TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU Ekim 2010/I HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Faruk SEKMEN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Ekim 2010

2 2010 yılı Eylül ayının son haftası ile Ekim ayının ilk haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunların piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir. * Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan basın duyurusuna göre; Banka nezdindeki Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat ve Süper Döviz Hesapları na uygulanan faiz oranları yeniden belirlenmiştir. Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesaplarından İki yıl vadeli hesaplara uygulanan faiz oranları, İngiliz sterlini, Euro ve ABD doları üzerinden açılan hesaplarda yıllık %1 den %0.25 e; İsviçre frangı üzerinden açılan hesaplarda ise yıllık %0.50 den %0.25 e düşürülmüştür. Süper Döviz Hesaplarında ise Euro üzerinden açılan hesaplara uygulanan faiz oranları, bir yıl vadeli hesaplarda %2.25 ten %1 e, iki yıl vadeli hesaplarda yıllık %2.75 ten %1 e, üç yıl vadeli hesaplarda ise yıllık %3.25 ten %1 e düşürülmüştür. ABD doları üzerinden açılan hesaplara uygulanan faiz oranları, bir yıl vadeli hesaplarda %2 den %0.25 e, iki yıl vadeli hesaplarda yıllık %2.50 den %0.25 e, üç yıl vadeli hesaplarda ise yıllık %2.75 ten %0.25 e indirilmiştir. Yeni faiz oranları 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren geçerlidir. JP Morgan, hazırladığı bir raporda TCMB'nin, 2011 in 4. çeyreğine kadar beklemede kalabileceğini belirtti. Raporda; TCMB, çıkış stratejisinin dış çizgilerini belirliyor ve 4. çeyreğe kadar beklemede kalması olası. Mali performans güçlü iyileşme kaydetti ve mali hedefler seçim öncesi harcamalara rağmen tutturulacaktır. Referandum siyasi istikrarın korunacağını gösterdi. ifadelerine yer verildi. TCMB'nin döviz mevduatlarına ödediği faizde yaptığı indirimi de değerlendiren JP Morgan, faiz oranındaki indirimin TCMB'nin mevduat ve döviz rezervini düşürebileceğini, bunun, para ve döviz piyasasında normalizasyona doğru atılmış bir adım olduğunu, bu hamlenin sonucunda Türk bankalarının döviz likiditesinde artış olabileceğini de ifade etti. JP Morgan, TCMB'nin Ekim ayı birinci dönem beklenti anketi sonuçlarını değerlendirdiği raporunda, Beklentilerden yüksek gelen Eylül ayı enflasyon verisine rağmen TCMB'nin beklenti anketi sonuçları, enflasyon beklentilerinde bir bozulma olmadığını gösteriyor. Piyasa, yıllık enflasyondaki artışın geçici olduğu kanaatinde ve TCMB'nin gelecek üç ay içerisinde yıllık enflasyonun önemli bir ölçüde aşağı yönde hareket edeceği yönündeki beklentisine katılıyor. Son beklenti anketinden çıkan sonuçlar, faiz oranlarını uzun bir süre daha beklemede tutma konusunda TCMB'nin işini kolaylaştırıyor. TCMB'nin 2011 in 4. çeyreğine kadar beklemede kalacağını öngörüyoruz. Yılsonu itibariyle enflasyonun %6.9'a gerilemesini bekliyoruz. ifadelerine yer verdi. Danske Bank Türkiye'ye dair beklentilerini revize etti. Raporunda, Türkiye ekonomik büyümede ciddi bir sıçrama kaydetti. Bu yılki büyüme beklentilerimizi revize ettik. Türkiye'nin bölgede büyüme açısından lider olmasını bekliyoruz. 2010'da %9.4 ve 2011'de %5.8 büyüme bekliyoruz. Yurt içi talep büyümenin * Rapor, 27 Eylül 8 Ekim 2010 dönemindeki gelişmeleri içermektedir. 1

3 tetikleyicisi olmayı sürdürecek. Özel tüketim ve yatırımlar kriz öncesi seviyelere geliyor. Artan yurt içi talep ithalatta artış getirdi ki, bu da cari açığı genişletecektir. Cari açığın 2010'da GSYH'nin %6.1'i olmasını bekliyoruz. Enflasyon beklentimizi de aşağı yönlü revize ettik. Enflasyon beklentimiz 2010'da %7.8, 2011'de %7.6. ifadelerine yer verdi. Danske Bank, dolara karşı hızlı çıkışı ile dikkat çeken TL'ye ilişkin değerlendirmelerde de bulundu. Değerlendirmede; TL, USD ye karşı bir yıl içerisindeki en yüksek seviyesine ulaştı. Küresel likidite, liranın güçlenmesini destekliyor ve ayrıca Türkiye'nin güçlü temelleri de şüphesiz bu destekte rol oynuyor. TL'nin aşırı değerlenmesi konusunda endişeliyiz. Bu nedenle her ne kadar yüksek küresel likidite ortamı TL için destekleyici olarak kalmaya devam etse de, yatırımcılara TL pozisyonlarını artırmamalarını tavsiye ediyoruz. İfadelerine yer verildi. Finans Yatırım, Moody'sin Türkiye'nin görünümünü pozitife yükseltmesini değerlendirdiği raporunda, Türkiye'nin kredi notlarının borç dinamikleri ile tutarsız olduğu görüşümüzü koruyoruz. Sonuç olarak kredi notu artırımlarının geç kaldığına inanıyoruz. Fakat kredi derecelendirme kuruluşlarının 2011 seçimlerinin ardından mali disiplinin sürdüğüne dair emin olmadan artırım yapmasını beklemiyoruz. İfadelerine yer verdi. Citi, enflasyon verisini değerlendirdiği raporunda, Enflasyonun Ekim itibariyle hız kesmeye başlamasını bekliyoruz. TCMB'nin 2011 in ilk yarısına kadar faiz oranında değişiklik yapmasını beklemiyoruz. ifadelerine yer verdi. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler FED Başkanı Ben S. Bernanke, 1 trilyon USD lik tahvil alımı ve faiz indirimlerine rağmen finansal krizin verdiği zarar sebebiyle ABD ekonomisinin politika yapıcıların istediğinden daha yavaş büyüme kaydettiğini söyledi. Bernanke, "Mortgage destekli menkul kıymet ve Hazine tahvili alarak ekonomiyi teşvik ettiğimizi düşünüyorum. Küresel bir çöküşü önledik ama finansal krizin reel aktiviteyi nasıl etkileyebileceğini gördük. Bu etki dünya ekonomisini derin bir resesyona soktu, bu süreçten istediğimizden daha yavaş çıkıyoruz." dedi. Finansal piyasaların sağlıklı işlemesine rağmen işsizliği azaltabilecek kadar güçlü politikalar olmadığını söyleyen Bernanke, yeni regülasyonların gelecekte krizleri önlemesi gerektiğini belirtti. ABD devlet başkanı Barrack Obama, ülkesinin istihdam büyümesini hızlandırması gerektiğini söyledi. Obama, bununla birlikte resesyondan çıkan ülkenin 'işsiz bir canlanma' sürecinde olmadığını kaydetti. ABD'de S&P Case Shiller konut fiyat endeksi Temmuz'da %0.6 yükseldi. Endeks geçen yıla göre %3.2 yükseldi. ABD'de Eylül'de tüketici güveni 48.5 seviyesine geriledi. Beklenti 51.5 idi. Ağustos verisi de 53.5'den 53.2'ye revize edildi. ABD Nüfus İdaresi'nin yıllık raporuna göre, ABD de önceki yıl %13.6 olan zenginler ve yoksullar arasındaki gelir uçurumu oranı, geçen yıl %14.5'e çıktı. ABD, sanayileşmiş Batı ülkeleri arasında en büyük gelir eşitsizliğine sahip ülke 2

4 konumuna geçti. Rapor, dört kişilik bir aile için 10,977 USD olan yoksulluk sınırının altında yaşayanların oranının 2008 yılında %5.7 iken, geçen yıl %6.3'e yükseldiğini ortaya çıkardı. Rapora göre, 2008 yılında %13.2 olan (39.8 milyon kişi) yoksulluk oranı, 2009 yılında %43.6'ya (43.6 milyon kişi) çıktı. Bütün yaş gruplarını kapsayan %14.3'lük yoksulluk oranı, 1994 yılından bu yana en yüksek seviyeyi temsil ediyor. ABD'de Eylül'de tarım dışı istihdam 95 bin azaldı, beklenti 8 bin düşüştü. Özel sektör istihdamı ise 65 bin arttı. Beklenti ise 85 bin artıştı. İşsizlik oranı %9.6 olarak aynı kaldı, beklenti %9.7 idi. ABD'de Ağustos ayında toptan satış stokları %0.8 artarak milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Stokların, Ağustos'ta %0.5 artış göstermesi bekleniyordu. ABD'de icra aşamasındaki konutların tüm konut satışlarına oranı ikinci çeyrekte %24 seviyesine geriledi. İkinci çeyrekte satışa çıkarılan veya bankalara geçen konut miktarı 248,534 adet ile bir önceki çeyreğe göre %5 arttı. İkinci çeyrekte satılan icralık konutların ortalama fiyatı, icra sürecinde olmayan konutlara göre %26 aşağıda gerçekleşti. ABD'de Eylül'de Chicago PMI 56.7'den 60.4'e yükseldi. Ekonomistler satın alma müdürleri endeksinde düşüş bekliyordu. Beklenti endeksin 55'e inmesiydi. ABD'de Ağustos'ta kişisel gelirler %0.5, tüketici harcamaları %0.2 arttı. Beklenti gelirlerin %0.3, harcamaların %0.4 artmasıydı. Kişisel tüketim giderleri %0.2 artış kaydetti. Kişisel tasarrufların harcanabilir gelire oranı %5.7 oldu. ABD'de Eylül'de imalat sektörü ISM endeksi %5.63 seviyesinden %54.4'e düştü. Beklenti %54 idi. ABD'de Eylül'de inşaat harcamaları %0.4 arttı. Beklenti %0.5 oranında düşüştü. ABD'de Ağustos'ta bekleyen konut satışları %4.3 yükseldi. Bekleyen konut satışları endeksi 78.9'dan 82.3'e yükseldi. ABD'de Ağustos'ta fabrika siparişleri %0.5 azaldı. Beklenti de siparişlerin %0.5 düşmesiydi. ABD'de Kongre Bütçe Ofisi, ülkenin 30 Eylül'de sona eren mali yılda 1.29 trilyon USD bütçe açığı verdiğini bildirdi. ABD'de bütçe açığı önceki mali yılda 1.4 trilyon USD olmuştu. Bütçe açığının GSYH'ya oranı %8.9 olarak gerçekleşti. Geçen yıl ise açığın GSYH'ya oranı %10 seviyesindeydi ABD'de Eylül'de ISM imalat dışı sektörler endeksi %51.5'den %53.2'ye yükseldi. Beklenti %52.3 idi. ABD'de Eylül'de özel sektörde istihdam 39 bin azaldı. İstihdamın 20 bin artması bekleniyordu. Ağustos rakamı 10 bin düşüşten 10 bin artışa revize edildi. Avrupa Merkez Bankası (ECB), faiz oranlarının %1.00 olarak devam etmesi kararı verdi. Analistler de, ECB Para Politikası Kurulu'nun faiz oranlarını değiştirmeyeceğini tahmin ediyorlardı. Avrupa Komisyonu'nun aylık anketine göre, Euro Bölgesi'nde Eylül'de ekonomik algı göstergesi 102.3'den 103.2'ye yükseldi. Beklenti idi. 3

5 Euro Bölgesi'nde tüketici fiyatları enflasyonu Eylül ayında yıllık bazda %1.8'e yükseldi. Euro Bölgesi'nde Ağustos ayında TÜFE %1.6 olarak açıklanmıştı. Eylül ayı TÜFE rakamı, beklentilere paralel gerçekleşti. Euro Bölgesi'nde işsizlik oranı Ağustos'ta %10.1 olarak kaldı. Beklenti %10 idi. Ağustos'ta işsiz sayısı 15,869 milyon oldu. Euro Bölgesi'nde 2. çeyrekte GSYİH %1 büyüdü. GSYİH yıllık bazda %1.9 büyüdü. Rakamlar önceki tahminlere göre aynı kaldı. Almanya'da, Federal İş Ajansı (BA) tarafından yapılan açıklamada, Eylül ayında işsizlerin sayısının Ağustos ayına göre 157 bin azalarak 3 milyon 31 bine gerilediği bildirildi. Bu sayının geçen yılın Eylül ayına göre 315 bin daha az olduğu belirtildi. İşsizlik oranının da Eylül ayında Ağustos ayına göre 0.4 puan düşerek %7.2'ye gerilediği kaydedildi. Almanya'da ihracat %0.4 düşüş gösterdi. Beklenti %0.3 düşüş idi. İthalat %0.9 arttı. Almanya'da Ağustos'ta sanayi üretimi aylık %1.7 yükseldi. Beklenti %0.6 idi. Temmuz'da sanayi üretimi %0.1 artmıştı. İngiltere Merkez Bankası (BOE), faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi. Komite toplantısının ardından yapılan açıklamaya göre, faiz oranları %0.50 olarak bırakıldı. Piyasalarda da BOE'nin faiz oranlarında bir değişikliğe gitmeyeceği beklentisi bulunuyordu. BOE, Varlık Alım Programını da piyasa beklentisi doğrultusunda değiştirmeyerek, 200 milyar sterlin olarak bıraktı. İngiltere'de Eylül'de üretici fiyatları aylık %0.3, yıllık %4.4 yükseldi. Beklenti aylık %0.1, yıllık %4.3 artıştı. Çekirdek ÜFE aylık %0.4, yıllık %4.6 arttı. İngiltere'de, hizmet sektörü PMI Eylül'de 51.3'den 52.8'e yükseldi. Beklenti 51.2 idi. İngiltere'de, REC'in kalıcı işe yerleştirme endeksi Eylül ayında, Ağustos ayındaki 56.3 değerinden 54.6 değerine geriledi. Geçici işe yerleştirme endeksi ise 54'ten 52.8'e düştü. İrlanda hükümeti, ülkenin bütçe açığının Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre kayda değer gerileme gösterdiğini bildirdi. İrlanda hükümetinin verilerine göre Ocak-Ekim döneminde bütçe açığı 13.4 milyar EUR oldu. Geçen yılın aynı döneminde açık 20.1 milyar EUR olarak gerçekleşmişti. İrlanda'da vergi gelirleri Ocak-Eylül'de geçen yılın aynı dönemine göre %6.5 azalarak 23.3 milyar EUR olarak gerçekleşti. İrlanda Maliye Bakanı Brian Lenihan, ülkenin zor durumdaki bankacılık sistemine verilen desteğin maliyetindeki artışın ülkenin bütçe açığının GSYH'ya oranını bu yıl %32 seviyesine çıkaracağını bildirdi. Lenihan, 2011 yılında, önceden öngörülenden daha güçlü kemer sıkma tedbirleri uygulayacaklarını ve 2014 yılında bütçe açığının GSYH'ya oranını %3'e indirme hedefini bağlı olmaya devam edeceklerini ifade etti. Yunanistan'da Eylül ayı itibariyle yıllık enflasyon oranının %5.6 olarak belirlendiği bildirildi. Yunanistan istatistik Kurumu'nun (ELSTAT) açıklamasına göre, Eylül ayı enflasyon oranı Ağustos ayına göre %1.9 artış gösterdi. İspanya'da, işsiz sayısı, Eylül ayında 4 milyonun üzerine çıktı. İspanya Çalışma Bakanlığı'nın açıkladığı eylül ayı rakamlarına göre, işsiz sayısı geçen ay 48 bin 4

6 102 kişi artarak toplamda 4 milyon 17 bin 763'e ulaştı. Bu yılın eylül ayında geçen yıla oranla oranla işsizliğin %8.3 ile 308 bin 316 kişi daha arttığı bildirildi. IMF Başkanı Dominique Strauss Kahn, zengin ülkelerdeki cansızlığa rağmen global toparlanmanın devam edeceği konusunda iyimser olduğunu söyledi. "Çift dipli resesyon riskini büyük görmüyoruz" diye konuşan Strauss Kahn, Avrupa'nın finansal krizinin 'yönetilebilir' olduğunu da ifade etti. Strauss-Kahn, global toparlanma için tehditler arasında global finansal sistemin yeniden yapılandırılma hızının, global yeniden dengeleme ajandasının uygulanmasında uluslararası işbirliğinin ivme kaybetmekte olmasını ve yüksek işsizlik seviyelerinin bulunduğunu vurguladı. Global bir kur savaşı yaşanması riskini göz ardı etmediğini belirten Kahn, ancak bunun muhtemel olmadığını düşündüğünü, döviz piyasasına müdahale etmekle hiçbir şeyin kazanılmadığını söyledi. Avustralya Merkez Bankası (RBA), faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi. Yapılan açıklamada, faiz oranlarının değişmeyerek %4.50 olarak kaldığı belirtildi. Piyasalarda faiz oranlarında 25 baz puan artış bekleniyordu. Japonya Merkez Bankası tarafından yapılan Tankan araştırması, Japonya'da büyük imalatçıların ekonomiye olan güveninin Eylül'de sona eren 3 aylık dönemde, ihracatta yaşanan toparlanmanın şirket harcamalarını yavaş yavaş artırmasının etkisi ile arttığına işaret etti. Tankan Endeksi Eylül'de +8'e çıktı. Haziran ayında endeks +1 seviyesindeydi. Ekonomistler endeksin +6 olmasını bekliyordu. İmalatçı olmayan büyük şirketlerin ekonomiye güvenini ölçen endeks ise Eylül'de, Haziran ayındaki -5'den +2'ye çıktı. Ekonomistler -2 bekliyordu. Japonya'da sanayi üretimi Ağustos'ta mevsimsel olarak ayarlanmış olarak %0.3 düştü. Beklenti üretimin %1.1 artış kaydetmesiydi. Japonya'da, taze gıda hariç tüketici fiyatları Ağustos'ta yıllık %1 düştü, fiyatlar Temmuz'da %1.1 düşmüştü. İşsizlik oranı da %5.2'den %5.1'e geriledi. Çin'de üretim Eylül'de son dört ayın en hızlı büyümesini gerçekleştirdi ve Ağustos'ta PMI 51.7'den 53.8'e yükseldi. Beklenti 52.5 idi. Çin ve Rusya, enerji işbirliğini desteklemek için çeşitli anlaşmalara imza attı. Kömür, doğal gaz, nükleer enerji ve yenilenebilir enerji alanında işbirliği anlaşmaları imzalanırken, anlaşmaların toplam değerine ilişkin bilgi verilmedi. Son Açıklanan Veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, 2010 yılı Ağustos ayında; geçen yılın aynı ayına göre ihracat %9.1 oranında artarak yaklaşık 8.6 milyar USD, ithalat ise %20.5 oranında artarak 15.4 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde dış ticaret açığı 5 milyar USD den 6.9 milyar USD ye yükselmiştir yılı Ağustos ayında %61.2 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 yılı Ağustos ayında %55.4 e gerilemiştir yılı Ağustos ayında %45 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki ağırlığı, 2010 yılı Ağustos ayında %43.8 e gerilemiştir. Geçen yılın aynı ayına göre AB 5

7 ülkelerine yapılan ihracat %6.4 oranında artarak 3.8 milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir yılı Ağustos ayında fasıllar bazında en büyük % Karşılama oranı (ihracat/ithalat) ihracat kalemi, kazanlar makine ve cihazlar, aletler, parçaları (0.8 milyar USD) olurken; bu faslı, motorlu kara taşıtları (0.7 milyar USD), demir-çelik (0.7 milyar USD), örme giyim eşyası ve 50.0 aksesuarları (0.6 milyar USD) 40.0 ve elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları (0.5 milyar Aylar USD) izlemiştir. Ağustos ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl, mineral yakıtlar ve yağlar (3.1 milyar USD) olmuş, bu faslı da; kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları (1.8 milyar USD), demir-çelik (1.2 milyar USD) ve elektrikli makine ve cihazlar, bunların aksam-parçaları (1.2 milyar USD) izlemiştir. TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2010 yılı Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksi %8.5 oranında, ithalat miktar endeksi %13.3 oranında artış gösterirken, ihracat birim değer endeksi %0.8, ithalat birim değer endeksi de %6.3 oranında artış göstermiştir. Ana sektörler itibarıyla, Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksleri; balıkçılık sektöründe %30.7 azalırken, tarım ve ormancılık sektöründe %19.1, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %25.4, imalat sanayii sektöründe ise %7.9 oranında artmıştır. İthalat miktar endeksleri de aynı dönemde; tarım ve ormancılık sektöründe %30, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4.1 ve imalat sanayii sektöründe %13.9 oranında artmıştır. Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat birim değer endeksleri; tarım ve ormancılık sektöründe %6 oranında azalırken, balıkçılık sektöründe %20.4, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %17.8 ve imalat sanayi sektöründe %0.5 oranında artmıştır. İthalat birim değer endeksleri de geçen yılın aynı ayına göre, tarım ve ormancılık sektöründe %18.2, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %18.8, imalat sanayii sektöründe %3.2 oranında artış göstermiştir. Bu gelişmelerden sonra; 2009 % Dış Ticaret Hadleri (%) yılının Ekim ayından itibaren ithalat lehine bir eğilim gösteren dış ticaret hadleri yılı Mayıs ayından itibaren ihracat lehine dönmüş ve Temmuz ayına kadar bu eğilim devam etmiştir. Ağustos ayında ise; bir önceki aya göre 88.0 ithalat fiyatlarının % artmasına rağmen ihracat Aylar fiyatlarının %0.5 azalması nedeniyle dış ticaret hadleri 1.4 puan azalışla 94.3 seviyesinde ithalat lehine 6

8 dönmüştür yılı ilk üç ayında 2009 yılının ilk üç ayının üzerine çıkan dış ticaret hadleri, sonraki aylarda 2009 yılının altında yer almıştır.. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2010 yılının Eylül ayında bir önceki aya göre Üretici Fiyatları (ÜFE) %0.51 oranında, Tüketici Fiyatları (TÜFE) da %1.23 oranında yükselmiştir. Böylece, bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık enflasyon üretici fiyatlarıyla %8.91, tüketici fiyatlarıyla ise %9.24 oranında gerçekleşmiştir yılının Eylül ayında, ÜFE de alt sektörler itibariyle bir önceki aya göre en yüksek aylık artış gösteren sektörler; gıda ürünleri ve içecek imalatı (%1.81), metal cevheri % / /11 09/12 10/01 Yıllık Enflasyon (%1.79), ağaç ve mantar ürünleri imalatı (%1.69) olurken, TÜFE deki, ana harcama grupları itibarıyla en yüksek aylık artış %4.72 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. TÜİK tarafından açıklanan, 2005=100 temel yıllı Sanayi Üretim Endeksi, 2010 yılı Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %11 oranında artarken, bir önceki aya göre %4.1 oranında azalmış ve olarak gerçekleşmiştir. Takvim etkisinden arındırılmış endeks, Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre, %14.2 oranında artış göstererek olarak gerçekleşirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi de bir önceki aya göre %2.7 oranında artarak % ÜFE TÜFE /02 10/03 10/04 Aylar / /06 10/07 Aylık Sanayi Üretim Endeksi Değişimi (2005=100) / / Aylar olarak gerçekleşmiştir. Sanayinin alt sektörleri düzeyinde bakıldığında, 2010 yılı Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre, madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %0.6, imalat sanayi sektörü endeksi %10.9 ve elektrik, gaz ve buhar sektörü endeksi %15.7 oranında artış göstermiştir. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; 2010 yılı Eylül ayı Hazine Nakit Dengesi Gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçlar alınmış olup, bu sonuçlara göre; Eylül ayında nakit bazda toplam 17.1 milyar TL gelir elde edilmiş, 20.9 milyar TL faiz dışı harcama yapılmış ve 3.8 milyar TL faiz dışı fazla oluşmuştur. Toplam 4 milyar TL faiz ödemesi ve 1 milyar TL özelleştirme ve fon gelirlerinden sonra, Hazine nakit dengesi 6.8 milyar TL açık vermiştir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği 2010 Yılı Ekim Ayı I. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2010 yılında %6.4 oranında büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7.56 oranında artacağı, cari işlemler açığının 36,223 milyon USD ve dolar kurunun 1.50 TL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay 7

9 sonrasının yıllık Tüfe beklentileri ise sırasıyla %7.06 ve %6.63 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %8.33, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %9.83 olarak beklenmektedir yılı Ekim ayı I. Dönem Beklenti Anketi kapsamında, bir önceki dönem anket sonuçlarına göre; 24 ay sonrasının TÜFE beklentisi aynı kalırken, büyüme beklentisi, 12 ay sonrası TÜFE ve yılsonu cari işlemler açığı beklenti değerleri yükselmiş, diğer ekonomik göstergelerin beklenti değerleri ise düşmüştür. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 24 Eylül 1 Ekim 2010 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü %0.22 oranında artış kaydederek 118,664 milyon TL seviyesine yükselmiştir. Aktif büyüklük geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırıldığında ise yaklaşık %10.3 artmıştır. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon TL.) Değişim Son Yıl Dönem AKTİFLER 107, , ,664 11, DIŞ VARLIKLAR 109, , ,684 11, İÇ VARLIKLAR -1,964-3,198-2, ,178 PASİFLER 107, , ,664 11, TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 57,913 61,831 61,660 3, DIŞ YÜKÜMLÜKLER 22,625 20,567 20,489-2, İÇ YÜKÜMLÜKLER 35,288 41,264 41,170 5, Döv. Ol. Takip Ol. Mevduat 16,433 17,861 17,836 1, Bankaların Döviz Mevduatı 18,855 23,403 23,334 4, MERKEZ BANKASI PARASI 49,656 56,574 57,004 7, REZERV PARA 57,383 66,928 68,281 10,898 1, Dolaşıma Çıkan Banknot 37,260 46,484 45,728 8, Bankalar Mevduatı 20,062 20,350 22,427 2,365 2, Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI -7,727-10,354-11,277-3, APİ den Doğan Borçlar -14,482-11,634-16,340-1,858-4, Kamu Mevduatı 6,755 1,279 5,063-1,692 3,784 TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 70,844 75,795 77,035 6,191 1,240 Kaynak: TCMB Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %0.76 azalarak 120,684 milyon TL seviyesine inerken, İç Varlıklar kalemi de yaklaşık %37 artarak -3,198 milyon TL den -2,020 milyon TL seviyesine yükselmiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin bu dönem yaklaşık olarak %0.3 düşüş kaydederek 61,660 milyon TL düzeyine gerilediği görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler kalemi %0.38 azalırken İç Yükümlülükler kaleminde de %0.23 lük bir düşüş görülmektedir. Bu dönem itibariyle Emisyon Hacmi yaklaşık %1.6 oranında düşüş kaydederek 46,484 milyon TL den 45,728 milyon TL ye gerilerken; Bankalar Mevduatı kalemi yaklaşık %10 artış kaydederek 20,350 milyon TL den 22,427 milyon TL düzeyine yükselmiştir. Dolayısıyla da büyük oranda bu iki kalemin birleşmesinden oluşan Rezerv Para da %2 oranında artış kaydederek 68,281 milyon TL seviyesine çıkmıştır. 8

10 Merkez Bankası nın temel politika araçlarından biri olan Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi önceki dönemde gerçekleştirdiği yaklaşık %24 oranında artışın ardından bu dönem %40 oranında azalış göstermiş ve milyar TL den yaklaşık milyar TL ye gerilemiştir. Diğer bir ifade ile Merkez Bankası, 24 Eylül itibariyle Açık Piyasa İşlemleri yoluyla piyasadan yaklaşık 11.6 milyar TL alacaklı iken bu değer 1 Ekim itibariyle 16.3 milyar TL ye yükselmiştir. Diğer yandan Merkez Bankası nın bir diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi bu dönem yaklaşık 3 katı artarak 1,279 milyon TL den 5,063 milyon TL ye çıkmıştır. TC Merkez Bankası brüt döviz rezervleri ise bu dönemde bir önceki dönem ara verdiği çıkış eğilimine tekrar dönerek %1.64 oranında artış kaydetmiş ve 75,795 milyon USD seviyesinden 77,035 milyon USD seviyesine yükselmiştir. Tahvil-Bono Piyasası Piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi; Eylül ayının son haftasında Hazine nin gerçekleştirdiği devlet tahvili ihracına gelen yüksek talep sonucu borçlanma faizlerinin 8.20 önemli düşüşler göstermesi, Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi itfa tarihli tahvil yurtdışı kaynaklı bazı 8.10 raporlarda Türkiye de yatırımın 8.00 önerilmesi ve yabancı yatırımcıların alımlarının 7.90 artması sonucu önemli ölçüde düşüş kaydederek haftayı 7.80 %8,02 bileşik faiz düzeyinden kapattı. Tarih Getiri oranı (%) Ekim ayının ilk haftasında Japonya Merkez Bankası nın gösterge faiz oranında indirime gitmesi ve varlık alım kararı başta Asya borsaları olmak üzere küresel piyasaları da olumlu yönde etkiledi. Ayrıca kredi derecelendirme kuruluşu Moody s in Türkiye nin (Ba2) olan kredi notunu durağandan pozitife çevirmesi ile yatırım iştahının artması yabancı alımlarını arttırdı ve kazançların artmasına sebep oldu. Hazine nin gerçekleştirdiği tahvil ihracı ve geri alım ihalelerinde başarılı performans sergilemesinin de etkisiyle gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi %1.75 düşüş kaydederek haftayı %7.88 düzeyinden kapattı. Döviz Piyasası Eylül ayının son haftasında küresel piyasalarda oluşan olumlu havanın etkisiyle USD diğer para birimleri ve bu arada EUR ve TL karşısında önemli değer kayıpları yaşadı. Özellikle EUR TL USD karşısında önemli 1.49 ABD Dolar Denge Kuru düzeyde artış kaydederken, önceki haftayı seviyesinden kapatan EUR/USD paritesi de haftayı düzeyinden kapattı. Bir 1.43 önceki haftada yeteri kadar değer kazanamayan TL ise bu 1.41 hafta zayıf USD karşısında EUR ile paralel hareket etti ve Tarih

11 USD/TL kuru den başladığı haftayı %2 oranında değerlenerek seviyesinden kapattı. EUR/USD paritesi 1.37 seviyelerinden başladığı Ekim ayının ilk haftasında FED in parasal gevşeme yönünde politikalarına devam edeceği beklentisinin hâkim olması ve Japonya Merkez Bankası nın gösterge faiz oranında indirim ve varlık alım kararının USD üzerinde baskıyı artırmasıyla ve EUR un değer kazanmaya devam etmesi sonucu haftayı düzeyinden kapattı. Böylece EUR/USD paritesi son 5 ayın en yüksek değerine ulaşmış oldu. Yurtiçi piyasadaki olumlu havanın etkisiyle EUR ile paralel hareket eden TL de değer kazanmaya devam etti. USD/TL kuru TL den başladığı haftayı 1,4180 düzeyine kadar indikten sonra bir miktar artış kaydederek seviyesinden kapattı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) İMKB Bileşik Endeksi, Eylül ayının son haftasında şimdiye kadarki en yüksek kapanışlarını gerçekleştirdi ve hafta boyunca yeni rekorlar kırdı. İMKB Bileşik Endeksinin hafta boyunca yükselişinde en önemli etkenler olarak; ABD den gelen olumlu büyüme ve işsizlik maaşı başvuruları rakamları ve Çin PMI Endeksinin yükselmesi sonucu başta ABD ve Avrupa olmak üzere küresel piyasalarda oluşan pozitif hava, zayıf ABD dolarının da katkısıyla küresel piyasadaki güçlü risk iştahı ve OECD Endeks İMKB Bileşik Endeksi raporu gibi bazı yurtdışı kaynaklı raporlarda Türkiye de yatırımı destekleyici nitelikte olması olarak gösterilebilir. Bir önceki haftayı 64,241 seviyesinden kapatan İMKB Bileşik Endeksi hafta içinde 65,774 puana kadar çıktıktan sonra bir miktar kar satışlarının gelmesiyle haftayı 64,883 puandan kapattı. Ekim ayının ilk haftası da İMKB Bileşik Endeksinin yeni rekorlar kırdığı bir hafta olarak yaşandı. Japonya Merkez Bankası nın gösterge faiz oranını düşürmesinin ve varlık alım kararının başta Asya borsaları olmak üzere küresel piyasalarda pozitif etki etmesi, kredi derecelendirme kuruluşu Moody s in Türkiye nin (Ba2) olan kredi notunu durağandan pozitife çevirmesi ve 17 Türk Bankası nın notunu arttırması sonucu son birkaç haftadır süren olumlu havanın devam etmesiyle Endeks yükselişini sürdürdü. Bankacılık hisselerine gelen alımlar da bu yükselişte önemli rol oynadı ve böylece İMKB Bileşik Endeksi haftayı yeni rekor düzeyinden 67,217 puandan kapattı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki yabancı yatırımların oranı ise 8 Ekim itibariyle %67.97 olarak gerçekleşmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri 24 Eylül 5 Ekim 2010 döneminde bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi %1.18 azalış göstererek 595,489 milyon TL den 588,456 milyon TL seviyesine gerilemiştir. Yılsonuna göre ise %10.7 artış kaydeden Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli mevduatlarda kayda değer bir değişiklik olmazken, vadesiz mevduatların %7.5 oranında azalış kaydederek 90,631 milyon TL den 83,847 milyon TL ye gerilediği görülmektedir. Bu düşüşte Tarih

12 dönem sonu tarihinin kamu maaş ödemeleri açısından ay ortasına gelmesinin önemli etkisi olduğu düşünülmektedir. Bankacılık Sektörü ile İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon TL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT VE FONLAR TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR 531, , , Vadeli 448, , , Vadesiz 83,241 90,631 83, KREDİLER TOPLAM KREDİLER 396, , , TL 289, , , YP 106, , , YP Krediler/Toplam Krediler (%) Krediler /Mevduat (%) Takipteki Alacaklar (Brüt) 21,521 20,992 20, Takipteki Alacaklar / Krediler (%) Menkul Değerler Portföyü 266, , , MDP/ Mevduat (%) Kaynak: BDDK Bankacılık sektörü toplam kredi hacmi önceki iki dönemde olduğu gibi yine artış kaydetmiştir. Krediler bu dönem yılsonuna göre yaklaşık %20, bir önceki döneme göre ise %0.33 artış kaydederek 475,461 milyon TL den 477,053 milyon TL ye yükselmiştir. Toplam kredilerin alt ayrımına bakıldığında ise TL krediler %0.74 artarak 349,086 milyon TL den 351,652 milyon TL ye; yabancı para cinsinden kredilerin ise %0.77 oranında düşerek 125,401 milyon TL ye gerilediği görülmektedir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmi ise önceki döneme göre önemli bir değişiklik göstermeyerek 20,971 milyon TL seviyesinde bulunmaktadır. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacminde önemli bir değişiklik olmamasına rağmen toplam kredilerdeki %0.33 lük artış sonucu takipteki alacakların kredilere oranı bir önceki döneme göre gerileyerek %4.40 düzeyine inmiştir. 24 Eylül 5 Ekim 2010 döneminde bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmi yaklaşık %0.3 oranında artış kaydederek 272,157 milyon TL düzeyine yükselmiştir. 11

13 GSYİH (Milyon $) 742, , ,041 * MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl ,603 * ,861 * Büyüme Oranı (1998 fiyatlarıyla) * * * İmalat Sanayi KKO (%) NACE Rev İşsizlik Oranı (%) Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık) Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık) TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -41,946-13, ,746-3,182-3,086-2,755-4,326-4,328-2,953-3,344-3, Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -69,936-38,797-2,677-3,714-4,964-3,846-3,504-5,120-5,524-4,911-5,668-6,465-6, İhracat-FOB (Milyon $) 132, ,130 10,096 8,903 10,055 7,844 8,276 9,900 9,413 9,813 9,561 9,598 8, İthalat-CIF (Milyon $) 201, ,927 12,773 12,618 15,019 11,690 11,779 15,020 14,937 14,724 15,229 16,062 15,437 - Karşılama Oranı (%) X/M Bütçe Gelirleri (Milyon TL) 208, ,060 19,010 17,818 21,875 19,525 20,019 17,488 20,718 24,866 18,448 21,729 26, Vergi Gelirleri (Milyon TL) 168, ,417 13,831 15,084 18,169 17,304 16,136 14,461 15,330 19,551 15,839 16,959 23, Diğer Gelirler (Milyon TL) 40,811 42,644 5,178 2,734 3,705 2,221 3,883 3,027 5,388 5,316 2,609 4,769 3,044 - Bütçe Harcamaları (Milyon TL) 225, ,275 21,431 20,942 27,733 22,646 22,290 23,436 25,173 19,054 23,894 23,775 23, Faiz Harcamaları (Milyon TL) 50,661 53,201 4,731 1,915 1,042 6,090 4,577 4,333 7,053 2,165 3,343 4,624 3, Faiz Hariç Harcamalar (Milyon TL) 175, ,074 16,699 19,027 26,692 16,557 17,713 19,104 18,121 16,890 20,552 19,150 20,060 - Bütçe Dengesi (Milyon TL) -17,069-52,215-2,421-3,124-5,859-3,121-2,271-5,948-4,455 5,812-5,446-2,046 3, Faiz Dışı Denge (Milyon TL) 33, ,310-1,209-4,817 2,968 2,306-1,616 2,597 7,977-2,103 2,578 6,192 - Merkezi Yönetim Toplam 181, , , , , , , , , , , , ,211 - İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Toplam 69,754 74,054 74,864 75,288 74,054 75,770 73,768 74,461 76,809 75,211 73,505 75,188 76,307 - Dış Borç Stoku (Milyon $) *: Çeyrek dönemler itibariyledir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay.kucukkiremitci@kalkinma.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 mustafa.simsek@kalkinma.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 fulya.bayraktar@kalkinma.com.tr Faruk SEKMEN Uzman Yardımcısı /2343 faruk.sekmen@kalkinma.com.tr 12