DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA

Transkript

1

2 ABDULLAH ÖCALAN DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA Seçme Röportajlar (Cilt II) Ertuğrul Kürkçü ve Ragıp Duran'ın kapatılan Özgür Gündem gazetesi adına PKK Genel Başkanı Abdullah Öcalan'la yaptıklarıröportaj

3 ABDULLAH ÖCALAN DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA Seçme Röportajlar (Cilt II)

4 Seçme Röportajlar (Cilt II) DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA Weşanên Serxwebûn: 76 Birin ci baskı: Aralık 1995

5 ÖN SÖZ Kür dis tan so ru nu dün ya nın bir si ya sal so ru nu na dö nüş müş tür. Kür - dis tan çoğ raf ya sı nın sı nır la rı nı aşa rak Or ta do ğu ve Tür ki ye yi et ki si ne al mış ve dün ya mer ke zi ne otur muş tur. Şüp he siz ken di li ğin den or ta ya çık ma dı bu ge liş me. Bü yük sa va şı la rak, da ya tı lan bü yük im ha dur du - rul muş ve bir ulus aya ğa kal dı rıl mış tır. Çok ta ri hi bir sü reç ola rak di ri - liş ger çek leş ti ril miş tir. Bu sü reç le bir lik te es ki nin sa vaş ma ya hiç ni ye ti ve ce sa re ti ol ma - yan Kürt hal kı sa va şı ya şa mı nın ve kur tu luş ge rek çe si ola rak kav ra - ma ya baş la dı. Bu ta bii ki, bü yük di ri li şin en so mut ve tar tı şıl maz bir ifa de si dir li yıl la ra da yan dı ğı mız bu dö nem, Kürt ulu su için kur - tu lu şa adım adım git me nin yıl la rı ola cak tır. Bu an lam da di ri liş ta mam - lan mış, sı ra kur tu lu şa gel miş tir. Bir yö nüy le zor ba şa rıl mış, eğer ge - rek le ri ye ri ne ge ti ri lir se, sı ra ko la yın ger çek leş ti ril me si ne gel miş tir. Zo run na sıl ba şa rıl dı ğı nı bil mek ve kav ra mak, ge le cek te ko la yı ba şar mak için de vaz ge çil mez dir. Zor ba şa rıl mış di ye ge le cek te zor luk lar bek le mi yor so nu cu nu çı kar mak ya nıl gı lı dır. Ko la yın ol du ğu yer de zor, zo run ol du ğu yer de de ko lay var dır. Bu ra da ön der lik id di a sın da olan la rın oy na ya ca ğı rol önem li dir. Zo run mi li ta nı ol mak; ama sa de ce bir yer de ve bir za man da de ğil; ko lay da da zor da da mi li - tan ön cü ol mak dı şın da hiç bir çiz gi nin ka zan dır ma dı ğı ke sin leş miş tir. Bu bir yer de eli niz de ki ki ta bın da ana fik ri dir. Her şey bu nok ta da baş - la dı; ba şa rıl dı ve bu gün le re ge ti ril di. Ya ni bu gün, dü nün pra ti ğiy le ya - ra tıl dı. Bun dan son ra sı da bu gün den ya ra tı la rak, di ya lek tik ge liş me hat tı iz le ne cek tir. Dİ Rİ LİŞ TA mam LAN DI, SI RA KUR TU LUŞ TA kitabında ta rih gün cel le, gün cel ta rih le bir leş ti ri le rek bir dö nem de ğil, yüz yıl lar de ğer len di ril mek te dir. Yüz yıl lar dır bir lik te ya şa yan Kürt- Türk halk la - rı nın iliş ki le ri ilk kez bu den li bü tün ke sit le riy le Başkan APO tarafından di le ge ti ril mek te dir. Bu ko nu da so ru teş kil ede bi le cek bü tün nok - ta lar ay dın lı ğa ka vuş tu rul mak ta dır. Özel lik le son yüz yıl da Türk- Kürt iliş ki le ri nin TC sö mür ge ci li ği ta ra fın dan na sıl tam bir kör dü ğüm ha li - ne ge ti ril di ği müt hiş sor gu lan mak ta dır. Yi ne TC sö mür ge ci li ği nin iki halk ara sın da na sıl çö züm süz lü ğü ge liş tir di ği, ay rı lı ğı, nef ret, kav ga ve kin to hum la rı nı ek ti ği, böy le ce so ru nu de rin leş tir dik çe de rin leş tir - 5

6 di ği izah edil mek te dir. Bir yan dan so run la rın en de rin bo yut la rı or ta ya ko nu lur ken, di ğer yan dan al ter na tif çö züm da ya tıl mak ta dır. Bu nun için hiç bir dev rim ci-ile ri ci ve yurt se ver ulu sal kur tu luş ha re ke tin de gö rül me yen ba rış-kar deş lik çağ rı la rı ya pıl mak ta dır. Bu çağ rı nın ye ri ni bul ma sı, mu ha tap la rı ta ra fın dan doğ ru kar şı lık ve ril me si du ru mun da on bin le rin öl me ye ce ği, bun ca dö kü len ka nın ak ma ya ca ğı ıs rar la ha tır - la tıl mak ta dır. Eli niz de ki ki tap ta Baş kan APO, acil le şen Kürt- Türk iliş ki le ri nin ye ni den öz gür ve eşit ko şul lar da dü zen len me si için çok önem li ta ri hi açık la ma lar yap mak ta dır. Çö züm süz lü ğün ne re den kay nak lan dı ğı nı, Sel çuk lu lar dan Os man lı la ra, ora dan gü nü müz de ki Türk ege men sı nıf - la rı na ka dar ki Kürt po li ti ka sı nı bu ki tap ta oku mak müm kün dür. Bu nun ya nın da Tür ki ye Cum hu ri ye ti nin ku rul ma sıy la bir lik te Kürt- Türk iliş - ki le rin de baş la yan ye ni bir sü re cin Kürt ulu su nu ta rih ten si li ci, yok edi ci gi bi özel lik ler vur gu lan mak ta dır. Ve cum hu ri ye tin, in kar ve im ha po li ti ka sın da en uç nok ta ya var dı ğı ve bu nun na sıl so nuç la na bi le ce ği yö nün de do yu ru cu de ğer len dir me ler ya pıl mak ta dır. Yi ne Tür ki ye de ge li şen fa şizm ve cun ta lar sü re ciy le bir lik te Tür ki - ye dev rim ci-de mok ra tik ha re ket le ri nin pra tik le ri, ye ter siz lik le ri bü yük bir de rin lik le de ğer len di ril mek te dir. Özel lik le mahir Ça yan, De niz Gez miş, İb ra him Kay pa ka ya ve di ğer Tür ki ye li dev rim ci ön der le rin Tür ki ye nin ya kın ta ri hin de oy na dı ğı rol ki tap ta kap sam lı ca or ta ya ko - nu lur ken, bu gün so lun ne den çı kış ya pa ma dı ğı na, ken di ni ye ni le ye me - di ği ne kat kı ve eleş ti ri ler de ya pıl mak ta dır. Dİ Rİ LİŞ TA mam LAN DI, SI RA KUR TU LUŞ TA adlı ki tap, 1994 yı lın da ka pa tı lan Öz gür Gün dem ga ze te si adı na Ertuğrul Kürk - çü ve Ragıp Du ran ta ra fın dan ya pı lan ve bir kaç gü ne sığ dı rı lan söy - le şi yi kap sa mak ta dır. PKK Ge nel Baş ka nı yla ya pı lan bu söy le şi, di zi bi çi min de ya yın lan ma ya baş la yın ca Öz gür Gün dem ga ze te si ka pat ma ce za sı al dı. Bu ne den le söy le şi nin an cak çok az bir bö lü mü ya yın la na - bil di. Bu ki tap ya pı lan söy le şi nin bü tü nü nü kap sa mak ta; ken di ne has sı cak ve çe ki ci bir üs lup ta şı mak ta dır. Ya yı ne vi miz ta ra fın dan ha zır la - nan bu ki ta bın bir ro man sü rek le yi ci li ğiy le oku na ca ğı na ina nı yo ruz. WEŞANEN SERxWEBUN Ara lık

7 Ertuğrul Kürkçü ve Abdullah Öcalan 7

8 8

9 DİRİLİŞ TAmAmLANDI SIRA KURTULUŞTA Mart 1994 te Brük sel de top la nan Ulus la ra ra sı Ku zey - Ba tı Kür dis tan Kon fe ran sı nda çok önem li ka rar lar alın dı. Bu ka - rar la rın alın ma sı nı et ki le yen çok önem li bir şey var dı. Bu da si zin kon fe ran sa gön der di ği niz öne riy di. Bu öne ri nin en çar pı cı ta ra fı, bi rin ci si, ilk kez iki yan lı bir ateş kes öne ri si nin gel me si; ikin ci si, bu ateş kes öne ri siy le il gi li kon fe ran sın ala ca ğı bü tün ka rar la ra uya ca ğı nı zı ön ce den ta ah hüt et me niz. Bu kon fe ran sın, si zin açı - nız dan öne mi ney di ki, bu kon fe ran sa ken di ni zi bağ la yı cı kı la cak bir yak la şım gös ter di niz? Ab dul lah ÖCA LAN: Her şey den ön ce bir yıl dan be ri ge liş tir - mek is te di ği miz ateş ke se iliş kin ça ba la rı mı zın ha ya ta geç me me sin - den üzün tü du yu yo ruz. Bu bir yıl lık sü re için de çok kan dö kül dü, çok kat li am lar ya pıl dı, köy ler ha ra be edil di, acı lar çe kil di. 17 Mart ta ri hin de ki ba sın top lan tı mız da ol duk ça iyi ni yet liy dik. Ve tek ta raf - lı ola rak bu iyi ni ye ti mi zi de gös ter dik. Sü reç is te di ği miz gi bi ge liş - me di. Özel lik le hü kü met açı sın dan da ge liş me di. Za ten içiş le ri ba - ka nı nın git me si ne de ne den ol du. Hü kü met iyi ni ye ti mi zi, bir za af ola rak de ğer len dir di ve dağ da ki le ri in dir me pla nı nın bir par ça sı ola - 9

10 rak ele al dı. İş te, ör güt za yıf la mış tır, ça re siz lik için de dir. Gü ya ken di le ri piş man lık ya sa sı nı da ha da ge liş ti rir ler se, bu işi ken di le ri - ne gö re bü yük bir ba şa rıy la so nuç lan dı ra cak la rı nı san dı lar. Bu cid di bir ya nıl gıy dı. Ben bu ya nıl gı ya düş me me le ri için uyar - mış tım. Bu iyi ni ye ti böy le kö tü kul la na maz sı nız, de dim. Ama ken - di le ri ne gö re böy le bir yo lu seç ti ler ve bi raz or ta ma da yu mu şat ma ha va sı ver di ler. Biz bu sü re ci da ha son ra uzat mak is te dik. Ama ba zı böl ge ler de ateş ke se uy ma ha va sı ve ril diy se de, ba zı yer ler de sal dı rı - la rı nı sür dür dü. Biz de de bu du rum, tep ki ye yol aç tı. Bin göl olay la rı gün de me gel di ve bu sü reç fi i len so na er di. As lın da il ginç bir de ne yim di. Dev le tin de bi raz cid di ye al dı ğı, fa - kat an la mı nı tam kav ra ya ma dı ğı bir sü reç ti. Son ra çok kız gın bir sü - reç baş la dı. Bu kız gın sü reç te tüm giz le me ça ba la rı na rağ men bi zim ke sin tes pit le ri mi ze gö re or du nun ka yıp la rı 5 bin den aşa ğı de ğil dir. Bir o ka dar da si vil ka yıp var. Biz den bi ni aş kın bir ka yıp var dı. On yıl lık ra kam mı? Ateş kes ten son ra. Bir yıl da! Hat ta bun lar al tı ay lık sü re cin ra kam la rı dır. Dik kat edi lir se bu, Türk-Yu nan sa va şın dan da ha faz la or du gü cü nün kul la nıl dı ğı ve ka - yıp la rın ya şan dı ğı bir sa vaş yı lı dır. Ger çek bir sa vaş var. Kal dı ki Tan su Çil ler in ken di si da ha yı lın so nu gel me den 500'ün üze rin de bü yük ope ras yon yap tık la rı nı söy lü yor du. As lın da yap tık la rı ope - ras yon sa yı sı he sap lan dığın da bi ni ge çer. Her ope ras yon da en az on ta ne bi rin ci-ikin ci İnö nü sa va şı eder. Sa kar ya sa va şı na ben zer ope ras yon lar da var dır. On se kiz gün sü ren, do kuz gün sü ren ope ras - yon lar var. Sa kar ya yir mi iki gün sür dü. Ken di le ri de çok bü yük bir sa vaş ve ri yo ruz di yor lar. On lar bu ope ras yon lar la övü nür ken, biz dö kü len ka nın önü ne geç mek is ti yor duk. Yi ne bu ara da Çil ler hü kü me ti nin ku ru lu şu ve İs met Sez gin in ye nil gi si var dır. Za ten İs met Sez gin ateş ke sin bo zul ma sıy la kay bet - ti. Tan su Çil ler in ge li şin de Do ğu lu de le ge le rin be lir le yi ci ol du ğu bi li ni yor. Cev he ri ön cü lü ğün de bu de le ge ler blok oy kul lan dı lar ve böy le bir hü kü met ku rul du. As lın da Ame ri ka ta ra fın dan tez gah lanan bir hü kü met ti. Ba zı plan lar ge liş ti ril di; sö zü mo na PKK te rö - 10

11 rü nü tas fi ye et mek ve on dan son ra bir mo del oturt mak var dı. Hü - kü me tin bü tün ku ru luş man tı ğı bu dur. Özel lik le bu sü reç te or du ken di ne gö re akıl lı ca dav ran dı. Tan su Çil ler in za yıf ko nu mu nu bi li yor du. Et ra fın da ki Cev he ri, Ya lım Erez, Hik met Çe tin gi bi za yıf Kürt ko nu mu nu da bi li yor du. Özel sa vaş bi li nen yol lar dan bir kaç uya rıy la, bir kaç ya rı şan taj, ya rı teh - dit le hü kü me ti ol du ğu gi bi kul lan dı. As lın da plan la rı fark lıy dı. Bu yö nüy le de ge liş me ler Ame ri ka nın is te di ği gi bi ol ma yıp özel sa va - şın is te di ği gi bi ol du. Çö züm yan lı sı eği lim komp lo lar la tas fi ye edil di Bu ra da so ru nu za ge li yo rum: Ba tı ka mu o yu ken di ni iha ne te uğ ra - mış gi bi his se di yor. Ve ri len söz ler de, hat ta çi zi len plan da Kürt so ru - nu nun bel li bir çö zü mü var dı. Kal dı ki, Tan su Çil ler in Bask mo de - li ni ifa de et me si var dı. Ama bel li bir uya rı so nun da bu Bask mo de li Çil ler in kur sa ğın da kal dı. Bü tün ka mu o yu bu na ta nık tır. Ne den böy le ol du? Ki mi si tep ki den kork tu ğu nu yo rum la dı. Ha yır! Bu bir plan ge re ğiy di ve bu nun üze rin de de ça lı şı lı yor du. Ama sa va şa ha - kim olan ekip, bu aşa ma da sen bu söz le ri söy le ye mez sin uyar sı nı ya pa rak, ge ri adım at tır dı. Bu ke sin dir. Bir an lam da Ame ri ka nın eği li mi ni de çel di. Şim di za ma nı de ğil dir. PKK nin tas fi ye si ger - çek leş me di. Eğer il le öy le bir plan dan söz ede cek sek, bu tas fi ye nin bi raz so nuç lan ma sı ge re kir, bu nu bek le yin de nil di. Sö zü mo na Kürt (ha in Kürt) ke si mi kul la nıl dı. Ba zı va at ler var dı, o da faz la tut ma dı. Hat ta ya nıl mı yor sam, İn ci Ba ba de ni len ki şi nin bu hü kü me tin olu şu mun da epey ça ba sı var dı. Biz Tan su ya Mart a ka dar sü re ta - nı dık, on dan son ra bu me se le yi ke sin gün de me ge ti re ce ğiz di yor - du. Sa nı rım bu söz ler, İn gi liz ce bir ga ze te de ya yın lan dı. Ve ar dın - dan da İn ci Ba ba öl dü rül dü. Bu na ben zer baş ka fa i li meç hul ci na - yet ler de var, ge re kir se on la ra da de ği ne ce ğim. Bu ara da ba na gö re Özal da bir fa i li meç hul ci na ye tin kur ba nı dır. Bu dö nem ler de ol du ğu için bu nu vur gu la ma ge re ği ni du yu yo rum. 11

12 Öy le söy le nil di ği gi bi nor mal bir tıb bi ölüm de ğil dir. Bir si ya si ölüm, ci na yet tir. Özal o gün dış ge zi den dön dü ğün de, Ben öğ le den son ra ar tık sü re ci baş la tı yo rum di yor. Bi ze de yan sı yan bil gi ler var dı. Biz böy le bir ge liş me yi bek li yor duk, hat ta ben de ken di mi bi raz ha zır la - mış tım. Ma dem dev le tin en üst dü ze yi bu ko nu da ba zı adım lar ata - cak, biz de il gi len me mez lik ede mez dik. Özal ya lan söy lü yor da di ye - mez dik. Adam ol duk ça önem li söz ler sar fe di yor du. Ve ara da bi zim ir ti bat lı ol du ğu muz ki şi ler, şu nu söy le di, şu adı mı at tı di yor lar dı. Biz de ken di mi zi bi raz ha zır la ya cak tık. O gün ler de böy le bir bek len ti için dey dik. Özal Azer bay can dan dön dü ve ar tık me se le ye ta ma men el atı yor du. Adam, da ha öğ le ol ma dan in di ril di ye re. Bu ko nu da da ba sın ger çek çi dav ran mı yor. Dok to ru ya nın da yok tur. Sı - ra dan bir am bü lans la has ta ne ye gö tü rü lü yor. Sa nı rım, 32. Gün prog ra mın da ya yın lan dı. Dok tor lar, biz ko nuş mak is te mi yo ruz de miş ler. Da ha son ra o prog ram da bas tı rıl dı. Yi ne da ha ön ce si var; Hik met Çe tin e, Azer bay can dö nü şün de Kürt mil let ve kil le ri ni top - la ya ca ğım, me se le yi on lar la tar tı şa ca ğız di yor. Hik met Çe tin, çok ür kü tü cü bul du ğu nu söy lü yor. Yap ma, böy le bir gi ri şim de bu lun - ma di yor yal va rır ca sı na. Özal ba na gö re bi raz ce sa ret liy di. Bi zim le on yıl sa vaş tı. Sa va şı fi nan se eden, Amerika'yı ayar la yan adam dır. Kürt me se le si nin tas fi ye si için on yıl ça lış tı. Tür ki ye yi böl ge de bi - raz öne ge çir mek, güç len dir mek is ti yor du. Böl ge der ken, As ya, Bal kan lar, Kaf kas ya, Or ta do ğu yu kas te di yo rum. O dö nem, Kör fez Savaşı'nın so nuç la rı da var. Fa kat en te mel en gel Kürt me se le siy di. Za ten ba sı na yan sı yor: Baş ka la rı Kürt me se le si ni kul la na ca ğı na, ben kul la nı rım. Or ta do ğu üze rin de, hat ta ge re kir se bir Kürt fe de ras - yo nu da olur. Tür ki ye ile bir lik te bü yük bir et kin lik ara cı ha li ne ge - ti ri lir. Bu onun gö rü şü dür. Biz de bu na iliş kin gö rüş le ri mi zi vur gu la mış tık. Ya ni boş ko nuş - mu yor du. Öm rü mün son ev re si ni Kürt me se le si ni çöz mek için har - ca ya ca ğım di yor. Şim di bun lar önem li söz ler. Mut la ka bir pra tik ifa de si de ola cak tı. Ni te kim gi ri şim le ri de var dı. Ar dın dan dev le tin için de et ki li çev re ler onu gö tür dü. Ben bu nu, pek çok di ğer fa i li meç hul ci na yet için de söy le ye bi li rim. Bu ara da, Beh çet Can türk ün de anı sı nı yad ede lim. Onu da öy le 12

13 gö tür dü ler. Bi zim le bi raz dos ta ne ge çin mek is ti yor du. Sa nı yo rum bi - raz yar dım ver miş ve ba zı Kürt işa dam la rı nın der le nip to par lan ma sın - da da rol al mış. Ya ni bir PKK üye si de ğil, bir dost. Yi ne ba zı mad di im kan la rın ya ra tıl ma sın da da ça ba har ca mış. Dev le tin in ti ka mı çok kö tü ol du. Ba sı na bu da yan sı dı. Yah ya De mi rel in ken di si, Dev let se nin kel le ni is ti yor, ko run de miş. Bir ay ken di si ni ko ru ma ya ça lı şı - yor, on dan son ra bir şey ol maz di yor. Da ha son ra ada mı gö tür dü ler. Tan su Çil ler çok iyi bi li yor. Yar dım eden Kürt işa dam la rı nın yüz ki şi lik lis te si çı ka rıl mış tır. Bun la rın baş ta ge le ni Beh çet tir. Kürt mil let ve kil le ri için De mi rel in 1 Ey lül de mec lis açı lı şın da yap tı ğı ko nuş ma var dır. Ko nuş ma nın ar dın dan Meh met Sin car vu rul du. Dev let ka tın da tar tı şı lı yor, uya rı sı nı ya pı yor lar. Uya rı yı bir de ci na - yet le ta mam lı yor lar. En son Çil ler in DEP e iliş kin tav rı var. Da ha o tu tuk lan ma lar ol ma dan, hep si ne ha in dir di yor. Şim di bir baş ba - kan ken di li ğin den ha in de mez. Tar tı şıl mış ve hak la rın da ha in ka ra rı ve ril miş, o da ka ra rı ha ya ta ge çir di. Ar dı sı ra tu tuk la ma lar, şim di de res men va ta na hi ya net ve bö lü cü lük ten içe ri alıp yar gı lı - yor lar. Ba ka lım so nu cu ne re ye gi de cek? Si ya si bir da va. Dev let için de Kürt me se le sin de uz laş ma, si ya si çö züm di ye ta bir edi len bir eği lim var dı. Bu na yal nız ca Özal de ğil, çok da ha ge niş çev re ler de eği lim gös te ri yor lar dı. İş çev re le rin den, hat ta or du için - de de var dı. O za man bi ze ge len bil gi ler var dı. Bu nu da açık la mak ta en ufak bir sa kın ca gör mü yo rum. Özal ın iliş ki de ol du ğu bir ki şi ye şu nu söy le di ği ni bi li yo ruz; me se la Eş ref Bit lis için söy lü yor: O da biz den dir. Eş ref Bitlis'i de gö tür dü ler. Ar dın dan baş ka ge ne ral ler git ti. Bun la rın hep si bir eği li min ön de ge len tem sil ci le ri dir ve hep si de fa i li meç hul ci na yet ler le or ta dan kal dı rıl dı lar. Bir ta ne si ka za ol - sun, iki si ka za ol sun, ama hep si ka za ola maz! Ba na gö re dev let, ken di üst dü ze yin de bir klik mü ca de le si ni ya - şa dı. Bir ke sim di ğer ke si mi tas fi ye et ti. Bu tas fi ye işin den De mi - rel in, İnö nü nün ke sin lik le bil gi si var dı. Do ğan Gü reş için ke sin bir be lir le me yap mak zor. O da Özal eki bin den di. Özal git ti ğin de, gel di ağır lı ğı nı koy du, gü cü nü gös ter di. Ya da, o da iki li oy na dı. De mi rel, İnö nü ve ken di üç lü süy le bir olup Özal ı gö tür dü. Bu ko - nu da ke sin bir şey söy le ye cek du rum da de ği liz. İki li oy na ya bi lir. 13

14 Fa kat dev let te de ağır lı ğı nı koy muş ola bi lir. Ar dın dan Kürt me se le sin de ha kim kı lı nan eği lim, yet miş yıl dır de ğiş ti ri le mez de ni len ke ma list eği lim ol du. Özal ın söz de ya rat - mak is te di ği çat lak lık ta mir edi li yor: Kürt me se le si di ye bir me se le yok tur. Ya ni o çok bi li nen mil li bir lik-bü tün lük ede bi ya tı gü nü - mü ze ka dar aman sız bir bi çim de ya pıl dı. Ya ni şu nu söy le mek is ti yo rum: Ateş kes öy le bo şu na or ta ya atı - lan bir olay de ğil di. Çok önem li so nuç la rı var dı. Özel lik le kar şı ta - ra fın il gi si ni gör dük çe, ol duk ça du yar lı yak laş tık. Bi zim adı mı za, tes lim olu yor lar, si lah lı mü ca de le den vaz ge çi yor lar de nil di. Me - se le böy le or ta ya ko nu la maz. Ma dem bir uz laş ma im ka nı var dı, biz bu nu de ğer len di re cek tik. Biz de ğer len dir dik, fa kat kar şı ta raf ça bir komp loy la atıl bı ra kıl dı. Ar dın dan o bil di ği miz vah şi sa vaş, kat li am lar ge liş ti ril di. Biz de ba zı ey lem ler yap tık; bu ey lem le rin et ki le ri ka mu o yun da çok kö tü kul la nıl mak is te nil di. Tu ris tik te sis le re yö ne lik ba zı bom ba la ma lar ve bu son Tuz la ey le mi de ni len olay lar ol du. Bu ey lem le ri ta raf tar - lar, ya rı mi lis ba zı grup lar ya pı yor. Bi zim öy le ör güt lü, sis tem li yap mak is te di ği miz bir ey lem bi çi mi de ğil dir. Bu bi raz da bi zim iyi ni ye ti mi ze, sa va şı bu bi çim de ge liş tir mek is te me yi şi mi ze bağ lan - ma lı. Yok sa bom ba la rı her gün so kak la ra, çöp se pet le ri ne bı rak mak zor de ğil. Yön tem ola rak faz la iti bar et mi yo ruz. Ama ara sı ra çık ma - sı nı da ya dır ga mı yo ruz. Ta bii sa vaş ay nı za man da kö tü bir olay dır. Fa i li meç hul ci na yet ler, on bin ler ce in sa nın tu tuk lan ma sı, on bi ni aş - kın ölü, ken di de yiş le riy le bir kaç yüz tril yo nu bu lan ma li bi lan ço su olan bir sa vaş. Şim di tek rar ye ni bir ba har la kar şı kar şı ya yız. Ge çen bir yı lın bi - lan ço su nu ver me ye ça lış tık. Ben, so rum lu luk biz den git sin di ye bu ateş kes çağ rı sı nı yi ne le me ge re ği duy dum. Yi ne ge çen yıl yap tı ğı mı yi ne le dim. Fark lı bir şey söy le mi yo rum. Far kı şu ra da: Tür ki ye ka - mu o yu na ses le nen ya nın dan zi ya de, Ba tı ka mu o yu na yö ne lik ya nı ağır ba sı yor. Kon fe rans ta açık la ma mı zın ne de ni de bi raz dost la rın ri ca sıy dı. Ben, gö rüş le ri miz ay nı, de ği şen bir şey yok de dim. Ya zı lı bir met ne dö nüş tü re mez mi si niz de di ler. Hiç bir te red düt gös ter me den evet de dim. Hat ta öy le al çak gö nül lü bir ta vır ol du ki, 14

15 ala ca ğı nız ka rar la ra şim di den uy ma yı bi le ta ah hüt edi yo rum, de - dim. Bu nu, şu nun için söy lü yo rum: Ba tı se çe ne ğin de, de mok ra tik çö zü me sı nır lı da ol sa il gi var. Bu tip kon fe rans lar da or ta ya çı ka cak so nuç lar bel li dir. Ulu sal kim lik in ka rı nı ke sin ka bul et mez ler. Onun bi le şi mi ne ba kıl dı ğın da bu nu an la mak zor de ğil. Yi ne bir hal kın kül tü rel kim li ği nin in kar edil me si ni man tık ya pı sı ka bul et mez. Do la yı sıy la, alı na cak ka rar la rı şim di den ka bul edi yo - rum de mem ya dır gan ma ma lı dır. Çı ka cak so nuç ön ce den bel li dir. Şüp he siz ben de say gı lı ol ma yı ifa de ede cek tim. Bu ne den le ba zı öne ri ler de bu lun dum. Her han gi bir iş ler li ği ola bi lir mi? Yol aça ca ğı so nuç lar ola bi lir mi? Ba tı ka mu o yun da önem li so nuç la ra yol aç tı ğı an la şı lı yor. Da ha şim di den çok ile ri se vi ye de par la men ter le rin öne - ri le ri mi zi des tek le dik le ri gö rü lü yor. Bir çok dev le tin par la men to sun - dan et ki li ki şi ler kon fe ran sa ka tıl mış tır. Ar dın dan çe şit li ül ke le re ve hü kü met le re de yan sı mış tır. Şim di den bü tün dip lo ma tik ka nal lar açıl mış tır. Bu na en bü yük dev let ler de da hil dir di ye bi li rim. Geç ti ği miz kış, özel lik le Al man ya ve Fran sa nın TC ile bir lik - te al dık la rı, par ti ni zi ka nun dı şı, te rö rist ör güt ilan et me ka rar la rı var. Ye ni ge liş me ler, on la rın bu ka rar la rı nın ze de len me si söz ko - nu su. Bun lar da rü cu an la mı na ge le bi lir mi? Ba tı Bu iş PKK'siz ola maz nok ta sı na gel miş tir O ka rar lar da rü cu ke sin ola cak ve onun la da ye ti nil me ye cek. O ka rar la rın man tı ğı nı si ze ver mem bü yük önem ta şı yor. Na sıl alın dı o ka rar lar? O da, Ame ri kan plan la ma sın da, ya da Ba tı yak la şı mın da önem li bir ye re sa hip tir. Dik kat edi lir se, Mit ter rand ın Çil ler için söy - le dik le ri var; Se nin yıl dı zı nı par la ta ca ğız di yor. Bu nun an la mı çok açık: Sen ba zı adım la rı at, biz de se nin po pü la ri te ni ar tı ra ca-ğız! Fran sa nın al dı ğı o ka ra rın ta ri hi ni bi li yor mu su nuz? Doğ ru Yol Par ti si kong re sin den bir gün ön ce dir. Ba zı bil gi ler da ha var. Kong re için Çil ler ke sin lik le ba zı ba şa rı la ra muh taç. Çil ler in önem li bir ba - şa rı ya, bü yük bir za fe re ih ti ya cı var dı. Onu da Ba tı söz de sağ la dı. 15

16 Böy le ka za nıl dı yıl dız sa vaş la rı. Ar dın dan Fransa'yla bir lik te Al - man ya da ba zı ka rar la rı kar şı lık lı iş bir li ği için de al dı lar. Amerikan'ın yak la şı mı Çil ler den bek len ti ler te me lin dey di. Ba zı adım la rı at ma sı la zım dı. Biz bu eği li mi bi li yo ruz. Bil di ği miz için Batı'nın tam ken di man tık çer çe ve sin de ge liş tir mek is te di ği hu sus - la ra kar şı ol ma dı ğı mı zı, bi zim cep he de bir en gel ol ma dı ğı nı gös ter - mek is ti yor duk. Ba tı, şim di ken di çiz gi si ne ge li yor ve do la yı sıy la, mo ra li art sın, Çil ler par la sın de di ği şey de rü cu var. Ne den? Çün - kü sen söy le di ği nin ge rek le ri ni ye ri ne ge tir me din. Çil ler de çok tan özel sa va şın em rin dey di ve ya on la rın söz cü lü ğü nü ya pı yor du. Ba tı bu nu an la dı. Za ten dik kat çek miş ler; Gü reş in işa ret par ma ğı ne - dir? Bir baş ba ka na öy le par mak kal dı rı lır mı? di ye. Ba tı bu nu tes - pit et miş. Bu sem bo lik ol sa da bir ger çe ği ifa de et mek te dir. Or du - nun em ri ne gi ril miş. Ve ri len va at ler sı fır. Hiç bir şey yok! Ve Ba tı şim di bu na öf ke li. Sa de ce ge ri adım at ma dı, ver di ği des te ği de ge ri çek ti. Sis tem ge re ği NA TO ge nel de des tek li yor. Bu ay rı bir so run. Ben bu hü kü met için söy lü yo rum. Baş ka bir şe yi öne çı kar dı. Be - nim ge liş tir di ğim o öne ri ler bü yük et ki ye yol aç tı. Ay nı, ge çen yıl ki ateş kes sü re ci gi bi Tür ki ye de na sıl ola ğa nüs tü bir et ki ye yol aç tıy - sa, da ha faz la sı nı şim di dev let ler dü ze yin de or ta ya çı kar dı. Öy le sa nı yo rum ki bu da Tür ki ye yi epey sı kış tı ra cak. Kon fe ran sa ka tı lan la rın ken di ül ke le ri ni ve bel li baş lı Ba tı lı dev let le ri de Kür dis tan da sü ren şid det ten so rum lu tut tuk la rı nı gö - rü yo ruz. Kal dı ki, kon fe rans, Kür dis tan me se le si nin için den çı kı la - maz bir me se le ha li ne gel miş ol ma sı nı da Ba tı lı dev let le rin Bi rin ci Dün ya Sa va şı sı ra sın da ve son ra sın da ki Or ta do ğu yu ve Kür dis - tan ı böl me-par ça la ma gi ri şim le riy le iliş ki len di ri yor. Böy le bir du - ru mu ne ye bağ la ya bi li riz? PKK nin dip lo ma tik alan da da fa a li yet - le ri ni ar tı ra rak, ken di te zi ni Batı'nın ön de ge len dip lo mat la rı na, bi lim adam la rı na ka bul et tir me si ne mi bağ la ma lı yız, yok sa on la rın ken di de mok ra tik norm la rı açı sın dan ar tık bun la rı söy le me den ulus la ra ra sı po li ti ka ya pa ma ya cak ol ma la rı na mı bağ la ma lı yız? Şüp he siz Tür ki ye ger çe ği, Ba tı po li ti ka sı nın önü nü de tı ka dı. Bu ne den le çok açık po li ti ka ya pa mı yor lar. He le Kürt me se le sin de söy le ye cek le ri faz la bir söz kal ma mış tır. Es ki den yak la şım şuy du: 16

17 Kürt me se le si PKK ile çö züm le ne mez. Ya da PKK yi dış ta la yan bir Kürt çö zü mü. Bu son on yı lın en re vaç ta olan gö rü şüy dü. Ta bii ki Ame ri ka da bu gö rü şün ba şı nı çe ki yor du. Şim di or ta ya çı kan bü - yük fark şu: Bu iş PKK siz ol maz. Bu da on lar için dra ma tik bir ge liş me. Bu yıl da sağ la nan ge liş me bu dur. Bu nun et ki le ri ola cak. PKK yi çö zü mün ana öğe si ola rak ka bul - len mek le bir lik te, kon fe ran sın di ğer bir öze leş ti ri si de, PKK yi şim di ye ka dar böy le gör mek le bü yük oran da ha ta yap mı şız, yan lış ta nı mı şız. PKK siz bu so ru nun çö zü le me ye ce ği ni bil me liy dik. Bu yüz den hü kü met le ri miz PKK yi dış ta la mak is te di ler ve sa va şı des - tek le di ler. Bu çok kan dö kül me si ne yol aç tı; do la yı sıy la dö kü len kan dan Ba tı da; Fran sa, Al man ya, ABD de so rum lu dur. Biz hü kü - met le ri mi ze de yük le ne ce ğiz ve ar tık Kürt me se le sin de ki ta ri hi gü - na hı ka dar, bu 12 Ey lül re ji mi ni des tek le me gü na hı nın da or ta dan kal dı rıl ma sı nı is te ye ce ğiz, bu iş PKK siz ola ma ya ca ğı na gö re onun - la iliş ki ye ge çil me si nin öne mi ni vur gu la ya ca ğız şek lin de dir. Kon - fe rans bu na ben zer ka rar lar al mış. Kon fe ran sın ar dın dan dip lo ma tik bir dö nem baş la dı. Hem dost mil let ve kil le ri, et ki li isim ler, pro fe sör ler, dü şü nür ler, hem de ba kan - lar şim di den dev re ye gir miş du rum da lar. El çi le rin hep siy le gö rü şü - le bi li yor. Bu ye ni bir sü reç tir. Sa nı rım Ni san ayı ile bir lik te hız la na - cak tır. Bu du rum, PKK nin Batı'nın gü dü mü ne gir di ği an la mı na gel mi - yor. Ha yır! Biz ken di kim li ği mi zi ko ru yo ruz! Öz gün lü ğü mü ze ve öz - gür lü ğü mü ze ger çek ten tut ku nuz. Bu ko nu da ta viz yok! Ama Batı'yı ken di mi ze yer siz düş man et me nin de an lam sız lı ğı na emi niz. Batı'nın ken di ne öz gü ba zı de ğer yar gı la rı var. O de ğer yar gı la rı nı göz önün de tut mak, o de ğer yar gı la rın da bir leş mek hem ak lın ge re ği dir, hem de de mok ra si nin ge re ği dir. Bu ko nu da, özel lik le Tür ki ye nin fa na tik sol ve sağ çev re le rin de PKK, Ba tı iş bir lik çi si gi bi an la yış lar var. Ha - yır! Batı'nın Tür ki ye yi ne den li des tek le di ği kon fe rans ka rar la rın da var. Dö kü len kan dan Ba tı da so rum lu dur. Ve bu doğ ru dur; Ba tı bi - zim le aman sız sa vaş tı. Bu sa va şın ön cü gü cü Ame ri ka ydı. Di yar ba - kır iş ken ce le ri ni de ABD yö net ti. PKK yi tas fi ye pla nı nı uzun sü re ABD des tek le di Ekim in de ki Gü ney Savaşı'nda ABD nin ön - 17

18 cü lük et ti ği sal dı rı lar var. En son Zelê Kampı'nın bom ba lan ma sı na hiç ses çı kar ma ma du ru mu da açık ça or ta da dır. Bos na da 4 uçak kalk tı, dü şür dü ler. Ze le ye 50 uçak kalk tı, onay - lan dı. Böl ge, Çe kiç Güç sa ha sın da dır. Bu den li des tek le me var dır. Ül ke miz de dö kü len kan dan so rum lu ol duk la rı nı ar tık gö rü yor lar. Bu nu on la ra gös ter dik. Şim di bu po li ti ka dan dön mek is ti yor lar. Dön me le ri kö tü bir şey de ğil. Biz el bet te ki, de mok ra tik kül tü rel, yi ne so ru nun si ya si çö zü mü yo lun da adım at mak is te dik le rin de bu - na açık ola ca ğı mı zı ra hat lık la be lir te ce ğiz. Or ta ya çı ka cak çö züm le - re şim di den bağ lı yız, ta ah hüt edi yo ruz de me yi öy le san dık la rı gi - bi bir tes lim ol ma, uz laş ma de ğil, ak lın ve de mok ra si nin bir ge re ği ola rak de ğer len di re ce ğiz. Si zin ateş kes öne ri niz de Tür ki ye ka mu o yu na yö ne lik ola rak da çok esas lı bir be lir le me var. O da şu: Biz Tür ki ye nin bö lün - me si ko nu sun da her han gi bir ıs rar da bu lun mu yo ruz. Öy ley se si - zin ateş kes öne ri niz le bir lik te (kon fe rans ka rar la rıy la bir lik te) şöy le bir sü re ci ima et ti ği niz söy le ne bi lir mi? As lın da Kürt hal kı - nın ger çek tem sil ci le riy le Tür ki ye hal kı nın ger çek tem sil ci le ri nin bir ara ya gel me siy le bir lik te ye ni bir de mok ra tik in şa sü re ci ni baş lat mak ge re kir. Ga yet ta bii. Da ha son ra ki kap sam lı de ğer len dir me ler de bu hu - su su aça ca ğım. İlk de fa şu nu söy le ye bi li rim: Öy le ka mu o yun da sa - nıl dı ğı gi bi, ben tak tik ya pıp da, Kürt ba ğım sız lı ğı nı Tür ki ye den bir kop ma bi çi min de ele al ma yı, bu nu sağ la ya cak as ke ri gü ce ulaş - sak bi le uy gun gör mü yo rum. İde a lim de ki çö züm bi çi mi de ke sin lik - le bu de ğil. Türkiye'yi se ven ler ve dü şü nen ler or ta ya çık sın Bi zim du rum sa nıl dı ğın dan çok da ha de ği şik tir. Bu nu açık la ma ge re ği ni du yu yo rum. Biz bu iş le ri ger çek ten Tür ki ye nin dü şü nen, Tür ki ye yi bi raz an la mak ve Tür ki ye nin so run la rı nı çöz mek is te - yen ke sim le riy le tar tış mak is ti yo ruz. Ya ni Kürt me se le si nin Tür ki - ye siz, Tür ki ye nin de Kürt me se le si ni çöz me den, her han gi bir iler - 18

19 le me sağ la ya bi le ce ği ne ve ya ba zı so run la rın üs te sin den ge le bi le ce - ği ne inan mı yo ruz. Bu nu ben çok çar pı cı ola rak gös te re bi li rim. Da - ha şim di den ge liş ti ri len sa vaş dü ze yi, Tür ki ye nin ge li şi mi ni dur - dur du. Bü tün her şey sa va şa en deks len di. Bu nu iki yıl dır ken di le ri söy lü yor. Bu da ha da tır ma na cak, ar tık Tür ki ye yi den ge le rin den de so yut la ya rak, güm bür güm bür bir bu na lı mın içi ne sü rük le yip çat la - ta cak tır. İş te bu nok ta da Tür ki ye yi ger çek ten se ven ler-dü şü nen ler or ta ya çık mak zo run da dır. Özel sa vaş man tı ğı nı çok iyi bi li yo rum. Yal nız bu gün de ğil, bü - tün Kürt is yan la rın da o man tık bel li dir: Bas tı rır sın Kür dü, bi ra zı nı kat le der sin, bi ra zı nı asar sın, ge ri ka la nı nı tes lim alır sın. Me se le hallol du git ti. Ten kil yön te mi bel li dir. Ve ar dın dan bir asi mi las yon sü re ciy le bu işi gö tü rür sün. Bu, yet miş yıl lık res mi bir tez dir. Biz bu te zi bo şa çı ka rı yo ruz. Tür ki ye nin bü tün lü ğü böy le ol maz! Osmanlı'da bi le çok ge niş kül tü rel, hat ta ida ri özerk lik ler var dı. Yi ne Kürt bey lik le ri ida ri özerk li ğe sa hip tir ler ve uzun sü re hü kü met tir ler. Os man lı to le ran sı ile TC nin bas kı ve asi mi las yon sis te mi ni göz önü ne ge tir di ği miz - de, ha ni nur-i ni met der ler ya, öy le bir dü ze yi ifa de edi yor. Kürt di - li, Kürt kül tü rü üze rin de Os man lı bas kı sı as la yok tur. Ama cum hu - ri ye tin ge tir di ği, çok çar pı cı bir ne fe si kes me! Kim li ği aşın dır ma! Kim li ği aşın dır ma, çok ağır bir uy gu la ma dır. Bin ler ce yıl lık bir kül - tü rü yok edi yor sun. Sen sen de ğil sin, sen sen ol mak tan çık! Bu çok ağır bir ce za. Kürt le rin de Ortadoğu'daki kül tü rel şe kil le ni şi göz önü ne ge ti ri lir se, kor kunç bir dü şür me! Kor kunç bir al çalt ma! Dil ya sa ğı ge liş ti ri li yor ve onun in san bey ni üze ri ne, in san psi ko lo - ji si üze ri ne et ki le ri ni an la mak önem li dir. Bu nun eko no mik, sos yal, si ya sal ya şa ma yan sı ma la rı üze rin de dur ma ge re ği de duy mu yo rum. Za ten si ya sal açı dan en kü çük bir kı pır tı nın ce za sı idam dır. Bü tün bun la rın bir hal kı ne ha le ge ti re ce ği ni dü şün mek ge re kir. Bu cum hu ri ye tin mil li bir lik ve bü tün lük te o ri si bi raz an la şıl - mak zo run da. Bu bir kül tür, ya ni bir kim lik dir. Şim di an la dık, Er - me ni yi sür dün. Bu bir çö züm! Kür dün du ru mu Er me ni ler den da ha ağır. Sü re mi yor da. Ne den sü re mi yor? Bi raz aşi ret var, dağ var. Du rum fark lı. Bir Er me ni ten ki li ve ya kat li a mı Kür de faz la uy - 19

20 gu la na maz. İş te cum hu ri ye tin en bü yük han di ka pı da bu dur. Kim lik kat li a mı nın ar tık yol ala ma ya ca ğı an la şıl mış tır. Bun dan son ra sı tam bir dar bo ğaz dır. Bu ra da, TC ken di si ni na sıl dö nü şü me uğ ra tır? Dev le tin res mi ide o lo ji si, po li ti ka sı ken di si ni na sıl dö nü şü me uğ ra - tır? Bu on la rın ay rı bir me se le si. Ama bu son hü kü met le rin ıs rar la yap mak is te dik le ri, yet miş yıl lık po li ti ka yı bi raz da ha sür dü re bil - mek için dir. Özal bu nu del mek is te di, onun da du ru mu an lat tı ğım gi bi dir. Biz el bet te ki bir çağ rı ge liş tir mek zo run da yız. Tür ki ye nin yet - miş yıl lık po li ti ka sı nın sür dü rü cü le ri, şim di ki hü kü met de, ola sı bir mil li mu ta ba kat hü kü me ti de bu po li ti ka yı sür dür mek is te ye cek. Sa va şı bir yıl da ha sür dü re lim di ye cek ler. Bu nok ta da, biz de sa - va şı bir yıl da ha sür dür me ha zır lı ğı mı zı yap mış du rum da yız e ba kın, bu yıl eğer bir şey ifa de edi yor sa, 1994 en az dört ka tı nı ifa - de ede cek tir. Şu an da bi zim si lah lı gü cü müz 20 bin ci va rın da dır. İs te di ği miz an da bu nu 30 bi ne he men çı ka rı rız. Bir ge ril la nın kar şı lı ğı nı 10 as - ker ola rak be lir ler sek, bu na gö re eğer biz den 30 bin gi der se, on lar - dan da 300 bin gi der! Bu böy le dir. Geç miş yı lın bi lan ço sun dan da bu nun böy le ol du ğu nu çı kar mak hiç de zor de ğil. Bu da, Tür ki - ye nin yı kı mı dır. Tür ki ye yi bu den li yı kı ma uğ rat ma yı aca ba gö ze ala bi lir ler mi? Şüp he siz ba zı la rı gö ze ala bi lir. Ör ne ğin Tür keş gi bi - ler, PKK yi yok ede riz di yor. Onun hem pa la rı ya pa bi lir. Fa kat bi - zim de bu na kar şı ses siz ka la ma ya ca ğı mı zı be lir te yim. Bir kit le kat - li a mı ge liş ti ri lir se, biz de ke sin lik le öz sa vun ma mı zı ya pa ca ğız! Kit le kat li a mı ya pa ca ğız de mi yo rum ama, Tür keş in an la dı ğı dil den kar şı lık la rı biz de ve ri riz. O sol cu la rı kat let ti; ger çek kit le kat li a mını yap tı. Onun da çev re le ri var. Şim di ken di si özel or du yu oluş tu ru - yor. Bi li yo ruz, özel or du yu onun adam la rı ör güt lü yor. Biz de sırf ona gö re özel or du ör güt le ye ce ğiz. Ev le ri ne de bas kın ya pa ca ğız. Köy le ri ne de bas kın ya pa ca ğız. Ba zı köy bas kın la rı şek lin de ey lem - ler ge liş ti. Bun la rın hep si MHP liy di. On lar tır man dı rır sa biz de tır - man dı ra ca ğız. Türk hal kı, bu fa şist li der den ba ğı nı ko par ma lı dır. Biz on la rı Türk hal kın dan say mı yo ruz, fa şist ola rak gö rü yo ruz, onun için yö ne li yo ruz. Fa şist ler le ol ma yan Tür ke en kü çük bir za rar 20

21 gel me ye cek tir. Hiç şüp he siz böy le bir tır man dır ma, bi zim se çe ne ği - miz de ğil dir. Kar şı ta raf, bu nu tır man dır mak is te ye bi lir. Dev le tin için de ki kont rge ril la ka na dı ve ya Tür keş hem pa sı di ye - lim; sa va şı, kat li am la rı tır man dır mak is te yen bir ekip var. On lar sa - va şı tır man dır mak, PKK nin kö kü nü ka zı mak, Kür dün kö kü nü ka - zı mak is ti yor lar. En son par la men to da ki ma ri fet le riy le bu nu gös ter - di ler. Bu nu dur dur ma ya ça lı şa ca ğız ve bun da da ba şa rı lı ola ca ğız. Ge ri ye, ak lın se si ne uy mak ka lı yor. Kürt- Türk iliş ki le ri nin üze rin den zo run göl ge si ni kal dı ra lım. Bu - nun için her tür lü çö zü me va rız. Ben bu ra da bu nu siz le re ta ah hüt edi yo rum; zor se çe ne ği ni kal dı rın, ke sin lik le mev cut sı nır lar da hi lin - de halk la rın de mok ra tik ter cih le ri ne gö re na sıl is ti yor lar sa dü zen le - me yi öy le ya pa lım. Bun dan kaç mı yo rum, iş te or ta da yım. Eğer siz ken di niz de öy le bir güç gö rü yor sa nız, ben ke fi lim. Si ze söy lü yo rum. Ay rı lık çı lık bu nun ne re sin de? İki de bir bö le cek ler, par ça la ya cak lar de ni li yor. Ka mu o yu bu na ar tık al dan ma ma lı. İliş ki le rin ye ni den dü - zen len me si nin na sıl bü yük bir zen gin lik sağ la ya ca ğı nı, de mok ra si - nin halk la rı na sıl yü cel te ce ği ni, Kürt hal kı nın ken di kül tü rü nü ge liş - tir me si nin, Tür ki ye nin ne ka dar bü yük bir ya şam zen gin li ği ola ca - ğı nı, in san la rın kar şı lık lı ola rak yü ce le ce ği ni gö rü rüz. Ben bu nu is ti - yo rum. Sen bir ta ra fı çok cü ce leş ti rir sen, bu se nin bü yük lü ğü nü ifa - de eder mi? Ve ya bir eşin var, onu her gün dö ver sen, felç eder sen, di li ni bi le ya sak lar san öy le eş ten bir şey an la ya bi lir mi sin? Bu yıl ki New roz kut la ma la rı nı, kar şı ta ra fın pro vo kas yo nu na yol aç ma ya cak bi çim de dü zen le di niz. Bu nu, ateş kes çağ rı nı zın sa - mi mi ye ti nin bir gös ter ge si ola rak al gı la ya bi lir mi yiz? Si vil le rin öl me di ği bir sa va şı ge liş tir me ye çok dik kat edi yo ruz Kar şı ta ra fın kat li am la ra açık ol du ğu nu bi li yo ruz. Bun lar gö zü ka ra kat li am cı lar dır. Kit le ler so ka ğa dö kü lür se, bun lar kat li am ya - pa bi lir. Za ten ge çen New roz da na sıl kat li am yap tık la rı nı bi li yo ruz. Böy le bir kat li a mı ön le me gü cü mü zü de göz önün de tu ta rak ev le ri - mi ze ka pan dık. Bu na fır sat ver me ye lim de me miz, hiç şüp he siz bi - 21

22 zim ne ka dar tu tar lı dav ran dı ğı mı zı, sa vaş ya sa la rı na bağ lı lı ğı mı zı gös te rir. Yok sa, kit le yi or ta ya dö küp kan dö kül me si ne de yol aça bi - li riz. Bu nu ger çek ten is te mi yo ruz. Ge ril la mız da çok ha zır lık lı ol - ma sı na rağ men, biz yi ne de sa va şı ken di man tı ğı için de yü rüt mek is ti yo ruz. Si vil le rin en az can ver di ği bir mü ca de le bi çi mi ni ge liş tir - mek is ti yo ruz. Bu yıl ki yak la şım da bu nun bir par ça sı dır. Sa vaş ya sa la rın dan söz edi lin ce, ak lı ma kon fe rans ka rar la - rın da yer alan bir mad de gel di. Yan lış anım sa mı yor sam bu mad - de, si zi Ce nev re kon van si yon la rı na uya ca ğı nı za da ir İs viç re hü - kü me ti ne baş vur ma ya ça ğı rı yor du. Bu nu yap ma yı dü şü nü yor mu - su nuz? Biz o kon van si yon la ra bağ lı kal ma is te ği mi zi çok ön ce den öne sür müş tük. Fa kat Tür ki ye bu na mu ha tap ol ma ge re ği ni dü şün me - den red det ti. Za ten bi zi sa vaş ta ra fı ola rak ka bul et mi yor. Fi i li yat ta sa vaş var. Ken di le ri de bu nu söy lü yor. Fa kat res mi dü zey de in kar edi yor lar. Biz ka bul et mek is te riz ta bii. Bü tün sa vaş ku ral la rı na har - fi yen uya ca ğı mı zı da be lir te bi li rim. Ama kar şı ta ra fın bir kont rge - ril la sı ve fa i li meç hul ci na yet le ri or ta da. Han gi sa vaş ya sa sın da fa i li meç hul ci na yet ler var dır? Kir li sa vaş! As lın da or ta çağ sa vaş la rın da da bu bi çim as la yok. Ken di ne gö re bir sa vaş mo del le ri var dır, fa kat bu bi çi mi yok. Kir li sa vaş, pis sa vaş! Biz sa vaş ya sa la rı na uy mak is ti yo ruz. Ama on lar uy mu yor. Man tık lı ve ger çek çi olur sak, önü müz de ki ba har ve yaz ay la - rı na ka dar, bu ateş kes çağ rı nı za res mi yet dün ya sın dan bir olum lu kar şı lık ge le bi le ce ği ni bek li yor mu su nuz? Ge nel kur may bu ay la rı avan taj lı ay lar ola rak gö rü yor. Bi zim ken di mi zi öy le ucuz ha yal le re kap tır ma ya ni ye ti miz yok. Ama ba har baş lan gı cın da böy le bir öne ri de bu lun mak iş le rin mu ha ta bı nı gös ter mek açı sın dan önem li. So rum lu luk yi ne çok önem li. Biz ba rış is ti yo ruz, de mok ra tik çö züm is ti yo ruz. Yi ne bu iş - le rin kan dö kül me den hal yo lu na gi re bi le ce ği ne iliş kin umut ve öz - lem le ri mi zi di le ge ti ri yo ruz. Bu bir iyi ni yet tir. Türk ge nel kur ma yı cid di ye alır mı? Ken di ni Kaf da ğı nda sa nan bir ge nel kur may! Ken - di ni pa di şah tan da ha yet ki li gö rü yor. Ama bu sa va şın ağır bi lan ço - su nu da ar tık ya vaş ya vaş dü şün mek zo run da. 22

23 Ba har, yaz ay la rı nın ki min için avan taj, ki min için de za van taj ol - du ğu nu iyi dü şün mek ge re ki yor. Ha ni kı şın ağır ko şul la rın da bi ti re - cek ler di? Kış ta kim zor lan dı, onu iyi an la mak ge re kir. Yi ne önü - müz de ki ay lar da, ge ril la nın bü yük avan ta jı da ola bi lir. Biz bu ara da sa vaş bi çim le ri ni bi raz da ha yet kin leş ti ri yo ruz. Ör ne ğin ba har ta ar - ru zu nu da baş lat tı lar. Ba sı na da yan sı dı. Bir Ga bar ope ras yo nu var - dı. Tes pit le ri mi ze gö re en az bin as ker ve ko ru cu ka tıl dı. Ka - yıp la rı 80 den az ol ma mak üze re ölü, 150 den de az ol ma mak üze re ya ra lı var ve sa vaş cep he sin de bir çok mal ze me bı ra ka rak ge ri çe kil - di ler. Ga bar Da ğı or du yı ğı na ğı nın ya nı ba şın da dır. Şim di ayın ( Mart) yir mi si ne ge li yo ruz. Ba har ta ar ruz la rı nın, en bü yük ham le le ri nin du ru mu bu. Şim di Ağ rı Da ğı na sal dı rı yor lar. Ağ rı dan ge len tel siz ha ber le ri ne gö re dün kü ve bu gün kü bi lan ço var. Bu iki gün lük bi - lan ço da 40 ı aş kın as ker ölü, bu nun iki ka tı ka dar ya ra lı; bi zim kay - bı mız sa 2 ge ril la. Ga bar Da ğı nda ki kay bı mız 4 ge ril la. Ba har ay la - rın da ki min da ha iyi so nuç ala ca ğı na da ir bu bir gös ter ge dir. Bi zim güç le rin eği tim du ru mu nu bi li yo rum. Hiç bir dö nem bu ka - dar id di a lı de ğil dik. En son bü tün alan top lan tı la rı, güç dü zen le me - le ri ya pıl dı. Bir Bo tan ı göz önü ne ge ti rir sek, fe de re hü kü met de ne - yi ne gi ri şe ce ğiz. Şu an da dev let et kin li ğin den da ha bü yük bir et kin - li ği miz var ve ağır ba san ta raf da bi ziz. Bu nu bi raz da ha yay gın laş - tı ra ca ğız. Baş ka eya let le ri de böy le ye rel bir hü kü met tar zı na gö tü - re ce ğiz ve ira de si ni ha ya ta ge çi re nin biz ol ma ola sı lı ğı da ha güç lü. Bo tan da, şim di den 10 bi ne yak la şan bir ge ril la gü cü müz var. Bu çok bü yük bir güç tür. Ara zi nin yüz de alt mış-yet mi şi bi zim de ne ti - mi miz al tın da. Or du nun, bü tün hü cum la rı na rağ men ora ya gi re me - di ği söy le ne bi lir. Bi zim de ora da or du yu bü yüt me du ru mu muz var. Ser hat ı dü şür mek is ti yor lar. Ağ rı Da ğı etek le rin den yu ka rı ya çı ka - mı yor lar. Der sim de, şe hir mer ke zi nin çev re sin den dı şa rı ya çı ka ma - dı lar. Yi ne Di yar ba kır, Bin göl, Muş üç ge ni ne çok gi riş yap mak is te - di ler; ora da ge ril la nın güç len me si ni bi le en gel le ye me di ler. Yi ne Koz luk, Sa son, Mut ki, Tat van, Hi zan, bu ra lar Gar zan hat tı - dır; ke sin lik le bu hat tan ge ril la sö kü le me di. To ros lar da ge ril la çe - kir dek le ri, Ma lat ya dan tu ta lım Bin bo ğa lar, Adı ya man a ka dar var - 23

24 lı ğı nı sür dü rü yor. Ge nel kur may is te di ği ka dar tas fi ye plan la rı ha zır - la sın, faz la et ki li ola ma ya cak tır. Kan dö kü lür, 1994 ba har-ya zı ke - sin lik le şid det li ge çer. Biz den de bel ki ka yıp ola bi lir. Ama or du nun ka yıp la rı ke sin lik le 10 bin den aşa ğı ol ma ya cak tır. Biz as ke rin bu ka dar kı rıl ma sı nı ger çek ten is te mi yo ruz. Tür ki ye için, çok bü yük bir kriz de mek tir bu. Ke sin bir kriz dir. Şim di den felç ol muş eko no mi, tü müy le çö - küş nok ta sı na ge ti ri le cek tir. On dan son ra, muh te me len ba zı la rı so - ru nu dü şün me ye ça lı şa cak lar dır. İş te o za man bu hü kü met gi der ve git mek zo run da dır. Bu hü kü me te, böy le yön ve ren özel sa vaş ka fa - sı, yö ne ti mi kim se, o sor gu ya çe ki lir. Ve o za man bir de mok ra tik se - çe nek bel ki gün de me ge le bi lir. Tam ter si ola bi lir mi? Ör ne ğin, Sırbistan'ın Bos na kar şı sın - da ki yö ne li mi ne, Türk ler Kür dis tan kar şı sın da yö ne le bi lir ler mi? Za ten o yol yü rü tü lü yor. Şim di bu ka mu o yun dan giz len me ye ça lı şı lan bir şey. Evet, Bos na da Sırp kat li a mı per de si adı al tın da ka mu o yun - dan giz le ni yor. Sırp la rın Bos na ya yö nel me sin den çok da ha aman - sız bir şe kil de, Kür dis tan a ve Kürt hal kı na yö nel me var. Türk ka - mu o yu bu nu gö re mi yor sa bu özel sa va şın med ya dün ya sı na ola ğa - nüs tü ha ki mi ye tin den ile ri ge li yor. Bu an lam da, Bos na me se le si bi - raz çö züm yo lu na gi rer se, Tür ki ye nin Sırp sal dı rı ger çe ği ni na sıl ifa de et ti ği de gö rü le cek tir. Bi zim de Mi lo se viç le ri miz ola cak... Si ze ye ni den söy le ye yim. Ge nel kur ma yın ba zı bas tır ma plan la - rı var. Bi ze gö re pla nın son hal ka sı, köy le rin ta ma men or ta dan kal - dı rıl ma sı ve ili şi ği olan her ke sin kat le dil me si. Şim di bu yü rür lük te - dir. Bu uy gu la ma nın şid de ti ni bel ki tır man dı ra bi lir ler. Bi ni aş kın köy kal dı rıl dı. Bir kaç bin köy kal dı, onu da kal dı rır lar. Baş ta Di yar - ba kır ol mak üze re bü yük kent ler do luş tu. The Ti mes da ya yın la nan bir ya zı da, bir Ame ri ka lı; Di yar ba kır ba na, Amerika'nın Vi et nam da ki so nu nu ha tır la tı yor di yor. On la rın il ginç göz lem le ri var. Vi et nam da sa va şın Ame ri ka aley hi ne dön dü - ğü bir dö nem de Say gon un du ru mu da böy ley di. Say gon u gör - düm, Diyarbakır'ı da gör düm di yor. Sa va şı bu aşa ma ya ge tir di ler. 24

25 Di yar ba kır ın ne ha le ge ti ril di ği ni bi li yor su nuz. Pat la ma ya ha zır bir du ru ma ge ti ril di. Köy ler bo şal tıl dı, bü yük bir köy mey da na gel di. O bü yük kö yü ne ya pa cak lar? Ne re ye gön de re cek ler? İs tan bul u bü - yüt tü ler, köy lü leş tir di ler. Da ha da köy lü leş ti ril me siy le İs tan bul or ta - dan kal kı yor. Bun lar çö züm yo lu mu dur? Kür dü İs tan bul a bu ka dar ta şı rır san (Çu ku ro va yı za ten Kürt leş tir din, ne re dey se Ege yi de Kürt leş ti re cek sin), ters te pe cek. Za ten bir de mog ra fik tah mi ne gö re önü müz de ki 30 yıl için de Kürt ler ço ğun lu ğa ge çi yor. Ben bu tür şey le ri an lat ma ya faz la me rak lı de ği lim. Bu du ru mu Bi zans dö ne mi ne ben ze ti yo rum. Do ğu dan Anadolu'ya ilk gir dik le - rin de na sıl bir Türk leş me sü re ci baş la dı ve bel li bir aşa ma ya gel diy - se, şim di Do ğu dan Kürt akı nı baş lı yor. Kürt le rin çe şit li yön le riy le üret ken li ği, yok sul lu ğu Batı'yı em me ye baş la ya bi lir. Ya ni Ba tı da ço ğun lu ğu ele ge çi re bi lir ler. Bun lar iyi çö züm yol la rı de ğil. Ma dem ki, ço ğun luk ol ma ih ti ma li niz var, Kür dis tan da da ço ğun luk ta sı nız za ten. Kür dis tan da Kürt ol ma yan halk la rın mil li kim lik le ri, dil le ri, kül tür le ri ve bun la rı ifa de bi çim le ri bu gün ne du rum da ve ge le cek te bun la rın te mi nat la rı nı şim di den ser gi li yor mu su nuz? De ği şik kül tür ler bi zim için bi rer çi çek tir Bu hu su sun far kın da yız. Özel lik le ba zı et ki li kül tür ler var. Asu ri, Sür ya ni ve Er me ni kül tür le ri var. Za za lar var. Za za kül tü rü, Kürt le rin en es ki kül tü rü dür. Ben Za za kül tü rü nü şöy le de ğer len di ri yo rum: Ta ri hin ilk çağ la rın da ki Kürt ori ji ni. Di ğer Kürt leh çe le ri nin bi raz Za za lık tan tü re di ği ka nı sın da yım. Ya ni Za - za lık il kel Kürt kül tü rü ya da leh çe si dir. Do la yı sıy la onu Kürt lük ten ay rı de ğer len dir mi yo rum. Fark lı laş ma var ama kö ke ni bi raz tem sil edi yor. İl kel dir ama kök tür. Di ğer kül tür grup la rı nı bi rer çi çek ola rak gör mek ge re ki yor. Kül - tür le ri bir çi çek len me ola rak dü şün mek ge re kir. Bir kaç renk tab lo yu 25

26 na sıl can lan dı rır sa, yal nız bir ton na sıl çir kin leş ti rir se, kül tür zen - gin li ği olan yer le ri (Tür ki ye nin ge ne li böy le) tek bir ren ge bo ya ya - lım, ora da çir kin lik çı kar, çi çek çık maz. Bu kül tür ola yı na bi raz böy le bak mak ge re ki yor. Hat ta bu nu si ya si özerk li ğe ka dar dü şü ne - bi li riz. Var sın, ken di kim lik le ri ni, kül tür le ri ni na sıl ifa de edi yor lar sa et sin ler. Biz bu nu ge liş ti re bi li riz. Yal nız Kür dis tan için de de ğil, Tür ki ye yi de bu na da hil ede rek, ol duk ça de mok ra tik bir kül tür ya - rat mak ge re kir. Kül tür le rin açı lıp ser pil me sin den, ke sin lik le kork ma mak la zım. Bu an la yış çok önem li. Si ya sal an lam da oto ri ter ol ma nın bel ki bir an la mı ola bi lir. Ama kül tür le ri bo ğaz la ma nın hiç bir an la mı yok. Çok bar bar ca bir yak la şım. Kül tür le rin tah ri ba tı, kül tür le rin im ha sı ger çek ten bir bar bar lık ör ne ği dir. Böy le bir gi ri şi min her han gi bir ulu sun hay rı na ola ca ğı nı, her han gi bir hal kın le hi ne so nuç ve re bi le - ce ği ni hiç san mı yo rum. Bu bir bar bar lık ör ne ği dir. Do la yı sıy la kül - tür ler açıl sın. Gü zel bir folk lor de ğe ri ya şı yor sa, bir mü zik ya şı yor - sa, sen bun dan ru hu nu do yu rur sun, gö zü nü, ku la ğı nı do yu rur sun. Ne den bu nu yı kıp im ha edi yor sun ki? Ken di ni bin zen gin lik ten, bin sof ra dan alı koy muş olur sun. Keş ke en kü çük top lu luk lar bi le (Türk - me ni, La zı, Çer ke zi var dır, bun la rın hep si) açıl sa. Ama bun la rın hep si nin bir ko or di ne si de ola cak tır. Top lu luk anar şi de mek de ğil - dir. Bun la rın bir sen te zi dü şü nü lüp ge liş ti ri le bi lir. Bir fe de ras yon dan kon fe de ras yo na ka dar çok çe şit li bir lik le re ka - dar açık ol mak ge re ki yor. Bu ra da en ol ma ma sı ge re ken, aman sız bir zo run en ufa cık bir çok ses li li ği, çok renk li li ği, bö lü nü yo ruz adı al tın da tah rip et me si dir. Sa nı yo rum Tür ki ye için bu ken di ni git tik çe his set ti re cek bir ge liş me dir. TC nin kül tür tah ri ba tı, halk la rı çok yok sul laş tır dı, dil siz leş tir di. Bu nu ar tık ön le me nin za ma nı dır. Si ya - sal or ga niz ma lar ay rı, kül tü rel or ga niz ma lar ay rı. Si ya sal an lam da her şey tek mer ke ze bağ lı, fa kat bu kül tür le ri de böy le bo ğaz la mak ni ye? Bu, ke ma liz min ger çek ten çok aşı rı ya var mış bir bi çi mi dir ve ke sin lik le bu nun Tür ki ye ye bir zen gin lik ge tir di ği ka nı sın da de ği - lim. Zo ra ki bir ulu sal bir lik an la yı şı var. Nü fus 40 mil yon di ye lim. 60 mil yon ol duk di ye övü nü lü yor. Hay di 200 mil yon ol du ğun da, 1 mil yar ol dun. Ne dir ger çek ten bun - 26