TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU TEMMUZ 2008/II HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Temmuz 2008

2 Haziran ayının son haftası ile Temmuz ayının ilk dört haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir. * Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 17 Temmuz 2008 tarihli toplantısında; Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Repo-Ters Repo Pazarı nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranını, 50 baz puan artırarak %16,25 ten %16,75 e yükseltti. Kurul tarafından yapılan açıklamada; son dönemde işlenmemiş gıda fiyatlarında nispeten olumlu gelişmeler gözlendiği kaydedilerek, petrol fiyatlarının ise Nisan Enflasyon Raporu ndaki varsayımların belirgin olarak üzerinde seyrettiğine dikkat çekilmiştir. Açıklamada ayrıca, enflasyonun yılın son çeyreğinden itibaren kademeli olarak bir düşüş eğilimine girerek 2009 sonunda %7,5 olan hedefe yakın gerçekleşeceği öngörülmektedir yorumuna yer verildi. Tekel Sigara İşletmesi nin, halka açık en büyük ikinci global tütün şirketi olan British American Tobacco ya (BAT) satışına ilişkin sözleşme 24 Haziran tarihinde imzalanarak devir işlemi tamamlandı. Tekel Sigara İşletmesi nin özelleştirilmesi ile Türk Telekom dan sonra Türkiye ye en büyük yabancı sermaye girişi sağlanırken, şirket ihale bedelini peşin ödedi. Tekel Sigara Sanayi İşletmeleri ve Ticareti A.Ş. ye ait sigara üretim işiyle ilgili varlıkların özelleştirilmesi için Şubat ayında yapılan ihalede, en yüksek teklifi 1,72 milyar dolarla BAT vermişti. Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, Dünya Ekonomi Kongresinde yaptığı konuşmada, genel fiyatlama davranışlarının bozulması durumunda, para politikasında kayıtsız kalınamayacağı uyarısında bulundu. Yılmaz, enflasyonun yeni hedeflerin üzerine çıkması durumunda Merkez Bankası nın gerekli tedbirleri alacağını belirtti. Birden fazla arz şokunun aynı anda ortaya çıkmasının ve oldukça uzun süredir devam ediyor olmasının gelinen noktada fiyatlama davranışlarına dair riskleri göz ardı edilemeyecek bir duruma getirdiğini söyleyen Yılmaz, arz şoklarının talep şokuna dönüşmesini engellemek için daha sıkı bir duruş sergilemek gerekeceğini vurguladı. Yılmaz ayrıca, geçen ay hedeflerini revize eden Merkez Bankası nın bu hedefle uyumlu bir para sıkılaştırma uyguladığını ve yeni enflasyon hedeflerini, içinde bulunduğumuz küresel ortamda ulaşılabilir görmekte olduğunu bildirdi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor s yayınladığı raporda, dış dengelerdeki bozulmanın Türkiye nin negatif olan kredi notu görünümünü desteklediğini açıkladı. Nisan ayında kredi notu görünümünün durağandan negatife çekilmesinde de ana nedenin dış dengelerdeki bozulma olduğunu hatırlatan S&P, tahvil-bono piyasasındaki sert çıkışlara rağmen ödemeler dengesinin istikrarlı durumda olduğunu belirtti. Türk şirketlerinin dış borçlanamaya olan bağımlılıklarının arttığına ve Nisan 2008 e kadarki dönemde Türk şirketlerinin dış borçlarının 28 milyar dolara ulaştığına dikkat çeken S&P, bu durumun sürdürülebilirliği açısından büyük bir risk oluşturduğunu vurguladı. * Rapor 25 Temmuz 2008 tarihinden önceki gelişmeleri içermektedir. 1

3 Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s yayınladığı bir raporda, AKP kapatılsa da kapatılmasa da Türkiye nin kredi notunun aşağı yönlü değiştirecek bir bozulma beklemediklerini açıkladı. Kredi notunun hükümetin gelir yaratma kapasitesini artırması ve yapısal reformları uygulaması sonucunda yükseltilebileceğini belirten Moody s, ekonomik ve politik karışıklığın borç rasyolarını bozmasının kredi notu üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluşturabileceğini kaydetti. Moody s Türkiye nin kredi notunu Ba3, not görünümünü ise durağanda tutuyor. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Merkez Bankası FED in Haziran tarihlerinde gerçekleşen Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında, faiz oranları beklentilere paralel olarak değiştirilmeden %2 seviyesinde bırakıldı. FED Açık Piyasa Komitesi toplantısının ardından yapılan açıklamada, büyümede düşüş riskinin son toplantıdan bu yana azaldığı, enflasyondaki yükseliş riskinin ise arttığı belirtildi. ABD de faiz oranları 2004 Aralık ayından bu yana en düşük seviyesinde bulunuyor. ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD de çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) beklentiler doğrultusunda Mayıs ayında 1, yıllık bazda ise %2,1 oranında artış gösterdi. Gıda ve enerji hariç kişisel harcamalardaki fiyat artışını gösteren çekirdek PCE, enflasyona ilişkin belirleyici bir gösterge niteliğinde. ABD de konut piyasasının Mayıs ayında, oldukça düşük bir düzeyde de olsa toparlandığı kaydedildi. ABD de ikinci el konut satışları beklentilerin bir miktar üzerinde Mayıs ayında %2 oranında artarak 4,99 milyon adede yükseldi. Ayrıca Nisan ayında %1 oranında düşüş olarak açıklanan veri revize edilmedi. ABD ikinci el konut satışları geçen sene aynı döneme göre %15,8 düzeyinde gerilemiş durumda bulunuyor. İkinci el konut satışları endeksi, gelecekteki ev satışlarının bir göstergesi olarak kabul ediliyor. ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD de I. çeyrekte gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) beklentiler doğrultusunda %1 artış gösterdi. Daha önce kesin olmayan rakamlar açıklanmış ve GSYH artışının 9 olduğu belirtilmişti. ABD ekonomisi 2007 yılının ilk çeyreğinde 6 büyümüş, 2007 yılının toplam büyümesi ise %2,2 olmuştu. ABD dayanıklı tüketim malları siparişleri beklentilere paralel olarak Mayıs ayında değişmedi. Nisan ayı için 5 olarak açıklanan endeksteki gerileme ise %1 şeklinde revize edildi. Mayıs ayı verisi beklentiler doğrultusunda gelmesine rağmen bir düzelmeye işaret etmiyor. ABD de Haziran ayı perakende satışları 1 yükseldi. Bu sınırlı artış, yükselen petrol fiyatlarından kaynaklanmaktadır. Akaryakıt kalemi dışarıda bırakıldığında ve aylık enflasyon hesaba katıldığında ise ABD li tüketicinin tüketimini ciddi bir biçimde azalttığı görülüyor. ABD de üretici fiyatları endeksi (ÜFE) Haziran ayında beklentilerin üzerine çıkarak %1,8 düzeyinde artış gösterdi. Mayıs ayında %1,4 artan ÜFE nin Haziran ayında %1,3 seviyesinde artması bekleniyordu. Gıda ve enerji fiyatları hariç tutularak hesaplanan çekirdek ÜFE ise bir önceki aya göre 2 artış gösterdi. 2

4 Veri Mayıs ayında da 2 artış göstermişti. Bir önceki ayda yıllık bazda %7,2 artan ÜFE, Haziran ayında %9,2 artış kaydetti. Çekirdek ÜFE nin yıllık artışı ise Haziran ayında, bir önceki aydaki artışa göre değişmedi ve %3 olarak gerçekleşti. ABD Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD de tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) Haziran ayında, %1,1 ve çekirdek TÜFE 3 artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşti. TÜFE artışı 1982 yılından bu yana görülen en yüksek artış olarak kaydedilirken, beklentiler TÜFE nin 7 ve çekirdek TÜFE nin 2 yükselmesi yönündeydi. Yıllık bazda bakıldığında ise TÜFE deki artış 1991 yılından bu yana en yüksek seviye olan %5 düzeyinde bulunurken, çekirdek TÜFE de yıllık artış da %2,4 düzeyine yükselmiş durumda. ABD de sanayi üretimi Haziran ayında 5 artarken, kapasite kullanım oranı %79,9 olarak gerçekleşti. Beklentiler sanayi üretiminin değişmemesi ve kapasite kullanımının da %79,3 olması yönündeydi. Ayrıca Mayıs ayında bir önceki aya göre 2 düşüş olarak açıklanan sanayi üretimi revize edilmezken, %79,4 olarak açıklanan kapasite kullanımı ise %79,6 düzeyine revize edildi. ABD de Haziran ayında gerilemesi beklenen dayanıklı tüketim malları siparişlerinin, 8 yükseldiği açılandı. Sözkonusu verinin beklentilerin aksine artış göstermesi, imalat sanayinin sanıldığı kadar kötü durumda olmadığı şeklinde değerlendirmelerin yapılmasına neden oldu. ABD de yeni ve ikinci el konut satışlarındaki gerileme Haziran ayında da devam etti. Yeni ev satışları 530 bin ile 9, ikinci el konut satışları ise 4,86 milyon ile %2,6 düzeyinde gerileme kaydetti. ABD de konut başlangıçları, Haziran ayında %9,1 düzeyinde artışla 1,07 milyon olarak açıklandı. Mayıs ayında %3,3 azalış olarak açıklanan veri ise %2,7 olarak revize edildi. Konut başlangıçları verisi, 977 bin ile geçen ay 1991 yılından bu yana kaydedilen en düşük seviyede bulunuyordu. Bu ay konut başlangıçları yüksek oranda artmış gibi görünmekle birlikte, bu yükselişin tamamına yakının New York ta 1 Temmuz da yürürlüğe giren ve daha sıkı kurallar içeren yeni inşaat mevzuatından önce inşaat izni almak isteyenlerin başvuruları sonucu gerçekleştiğini göz önünde tutmak gerekmektedir. New York hesaplama dışında tutulduğunda ise konut başlangıçlarının %4 düşüş gösterdiği görülmektedir. ABD Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Haziran ayında istihdam, beklentilerin bir miktar altında kalarak kişi azaldı. Beklentiler verinin kişi azalması yönündeydi. Mayıs ayında azalış olarak açıklanan veri ise azalış olarak revize edildi. Tarım dışı istihdam verisi son 6 aydır azalış gösteriyor. İşsizlik oranı ise Haziran ayında beklentilerden yüksek gelerek bir önceki aydaki gibi %5,5 olarak açıklandı. Bu seviye 2004 yılının Ekim ayından beri görülen en yüksek seviye olarak kaydedildi. Beklentiler verinin %5,4 olması yönündeydi. ABD de öncü göstergeler endeksi Haziran ayında beklentilere paralel olarak 1 düşüş gösterdi. Ayrıca Mayıs ayında 1 artış olarak açıklanan veri 2 düşüş olarak revize edildi. Yeni siparişler, işsizlik başvuruları, para arzı, ortalama çalışma saati, inşaat ruhsatları, hisse senedi fiyatları vb. değişkenlerden oluşan öncü göstergeler endeksi, ekonominin gidişatı hakkında önemli bir gösterge niteliği taşıyor. 3

5 ABD nin en büyük iki konut finansman şirketi olan Fannie Mae ve Freddie Mac in iflasın eşiğinde olduklarının ortaya çıkması, mali sektördeki firmaların durumları hakkındaki endişelerin artmasına ve buna bağlı olarak da uluslararası borsalarda düşüşlere neden oldu. Yatırım Bankası Lehman Brothers tarafından hazırlanan bir raporda, sermaye yeterliliğiyle ilgili hazırlanan yeni yasal düzenlemelerin, kamu kontrolündeki iki konut finansman şirketi Fannie Mae ve Freddie Mac için 75 milyar dolarlık sermaye artırımı gerektireceği duyuruldu. ABD Hazine Başkanı Henry Paulson ve FED Başkanı Bernanke konu ile ilgili açıklamalarda bulundular. FED Başkanı Ben Bernanke, FED in büyük ölçekli Wall Street şirketleri için geçen yılsonunda açtığı borç verme imkânını genişletebileceğini belirtti. Bernanke, son bir yıl içerisinde finansal sistemdeki istikrarsızlığın, kredileri etkilediğini ve ABD büyümesini yavaşlattığını söyledi. Yatırım bankaları ve büyük menkul kıymet şirketlerinin denetimi için yeni mevzuat gerekebileceğini söyleyen Bernanke ayrıca, bir menkul şirketinin batma noktasına gelmesi durumunda Hazine nin daha etkin rol alması gerektiğini vurguladı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) politika faizlerini beklentiler doğrultunda 25 baz puan artırarak %4,25 düzeyine yükseltti. Karadan sonra ECB Başkanı Trichet, Avrupa Merkez Bankası nın fiyat istikrarı konusunda ne gerekiyorsa hayata geçireceğini vurguladı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde emisyon, vadesiz mevduat, vadeli mevduat, repo ve likit fon toplamından oluşan M3 para arzı, beklentilerin üzerinde gelerek Mayıs ayında yıllık bazda %10,5 artış gösterdi. Beklentiler verinin %10,4 seviyesinde artacağı yönündeydi. Bir önceki ay yıllık bazda %10,6 artış olarak açıklanan veri de %10,5 olarak revize edildi. Ayrıca yine ECB tarafından açıklanan verilere göre, Euro bölgesi özel sektör kredileri, yıllık bazda %10,4 oranında artış gösterdi. Bir önceki ayda yıllık bazda %10,6 artan verinin Mayıs ayında yıllık bazda %10,3 artması bekleniyordu. Artan para arzı ve krediler, enflasyonda bir artışın habercisi olarak değerlendirilmektedir. Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde cari işlemler açığı Nisan ayında 9,2 milyar euro olarak gerçekleşti. Mart ayında 7,8 milyar euro olarak açıklanan veri de 5,7 euro olarak revize edildi. Euro bölgesi 12 aylık kümülatif toplama göre ise Nisan ayında 500 milyon euro cari işlemler fazlası verdi. Bu rakam geçen yıl aynı dönemde 10,3 milyar euro seviyesindeydi. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde enflasyon, Haziran ayında geçici verilere göre beklentilerden yüksek gelerek yıllık bazda rekor seviye olan %4 düzeyine yükseldi. Enflasyonun yüksek açıklanmasının en önemli nedeni olarak rekor seviyelerde seyreden petrol fiyatları gösteriliyor. Mayıs ayında %3,7 artış gösteren verinin, Haziran ayında %3,9 artması bekleniyordu. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesi Gayri Safi Yurtiçi Hâsılası (GSYH) I. çeyrekte 7 oranında artış gösterdi. Beklentiler daha önce geçici verilere göre 8 arttığı açıklanan verinin revize edilmemesi yönündeydi. Euro bölgesi GSYH 2007 yılının son çeyreğinde 4 artmış ve yıllık büyüme oranı %2,2 olarak gerçekleşmişti. İlk çeyrek verisi aşağı revize edilmesine rağmen yine de yüksek kalmaya devam etti. Ancak Euro 4

6 bölgesi ekonomisinin daralan kredi koşulları, euronun güçlü seyri, artan gıda ve enerji fiyatları gibi nedenlerle II. çeyrekten itibaren yavaşlamaya başlaması bekleniyor. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde işsizlik oranı Mayıs ayında beklentilerin üzerinde gelerek %7,2 olarak gerçekleşti. Beklentiler verinin %7,1 olarak açıklanması yönündeydi. Ayrıca geçen ay %7,1 olarak açıklanan işsizlik oranı, %7,2 olarak revize edildi. Verinin açıklanmasının ardından Euro bölgesinde azalan büyüme ve zayıf iş dünyası güveninin işsizlik oranı üzerinde yukarı yönlü bir baskı yaratmaya başladığı yönünde yorumlar yapıldı. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde sanayi üretimi Mayıs ayında dayanıklı tüketim malları üretimindeki düşüşle birlikte %1,9 oranında gerileyerek, 1992 yılının Mayıs ayından bu yana görülen en büyük aylık düşüşünü gösterdi. Nisan ayında %1 artan verinin Mayıs ayında %2,3 düşmesi bekleniyordu. Son açıklanan verilerle birlikte sanayi üretimi yıllık bazda %4 oranında artış göstermiş oldu. Verinin düşük gelmesinin ardından, ilk çeyrekte güçlü büyüme gösteren Euro bölgesi ekonomisinin güçlü euro, sıkılaşan kredi koşulları, azalan tüketici harcamaları, artan gıda ve enerji fiyatları gibi nedenlerle II. çeyrekle birlikte yavaşlamaya başladığı yorumları ağırlık kazandı. Japonya Merkez Bankası (BOJ), genel beklentiye uygun olarak faiz oranlarını oy birliği ile 5 seviyesinde tutarken, enflasyonda artış endişeleri ve ekonomik görünümün kötüleşmesini dengelemeye çalıştı. BOJ toplantısının ardından yapılan açıklamada, Japonya ekonomisinin artan enerji maliyetleri ile düşük sermaye harcamaları ve tüketimin etkisiyle yavaşlamakta olduğu belirtildi. BOJ son olarak 2007 yılı Şubat ayında faiz oranlarını 25 baz puan artırarak 5 seviyesine çıkarmıştı. BOJ un bir sonraki toplantısı ise Ağustos tarihlerinde gerçekleştirilecek. Japonya da gerçekleştirilen üç günlük G8 grubu liderleri toplantısında, dünya ekonomisinin petrol fiyatlarındaki keskin artış gibi nedenlerle belirsizlikler ve gerileme riskleriyle karşı karşıya olduğuna dikkat çekildi. Dünyanın sekiz gelişmiş ülkesini kapsayan G8 grubu bildiride, Çin e örtülü bir çağrı yaparak, küresel mali dengesizlikleri azaltmaya yardımcı olmak üzere, sıkı bir şekilde kontrol altında tutulan para birimi yuanın değerlenmesine izin vermesini istedi. G8 açıklamasında ayrıca, büyük ve artan cari işlemler fazlası olan bazı gelişmekte olan ekonomilerde, fiili döviz kurlarının hareket etmesinin ve böylece ayarlamaların gerçekleşmesinin çok önemli olduğu ifade edildi. 5

7 Son Açıklanan Veriler TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2008 yılının birinci üç aylık döneminde, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre, sabit fiyatlarla %6,6 oranında artış göstererek 24,2 milyar YTL ve cari fiyatlarla da %17,5 oranında artış göstererek 221,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir yılının birinci üç aylık döneminde harcama yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde özel nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla %7,3, devletin nihai tüketim harcamaları %4,2, gayri safi sabit sermaye oluşumu %9,5, mal ve hizmet ihracatı %12,2, mal ve hizmet ithalatı da %11,9 artış göstermiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan geçici verilere göre, 2008 yılı Mayıs ayında; geçen yılın aynı ayına göre ihracat %36,5 oranında artarak 12,5 milyar dolar, ithalat ise %29 oranında artarak 19,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde dış ticaret açığı %17,2 oranında artarak 5,8 milyar dolardan 6,8 milyar dolara yükselmiştir Mayıs ayında %61,2 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2008 Mayıs ayında %64,8 olarak gerçekleşmiştir Ocak-Mayıs döneminde; 2007 yılının aynı dönemine göre ihracat %40,4 oranında artarak 57,0 milyar dolar, ithalat ise %36,9 oranında artarak 86,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir Ocak- Mayıs döneminde 22,4 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2008 yılının aynı döneminde %30,5 oranında artarak 29,3 milyar dolara yükselmiştir. % Karşılama oranı (ihracat/ithalat) Aylar yılı Ocak-Mayıs döneminde Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki ağırlığı (%51,1) devam etmekle beraber 2007 yılının aynı dönemine göre 5,9 puan azalmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre AB ülkelerine yapılan ihracat %25,7 oranında artarak 29,1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, ithalatın da %38,7 si (33,4 milyar dolar) AB ülkelerinden yapılmıştır yılı Mayıs ayında, fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi kara taşıtları ve bunların aksam ve parçaları (1,9 milyar dolar) olurken; bu fasılı demir-çelik (1,5 milyar dolar), makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları (1,0 milyar dolar) ve mineral yakıt ve yağlar (yaklaşık 1 milyar dolar) izlemiştir. Aynı dönemde, ithalatta ise en büyük kalemler, sırasıyla, mineral yakıtlar, mineral yağlar (4,6 milyar dolar), demir ve çelik (2,3 milyar dolar) ve makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları (2,2 milyar dolar) olmuştur. Geçen yılın aynı ayına göre; ara malları ithalatı %34,8, sermaye (yatırım) malları ithalatı %7,4, tüketim malları ithalatı da %25,7 oranında artmıştır. TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2008 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın Mayıs ayına göre ihracat miktar endeksi %11,6 oranında, ithalat miktar 6

8 endeksi %2,2 oranında artış gösterirken, ihracat birim değer endeksi %22,3 oranında ve ithalat birim değer endeksi de %26,2 oranında artış göstermiştir. Ana sektörler itibarıyla, Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %48,6, imalat sanayii sektöründe %11,5 ve tarım ve ormancılık sektöründe %9,7 oranında artış ve balıkçılık sektöründe %14,3 oranında düşüş göstermiştir. İthalat miktar endeksleri de aynı ayda; tarım ve ormancılık sektöründe %11,2, imalat sanayii sektöründe %1,9 ve madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,4 oranında artış göstermiştir. Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat birim değer endeksleri; tarım ve ormancılık sektöründe %26,3, balıkçılık sektöründe %23,2, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %11,7 ve imalat sanayii sektöründe %22,4 oranında artarken lokomotif sektör olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %12,3 ve giyim eşyasında %16,3 oranında artmıştır. İthalat birim değer endeksleri de aynı ayda, tarım ve ormancılık sektöründe %44,7, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %63,6 ve imalat sanayii sektöründe %17,2 oranında artmıştır. Bu gelişmelerden sonra, 2007 yılının Aralık ayından itibaren ihracat lehine devam ederken 2008 yılının Nisan % Dış Ticaret Hadleri (%) ayında tekrar ithalat lehine dönmüş olan dış ticaret hadleri bu eğilimini Mayıs ayında da devam ettirmiştir. Mayıs ayında, bir önceki aya göre ithalat fiyatlarının (%1,19) 96.0 ihracat fiyatlarına göre (%1,19) daha fazla artması dış ticaret 94.0 haddinin bir önceki aya göre ,1 puan azalışla 94,5 Aylar seviyesinde ithalat lehine dönmesine sebep olmuştur. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre; 2008 yılının Haziran ayında Üretici Fiyatları (ÜFE) bir önceki aya göre %0,32 oranında artarken, Tüketici Fiyatları (TÜFE) %-0,36 oranında düşüş gösterdi. Böylece, bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon üretici fiyatlarıyla %17,03, tüketici fiyatlarıyla ise %10,61 oranında gerçekleşmiş oldu yılının Haziran ayında, ÜFE de alt sektörler itibarıyla en yüksek aylık artışlar %9,46 ile ham petrol ve doğalgaz % /06 07/ / /09 ÜFE /10 Yıllık Enflasyon /11 TÜFE /12 Aylar / / /03 08/ çıkarımı, %5,25 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, %4,99 ile ana metal sanayi sektörlerinde gerçekleşirken, TÜFE deki en yüksek aylık artışlar ise %1,62 ile ulaştırmada, %1,30 ile konutta, %1,11 ile lokanta ve otellerde, %1,04 ile ev eşyasında ve %0,70 ile eğlence ve kültür grubunda gerçekleşmiştir. 08/05 08/06 7

9 TÜİK tarafından açıklanan, 1997=100 temel yıllı Aylık Sanayi Üretim Endeksi, 2008 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,4 oranında artarak 155,6 olmuştur. Sanayinin alt sektörleri düzeyinde, bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik sektörü endeksi %2,6, imalat sanayi sektörü endeksi %1,9 ve elektrik, gaz ve su sektörü endeksi %6,6 oranında artış göstermiştir yılının beş aylık ortalaması bir önceki yılın beş aylık ortalaması ile % Aylık Sanayi Üretim Endeksi Değişimi Aylar karşılaştırıldığında, toplam sanayi sektörü endeksinin %5,8, madencilik sektörü endeksinin %6,4, imalat sanayi sektörü endeksinin %5,4 ve elektrik, gaz ve su sektörü endeksinin ise %8,6 oranında artış gösterdiği görülmektedir yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre imalat sanayi üretim endeksinde en yüksek yüzde artış %20,7 ile taşıt araçları ve karoseri imalatında gerçekleşirken, bunu %12,4 ile b.y.s. elektrikli makine cihazları İmalatı ve %11,9 ile kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı takip etmiştir. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Haziran ayında %83,5 düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO), 2008 yılı Haziran % İmalat Sanayi KKO ayında 1,2 puan azalarak 88 %82,3 olarak gerçekleşmiştir İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının nedenleri olarak, önem sırasına göre; talep yetersizliği ilk sırada yer alırken, hammadde yetersizliği, mali imkânsızlıklar, işçilerle ilgili meseleler ve enerji Aylar yetersizliği diğer nedenler olmuştur. KKO, 2008 yılı Mayıs ayında ise %82,4 seviyesindeydi Haziran ayında, bir önceki aya göre, işyerlerindeki üretim miktarı %0,4 ve satış miktarı %1,5 azalırken satış fiyatları %1,4 ve hammadde fiyatları da %2,6 oranında artmıştır yılı Temmuz ayında, üretim miktarının %2,3, satış miktarının %2,7, satış fiyatlarının %0,9 ve hammadde fiyatlarının da %1,2 oranında artması beklenmektedir. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2008 Nisan Dönemi (Mart, Nisan, Mayıs 2008) Sonuçları na göre; 2008 yılı Nisan döneminde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 765 bin kişi artarak 49 milyon 819 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 434 bin kişi artarak 21 milyon 650 bin kişiye yükselirken, işgücüne katılma oranı %48,1 olarak gerçekleşmiştir. 8

10 Türkiye genelinde işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 3 bin kişi azalarak 2 milyon 293 bin kişiye % Aylık İşsizlik Oranı (%) düşerken, işsizlik oranı 0,2 13 puan azalışla %9, seviyesinde, tarım dışı işsizlik oranı da 0,1 puan azalışla %12,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, istihdam edilenlerin %26,4 ü tarım, %19,7 si sanayi, %5,7'si inşaat, %48,2 si de hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile Aylar karşılaştırıldığında, tarım sektöründe istihdamın payının 0,3 puan ve hizmetler sektörünün payının da 0,1 puan azaldığı, buna karşılık sanayi sektörü ve inşaat sektörü paylarının 0,2 puan arttığı görülmektedir. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2008 yılının Haziran ayında, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %2,8 azalarak 4277 den 4156 ya düşmüştür. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise bir önceki yılın aynı ayına göre %8,7 oranında azalarak 758 den 692 ye düşmüştür. Türkiye İstatistik Kurumu ve T.C. Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2008 yılının Mayıs ayında 75,36 olan Tüketici Güven Endeksi, 2008 yılının Haziran ayında, %0,46 oranında azalarak 75,01 değerine düşmüştür. Ankete göre, güven endeksindeki düşüş, tüketicilerin gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem genel ekonomik duruma ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna ilişkin değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklanmaktadır. T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2007 yılı Mayıs ayında milyon dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, bu yılın Mayıs ayında %28,8 oranında artarak milyon dolara yükselmiştir. Alt kalemler itibarıyla bakıldığında; ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %21,9 oranında artarak milyon dolara, hizmetler dengesindeki fazla %37 oranında artarak milyon dolara, gelir dengesindeki açık %102,9 oranında artarak 838 milyon dolara yükselmiştir. Cari transferlerden kaynaklanan girişler ise %2,4 oranında azalarak 164 milyon dolara düşmüştür. Bu gelişmeler sonucunda 2008 yılının Ocak-Mayıs döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında %33,3 oranında artmış ve milyon dolardan milyon dolara yükselmiştir yılının Ocak-Mayıs döneminde gerçekleşen milyon dolarlık cari açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişinin, bir önceki yılın aynı dönemine oranla %93,3 artarak milyon dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kalemindeki net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine göre %54,4 azalarak milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında, bu dönemde milyon dolar net çıkış 9

11 gerçekleşmiştir. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise bir önceki yılın aynı döneminde 190 milyon dolar net çıkış gerçekleşmişken, bu dönemde milyon dolar net giriş olmuştur. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde milyon dolar azalış olmuştur. Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Haziran ayında yaklaşık olarak 2,5 milyar YTL açık veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2008 yılı Haziran ayında yaklaşık 4 milyar YTL fazla vermiştir. Yılsonu bütçe açığı hedefinin yaklaşık 18 milyar YTL olduğu 2008 yılında, Haziran sonu itibarıyla 1,9 milyar YTL bütçe fazlası verilmiştir. Yine 2007 yılı Haziran ayında, faiz dışı fazla yaklaşık 687 milyon YTL dolayında iken, 2008 yılı Haziran ayında bu rakam yaklaşık 5,1 milyar YTL ye yükselmiştir yılı için 38 milyar 3 milyon YTL olarak belirlenen faiz dışı fazla hedefinin, Haziran sonu itibarıyla (22,7 milyar YTL) yaklaşık %59,6 sına ulaşıldığı görülmektedir yılı Haziran ayında, bütçe harcamaları 14,6 milyar YTL, bütçe gelirleri ise 18,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının 1,1 milyar YTL olduğu bu ayda, vergi gelirleri 12,7 milyar YTL ile merkezi yönetim bütçe gelirlerinin yaklaşık %68 ini oluşturmuştur (bir önceki ay bu oran %88 idi). Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; itibarıyla, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 348,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Toplam borç stokunun 239,7 milyar YTL tutarındaki kısmı (%68,8) Türk Lirası cinsinden, 107,2 milyar YTL tutarındaki kısmı (%30,8) döviz cinsinden ve geriye kalan 1,3 milyar YTL tutarındaki kısmı ise (%0,4) dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır Haziran sonu itibariyle merkezi yönetim toplam borç stokunun %55,5 i iç piyasaya, %19,4 ü ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı %25,0 olmuştur. İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2007 yılında %73,8 olan piyasa payının 2008 yılında artarak devam ettiği ve Haziran ayında da %74,1 olarak gerçekleştiği görülmektedir yılında 25,7 ay olan iç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısının ise, 2008 yılı Haziran ayında borçlanmanın ortalama vadesinin 40,1 ay olmasının ardından, 2008 yılının ilk altı ayı itibariyle 23,0 ay olarak gerçekleştiği görülmektedir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği 2008 Yılı Temmuz Ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2008 yılında %4,0 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %10,76 oranında artacağı, cari işlemler açığının 49 milyar 23 milyon dolar ve dolar kurunun 1,3116 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %8,61 ve %7,21 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %17,69, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %18,33 olarak beklenmektedir. Temmuz II. Dönem Beklenti Anketi genelinde, bir önceki döneme göre, cari yılsonu büyüme ve TÜFE göstergeleri değişmezken, cari açığın artacağı ve diğer ekonomik göstergelerin azalacağı tahmin edilmektedir. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 13 Haziran - 18 Temmuz 2008 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, 7,7 oranında daralarak milyon YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %1,34 düzeyinde azalırken, İç Varlıklar kalemi %4,64 oranında artış göstermiştir. 10

12 Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) Son Yıl Değişim Dönem AKTİFLER DIŞ VARLIKLAR İÇ VARLIKLAR PASİFLER TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ DIŞ YÜKÜMLÜKLER İÇ YÜKÜMLÜKLER Döv. Ol. Takip Ol. Mev Bankaların Döviz Mevduatı MERKEZ BANKASI PARASI REZERV PARA Dolaşıma Çıkan Banknot Bankalar Mevduatı Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI APİ den Doğan Borçlar Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Kaynak: TCMB Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %5,34 oranında daraldığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler kaleminin %4,08, İç Yükümlülükler kaleminin ise %6,01 oranında azalış kaydettiği göze çarpmaktadır. Kamu maaş ödemeleri öncesi artan nakit ihtiyacı nedeniyle Haziran ayının ilk yarısında sırasıyla %3,68 ve %5,46 oranlarında artış kaydeden Rezerv Para ve Emisyon Hacmi kalemlerinde, bu dönemde daralma sağlandığı görülmektedir. Bu dönemde Rezerv Para kalemi, %6,14 oranında daralarak 45 milyar seviyesine kadar gerilerken, Emisyon hacmindeki azalma 2,6 oranı ile sınırlı kalmıştır. Geçen dönem yaratılan parasal büyüklüğün enflasyonist bir baskı oluşturmaması amacıyla devreye sokulan Merkez Bankası nın politika araçlarında ise tersine hareketin kaydedildiği göze çarpmaktadır. Haziran ayının ilk yarısı itibariyle milyon seviyesinde bulunan Merkez Bankası nın politika araçlarının oluşturduğu Diğer Merkez Bankası Parası kalemi, bu dönem %218,17 gibi yüksek bir oranda artış göstererek 3 milyar YTL düzeyine yaklaşmıştır. Diğer Merkez Bankası Parası kaleminin alt başlıklarından birisi olan ve Haziran ayının ilk yarısı itibariyle -3.9 milyar YTL düzeyinde bulunan Açık Piyasa İşlemleri kalemi ise %109,02 oranında artış göstererek 354 milyon YTL seviyesine yükselmiştir. Diğer bir ifade ile Haziran ayının ilk yarısı itibariyle Merkez Bankası nın Açık Piyasa İşlemleri yoluyla piyasaya verdiği borç miktarı 3.9 milyar YTL tutarında iken, bu dönemde Merkez Bankası, piyasaya 354 milyon YTL borçlu duruma gelmiştir. Bu durum önceki dönemde yaratılan parasal genişlemenin, bu dönemde daraltılması yönündeki çabalarının desteklenmesi yönündeki politikaların bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer yandan Merkez Bankası nın bir diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi de %85,94 düzeyinde artış göstererek 2,6 milyar YTL seviyesinin üzerine çıkmıştır. 11

13 13 Haziran 18 Temmuz 2008 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, milyon dolar artarak milyon dolar düzeyine yükselmiştir Tahvil-Bono Piyasası Haziran ayının dördüncü haftasına %21,56 seviyesinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 13 Ocak 2010 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, küresel ekonomiye ilişkin kaygıların artması ve Hazine nin yaklaşan yüklü itfaları nedeniyle ay sonunda %22,35 düzeyine yükseldi. Sözkonusu eğilimin Temmuz ayının ilk günlerinde de devam etmesine bağlı olarak %22,83 düzeyine kadar yükselen gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi, ilerleyen günlerde gelen tepki alımlarıyla ayın ilk Getiri oranı (%) Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi itfa tarihli tahvil itfa tarihli tahvil yarısını %21,42 seviyesine gerileyerek tamamladı. Hazine nin, Temmuz ayının üçüncü haftası içerisinde gerçekleştirdiği ihale sonrasında, piyasanın yeni gösterge kâğıdı niteliğini kazanan 14 Nisan 2010 itfa tarihli tahvil, 16 Temmuz tarihinde %21,70 yıllık bileşik faiz düzeyinden piyasaya giriş yaptıktan sonra, ilerleyen günlerde güçlü bir taleple karşılaşarak haftayı %20,68 seviyesine gerileyerek kapattı. Temmuz ayının dördüncü haftasında ise yurtiçinde yumuşayan siyasi atmosfer ve uluslararası piyasalarda küresel ekonomiye dair oluşan karamsarlıklar nedeniyle dalgalı bir seyir izleyen piyasanın yeni gösterge kâğıdının yıllık bileşik faizi, hafta sonuna doğru AKP nin kapatılmayacağı yönündeki beklentilerin artmasına bağlı olarak haftanın son işlem gününü %20,49 seviyesine gerileyerek kapattı. Döviz Piyasası Haziran ayının dördüncü haftasına 1,2225 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, yurtiçinde artan siyasi gerginliğin yanı sıra, alternatif piyasalarda görülen satışların döviz piyasasına alım yönünde yansıması YTL ABD Dolar Denge Kuru nedeniyle Temmuz ayının ilk 1.28 haftası içerisinde, TC Merkez 1.26 Bankası gösterge kurları 1.24 itibariyle 1,2513 YTL düzeyine 1.22 kadar yükseldi. Temmuz ayının ikinci haftasının ilk 1.16 günlerinden itibaren yurtiçi siyasi atmosferdeki iyileşme ve alternatif piyasalardaki Tarih yükselişlere bağlı olarak döviz piyasasındaki hareketin tersine döndüğü görüldü. Piyasaya hâkim olan satışlarla Temmuz ayının üçüncü haftasını 1,20 YTL seviyesinin altına inerek kapatan dolar kuru, aynı eğilimin sonraki hafta başında da sürmesine bağlı olarak TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,1900 YTL seviyesine kadar geriledi. Ancak Temmuz ayının dördüncü haftasının son günlerinde uluslararası borsalardaki düşüşlerin etkisiyle YTL karşısında artış Tarih

14 gösteren dolar kuru, haftayı TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,2058 YTL düzeyine yükselerek kapattı. Dolar, bu dönemde YTL karşısında %1,37 oranında değer kaybederken, euronun değer kaybı ise 4,9 olarak gerçekleşmiştir. Haziran ayının dördüncü haftasına 1,5585 seviyesinden başlayan /$ paritesi, hafta içerisinde FED in faizleri değiştirmeme kararı ve sonrasında yapılan açıklamaya bağlı olarak artış gösterdi ve ayın son işlem gününü 1,5795 düzeyine yükselerek kapattı. Temmuz ayının ilk günlerinde Avrupa Merkez Bankası nın faiz artırım kararı öncesinde TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,5881, ay ortasında ise ABD nin iki büyük mortgage şirketi olan Fannie Mae ve Freddie Mac e ilişkin olumsuz haberlere bağlı olarak 1,60 sınırına kadar yükselen parite, ilerleyen günlerde FED in faiz artırımına yönelik beklentilerin artmasına bağlı olarak gerileme gösterdi. Sözkonusu eğilimin etkisiyle Temmuz ayının dördüncü haftası içerisinde 1,57 seviyesinin altına gerileyen parite, haftanın son işlem gününü ise TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,5723 düzeyinden kapattı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Haziran ayının dördüncü haftasına puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, küresel ekonomiye ilişkin kaygıların artması ve petrol fiyatlarındaki yüksek seyrin devam etmesine bağlı olarak, ayın son günlerinde 35 bin puan sınırına, Temmuz ayının ilk günlerinde ise son iki yılın en düşük seviyesi olan puana kadar geriledi. Yurtiçindeki siyasi atmosferin durulması sonucunda sözkonusu seviyelerden gelen tepki alımları, bileşik endeksi Endeks İMKB Bileşik Endeksi tekrar 35 bin puan düzeyinin üzerine taşırken, ABD nin iki büyük mortgage şirketi olan Fannie Mae ve Freddie Mac e yönelik olumsuz haberlere bağlı olarak uluslararası borsalarda yaşanan düşüşler, endeksteki artış eğiliminin sınırlı kalmasına neden oldu. Ancak Temmuz ayının üçüncü haftasında AKP nin Anayasa Mahkemesi nde görülen kapatma davasının reddedileceği yönündeki beklentilerin güçlenmesi, bileşik endekste hızlı bir yükselişin yaşanmasını sağladı. Temmuz ayının üçüncü haftasını puandan kapatan bileşik endeks, ayın dördüncü haftasının ilk günlerinde de 39 bin puan seviyesine kadar yükseldiyse de küresel ekonomiye ilişkin kaygıların tekrar etkisini göstermesine bağlı olarak haftayı puana gerileyerek kapattı. Bileşik Endeks, bu dönemde 1 oranında değer kaybederken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %69,85 seviyesinden %70,99 düzeyine yükselmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri Haziran ayının ilk yarısında %1,8 oranında genişleme gösteren bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi, geçtiğimiz bir aylık dönem boyunca da %1,6 düzeyinde artış kaydederek, 415 milyar YTL seviyenin üzerine çıkmıştır. Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise Tarih

15 vadesiz mevduatlardaki 8 oranındaki artışa karşılık, vadeli mevduatlardaki artışın %1,6 düzeyine ulaştığı göze çarpmaktadır. Bankacılık sektörü toplam kredi hacmindeki artışın ivme kaybetmekle birlikte bu dönemde de devam ettiği görülmektedir. Toplam kredilerin alt ayrımına bakıldığında YTL kredilerde %2,1 düzeyine ulaşan genişlemeye karşılık, yabancı para cinsinden kredilerin %1,2 oranında gerilemesi dikkat çekse de döviz sepetinin aynı dönemde %1,6 düzeyinde değer kaybettiği düşünüldüğünde, yabancı para cinsinden kredilerdeki azalışın esas olarak kurlardaki düşüşten kaynaklandığı anlaşılmaktadır yılının ilk 5 aylık dönemi boyunca %1,3 oranında artış gösteren bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacminin, geçtiğimiz bir aylık dönemde %2,9 düzeyinde yükselmesi dikkat çekmektedir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmindeki bu artışa paralel olarak takipteki alacakların kredilere oranı da %3,07 seviyesine yükselmiştir. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT VE FONLAR TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR ,4 1,6 Vadeli ,0 1,8 Vadesiz ,1 0,8 KREDİLER TOPLAM KREDİLER ,7 1,2 YTL ,0 2,1 YP ,7-1,2 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 24,3 26,0 25,4 Krediler * /Mevduat (%) 81,0 85,5 85,2 Takipteki Alacaklar (Brüt) ,4 2,9 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 3,45 3,02 3,07 Menkul Değerler Portföyü ,5 1,3 MDP/ Mevduat (%) 44,5 42,3 42,1 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK Haziran ayının ilk yarısında %1,8 düzeyinde artış gösteren bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacminin, bu dönemde de %1,3 oranında genişleyerek 175 milyar YTL seviyesine ulaştığı görülmektedir. Bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmindeki bu artışa karşılık, toplam mevduatların daha yüksek bir oranda artış kaydetmesine bağlı olarak MDP/Mevduat oranı %42,1 seviyesine gerilemiştir. İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay-k@tkb.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 m-simsek@tkb.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 f-bayraktar@tkb.com.tr Mustafa Tosun Kıdemli Uzman /2355 mustafa-t@tkb.com.tr 14

16 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran GSYİH (Milyon $) Büyüme Oranı (1998 sabit fiyatlarla) 6,9 4, ,4 * - - 3,4 * - - 6, İmalat Sanayi KKO (%) 81,0 81,8 81,9 80,3 83,2 83,1 82,6 81,2 80,3 79,3 81,2 81,7 82,4 82,3 İşsizlik Oranı (%) 9,9 9,9 8,8 9,2 9,3 9,7 10,1 10,6 11,3 11,6 10,7 9,6 - - Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık) 11,58 5,94 2,08 3,72 5,02 4,41 5,65 5,94 6,44 8,15 10,50 14,56 16,53 17,03 Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık) 9,65 8,39 6,90 7,39 7,12 7,70 8,40 8,39 8,17 9,10 9,15 9,66 10,74 10,61 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 160,1 190,3 176,9 172,9 178,3 187,2 187,1 190,3 191,0 189,3 176,1 168,1 178,4 180,7 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) İhracat-FOB (Milyon $) İthalat-CIF (Milyon $) Karşılama Oranı (%) İhracat/İthalat 61,3 63,0 58,7 59,5 62,5 63,3 68,0 60,2 65,1 69,2 68,1 63,7 64,8 - -Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) Vergi Gelirleri (Milyon YTL) Diğer Gelirler (Milyon YTL) Bütçe Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL) Bütçe Dengesi (Milyon YTL) Faiz Dışı Denge (Milyon YTL) Merkezi Yönetim Toplam İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Toplam Dış Borç Stoku (Milyon $) *: Çeyrek dönemler itibariyledir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT 15