedi imiz Öyküleri 73 SONGÜL SAYDAM Jack London ve... Bir Öyküsü 76 HALUK ERDEMOL Mars ta Türkiye Var 85 MUSA TOKMAK Aslan ile Ak ll Keçi 87 MUAZZEZ LM YE ÇI fiubat 2007 Davos 89 NEV N DEDEO LU Balay m zda Sak p Sabanc n n Otel Odas nda Kald k 92 ÇET N KOCAER Yaflam n Ayr nt larda Sakl Tad AYfiEGÜL ÖRS ZÜMRÜTDAL En De erli Arma an 99 NURAY BARTOSCHEK Y lan n Karn Neden Beyazd r? 103 ERDO AN SAKMAN Cemre Düflmesi 105 LKER NAL Giuseppe Verdi 106 YÜCEL AKSOY Hayvanlar Bizim çin Ne Düflünürler Acaba? 115 AL MURAT ERKORKMAZ Mostar 127 ZLEN fien Obsesif-Kompülsif Bozukluk 133 DR. UFUK AKYOL Buzdolab 135 PEL N HAZAR Su lahesi 138 LYAS HAL L Özlemin Rengi Nedir? 141 ENG N ÜNSAL Siz den Bi ze 8 lk Der si miz Türk çe 17 fiubat SuDokular 66 Bilginizi Denetleyin Güzel Söz 114 Bir Baflkad r Memleketim 123 Mankafa Poldi 132 Sayfa: 123 Bir Baflkad r Benim Memleketim Anne ve Babalardan 144 Mant k Bilmecesi 149 Kareler ve Rakamlar 150 Briç 151 Satranç 154 Bulmaca 156 A y n Ki tap la r 158 Bir Fo tog raf Bin Söz cük 160 5

5 Ka t Kalem Bafl na, Lütfen... Mete Akyol - Bütün Dünya B ütün Dün ya n n bu sa y - m y la ge çen ay ye n y l ve bay ram s n da Unu ta ma d m ta ti li mi zi bir lik te ge çi rir ken Çe tin An m bafl l k l ye ni bir Ko ca er A a bey, Unu ta ma d m bö lüm bu la cak s n z. Naz ede ce - i ni zi bil me mi ze kar fl n müj de mi - zi flim di den ve re lim: Bu bö lü mün ya za r siz ola cak s n z. Ben ya z yaz ma ya al fl k de i - lim ki ya za bi le yim der ve ifli yo - ku fla sü rer se niz, okur la r m z gü zel bir an n z dan, ken di ni zi de bu an - n z pay lafl ma n n gü zel li in den yok sun b rak m fl olur su nuz. Si zi et ki le yen bir an n z çev re - niz le pay lafl ma n z n be yin sel lez - ze ti ni el bet te bil mi yor de il si niz - dir. Bir kez da ha di re te bi lir si niz: An lat mak ko lay ama, yaz mak zor dur di ye bi lir si niz. Biz de si ze o za man, yaz ma - n n an lat mak den li ko lay ol du u - nu ka n t la r z. Lüt fen hiç unut ma y n: Bir ola y, bir ya k n n za, bir dos tu nu za söz le an la ta bi li yor sa n z, o ola y ya z y la da ay n ak c l k ta an la ta bi lir si niz. Bu ko nu da yap t m z bir de - de di i ni bir an s n an lat t bi ze... Onun tat l tat l an lat t bu umu- ta ma d an s n din le dik ten son ra, bir öne ri de bu lun dum ken di si ne: Lüt fen bu an n yaz ve ba na gön der, a a bey de dim. Bu an y Bü tün Dün ya okur la r da oku sun. ki y l ön ce emek li ye ay r l n ca ya de in tüm ça l fl ma ya fla m sü re sin ce ül ke nin ön de ge len iki sa na yi ku ru - lu flun da hem ku ru cu luk hem ge nel yö net men lik ya pan Çe tin A a bey, ken di ne öz gü yö ne tim ye te ne iy le ifli bir an da yo ku fla yö nelt ti: O, Ben ya z ada m de i lim ki di ye bafl la d, biz ken di si ni dör dün cü söz cü ün den son ra ko nufl tur ma d k: Bu an lat t k la r n ay nen an lat t - n gi bi ka da ge çir, bak ne gü zel ola cak di ye di ret tik. Çe tin Ko ca er A a be y in unu- ta ma d an s n, 92 nci say fa - m z da bu la cak s n z. Onun hem çok za rif bir unu ta - ne yi ve o de ne yin mut lu son unu ma d an s n pay la fla cak s n z an la ta ca z flim di: Çe tin Ko ca er A a bey ile li se gün le ri miz de bafl la yan a a beykar defl ilifl ki miz, ya fla m m z n li se son ra s bö lü mün de efl le ri mi zin de ka t l m y la bir ai le dost lu u iç ten li - i ne dö nüfl müfl tür. Ay n kö ken den fi liz le nip, bir lik te ay n iç ten lik li dost luk at mos fe ri ni olufl tur du u - muz iki ar ka da fl m z n da ha ka t l - hem de Ben ya z ya za mam ki di - yen bir ki fli nin, an lat t k la r n ay nen an lat t gi bi ka da ge çi re rek, ay - nen an lat t tat l l k ta bir ya z ya za - bi le ce i ne ta n k ola cak s n z. Son ra siz de onun yap t gi bi ya pa cak s n z ve... Ya za ma ya ca - n z san d n z bir an n z, an lat t - n z gi bi ka da geçirecek siniz, son ra da bize gön derecek siniz. 7

6 aya ta ba k fl aç m de ifl ti ren H Bü tün Dün ya n n Ara l k sa - y s yi ne dop do luy du. Her sa y s n - da ara d m dan faz la s n bul du - um ve de e ri hiç bir fley le öl çü le - me ye cek bu ese ri her ay yo rul ma - dan ve y l ma dan ha z r la yan tüm gö nül le re son suz say g la r m su na - r m. Ay r ca Ab dur ra him Tun cak gi bi mü him bir flah s ta n ma ma ola nak sa la d n z için te flek kür ede rim. O gü zel öy kü nün de va m - n sa b r s z l k la bek le di i mi de bil - dir mek is te rim. Bü tün Dün ya n n bü tün dün ya ya ulafl ma s di le iy le. Meh met Bö lük bafl, Ay d n. n ce lik le il giy le ta kip et ti im Ö bir der gi ol du u nu zu be lir - tip se vi ye li ya y n c l n z kut la - mak is ti yo rum. 8 Sizden Bize Mektuplar Bü tün Dün ya, Manolya 3/11, D: 2, Ataflehir, 34750, stanbul butundunya@butundunya.com.tr Faks: Uzun za man d r spor üze ri ne ay d n la t c ya z la r n il giy le iz le di - im Spo run Dün ya s kö fle si ya - za r Say n Me tin Gö ren in Ocak ay sa y n z da ki ya z s yi ne son za - man lar da Türk fut bo lun da ki tüm kir len me ye en gü zel ce va b ve ren bir ya z ola rak si ze bu ile ti yi gön - der mem ge rek li li i ni gös ter di. Her kes ta ra f n dan Be flik tafl tut - ku nu ol du u bili nen Sa y n Me tin Gö ren in tüm ta raf l l k duy gu la r ve has let le rin den kur tu la rak ra kip bir ta k m için, Fe ner bah çe nin 100 ün - cü y l dolay s yla yaz d kö fle ya - z s spor ba s n n da ki bü tün kir len - mifl lik le rin öte sin de öz le di i miz duy gu la r bi ze ye ni den ya fla tan bir ya z ese ri ola rak gö zü mü ze ilifl ti. Nez di niz de sa y n ya za r n z kut lu yor, ör nek gös te ri le bi le cek bu ya z n n oku ya ma yan lar için önü müz de ki sa y n z da ye ni den ya y n lan ma s n di li yo rum. Ay han Öl me zo lu. n ce lik le bu der gi nin ha z r lan - Öma s n da eme i ge çen her ke - si kut lu yo rum. Bi li min fl n da ka - li te li ya y n la r n z için te flek kür ler... Çok bü yük il gi ile ta kip et ti i miz ya zar la r n z ger çek ten çok ka li te li. Özel lik le Sa y n Me tin Gö - ren in ya z la r n me rak ve he ye - can içe ri sin de her ay bek li yo ruz. Spo ra bu ka dar de i flik pen ce re - ler den ba ka bil di i, spo run ger - çek ten spor ol du u nu bi ze ha t r - lat t için Sa y n Me tin Gö ren e son suz te flek kür ler... Ben Fe ner - bah çe ta raf ta r de i lim; ama bir Fe ner bah çe ya z s ancak bu ka - dar gü zel ya z la bi lir. Fa na tik lik - ten uzak ta ma men ku lüp le re say g gös te ren ya z la ra ger çek - ten top lum ola rak çok ih ti ya c - m z var. Sa y n Gö ren e çok te - flek kür ler ger çek spor okur la r na say g gös ter di i için ve bir te flek - kür de spo ru ve ku lüp le ri bi ze say g içe ri sin de ta n t t için... Ka li te li ya y n la r n z ve ka li te li ya zar la r n z me rak la ve il giy le ta - kip et me ye de vam ede ce iz... Fun da nan. er ha ba Nu ray Ha n m, S - M n r la r Zor la mak ya z n z la ye ni den Bü tün Dün ya ya ka vu fla - bil dik. Epey dir der gi ala ma d k ve in ter net ola na n dan da ya rar la na - ma d k. Ço ul yaz d m tüm ce le ri mi; çün kü biz ai le ola rak si zi oku yo - ruz. Nu ray Ha n m, üç ay d r ev de ka y n va li de me ba k yo rum. Ben k rk befl ya fl n da y m o da yet mifl ya fl n da ve Alz he imer has ta s... Bu mek tu bu si ze yaz mam da ki ge rek çe ya z n z oku yun ca ya ka - dar bir kaç kez ye rim den kal k p onun la il gi len mek zo run da kal - mam d. Bu yüz den yaz ma da, oku - ma da za man h z la gi der ken ben çok ge ri de kal d m. Dee nin di ren gen li i, be nim için uzak ta olan ka ra par ça s n n bir tür lü gö rün me di i ni dü flün - dür dü. Ok ya nus lar or ta s n da gi - der de in san, bir tür lü ka ra gö - rün mez, ifl te öy le bir fley! Dee yi ve bü tün ka d n la r ya flam için de var ol duk la r n dan bu gü ne de in yap t k la r n dan ötü rü kut lu yo - rum. Ya flam on lar s z ne ka dar çe kil mez dir, ac s n du yum sa - yan lar dan bi ri yim. Ka d n güç lü olun ca annemin Ar da han da ya - fla ma kar fl ver di i mü ca de le nin için de ki da ya n k l l hep usu ma dü fler. Gök yü zün de bu lut lar la oy na flan ye flil ça y r lar or ta s na gir mifl tafl du var la r n dan k fl n ayaz ve kar s z d ran evi miz de ki ana m n s cak l n n di ren gen li i - ni du yum sa d m. Ya z la r n z iç ten lik, hay ran l k - la iz le me ola na bul du u mu he - ves le ne rek bil di ri yo rum. Hofl ça ka - l n, siz çok ya fla y n di li yo ruz. Tur gay De li bal ta, Or ta ca Mu la. D er gi ni zi ilk gör dü üm de ka - pa n n gü zel li i il gi mi çek - mifl ti. Çok se vim li ve ken di me ya k n bul mufl tum; çün kü ko lay ta fl n r ve her or tam da aç p oku - na bi lir bü yük lük te... Say fa la r n ka r fl t r p oku ma ya bafl la d m za man da de i flik ko nu la r ele al - d n ve dil ko nu sun da çok ti tiz dav ran d n n ay r d na var d m. 9

7 Ay r mes lek ten ve de - i flik e i tim dü ze yin - de ki her in sa n n ra hat l k - la oku ya bi le ce i ka dar sa de ol du u nu gör düm. Eli ni ze sa l k çok gü zel bir der gi ç ka r yor su nuz. Eme i ge çen her ke se te - flek kür edi yo rum. Kez ban Gök çe, An ka ra. ü tün Dün ya y oku duk ça B ken dim le gu rur du yu yo - rum. S n f ta ö ren ci le rim le her haf ta Bü tün Dün ya sa ye sin de da ha ça buk ko nu be lir le yip spe- aking (ko nufl ma) ders le ri ya pa - bi li yo ruz. Bü tün ö ren ci le rim Bü tün Dün ya y ta n yor lar. Der - se bafl la ma dan hep be ra ber söy - le di i miz bir de yim var: Don t lo ok so blue! Try to be op ti mis - tic! (O ka dar ka ram sar bak ma! Bi raz iyim ser ol!) Sa ye niz de iyim ser ba ka bi li yo - ruz ha ya ta. Siz le ri se vi yo ruz. Hep sa l k l olun. Elif Çu val c o lu, s tan bul. ir der gi den faz la s n ve ren ve B her yafl gru bu nun zevk le oku ya ca bir der gi Bü tün Dün - ya. fiu an da as ker lik gö re vi ni ye - ri ne ge tir mek üze re Ya lo va, Al - t no va da de niz eri ola rak bu lun - mak ta y m. Fi zik sel an lam da bir li - in içeri sin de yim; ama her f r sat bul du um da Bü tün Dün ya ara - c l y la tüm dün ya y gez me im - ka n m olu yor. Her ay bu ka dar do yu ru cu bir der gi ha z r la mak ko lay ifl de il. Uzun y l lar d r çiz gi niz den ödün 10 Sizden Bize Mektuplar ver me den de vam et ti i - niz ve emek le ri ge çen ler için ay r ay r te flek kür ede rim. Ger çek ten de e i tim mer ke zin de be nim bü tün dün yam ol du nuz. Y. Em re Dur kan, KEMK, Ya lo va. i ze her ay öy le bir afl ya p yor - Bsu nuz ki, ömür bo yu sü re cek bir kül tür afl s bu... Kül tü rü me kat - k da bu lu na cak çok de er li bil gi ler ve ri yor su nuz. fiim di den siz le rin se - ye sin de bü yük bir ar fli ve sa hi bim. Der gi de eme i ge çen her ke se bü tün dün ya m ay d n lat t için çok te flek - kür edi yo rum. Sev giy le ka l n. Ah met Gök, Ma nav gat, An tal ya. ü tün Dün ya der gi si ni her Bay al yo rum. Elim den gel - dik çe bu nu ak sat mak is te mi yo - rum. Der gi nin bun dan son ra ki sa - y la r n da dü zen li fle kil de oku mak is ti yo rum. Bu nu gü ven ce al t na al - mak için flim di de abo ne ol dum. Ele al d ko nu lar her ke sin dü flün - ce uf ku nu ge nifl le te cek ni te lik te. Bu ka dar gü zel bir der gi den ya rar - lan ma s için ar ka dafl la r ma öne ri - yo rum. Ben al d m der gi le ri k z m için sak l yo rum. Ya y n ha ya t n z da ba fla r lar di le rim. Eme i ge çen her - ke se iç ten sev gi le ri mi su nu yo rum. Zu hal Yurt, An ka ra. er gi niz le 2002 y l n da ta n fl - D t m. Bü tün Dün ya y dört y l d r bü yük bir he ye can la iz li yor, zevk le oku yo rum. Bun dan son ra da oku ma ya de vam ede ce im. yi ki var s n z, ha ya t ve ha ya t n gü - zel lik le ri ni bi zim le pay lafl t n z için si ze çok te flek kür edi yo rum. Ye liz Dur sun, s tan bul. ü tün Dün ya n n bo yu tu kü - Bçük; fa kat için de ki bilgilerin ifl le vi bü yük ve de er li... n san bu gü zel lik le ri bir kez ya fla d k tan son ra bir da ha ko pa maz. Ben de der gi nin çe ki ci li i ne ka p l d m ve her sa y s n bü yük bir zevk le oku yo rum. Ne ka - dar ya rar l ve il gi çe ki ci bil gi yi içer - di i ni fark eden ler bu der gi den bir da ha vaz ge çe mi yor lar. Bu ba fla r n n de va m n di le rim. Y l can A a o lu, Lef ko fle. er gi niz de ki tüm bil gi le rin gü - D ve ni lir li i be ni hu zur lu bir oku yu cu ol ma ya tefl vik edi yor. Eme i ni ze say g la r m la, Me ral Gö ker, An ka ra. ü tün Dün ya y 3 y l d r ta kip B edi yo rum ve o gün den bu - gü ne ha ya t m da çok fley de ifl ti. na n yo rum ki bun dan son ra da Bü tün Dün ya ba na çok fley ka ta - cak. Be ni dün ya dan mah rum et me - di i niz için te flek kür ler... Ba fla r lar... Ay fle Kü çük do an, An tal ya. a ya t dü rüst bir bi çim de ya - H fla d k ça, in san lar la sev gi do - lu ilifl ki ler kur duk ça herfle yin da - ha gü zel ola ca na; da ha mut lu ve hu zur için de ola ca m za ina - n yo rum. Bü tün Dün ya sa ye sin - de bu dü flün ce le rim da ha da de - rin le fli yor. Ken di mi bu yön de ge - lifl tir me me kat k sa la ya ca na emi nim. Te flek kür ler... Eb ru fiu hut, Es ki fle hir. ü tün Dün ya y çok be e ni - B yo rum. Oku du um her ya - z dan ye ni bil gi ler edi ni yo rum. Ele al d ko nu lar her in sa n il gi len di - re cek ka dar ca na ya k n. Ken di mi ge lifl tir mem de ba na yar d m c olu - yor. Eme i ge çen her ke se çok te - flek kür edi yo rum. Hül ya Ak ça bey, An ka ra. er gi ni zi çok se vi yo rum ve D be e ni yo rum. Bir çok ar ka - da fl m der gi yi elim de gör dü ü za man iç ten lik le il gi len di. Hep si de ne re den bul du u mu sor du, al p oku mak is te dik le ri ni söy le di - ler. Zen gin bir kül tür kay na ; ko lay ko lay ula fla ma ya ca m z bir çok bil gi ye der gi ni zin say fa la - r n da eri fle bi li yo rum. S k l ma dan oku ya bi li yo rum. Emek ve ren ar - ka dafl la ra te flek kür ler... Se ma Gül, z mir. ü tün Dün ya y her oku yu - B flum da bü yük bir zevk al - yo rum. Ya z la r n her bi ri ay r bir gü zel lik te... Ver di i bil gi ler ben de da ha çok fley ö ren me is te i uyan - d r yor. Sa de ce ö ren me de il, ya - z yaz ma is te i mi de can lan d r yor. E er ken di me olan gü ve ni mi to - par la y p ya z ya zar sam bu Bü tün Dün ya dan al d m güç le ola cak. Der gi ni zin ba fla r s n n de vam et - me si ni di li yo rum. Ay dan Rüs tem, Ha lep. 11

8 Der gi mi zin ge çen sa y s n - da 1985 y l n da ya sak la - nan, ama kül tür çev re le - rin den ge len bü yük tep - ki ne de niy le uy gu la na ma yan, 205 söz cük ten söz et mifl tim. Bu ya - sak la ma ilk ya da son de il ler den bu ya na, sa gö rüfl lü si ya sal ik ti dar lar n söz cük ya sak - la ma ge le ne i, gü nü müz de de sür dü rül mek te dir. Mil li E i tim Ba ka n Hü se yin Çe lik de bu ge le ne e ba l : Bü tün va li lik le re gön der di i 16 Ni san 2003 ta rih li ge nel ge siy le Bun dan ön ce ba z ke li me le re ya sak koy ma ya yö ne - lik ya y m la nan ge nel - ge le rin dik ka te al n - ma ma s n is ter gö rü - nü rken Bu mü lâ ha - za lar la ya p lan ya z fl - ma ve ya y m lar da Ya - fla yan Türk çe nin kul - la n l ma s n ve afl r l k - lar dan ka ç n l ma s n (Ya ni ör tü lü ola rak, Türk çe nin Arap ça, Fars ça söz cük le riy le ken di ha li ne b ra k l - ma s n dil de öz lefl me ye gi dil me - me si ni ve öz lefl ti ril mifl söz cük le rin kul la n l ma ma s n ) bu yu ru yor. Bu ge nel ge nin ar d n dan MEB müfl te fla r Prof. Dr. Ne cat Bi rin ci de 28 Ma y s 2003 te ye ni bir ge nel ge ya y m l yor ve Mil lî E i tim Ba kan l - 12 Unu tul ma s n ki, bu devrimi Mustafa Kemal bafllatt ; ne hir de ni ze ulafl t... Dev rim kar fl t hiç bir güç, cofl kuy la akan bu neh ri ter si ne çe vir me ye yet me ye cek tir! Sözcük Yasaklama Mer kez ve Tafl ra Tefl ki la t n n res - mî ya z fl ma la r n da (...) Ya fla yan Türk çe nin kul la n l ma s n ve im lâ ko nu sun da, AKDTYK, Türk Dil Ku ru mu nun ya y m la d 2000 bas - k l m lâ K la vu zu na ba l ka l n ma - s n önem le ri ca ede rim di yor. Bi lim adam la r n n, hiç bir bi lim - sel de e ri ve da ya na ol ma yan Ya fla yan Türk çe sö zü ne s n ma - la r il ginç ün Türk Dil Ku ru mu, 1985 te bir m lâ K la - Türk Dili vu zu ya y m la d. Çok a r elefl ti ri le re he def ol ma s na kar fl n bu k la vu zun bir kaç bas - k s da ha ya p l d. Sa - y n Müs te flar, bu k la - vu zun 2000 y l bas k - s na ba l ka l n ma s n önem le ri ca edi yor. Orhan An cak bu gün, ya n l g - Velidedeo lu la r n n ay r d na va ran 1983 TDK si, Ata - türk ün 1932 TDK si - nin sü re i (de va m ) olan Dil Der ne i nin, 70 y l l k bi ri - ki me da ya na rak ya y m la d Ya - z m K la vu zu na dön me ça ba s n - da d r. Bu gü nün 1983 TDK si, ad n da da es ki ye dö nüfl yap t ye ni Ya z m K la vu zu nu ya y m la - d n da Müs te flar Bey in tu tu mu nu iz le mek il ginç ola cak t r. Ata türk ün 1932 de kur du u Türk Dil Ku ru mu nun amaç la d dil de öz lefl me ça l fl ma la r, her on y l da bir ya da bir kaç kez tö kez le - til me se, söz cük ler ya sak la t l ma sa, he le de Mil li Gü ven lik Kon se yi nce Ata türk ün ka l t (va si ye ti) ve ya sa - lar çi ne ne rek ku ru lan 1983 TDK si, dil de el li y l l k ça bay la sa - lan m fl bir li i ve be nim sen mifl dü - ze ni boz ma bü ro su du ru mu na ge - ti ril me sey di, genç le ri miz so run la r çö zül müfl, ku ral la r otur mufl, ya l n ve düz gün bir Türk çe yle ya z p ko - nu flu yor ola cak lar d. An cak, ge ri ye dö nüp bak - t m z da gö rü lü yor ki, ya sak la ma ge le ne i ni be - nim se yen ba kan la r n ve des tek le yi ci ku rum bafl kan la r n n ad la r Türk çe nin öz lefl me si ni en gel le yen so rum lu lar ola rak ya z n ta ri hi miz de yer le ri ni al yor; unu tul mu yor lar... Be nim ya fla d m ilk ya sak la - ma, 1952 y l n da De mok rat Par ti dö ne min de Türk çe söz cük ora n % 57 olan 1945 Ana ya sa s n n, Os - man l dö ne mi nin hu kuk di liy le ya - z l m fl ve Türk çe söz cük ora n % 25 olan Tefl ki lât- Esa si ye Ka nu - nu nun di li ne dö nüfl tü rül me si ol - mufl tur. Bu dil de ge ri ci li in ön - cü lü ü nü, o dö ne min De mok rat Par ti mil let ve kil le ri Prof. Dr. Fu at Köp rü lü ve ün lü ede bi yat ç m z Ha li de Edip Ad var n yap ma s, ola y n bir bafl ka ac yö nü dür. Dil de öz lefl me yi en gel le me ve söz cük ya sak la ma la r 1960 tan son ra da sür dü: Ata türk ün Türk Dil Ku ru - mu nda 35 y l Der le me ve Ta ra ma Ko lu Bafl kan l ; 1963 ten son ra kol bafl kan l n n ya n n da, 1976 y l na ka dar da Ge nel Yaz man l k gö re vi ni üst le nen (es ki Ga zi an tep Mv.) Ömer As m Ak soy un (Ga zi - an tep ) flu ya z s geç mifl dö ne min bir öze ti dir: Ga zi an tep ten iki mil li e i tim ba ka n ç k t. Bi rin ci si Mü nif Pa fla (1877; ; ; üç kez), ile ri ci, at l m c dü flün ce ve ey lem le riy le ad n an sik lo pe di le rin par lak say fa la r na ge çir di. kin ci Veh bi Din çer ler ( ), ça - d fl de meç ve dav ra n fl la r y la flim - di den ga ze te le rin üzü cü ha ber ler kay na du ru mu na gel di. (...) Sa y n Din çer ler! Son gün ler - de ö ren dik ki, ye ni bir so run ya - rat m fl s n z. Yaz d r mak ta ol du u - nuz ders ki tap la r n da, ye ni tü re - til mifl ki mi söz cük le rin kul la n l - ma s n ya sak la m fl s n z. Da ha ön - ce kaç kez bafl vu rul mufl ve ba fla - r s z kal m fl olan bu yan l fl yo la si zin de sap ma n z dan bü yük üzün tü duy dum. Ki tap ya za r, na - s l bir dil kul la na ca n iyi bi lir. Ona, fiöy le bir dil kul la na cak s n; flu söz cük le ri kul lan ma ya cak s n buy ru u nu ver mek, say g s z l da aflan bi lim d fl bir dav ra n fl t r. Bi lim onu ru ta fl yan ya zar, di li ni siz be e nir se niz okul la ra gi re bi - len ki tap yaz ma y ka bul et mez. (...) Ya sak la ma n n bir ifle ya ra ma - d, geç mifl te ki de ne me ler le an - la fl l ma d m? 1952 de Ana ya sa di - li ni yü rür lük ten kal d ran Tefl ki lat- Esa si ye Ka nu nu, bu ya sak la ma - s n yü rü te bil di mi? Vak tiy le Er - tem (1967) ve Er dem (1975) so - yad l iki Mil li E i tim Ba ka n da söz cük ya sak la m fl t. Et ki si gö rül - dü mü? Do kuz ay ön ce TRT nin ya sak la d söz cük le ri, bu ku ru - mun ya y n or gan la r n da ko nufl - ma la r ya da ya z la r ya y m la nan 13

9 ki fli ler ala bil di i ne kul lan m - yor lar m? Bu ör nek ler, dil de o söz cük le rin be nim sen di i ni, ya - sak la ma n n yan l fl bir yön tem ol - du u nu gös ter me ye yet mi yor mu? (Cum hu ri yet, ) De er li ya zar la r m z dan Ok tay Ak bal da tep ki li: Bu san sür cü ka fa s n - dan ne za man kur tu - la ca z? Di le yön ver - mek, di li ge ri let mek, di li Os man l ca ya çe vir mek gi ri - flim le ri nin so nuç suz ka la ca n ne za man an la ya cak lar? Bay Tos kay, bu tür ka rar la r na s l uy gu la ya cak? (...) Ör ne in Ev ren söz cü ü ne ola cak? Ya sak söz cük ola rak TRT ya y n la r n da o da yer al ma ya cak m? Ne dir bu saç ma l k lar, bu sa - du yu d fl ge ri ci tu tum lar?.. (Cum- hu ri yet, ) Ni te kim o gün ler de an la t l yor - du: Fo tog raf sa nat ç s Ozan Sa - d ç n ad n n geç ti i bir prog ra m n ifl gü zar ya p m c s, Ha y r de mifl, Ozan ol maz, o öz Türk çe; fia ir Sa d ç di ye cek si niz. (?!) Ke nan Ev ren ye ri ne de Ke nan Mü kev ve nat de mifl ola bi lir ler mi?.. Mah mut Ta li Ön gö ren, Dil Der - ne i nin Kit le le ti flim Araç la r n da Dil Kul la n m bi lim sel ku rul ta y n - da (21 Ekim 1994) an lat m fl t : An ka ra rad yo sun da ün lü bir ozan la söy le fli ya p la cak t r. Prog - ram ya p m c s y la ozan kar fl kar fl - ya ge ti ril mez. So ru lar ya p m c ya, ya sak söz cük ler den ar n d r l p ya - z l ola rak ve ri lir. Ya p m c bu so - ru la r ken di ba fl na oku yup kay - de der. Bir bafl ka gün oza n ça - r r lar, eli ne ya p m c n n kay d n yap t ya z l so ru la r ve rir ler 14 Bütün Dünya fiubat 2007 Bun la r ya n t la der ler. Son ra ya - p m c n n so ru la r y la oza n n ya n t - la r n kur guy la bir lefl ti rir ler ve böy le ce ya sak söz cük le rin kul la - n m n ön le mifl olur lar. (?!) Bu oy na nan na s l ko me di dir ki, an cak a la na bi lir... S n f ta ya n t söz cü ü nü kul - lan mak la suç la nan genç bir n gi - liz ce ö ret me ni nin ba kan l k mü - fet tifl le rin ce so rufl tu rul ma s, ara - ya gi ren ler ce zor luk la ön le nir. (Su nul lah Ar soy, Türk Di li, Ma - y s 1988)...Var to dep re min de, dö ne min hü kü met bafl ka n, so run söz cü ü - nü kul la nan bir ö ret me ni, Bu uy - dur ma ke li me yi bu ra ya da m ge - tir di niz di ye hal k n önün de azar - la m fl ken, al t ay son ra ay n söz cü - ü te le viz yon da ken di si kul la n r. (Meh met Ay d n, Cum hu ri yet, 8 Ka s m 1988) Sa l k Ba ka n Bü lent Akar ca l, Ma lat ya n n Si ha di ye kö yün de ki sa l k oca n n aç l fl tö re ni ne ka t - l r. Ko nuk la r say g du ru flu na ça - ran sa l k me mu ru Meh met Me te Ata türk ve dev rim fle hit le ri için... der ken be le di ye bafl ka n at l r: Dev rim ke li me si ni kul lan ma ya utan m yor mu sun? Va li, ça r n n ye ni den ya p l - ma s n is ter; an cak olay - dan iki sa at son ra me mur, y l d r m em riy le gö rev den al n r. ( l han Sel çuk, Cum hu ri yet, 2 Ha zi ran 1988) Söz cük ler den ni çin bu ka dar kor ku lur? y l Ocak ay bafl la r n da ga ze te le re ye ni y l ar ma a n gi bi bir ha ber dü fler: TRT ye ni bir söz - cük ya sa ata na ha z r la n yor ta rih li Cum hu ri yet te ki ha be re gö re, kul la n l ma s da ha ön - ce ya sak la nan 205 söz cük sa y s ye ni bir lis tey le 2000 e ç ka r la cak. TRT yet ki li le ri Cid di bir dev let ku - ru lu flu ola rak en iyi ve gü zel Türk - çe yi hal ka an lat mak is ti yo ruz de - mifl ler ve ya sak la ma ge rek çe si ni flöy le aç k la m fl lar: ya sa Söz lü ü nde yer alan Bafl ba kan l k Ge nel ge si nde, tüm Ana ka mu ku rum ve ku - ru lufl la r n n her tür lü ya z fl ma lar da ve ya y m lar da, Ana ya sa Söz lü - ü nü öl çüt ka bul et me le ri ge rek ti - i be lir ti li yor. Özel lik le Kül tür ve Tu ri zim Ba kan l, Mil li E i tim Genç lik ve Spor Ba kan l ile Dev - let Ti yat ro la r n n da bu ge nel ge ye uy ma la r, Ana ya sa Söz lü ü ne uy - gun bir dil kul lan ma la r ge re kir. Ömer As m Ak soy un sap ta - ma s na gö re, 1983 TDK sin den Prof. Ha san Eren ve Doç. Ham za Zül fi kar n ha z r la d bu Ana ya - sa Söz lü ü nde ki mad de ba fl söz cük sa y s top la m 1471 dir. Bun la r n 888 i (% 60,5) Türk çe, 351 i Arap ça, 24 ü Fars ça, 67 si ba t dil le rin den söz cük ler, 142 si de bir bafl ka dil den olup Türk çe ek ya da ey lem ala rak kul la n lan ödünç le me ler dir. Ana ya sa Söz lü ü te mel al na - cak ve uy du ruk de ni len 2000 öz Türk çe söz cük da ha ya sak la na cak. yi de, Ana ya sa Söz lü ü nde söz - cük sa y s 1471; ge ri ka lan 529 söz cük te mel siz mi ka la cak?.. So nuç: Ana ya sa Söz lü ü raf ta, söz cük ya sak la ma laf ta ka l r; güç - le ri yet mez! 1982 Ana ya sa s nda % 60,5 Sözcük Yasaklama ora n n da Türk çe söz cük bu lun - ma s, Ata türk ün Türk Dil Ku ru - mu nun tüm en gel le me le re kar fl n sa la d bir ba fla r n n gös ter ge si de il mi dir? Hâ lâ söz cük ya sak la - ma s na git me he ve sin de olan bafl - ba kan lar, ba kan lar, bu ger çe i gör mez ler mi? Yok sa, söz cük ya - sak la mak, Bafl ba kan l n ya da Mil li E i tim Ba kan l n n do al gö rev le ri ara s n da m d r?.. Bü tün en gel le me le re kar fl n sa y la ma (is ta tis tik) ve ri le ri de olum lu dur: Ni te kim 1901 de fiem sed din Sa mi nin Ka mus- Tür ki sin de % 55 olan Arap ça, Fars ça söz cük ora n 1974 ba s m Türk çe Söz lük te % 19 a, 1988 ba - s m n da ise % 16 ya in mifl; öz Türk çe kul lan ma ora n ise ga ze - te/ha ber di lin de 1931 de (TDK nin ku rul ma s n dan ön ce) % 35 ola rak sap tan m fl ken 1933 te % 44 e; 1941 de % 48 e; 1946 da % 57 ye ç k m fl; De mok - rat Par ti dö ne min de kar fl lafl t en gel le me ler le 1959 da % 51 e ge ri le mifl se de 1961 de % 56 ya; 1965 te % 60,5 e; 1977 de % 71 e 1980 de % 76,5 e yük sel mifl tir. (Prof. Dr. Kâ mi le mer, Tür ki - ye de Dil Plan lama s : Türk Dil Dev ri mi Kül. Bak. Yay. 1998) Son y l lar da ya p lan sa y la ma - lar, öz Türk çe kul la n m ora - n n n % 85 do la y n da ol du - u nu gös ter mek te dir. Unu tul ma s n ki, bu devrimi Mustafa Kemal bafllatt ; ne hir de - ni ze ulafl t... Dev rim kar fl t hiç bir güç, cofl kuy la akan bu neh ri ter - si ne çe vir me ye yet me ye cek tir! OrhanVelidedeoglu@butundunya.com.tr 15

10 lk Dersimiz Türkçe fiiar Yalç n Sözcük bilginizi denetledikten sonra, do ru yan tlar için 18 inci sayfam za bak n z 1. kerâmet (arapça) A: büyüklük B: ola anüstü ifl C: yo unluk D: lütuf 2. kemankefl (farsça) A: okçu B: keman çalan C: ayyafl D: mihnet çeken 3. gayz (arapça) A: ya mur B: bereket C: öfke D: zahmet 4. gayyâ (arapça) A: utanç B: heyûlâ C: hecin devesi D: Cehennemde bir kuyu 5. d râz (farsça) A: uzun B: yorucu C: a aç gövdesi D: yokufl 6. hüveydâ (farsça) A: aç k, âflikâr B: kalbin ortas nda bulundu u san lan kara benek C: bir y ld z D: deli, ç lg n 7. berd, bürûdet (arapça) - A: so uk, so ukluk B: sert, sertlik C: ac, ac l k D: s cak, s cakl k 8. h red-mend (farsça) A: ak ll B: bohçac C: çekingen D: ahlâks z 9. nakîse (arapça) A: k sa kollu elbise B: terzi makas C: çeliflki D: eksiklik 10. gammâz (arapça) A: gaml, kederli B: cambaz C: iftirac D: fluh, cilveli 11. güft ü gû (farsça) A: dedikodu B: kufl c v lt s C: k r p dökme D: saçma lâf 12. süflî (arapça) A: câhil B: afla l k C: yoksul D: bir tatl 13. mücâzât (arapça) A: ceza B: ödül C: münâkafla D: cesâret 14. marflandiz (frans zca marchandise ) A: oyuncak B: tuhafiye C: yük vagonu D: ucuz eflya 15. fevvâre (arapça) A: uçak B: f skiye C: ça layan D: bir cins armut 17

11 M s r da Bafllayan, stanbul da Noktalanan Bir Aflk n Öyküsü... lk Dersimiz Türkçe Yan tlar 17 nci sayfam zda yer alan sözcüklerin do ru karfl l klar 1. kerâmet (arapça) B: ak l s n r n aflan ola anüstü ifl, hârikülâde hal; peygamberlere ve ermifllere özgü mûcize. Bizim fleyhin kerâmât (kerâmetleri) olur menkûl kendinden. Erkek ad. 2. kemankefl (farsça) A: okçu, tîrendâz. Kimi yay öptü kimi f rlatt / En er kemankefle yetti üç at m Yahya Kemal (büyük flairin hece vezniyle yaz lm fl, bilinen tek fliiri olan Ok tan). 3. gayz (arapça) C: öfke, hiddet, gazap (gazab). 4. gayyâ (arapça) D: Cehennemde bir kuyu veya dere. 5. d râz (farsça) A: uzun. Ömr-ü d râz. 6. hüveydâ (farsça) A: aç k, belli, ayan beyan. Kad n ad. 7. berd, bürûdet (farsça) A: so uk; mecazî anlamda so ukluk, k rg nl k. Gör âlemin bürûdetini geldi nevbahâr fieyhülislam Yahya. 8. h red-mend (farsça) A: ak ll, 18 akl bafl nda, uslu. Düfltüm belây aflka h redmend-i asr iken / El flimdi benden ald pendi bana verir Fuzûlî. 9. nakîse (arapça) D: eksiklik, noksan, kusur, ay p. 10. gammâz (arapça) C: müfteri, fettan, fitneci, ara bozan. 11. güft ü gû (farsça) A: dedikodu, iki sevgili aras nda mahrem sohbet. Ey Nedîm, ey bülbül-ü fleydâ niçin hâmûflsun / Sende evvel çok nevâlar güft ü gûlar var idi Nedim. 12. süflî (arapça) B: afla l k, âdî, baya, alçak. Süflî bir k yafet, bir adam, bir kelime. 13. mücâzât (arapça) A: ceza. 14. marflandiz (frans zca marchandise ) C: yük vagonu veya treni. Frans zcadaki as l anlam eflya veya mallar d r. 15. fevvâre (arapça) B: f skiye. Fevvâre kar - havza düfler flerm-sâr olur / Bakt kça gülsitanda h râmân olan sana Yahya Kemal. Z eynep ile Kâmil Zeynep Kâmil Hastanesi nde Do an Her Çocuk, Onlar n Ad n Tafl yor, Aflk n Yaflat yor... Cihat Zafer in Araflt rmas Lütfen sayfay çeviriniz 19

12 Öy kü le re, ro man la ra, fli ir le re ko nu ol ma yan bir aflk, s tan bul da bir sem tin, bir ço cuk has ta ne si nin ve o ço cuk has ta ne sin de dün ya ya göz le ri ni açan tüm be bek le rin ad la r n da, can l l n bu gün de sür dü rü yor. Üsküdar n Zey nep Kâ mil sem ti ne ad n ve ren Zey nep Kâ mil Ço cuk Has ta ne si nde yüz y l afl k n bir sü re den bu ya na dün ya ya ge len tüm k z be bek le rin gö bek ba lar Zey nep, er kek be bek le rin gö bek ba lar ise Kâ mil ad y la ke si li yor. Ya flam son ra s son suz luk uy ku la r n, ad la r n ta fl yan has ta ne nin bah çe sin de ki tür be de, ay r l maz l k la r n pe kifl ti ren yan ya na san du ka lar da, yan ya na sür dü ren iki yü ce âfl k, Zey nep Ha n me fen di ve Kâ mil Pa fla, ad la r n n ya fla t l d bu has ta ne de do an tüm Zey nep Han mefen diler in ve Kâmil Paflalar n dün yaya Mer haba diyen ç l k lar y la her gün yep yeni bir can l l k katarak sür dürüyor lar ölüm süz lük lerini... Zey nep Ha n me fen di ile Kâ mil Pa fla n n ölüm süz afl k y la il gi li ola rak Ri va - yet muh te lif ama mak sut bir. Ka tip Yu suf Kâ mil Bey, atan d ye ni ifli ne bafl la mak için M - s r a do ru yo la ç k t n - da, o yo lun so nun da ken di si ni ye ni iflin den de önem li, yep ye ni bir ya - fla m n bek le di i ni el bet - te bil mi yor du. Fa kat ora da M s r Va li si Ka va la l Meh med Ali Pa - fla n n k z Zey nep Sul - tan la kar fl lafl t n da, yal - n z ca ya fla m bo yun ca de - il, ya flam son ra s n n son - 20 Zeynep ile Kâmil M s r da Bafllayan, stanbul da Noktalanan Bir Aflk n Öyküsü... Konuk Yazar Cihat Zafer suz lu un da da on dan ay r ola ma ya - ca n çok iyi bi li yor du. Bir fle yi da - ha bi li yor du Ka tip Yu suf Kâ mil Bey: Âfl k ol du u Zey nep Ha n - me fen di nin de ay n duy - gu lar için de ol du u nu... Çün kü Zey nep Ha n - me fen di de, s tan - bul dan ge len bu ka tip be ye âfl k ol mufl tu ve... O da bi li yor du ar t k, ya - fla m n n da, ya fla m son - ra s n n da Yu suf Kâ mil Bey siz ola ma ya ca n... Var l böy le si yü ce aflk lar da or ta ya ç kan bir en gel, Zey nep Ha n me - fen di yle Yu suf Kâ mil Bey in aflk la r n da da or ta y l nda yap lan Zeynep Kâmil Hastanesi nin bugünkü görünümü ya ç k t. Hat ta bu en gel, iki si nin or - ta s na gir di, iki si ni iki ya na ay r d. Bu en gel, oku ma yaz ma bi le bil me di i ile ri sü rü len M s r Va li si Meh met Ali Pa fla n n ken diy di. K z n n, bir ka ti be olan afl k na Ba ba kim li iy le kar fl ç kan Meh - met Ali Pa fla, ya fla m n da ki ilk kar - fl du rufl unun ye nil gi si ni k z n dan al d. K z, afl k n n bü yük lü ü ya - n n da ba ba sev gi si, ba ba say g - s, hat ta ba ba kor ku su nu gör - mez den gel mifl ve tüm bu en gel le - rin üs tün den yü rü ye rek ken di ni, or tak sa va fl m la r n n mu zaf fer kah ra ma n n n kol la r na at m fl t. Meh met Ali Pa fla, k z n n bu za - fe ri ni bir tut sak ça re siz li iy le ol du - u den li, bir ba ba ol gun lu u yla da ka bul et mek zo run da kal d. Ve da mat ada y n n elin den tu - ta rak, onun ön ce ma ka m n yük selt - ti, son ra da o eli, iyi lik pe ri si ola - rak an lan k z n n eliy le bir lefl tir di. Zey nep Ha n me fen di ile Yu - suf Kâ mil Bey in aflk la r na ya ra fl r gör kem de ki dü ün le riy le, gör - kem li bir aflk öy kü sü de nok ta - lan m fl ol du. Fa kat çok geç me den ha va bir den bu lut lan d, ka rar d ve iki âfl k ka r ko ca, sin si bir ka ra ke - di nin ara la r na gir me siy le bir bir - le rin den ay r l d lar. Bu ka ra ke di, Meh met Ali Pa fla n n to ru nu ve yö ne - tim de et kin bir ye ri olan Ab bas Hil mi Pa fla yd. Enifl te si Yu suf Kâ mil Bey in Fran s z yan l s ol du u nu da ile ri sü ren Ab bas Hil mi Pa fla, tey ze - siy le enifl te si ni ay r ma y ba fla ra - bil mifl ti; ama Pa di flah Ab dül me - cid in ara ya gir me siy le da ha son - ra on la r n ye ni den bi ra ra ya gel - me le ri ni de sa la m fl t. Bu ko nu da Ab dül me cid in bafl - 21

13 Fotograflar: Abdullah Özbudak Zeynep Han mefendi ve Kâmil Pafla n n hastane bahçesindeki türbesi Binan n cephesindeki kitabede bulunan fi hi fli fa un li n nas yaz s lat t gi ri fli mi da ha son ra Sul - tan Ab dül ha mid sür dür müfl ve iki âfl k, k sa ara l k lar la M s r dan s - tan bul a ge ti ril di ler ve ni kah la r ta - ze le ne rek, ye ni den ev len di ril di ler. Eflin den ay r kal d sü re de pa fla l a yük se len ve ar t k Yu suf Kâ mil Pa fla ola rak an lan da ma da bu ni kah ta - ze len me si ola y n da Lond ra Bü yü - kel çi si Mus ta fa Re flit Pa fla, Zey nep Ha n me fen di ye de fiey hü lis lam Arif Hik met Bey ve kil ol mufl lar d. Uzun bir ay r l k tan son ra bu kez s tan bul da bir bir le ri ne ka vu flan çift, el e le ve re rek s tan bul u ha y r ya p t - la r y la do nat ma ya bafl la d lar. Zey nep Kâ mil Has ta ne si, ifl te on la r n bu ya p t la r n dan bi ri dir. Yu suf Kâ mil Pa fla kim dir? 1808 do um lu Yu suf Kâ mil Bey, bir sü re Di van- Hü ma yun Ka le mi nde ça l fl m fl ve M s r a git - mifl tir. Meh med Ali Pa fla n n gü ve - ni ni ka za na rak ön ce M s r Ha zi ne Kâ tip li i ne, son ra da Meh med Ali Pa fla n n Ma iyet Kâ tip li i ne ge ti ri - len Yu suf Kâ mil Bey kay ma kam rüt be siy le as ker ola rak, mir li va l a dek yük sel di; 1845 te Sul tan Ab - dül me cid ta ra f n dan ken di si ne Mir mi ran rüt be si ve ril di. Pa di fla h n fer ma n y la 1849 da s tan bul a ge lir ve Ru me li Bey ler - be yi rüt be siy le Mec lis-i Vâ lâ üye - li i ne atan d ve zir li e de yük - sel ti len Yu suf Kâ mil Pa fla, 1852 de Ti ca ret Na z r, 1854 te Tan zi mat Mec li si Re is li i ne ge ti - rilmifl, 1862 de de Sul tan Ab dü la - ziz e sad ra zam ol mufl tur. Onun, 1862 de Fran s z ca dan çe vir di i Fe né lon un Te le ma que, Türk çe ya y m la nan ilk çe vi ri ro man d r. Zey nep Kâ mil Ha n me fen di kim dir? Zey nep Ha n me fen di, gü zel li i ya n s ra ha n me fen di li i ve yar - d m se ver li iy le de özel bir üne sa - hip ti. Ko na n da a r la d önem li kül tür ve sa nat adam la r na kar fl sev gi si ve des te i nin ya n n da Ale vi de de le ri bafl ta ol mak üze re dö ne - min din ve ta sav vuf ulu la r na kar fl gös ter di i say g y la da ta n n mak ta - d r. So kak ta ki ke di le re bak t n ö ren di i yok sul bir ka d na 15 al t n ay l k ma afl ba lat ma s, onun sa y s z iyi lik le rin den yal n z ca bi ri dir. Zey nep Kâ mil Has ta ne si, Yu - suf Kâ mil Pa fla ile efli Zey nep Ha - n me fen di ta ra f n dan, ya fla d k la r semt te ki özel mülk le rin de, has ta - la ra üc ret siz hiz met ver mek ama - c y la yap t r l m fl t r. s tan bul un ilk özel ha y r ku ru - mu ka bul edi len bu has ta ne 1862 y l n da ya p l m fl t r. Has ta - ne bi na s n n ön cep he sin de ki ki ta be de fi hi fli fa un li n nas on da in san lar için sa l k var d r ya z s (Nahl su re si 69. ayet) hâ lâ oku na bil - mek te dir te s tan bul Be le di ye - si ne dev re di len has ta ne, 1935 te do - u me vi ne dö nüfl tü rül müfl, 1982 de ise s tan bul Be le di ye si ta ra f n dan Sa l k Ba kan l na dev re dil mifl tir. Bu gün, ilk ya p n n ya n n da yer alan bi na lar da ki bi rim le riy le bir lik te TC Sa l k Ba kan l Zey nep Kâ mil Ka d n ve Ço cuk Has ta l k la r E i tim ve Arafl t r ma Has ta ne si ad y la hiz - me ti ni sür dür mek te dir. Yu mu flak kalp li Zey nep Kâ mil Ha n m n yap t r d tafl bi na, ya p - s n da ki za rif gö rü nü mü nü bu gün de ko ru mak ta d r

14 Bah çe de, ma nol ya la r n, kök - nar la r n ve dal la r bir bi ri ni ku cak - la yan dev çam a aç la r n n ara s n da bir tür be var. Zey nep Kâ mil Ha - n m n fl k l n ve ko nuk ge le cek öze niy le bir pren ses eli nin az ön ce de di i duy gu su nu kö fle vit rin le - rin de ya fla tan, lofl; ama ay d n l k bir tür be... Ka p s n da ki ki lit pas lan m fl; ama o ki lit te bi le yi lik ne dir? so - ru su nun ya n t anah ta r var. 24 Zeynep Han mefendi ve Kâmil Pafla, Zeynep Kâmil Hastanesi nin bahçesindeki türbede yanyana sandukalarda sonsuz uykular nda Aflk ise... Aflk, ölü me bi le mey - dan oku mak yü ce li i de il mi dir? Ölüm, her gün Zey nep Kâ mil in bah çe sin de ki bu tür be de afl ka ye - ni li yor. Ya flam te flek kür edi yor yan ya na uyu yan sev gi li le re... On - la r n tür be le ri nin bir kaç ad m öte - sin de ki bi na da ye ni do an ço cuk - la r n ses le riy le ya flam, her gün ye - ni den ve dur mak s z n al k fl l yor Zey nep ile Kâ mil i... Bu Ya z n n Ya za r y la Ta n fl n Cihat Zafer, 1971 y l nda Ankara da do du. Ortaö renimini Adapazar nda tamamlad. Anadolu Üniversitesi nde sinema ve televizyon e itimi gördü. Süper Kanal, Star ve Kanal 6 televizyonlar nda çal flt, TÜRVAK ta spikerlik-sunuculuk ve metin yazarl dersleri verdi. Yazarl k yapan Cihat Zafer in Günefl Bizi Geçemez, stanbul a Aflk Mektubu, Mektup Meflgul Çalmaz adl kitaplar bulunmaktad r. Hrant Dink in öl dü rül me si ne üzül me mek, bu ci na ye ti k na ma mak müm kün mü? Tür ki ye yi se vi yor sak ve ç kar la r n ko ru mak ön ce lik li gö re vi miz se, Dink in kat le dil me si nin as l n da ül ke mi ze ve ulu su mu za ya p lan bir sal d r ol du u nu an la mak zo run da y z. Amaç, Türk Toplumunda Suçluluk Duygusu Yaratmakt r Hrant Dink ile Er me ni so - ru nu ko nu lu bir kaç kon fe ran sa ko nufl ma c ola rak ka t l d k. Söz de soy k r ma kar fl ge lifl tir di im tez - le re il giy le yak lafl m fl, kay nak la - r m sor mufl, hep say g l ol mufl tu te s tan - bul Bil gi Üni ver si te - si nde ya p lan Er me ni Kon fe ran s na ko nufl ma - c ola rak ka t l ma is te i - me ya n t bi le ve ril me - me si ve yal n z ca söz de soy k r m sa vu nan la r n da vet edil me si üze ri ne, ya p la n n çok yan l fl ol - du u nu bil dir mifl, Tür - ki ye yi ve ta ri hi mi zi ka - ra la ma ya yö ne lik böy le - si bir kon fe ran s des tek - le di i için, Dink e a r elefl ti ri ler yö nelt mifl, ta raf l dav - ra nan lar la ha re ket et ti i için inan d r c l n yi tir di i ni söy le - mifl tim. An cak yaz d k la r n oku - ma ya ve ko nufl ma la r n din le me - ye de vam et tim. Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Dink in ta rih an la y fl na gö re, Er me ni soy k r m red de di le mez bir ger çek ti. Unut ma ya l m ki, Türk kö ken li ki mi ta rih çi ler de, Er me ni ler e soy k r m ya p l d n ra hat l k la söy lü yor ve bu yön de ki tap lar ya y m l yor. Dink in far k, soy k r m kav ra m n n Türk in sa - n n da ya rat t tep ki yi gör müfl ol ma s d r. Dink, çok yu mu flak bir dil le, in san la r k z d r ma ya cak söz cük ler le, Er me ni - ler in soy k r ma u ra d - n Türk top lu mu na ya - vafl ya vafl ka bul et tir me - nin ola nak l ol du u na ina n yor du. Hrant Dink in öl dü - rül me si ne üzül me mek, bu ci na ye ti k na ma mak müm kün mü? Tür ki ye yi se vi yor - sak ve ç kar la r n ko ru mak ön ce - lik li gö re vi miz se, Dink in kat le dil - me si nin as l n da ül ke mi ze ve ulu - su mu za ya p lan bir sal d r ol du - u nu an la mak zo run da y z. Mes le - 25

15 i ga ze te ci lik olan Dink, bafl ka bir ül ke nin de il, Tür ki ye Cum - hu ri ye ti nin va tan da fl y d. Er me ni kö ken li olu flu nu ise, sa du yu sa - hi bi in sa n m z n bir fark ola rak gör dü ü nü dü flün mü yo rum. Dink ci na ye ti için çok faz la yo rum ya p l d, ya - z l d, ko nu flul du. Bu ko nu da ha uzun ca bir sü re önem li bir gün dem mad de - si ola rak ka la cak. Ar t k, ci na ye ti kim, ne den ifl le di, kim ler yar d m et ti vb. so ru la r n faz la bir an la m yok. As l önem li olan, bu ci na ye - tin ül ke miz ve ulu su muz üze rin - de ya ra ta ca et ki ler dir ve Tür ki - ye ye kar fl na s l kul la n la ca d r. Ne ya z k ki Tür ki ye med ya s n n bü yük bir bö lü mü, bu ci na ye tin so rum lu lu u nu ne re dey se Türk ulu su na yük le ye cek tarz da ya y n yap m fl t r. Böy le lik le de Dink ci - na ye ti ni bir f r sat ola rak gö ren Tür ki ye kar fl t la r n n ifli ni ko lay - lafl t r m fl t r. Çün kü, bu ci na yet, Tür ki ye nin iç te ve d fl ta bir çok ya flam sal so run la ade ta bo ufl tu - u, bir lik ve bü tün lü ü nün tar t - fl l d bir dö nem de ifl len di. Bu ne den le, Dink in öl dü rül me si, Türk top lu mun da suç lu luk duy - gu su ya rat mak ve ha kim k l mak için kul la n l mak is te ni yor. Top lum da ya y l ma ya bafl la - nan suç lu luk psi ko lo ji si nin, top - lum sal bir duy gu ya dö nüfl me sin - den bek le nen le ri s ra la d m z - da, bu ci na ye tin so nuç la r da ha iyi an la fl la cak t r. Ne bü yük bir rast lan t d r ki, Er me ni kö ken li olan Dink, Ame - ri kan Kong re si nde söz de soy k - r m n ele al na ca ve bü yük bir 26 Bütün Dünya fiubat 2007 ola s l k la ka bul edi le ce i bir dö nem de öl dü rül dü. Dink gi bi Er me ni top lu mu nun si ya si li de ri ola rak gö rü len bir ad n öl dü rül - müfl ol ma s, Ame ri kan Kong resi üye le ri nin ifli ni ko lay lafl t ran bir ge lifl me dir. Dink in öl dü rül - me siy le, y l la r n da ya - fla nan la r dün ya ya soy k r m ola - rak ka bul et tir me ko nu sun da bü - yük iler le me kay de den Er me ni lo bi le ri nin eli ne, duy gu sö mü rü - sü ya pa cak la r, ger çek le ri çar p t - mak için kul la na cak la r ye ni bir si lah geç mifl tir. Ame ri kan Kong re si nin söz de Er me ni soy k r m n ka bul eden bir ya sa y onay la ma s ise, bu ko - nu da kufl ku la r olan bir çok ül ke - nin de önü nü aça cak, par la men - to lar söz de soy k r m ta n yan ya - sa la r ko lay l k la ç ka ra cak t r. Böy le lik le tü müy le kö fle ye s k - flan Tür ki ye, ifl le me di i bir su çu ka bul et me sü re ci ne is te me den de ol sa gi re cek tir. Hrant Dink ci na ye ti nin suç lu luk psi ko lo ji si ni ya fla yan Türk top lu mu ise, Dink i öl dür dü ü - müz gi bi, Bi rin ci Dün ya Sa va fl y l la r n da Er me ni ler i öl dür mü - flüz dü flün ce siy le, dün ya da ki bu ge lifl me le re se si ni ç ka ra ma ya - cak, tep ki gös te re me ye cek tir. Suç lu luk duy gu suy la kö fle si ne çe ki len Türk top lu mu nun ses siz - li i dün ya ka mu oyun da suç lu la - r n ses siz li i ola rak al g la na cak - t r. s te nen bu dur; Türk top lu - mu nun söz de Er me ni soy k r m n suç lu luk duy gu su nun et ki siy le ka bul et me si dir. Ku zey Irak ta, Tür ki ye nin Amaç, Türk Toplumunda Suçluluk Duygusu Yaratmakt r üni ter dev let ya p s n et ki le ye cek ge lifl me ler ya fla n yor. Bi rin ci Dün ya Sa va fl son - ra s n da böl ge yi ele ge çir - me yi plan la yan n gi liz - ler in, Ana do lu Türk le - ri ne ya ban c lafl t r mak ve fark l l k ya rat mak için Türk men ad n ver dik le ri Ker kük Türk ler i, ku - ru lan; ama flim di lik res men ilan edil me yen Kürt Dev le ti ne bir re - fe ran dum la ba lan mak is te ni yor. Ker kük ün Kürt ler e ve ril me si ne kar fl ç kan Türk ler bü yük bir teh li ke al t n da. Ker kük ün sa at li bir bom ba ol du u ve Türk ler in kat le di le ce i ni di le ge ti ren uz - man la r n teh li ke nin bü yük lü ü - ne dik kat çek tik le ri bu dö nem - de, Hrant Dink ci na ye ti nin ifl len - me si na s l bir te sa düf tür? Ci na yet yü zün den suç lu luk duy gu su içi - ne so kul mufl Türk top lu mu, Ker - kük lü Türk kar defl le ri nin kat le - dil me le ri ne tep ki ve re bi lir mi? Suç lu luk duy gu su için de ki Türk top lu mu, Kürt ler in Ker kük e sa - hip ol ma s na ses ç ka ra bi lir mi? Bu ci na ye ti kul la na rak, Türk top - lu mu nun eli ko lu ba lan mak m is te ni yor? Ku zey Irak ta ki Kürt Dev le ti olu flu mu nun Tür ki ye de ki Kürt kö ken li va tan dafl la r m z et ki le ye - ce i, bu kuk la dev le tin ca zi be mer ke zi ne dö nü fle ce i uzun ca bir sü re dir söy le ni yor du. Bu olu flu - mun ba fl n da ki Bar za ni nin, Tür ki - ye ye yö ne lik elefl ti ri le ri nin, Kürt kö ken li va tan dafl la r m za yap t ça r la r n art t bir dö nem de Hrant Dink in öl dü rül me si yal n z - ca bir rast lan t m d r? Ci na yet ne - de niy le suç lu luk duy gu su na iti len Türk top lu mu, Ku zey Irak ta ki Kürt li der den ge len, ül ke bü tün - lü ü nü teh dit eden söy lem ve is - tek le re se si ni na s l yük sel te cek? Türk top lu mu, suç lu luk duy gu su için dey ken, Kür dis tan n bir par - ça s da Tür ki ye de dir di yen le re ya n t ve re bi le cek mi? Suç lu luk komp lek si için de ki Türk top lu mu na, Er me ni ler e kim bi lir ne ler yap t k, Kürt ler e en gel olur sak, dün ya ka mu oyu ne der kor ku su mu ve ril mek is te ni yor? Yir mi y l afl k n bir sü re dir Tür ki ye yi böl me ye ça l flan te rör ör gü tü nün ve m ra l Ce za evi nde - ki yö ne ti ci si nin af fe dil me si, ya sal - lafl t r l ma s ve si ya set yap ma s için içe ri den ve d fla r dan bas k la - r n yo un lafl t bir dö nem de Dink ci na ye ti yal n z ca bir te sa düf mü dür? Türk top lu mu, gü ven lik güç le ri nin, te rö rist le re kar fl, her ko flul da bü yük fe da kâr l k lar la, ni - ce fle hit ve ya ra l ve re rek yü rüt tü - ü sa va fl ma hep des tek ver mifl tir. Bö lü cü te rö ris tin ge ril la ola rak ta - n t l d flu s ra lar da, Dink in öl - dü rül me si yü zün den suç lu luk duy gu su ya fla t l ma ya ça l fl lan Türk top lu mu nun gü ven lik güç - le ri nin sa va fl m na so uk bak ma s m bek le ni yor? Hrant Dink Er me ni ler in li de ri ol du u için öl dü - rül dü sa v y la Türk top - lu mun da suç lu luk duy - gu su nu ha kim k l ma ya ça l flan - lar, m ra l Ce za evi nde ki tu tuk lu - nun da Kürt ler in li de ri ol du u nu öne sü rü yor. Dink ci na ye ti ne de - niy le suç lu luk psi ko lo ji si nin et ki - si al t na iti len Türk top lu mun - dan, bö lü cü te rör ör gü tü yö ne ti - 27

16 ci si ni, Kürt ler in li de ri ola rak ka bul et me si mi is te ne cek? Av ru pa Bir li i ne tam üye ol mak için 43 y l d r bek - le yen Tür ki ye ye tür lü en - gel ler ç ka ran, ya p lan an lafl ma lar ve ge li nen nok ta ne - de niy le res men Ha y r di ye me - yen Av ru pa l lar n son dö nem ler - de ile ri sür dük le ri koflullar dan bi - ri de söz de Er me ni soy k r m n ka - bul edil me si ve Er me nis tan s n r - n n aç l ma s y d. Üye lik için ye ri - ne ge ti ril me si ge re ken Ko pen hag Kri ter le ri nin ara s n da bu lun ma - yan bu su ni kri te rin, res mi bir iste e dö nüfl tü rül me ye ça l fl l d bir s ra da Hrant Dink in öl dü rül - me si en çok Av ru pa l lar m se - vin dir di? di ye sor ma dan ede mi - yo rum. Dink ci na ye ti yü zün den suç lu luk duy gu su al t n da ezil me - si için her yo lun de nen di i Türk top lu mu, Av ru pa Bir li i ne es ki si gi bi Ha y r di ye bi le cek mi? Er me nis tan n, dip lo ma tik ilifl - ki kur mak için ön ko flul ola rak gör dü ü söz de soy k r m n ka bul edil me si ve Azer bay can top ra olan Er me ni ifl ga li al t n da ki Yu - ka r Ka ra ba n du ru mu, Tür ki - ye-er me nis tan ilifl ki le ri ni et ki li - yor du. Hrant Dink ci na ye ti nin bu ko nu la r n ko nu flul du u bir dö nem de ger çek lefl me si aca ba ki min ç ka r na d r? Suç lu luk duy - gu su için de ki Türk top lu mu, sü - rek li ola rak Er me ni kim li i ön pla na ç ka r lan Dink ne de niy le, Er me nis tan s n r aç l sa ne olur ki so ru su na na s l bir ya n t ve re - bi lir? Bir Er me ni yi öl dü ren top - 28 Bütün Dünya fiubat 2007 lu mun üye le ri yiz ruh durumu için de ki Türk in sa n, s n r n ka - pa l ol ma s yü zün den zor du - rum da ka lan za val l Er me ni ler biçimin de ki yo rum lar kar fl s n da ne di ye bi lir ki? Pe ki ya K b r s so ru nu nu dü - flün dü nüz mü hiç? So nu na de in hak l ol du u muz ve Av ru pa Bir - li i üye li i nin önün de ki, flim di lik en önem li en gel ola rak gös te ri - len K b r s so ru nu na ilifl kin ge lifl - me le rin ya flan d, yaln zca Türk as ke ri nin çe kil me si nin isten di i, Rum Ke si mi nin ta n n ma s için her tür lü bas k n n uy gu lan d bir dö nem de Hrant Dink in öl dü - rül me si yaln zca kö tü bir te sa düf mü? Rum lar n K b r s l Türk ler i na s l kat let tik le ri bi li nir ken, dün - ya ya tam ter si nin an la t l d K b - r s so ru nun da, Dink ci na ye ti yü - zün den suç lu luk duy gu su içi ne itil mifl Türk top lu mu, ulu sal da - va ya es ki si gi bi sa hip ç ka bi le cek mi? Suç lu luk duy gu su nun et ki - siy le Rum lar n önün de de mi ses siz ka la cak? Hrant Dink ci na ye ti yü - zün den suç lu luk duy - gu su ya fla t lan Türk in - sa n, ye ni ye ni duy ma - ya bafl la d Pon tus Rum soy k r - m ve Sür ya ni soy k r m gi bi if ti - ra lar kar fl s n da na s l dav ra na - cak? Dink ci na ye ti kul la n la rak Er me ni ler i kes ti i ne inan d r l - ma ya ça l fl lan Türk top lu mu, suç lu luk duy gu su için dey ken Pon tus Rum ve Sür ya ni id di ala r kar fl s n da da ezi le cek mi? As l s z Er me ni soy k r m id di - ala r yü zün den dün ya ka mu - oyun da ki ima j m z bü yük ya ra lar Amaç, Türk Toplumunda Suçluluk Duygusu Yaratmakt r al m fl, Ba t l ül ke le rin e i tim sis - te mi ne de in gir mifl söz de soy k - r m ne de niy le, Tür ki ye ye kar fl ön yar g lar olufl mufl tu. Dink ci na - ye ti, söz de soy k r m n ka n t ola - rak kul la n la cak, Tür ki ye nin üze rin den ko lay ko lay si li ne me - ye cek bir le ke ye dö nüfl tü rü le - cek tir. Bu nun için Er me ni lo bi le - ri nin ve on la r des tek le yen le rin ça l fl ma ya de vam ede ce i ni bi li - yo ruz. An cak, üzü le rek be lirt - mek ge re kir ki, ül ke miz med ya - s n n ma ale sef çok bü yük bir bö - lü mü ve kimi ke sim ler, Türk top - lu mun da ya ra t l mak is te nen suç - lu luk duy gu su nun olu flu mu na kat k sa la mak ta d r. Hrant Dink in yol üs tün de ki ce se di nin her aç dan tek rar tek rar gös te ril - me si, ayak ka b la r n n de lik ol du - u na de in de tay la r n öne ç ka - r l ma s, yo rum lar da kul la n lan dil, at lan man flet ler, bi lin çal t na, Ey Türk in sa n suç lu sun dü - flün ce si yer lefl tir mek tey di. Suç lu - luk duy gu su nun ha kim k l n d bir in san ön ce lik le öz gü ve ni ni GurbuzEvren@butundunya.com.tr Bir ga ze te ci, ev li lik le ri nin 60 n c y l n kut la yan çif te mut lu - luk la r n n ne den le ri ni so ru yor du. Mut lu çift, bir yan dan so ru la r ya - n t l yor, bir yan dan da ga ze te ci ye ik ram da bu lu nu yor du. Ka d n çay ge ti ri yor, efli Ha ya t m sa na zah met ol du di yor du. Bi raz son ra ka d n ku ra bi ye ge ti ri yor, efli bu kez Tat l m, çok te flek kür ede rim di yor du. Efli ne bir fley söy le mek is te di in de ko ca s sö ze hep, ya fie ke rim, ya Ha ya t m, ya da Gü ze lim, Yav rum, Bir ta nem di ye bafl l yor du. So nun da ga ze te ci, 60 y l l k mut lu ev li li in gi zi ni çöz dü ü ne inan maya bafllad ve Ben ce bu mut lu lu un gi zi, efli ni ze bir fley söy ler ken sö ze hep fie ke rim, Ha ya t m, Gü ze lim, Yav rum, Bir ta - nem di ye bafl lama n z da de di. Ga ze te ci nin bu göz le mi kar fl s n da bir sü re sus kun du ran mut - lu ko ca, efli nin yi ne mut fa a git ti i bir an dan ya rar la na rak ön ce, böy le ko nufl ma s n n bafl ka bir ne de ni ol du u nu söy le di, son ra da ga ze te ci nin ku la na bu ne de ni f s l da d : Son üç y l d r ad n unut tum efli min de di. Utan c m dan da, so ra m yo rum... Bir ar tist aja n n n bü ro su na ge len adam, ken di si nin çok ye te nek li ol du u nu; ama sah ne ler de ifl bu la ma d n söy le di: Be nim le ça l fl ma y ka bul eder se niz, siz de ben de çok zen gin olu - ruz de di. Çün kü ben çok ye te nek li yim dir, çok iyi tak lit ya pa r m. Ar tist aja n n n yö ne ti ci si, ada m n söy le dik le ri ni umur sa maz bir ta v r la din le di, son ra da umur sa maz bir ta v r la ne tak li di yap t n sor du. fl ara yan adam, çok gü zel kufl tak li di yap t n söy le di ve... Ar - tist aja n n n Ba na ya ra maz s n de me si üze ri ne de kol la r n ç rp t, pen ce re den uç tu, git ti. 29

17 Abdürrahim Tuncak A nlat yor Mustafa Kemal Atatürk ün annesi taraf ndan, Mustafa Kemal Atatürk ün evinde büyütülen, yetifltirilen, ö renimi Mustafa Kemal Atatürk ün istedi i do rultuda ve koflullarda özel olarak yapt r lan Abdürrahim Tuncak, Mustafa Kemal ve ailesinin Akaretler ve fiiflli deki evlerinde, daha sonra Çankaya Köflkü nde ve zmir de onla birlikte oldu u y llardaki gözlemlerini ve an lar n, yaln zca Mete Akyol a anlatm flt. Abdürrahim Tuncak la tan flmas olay n yaflamsal talihim olarak niteleyen ve onun, Mustafa Kemal le ilgili olarak anlatt an lar n n bir bölümünü olsun yay mlama izni alabilmesini mesleksel ödülüm diyerek övünçle tan mlayan Mete Akyol, bu an lar flimdi Bütün Dünya okurlar yla paylafl yor. Abdürrahim Tuncak n an lar n n sat rlar nda oldu u denli, sat r aralar nda da yak n tarihimizin bugüne de in kaleme al nmam fl birçok gerçe iyle karfl laflacaks n z. Lütfen sayfay çeviriniz 31

18 Abdürrahim Tuncak Anlat yor -2 Bir Haber, stanbul da Kulaktan Kula a Yay l yordu: Mustafa Kemal, Padiflah m za Baflkald rm fl Ma y s 1919 gü nü Mus ta fa Ke mal ve ka rar gâ h m de - di i bir grup ar ka da fl, ken - di le ri ni Sam sun a gö tü re - cek Ban d r ma va pu ru na bin mek üze rey ken, onu u ur la ma ya ge len ler, Ra uf Bey in son an da Mus ta fa Ke mal Pa fla n n ku la na bir fley ler f s l - da d n gör dü ler. Ban d r ma ha re ket et tik ten he men sonra Mus ta fa Ke mal Pa fla, ar ka dafl la r na bu f s l t - y, yi ne ay n giz li lik için de bil dir di: Ra uf Bey, n gi liz - ler in va pu ra bir fley ler ya pa bi le ce i ih ti ma lin - den bah set ti de di. Be nim ka - fam da da mev cut tu za ten böy le bir ih ti mal... Mus ta fa Ke mal Pa fla, ken di si ni 32 Benim Gazetecilik Günlerim Mete Akyol il giy le din le yen yol ar ka dafl la - r na, ih ti mal e kar fl al d ön le - mi de aç k la d : Bo az dan ç k t k tan son ra, ge - mi nin ida re si ni ele ala ca - m de di. Ve ge mi nin ro ta s n de ifl ti re ce im... Mus ta fa Ke mal Pa fla, de di i ni yap t. Ban d r ma s tan bul Bo a z n ge çip Ka ra de - niz e ç kar ç k maz, Mus - ta fa Ke mal Pa fla da ge - mi nin kap tan köfl kü ne git ti, kap ta n bir ke na ra çe kip, ona flöy le de di: Sen bu ge mi nin kap - ta n s n; ama ben de ko - mu ta n y m. Bu an dan iti - ba ren ben ne der sem, va pur o bi çim de ha re ket ede cek. Bi zi teh dit ede cek ilk düfl man ge - mi si ni gö rün ce, en ya k n Ana do lu sa hi li ne bafl tan ka ra ya na fla cak s n. Ressam Firuz Aflk n n f rças ndan Mustafa Kemal Pafla y Samsun a götüren Band rma Vapuru Biz de at la y p ka ra ya ç ka ca z. Bu em rin den son ra Mus ta fa Ke mal Pa fla ge mi si nin ro ta s n sor du kap ta na... Kap tan, önün de ki ha ri ta dan ro ta y gös ter di. Ro ta ya gö re Ban - d r ma, Bo az ç k fl n dan, Si nop Bur nu na do ru uza nan bir düz çiz gi de yol ala cak, yo lun bü yük bir bö lü mü nü, Ana do lu k y la r - n n bir hay li aç n dan git mek du ru mun da ka la cak t. Mus ta fa Ke mal Pa fla, ro ta n n k y dan böy le si ne uzak ol du u - nu gö rün ce kap ta na ikin ci em ri - ni de ver di: Bu ro ta y he men de ifl ti re - cek sin de di. Aç k de niz den de - il, sa hi li iz le ye rek gi de cek sin. Her han gi bir ha di se kar fl s n da, der hal sa hi le ç ka ca z. Kap tan, ko mu tan n em - ri ni he men ye ri ne ge tir - di, ro ta s n de ifl tir di. K - y n n bir kaç mil öte sin - den ge çen ve k y y hiç bir za man göz den uzak lafl t r ma yan ye ni bir ro ta çiz di, bu ro ta y uy gu la ma ya bafl la d. Ban d r ma Sam sun a bu ne - den le bi raz geç, fa kat emin bir bi - çim de gi de bil mifl tir. *** Mus ta fa Ke mal Pa fla n n ev - den ay r l fl n dan iki üç haf ta ka - 33

19 Bütün Dünya fiubat 2007 dar son ra, ma hal le de bir de di - ko du, gi de rek ya y l ma ya bafl la d. ce, kom flu la r m z - dan duy duk ha be - Ön ri... Mus ta fa Ke mal Pa fla Ana do lu da, pa di flah efen di mi ze bafl kal d r m fl, is yan et mifl de di ler. Bü tün s tan - bul, bu ha ber le çal ka la n yor. Bu de di ko du lar an ne min ku - la na ka dar gel di in de, o hiç önem se me di. Pa fla ne yin do ru ol du u nu bi lir de di. O ne ya par - sa, do ru bil di i için ya par. Bir gün son ra Ana do lu dan ilk mek tup gel di an ne me... Mus ta fa Ke mal Pa fla, kim ol - du u nu ha t r la ya ma ya ca m bir ya k n y la an ne si ne el den bir mek - tup gön der mifl ti. Bu mek tup okun duk tan son ra y r t l p yok edi - le cek de di mek tu bu ge ti ren ki fli. Mek tup oku nup yok edil dik - ten son ra an nem, mek tu bu ge ti - ren ki fliy le bir sü re ko nufl tu. O git tik ten son ra da bi zi ya - n na top la d, bi ze de bil gi ver di ve Mus ta fa Ke mal Pa fla dan ha - ber gel di de di. Sa l ye rin dey - mifl. Mem le ke ti düfl man dan kur - tar mak la z m di yor. Onun için bir sü re da ha dö ne me ye cek mifl. Fa kat bi zi her f r sat ta ha ber dar ede ce i ni söy lü yor. Mek tu bu ge - ti ren ki fliy le de ko nufl tum. Pa fla - n n sa l n n ye rin de ol du u nu o da söy le di. Mus ta fa Ke mal Pa fla n n Pa di fla - ha bafl kal d r d de di ko du la r ma - hal le miz de yo un luk ka zan ma ya bafl la m fl t. Bu de di ko du la r n, an ne - mi ra hat s z et ti i ni an l yor dum. Mak bu le ab la m, be ni ve afl - ç m z yi ne top la d bir gün: 34 Bi li yor su nuz, bu evin ki ra s çok pa ha l de di. Hem bu ev bi ze çok bü yük... Bu ra dan ç k p, Aka - ret ler de ki evi mi ze dön mek is ti yo - rum. Na s l ol sa ora n n ki ra s hâ lâ bi zim üs tü müz de... fia kir Ça vufl a ha ber gön de ri riz, iki gün de ken di evi ne ge çer, bi zim evi bo flal t r. Ha t r la ya bil di i me gö re, fiifl - li de ki evin ki ra s 15 li ra, Aka ret - ler de ki evin ki ra s ise 1 li ray d. Ye ni den Aka ret ler de ki eve dön dük, ora ya yer lefl tik. An nem, Se la nik ten ge lir ken, ya n n da bir mik tar pa ra ge tir mifl. Aka ret ler de ki eve dön dü ü müz - de, o pa ra n n bir bö lü mü nü ölüm pa ra s ola rak ay r d. Ka la - n y la da, ida re edip bi zi ge çin dir - me ye bafl la d. Mus ta fa Ke mal Pa fla, git ti i her yer den eve ha ber gön der me - ye de vam edi yor du. s tan bul a bafl ka ifl ler için gön - der di i ki fli ler, Mus ta fa Ke mal Pa - fla n n ta li ma t üze ri ne eve de u - ru yor lar ya bir mek tup ge ti ri yor lar ya da on dan söz lü ola rak ha ber ge ti ri yor lar d. s ter söz lü ola rak gön der di i ha ber ler de ol sun, is ter mek tup la r n da ol sun, Mus ta fa Ke - mal Pa fla ön ce ken di sa l k du ru - mu ko nu sun da bil gi ve ri yor du. Biz bu ra da iyi yiz, s h hat te - yiz, siz de s h ha ti ni ze iyi ba k n di yor du. Son ra da, Va ta n n düfl - man dan kur ta r l ma s için ça l fl - ma la r na bir sü re da ha de vam et - me si ge rek ti i ni bil di ri yor du. Ge le cek Ya z : Abdürrahim in okulda arkadafllar taraf ndan dövüldü ünü duyan Mustafa Kemal Pafla, annesinden önce onu Ankara ya ald rd. An la r n hü cu mu al t n da y m. Unut tum san d k la r m sal la na sal la na ge li yor lar. Gel me yen ame li yat tan ç k ma s n bek le di im dir. Es ki ler El in ti zar eflet tü mi nel nar de mifl. Bu gün kü dil le Bek le mek atefl ten da ha flid det li dir ; ger çek ten de öy le... beklerken yaflad m sevgileri / Seni beklerken unuttum gün- Seni leri. Bek le mek bir ilah gi bi, bir sa b r ta fl gi bi bek le - mek... An la r, ke der le ri tes pih k l p flü kür le bek le mek... Ame li yat ha ne nin ka p s önün - de ev ham la r m, kö tü dü flün ce le - ri unu tul mufl lu un deh - liz le ri ne yol la y p sa l k l bir ha be rin ge li fli ni bek - le dim. Kaç sa at geç ti ara dan, kaç on y l la r n an la r... Hep si geç ti de sen gel me din. Ön ce dün ya m za Gü - nay d n di yen bir yav ru - yu ge çir di ler. Ta gor un Her ço cu un dün ya ya ge li fli Tan r n n in san lar - dan he nüz umu du nu kes - me di i ni gös te rir söz le ri bel le im de yan k lan d. Ifl l fl l olu ver di bek le - yen le rin göz le ri ani den... Al k fl lar, teb rik ler ve di le nen uzun ömür ler... Kaç ye ni do um ve kaç ölüm - dür flu an da ev rende ya fla nan kim bi lir... ki ka p l bir han d r di ye ta n m la nan dün ya m z da ge - len ler ve gö çen ler dir sa kin le ri... Has ta ne nin ka ram sar ha va - Beklemek Yaflamdan Gözlemler Ali Naili Erdem s da l d. Ne gü zel fley Tanr m ya fla mak... kin ci sed ye yi ge çir di ler ace le ad m lar la... Bek le yen ler de bir te - lafl... Bir kor ku lu düfl te bo ul mufl - lar san ki... Sed ye de ki genç bir k z - d. Ya k n la r yüz y l la r n öte sin den ve ade ta ev re nin ya ra d l fl sa at le - rin den ge len bir ses le so ru yor: Na s l? Hep si hep si bir söz - cük... Ye re düfl tü dü fle - cek der ken, Çok iyi, çok iyi. Me rak lan ma y n... di - yor ta fl y c. Bir ay d n l n or ta s n da y z. Bir kufl gi bi - yiz ade ta... Uça bi li riz. fiar k lar bi le söy le ye bi li - riz. Hat ta oy na ya bi li riz de... Da gi bi bir efe nin, diz vu ru flu gi bi... Ha lay çe ken le rin cofl ku suyla do lup ta fla bi li riz. Her mih net ka bu lüm / Ye ter ki gün ek sil me sin pen ce rem den m s ra la r içi mi dol - du ru yor. Tüm ay d n l k pen ce re le - rin or ta s n da y z ar t k di ye mi yo - rum. Bek le di im den he nüz bir ha - ber yok. Tüm bek len ti ler ka p la r n ar ka s n da... Han gi ik lim esi yor ora lar da, ha be rim yok. Elem ler mi, ke der ler mi, göz yafl la r m, yok sa umu dun mut lu - 35

20 Bütün Dünya fiubat 2007 lu a ka nat aç fl m? Ame li yat - ha ne nin ha va s n da mu hab bet kufl la r m ötü yor? Yok sa ya ra sa la - r n rak s m d r dö nen?.. Gö nül ler de açan yaz m d r, k fl m d r? Kim se le re so ra - m yo rum. Kim se ler hiç bir fley söy le mi yor za ten... Ne has ta bek ler sa ba h / Ne ta ze ölü yü me zar / Ne de fley tan bir gü - na h / Se ni bek le di im ka dar. Tüm a r l yla gö sü me otu ru yor. Tüm bek le yen ler gi bi en di fle le rin difl li le ri ara s n da ezi li yo rum. Ha va yet mi yor. Ha va dol dur mu yor içi - mi... Hiç bir aç k pen ce re de yok. D fla r s kar, ti pi... An ka ra ken di ne öz gü k fl n ya fl yor. Vol ta at yo rum. Si ya si ne den - ler le hap se düfl tük çe vol ta at ma y ö ren mifl tim de Ye flil Ada K z l Ol maz yü rü yü flü ne ka t l d k; hay di ne za re te... Bir kaç gün al - koy mufl lar d te K b r s Türk tür, Türk Ka la cak t r mi tin gi - ni dü zen le dik. Gü zer gâh de i flin - ce yi ne içe ri ye mi sa fir et mifl ler di. Ve ta bii 12 Ey lül 1980 de iki kez gö ze tim al t na al n n ca vol ta at ma - n n us ta s olup ç k t m. An la r n hü cu mu al t n da y m. Unut tum san d k la r m sal la na sal - 36 la na ge li yor lar. Gel me yen ame li - yat tan ç k ma s n bek le di im dir. Es ki ler El in ti zar eflet tü mi nel nar de mifl. Bu gün kü dil le Bek le - mek atefl ten da ha flid det li dir ; ger - çek ten de öy le... Bek le yen ler azal d, bir kaç ki - fli kal d k. Ko ri do run fl k la r he - men he men sön dü. Yaln zca ame li yat ha ne nin ka p s üze rin - de ki am pul ya n yor. Ka ran l n sin si ad m la r n duyumsuyorum. Kö tü dü flün ce le rin el le ri bo a z - m s k yor ol ma l ki kü çül düm. Ufal d m, ade ta yok ol dum. Ba - r sam da se sim ç k m yor. Al lah tan ümit ke sil mez ina - n fl n da te sel li bu lu yo rum. Genç bir dok tor eli ni uza t yor. Geç - mifl ol sun efen dim, has ta n z iyi. Nar ko zun geç me si ni bek li yo ruz. Bir iki sa at son ra yo un ba k ma ala ca z söz le ri ni ta mam la d n - da dün ya ya ye ni den gel mifl ka - dar fe rah la m fl t m. Ge ce nin bu ka ran l k sa atin de gü nefl olur muy du?.. Ne re ye bak - sam bin ler ce gü nefl... Ve ben bin - ler ce gü ne flin le çal ka la n yo rum. Se lam sa l a... Ge le cek ay - d n l k gün le re se lam... Se lam ömür le ri ni in san la r n mut lu lu u na ada yan la ra bin ler ce se lam... Oku la ye ni bafl la yan ö ren ci, bir gün an ne si ne iç ten lik - le Ben oku la ne den gi di yo rum, an ne? diye sordu. O lu nun her sa bah ya tak tan is te me ye rek ç k t n, oku la da is te me ye rek git ti i ni bi len an ne si, ona oku lu sev dir mek için uzun uzun dil dök tük ten son ra, Üs te lik okul da bil me di in bir çok fle yi ö re ne cek sin de di. Ço cuk, an ne si nin bu sö zü üze ri ne ba fl n iki ya na sal la ya rak gül me ye bafl la d : Hiç de öy le de il, an ne de di. Ö ret men hiç bir fley bil mi yor, her fle yi bi ze so ru yor... Kurtuluflun Kurmaylar 6 Ulusal Kurtulufl Savafl n n ka de ri ni de ifl ti ren za fe rin ko mu ta n, Mü ret tep Ko lor du Ko mu ta n Mi ra lay Kâ z m Bey, da ha son ra Sa kar ya Sa vafl la r n da da, Türk ulu sal kur tu lu flu na ye ni za fer ler ar ma an et ti ve Bü yük Ta ar ruz s ra s n da Mus ta fa Ke mal in göz de ko mu tan la r n dan bi ri ol du. Kâz m Özalp Arma an Beydo an - Bütün Dünya Tarih, 8 Ey lül Yer An ka ra, Po lat l ya k n la - r... Bi raz son ra bir pa - r l t ve müt hifl bir güm - bür tü da la ra uza n yor. Ka ra p - nar n ar ka s n da ki top la r m z fa - ali ye te geç ti di yor lar. Bu, uzun ve müt hifl inil ti, da lar da bir bi ri ne ce vap ve re rek uza yan dev ses le ri; bu na top fa ali ye ti di yor lar. fiim di te pe de yiz, et raf ta da ha az sert, fa - kat da ha pis ve en gin tar ra ka lar va di ler de ve te pe ler de do la fl yor. De rin bir si pe rin için de kürk lü bir göl ge var. Te le fon la ka l n bir ses - le emir ve ri yor. Bu, Grup Ku man - da n Kâ z m Bey!.. Du ate pe ye onun f r ka la r hü cum edi yor. Bafl - ku man dan ayak ta ar ka s n da ge - nifl bir pe le rin uzak la ra ba k yor. s met Pa fla da ha iyi din le mek için ba fl n te le fo na e mifl. Bi raz uzak - ta Fev zi Pa fla n n ge nifl ar ka s gö - rü nü yor. Omuz la r önü ne mü te - ma yil da la ra ba k yor. Et raf ta ge - len gi den ya ver ler. Si pe rin için de 37