PANKREATİKOBİLİYER TRANSABDOMİNAL ULTRASONOGRAFİ ENGİN ALTINTAŞ

Transkript

1 PANKREATİKOBİLİYER TRANSABDOMİNAL ULTRASONOGRAFİ 2 7 N İ S A N , A N T A L Y A ENGİN ALTINTAŞ

2 PANKREATİKOBİLİYER TRANSABDOMİNAL ULTRASONOGRAFİ SUNUM AKIŞI Anatomi Sonografi tekniği Sonografik yer imleri Pankreasın sonografik özellikleri Safra kesesi ve yolları ultrasonografisi Son söz

3 PANKREAS SONOGRAFİ Anatomi Sonografi tekniği Sonografik yer imleri Pankreasın sonografik özellikleri Son söz

4 ANATOMİ

5 PANKREAS SONOGRAFİ Anatomi Sonografi tekniği Sonografik yer imleri Pankreasın sonografik özellikleri Son söz

6 SONOGRAFİ TEKNİĞİ ULTRASONUN ROLÜ Her zaman klinik belirtiye göre tarama biçimlendirilmelidir. Her zaman önceki kanser, hastalıklar, kan sonuçları, aile öyküsü ve geçmiş cerrahi de dahil olmak üzere tam bir öykü alınmalıdır. Olabilecek bir patoloji ve hastada mevcut şikayet ile nasıl ilişkili olabileceği hakkında bir fikir edinmek için görüntüleme olmadan bir ilk genel tarama gerçekleştirin

7 SONOGRAFİ TEKNİĞİ KISITLAMALAR Genellikle pankreas örten bağırsak gazı ile sorun yaşayabilirsiniz. Bunu aşmak için yollar şunlardır: Derin inspirasyon/ekspirasyon Proba karşı karnını şişirmesini söyleyin Hastaya ağızdan (2-3 bardak) su verin. Su mide ve onikiparmak bağırsakı içinde olduğundan sonografik bir pencere oluşturur. Hasta ayağa kaldırılarak taranabilir Hasta sağ yan yatırılır ve koronal tarama yapın; kuyruğunu görüntülemek için dalak bir pencere olarak kullanılır.

8 SONOGRAFİ TEKNİĞİ HASTANIN HAZIRLANMASI 6 saatlik açlık gerekli ve yeterli, Ağızdan herhangi bir şey almamalı, sigara dahi içmemeli Tercihen bağırsak gazı azaltmak için sabaha randevu verilmeli.

9 SONOGRAFİ TEKNİĞİ EKİPMAN SEÇİMİ Mümkün olduğunca en yüksek frekanslı kavisli-doğrusal prob. 6 MHz ile başlayın ve daha şişman hastalar için 2 ya da 3 MHz ile çalışın. Zayıf veya çocuk hastalar da 7 MHz ile taranmalıdır. Gerekli penetrasyon derinliğini ve uyumu değerlendir.

10 SONOGRAFİ TEKNİĞİ HASTA POZİSYONU Genellikle pankreas hasta sırt üstü yatarken görüntülenir Kolon gazı görünümü engelliyor ise hastayı ayağa kaldırmak taramada yararlı olabilir. Hastaya oral su yüklemesi yapılmış ise, bir sağ yarıdekübit pozisyonu pankreasdan gazı uzaklaştıracaktır. Pankreas kuyruğu daha özel bir manevrayla görülür Prob klasik olarak transvers epigastrik projeksiyonda konur Pankreas görüntülenir ve daha sonra prob/monitör oryantasyonuna göre prob biraz (yaklaşık 45 derece) döndürülür

11

12 SONOGRAFİ TEKNİĞİ TARAMA TEKNİĞİ Epigastriumda orta hatta yukarıda longütidinal başlayın Aort ekranın alt kısmında olacak şekilde görüntü derinliği ayarlayın. Bağırsak gazını yerinden oynatmaya yardımcı olmak için yeterli baskı uygulamak gerekebilir. Daha sonra prob/monitör oryantasyonuna uygun şekilde probu horizontal konuma getirin

13 PANKREAS SONOGRAFİ Anatomi Sonografi tekniği Sonografik yer imleri Pankreasın sonografik özellikleri Son söz

14 SONOGRAFİK YER İMLERİ

15

16

17 SONOGRAFİK KıLAVUZ NOKTALARı

18

19

20

21 SONOGRAFİK YER İMLERİ-2

22

23

24

25 KAŞ- GÖZ İŞARETİ

26 VP PK Pankreas kuyruğu VK A SV Vertebra

27 SONOGRAFİK YER İMLERİ-3

28

29 PANKREAS SONOGRAFİ Anatomi Sonografi tekniği Sonografik yer imleri Pankreasın sonografik özellikleri Son söz

30 PANKREAS SONOGRAFİSİ Parenkimi KC ile eş ekoda Pankreasta 4 ana ölçülebilir boyut (genişlik) vardır: 1. Pankreas başı < 30mm 2. Pankreas gövdesi < 20mm 3. Pankreas kuyruk < 25mm 4. Pankreas kanalı- < 2mm

31

32

33 BİLİYER SİSTEM ULTRASONOGRAFİSİ

34 Biliyer sistem ve USG Transabdominal ultrasonografi safra kesesi ve yollarının ve hastalıklarının değerlendirilmesinde altın standart görüntüleme yöntemidir SK ve SY nın kistik natürü, özellikle dilate olduğunda, komşu yapılarla karşılaştırıldığında yüksek kontrast rezolüsyon sağlamaktadır Ayrıca karaciğer iyi bir akustik pencere sağlar. İnceleme genelde 3,5-5 MHz konveks prob ile yapılır

35 Safra kesesi karaciğer in sağ lobunun alt yüzeyinde segment 4B ve 5 in oluşturduğu yatak içinde yerleşmiştir

36 Hasta sırt üstü yatarken sağ subkostal oblik ve transvers kesitler ile başlanan muayeneye, interkostal alanlardan yapılan inceleme ile devam edilir

37 İncelemeye başlanıp safra kesesi bulunduğunda boynundan fundusa kadar her yeri incelenmeli sonra prob 90 derece çevrilerek kese tekrar tümüyle değerlendirilmelidir

38 Derin inspiryum yaptırılıp tutturulduğunda karaciğer ve safra kesesi sağ kosta kenarından aşağı kayıp kosta gölgeleri ve kolon gazının olumsuz etkisi ortadan kalktığında safra kesesi daha iyi görülebilir Prob epigastrik medyan vücudun uzun eksenine paralel konduğunda safra kesesi longitüdinal görülür. Bazen hastayı sağ üst oblik veya yan yatırmak gerekebilir. Bu pozisyon değişiklikleri kese boynunda gizlenmiş taşların saptanmasında da yardımcı olabilir

39 SAFRA KESESİ Safra kesesi incelenirken şekli, büyüklüğü, duvar kalınlığı ve yapısı lümende ilave patoloji olup olmadığına bakılmalıdır

40 Safra kesesi şekli kişiler arasında çok farklılık göstermekle birlikte fundus, gövde, boyun olmak üzere, boyundan fundus a doğru genişleyen armut biçiminde ve içerdiği safra (sıvı) nedeniyle anekoik görülen bir oluşumdur. Kese boynu ile gövdesi arasında olağan bir katlantı vardır. Siyah görülen safra kesesi içinde ilave yansıma veren oluşumlar yoktur.

41 SAFRA KESESİ BÜYÜKLÜĞÜ Uzun aksı 10 cm, transvers çapı 5 cm yi geçmez.

42 SAFRA KESESİ HACMİ Elipsoid formülle ml cinsinden hesaplanabilir Safra kesesi hacmi = (transvers çap x yüksekliği x longitudinal uzunluğu) x 0,5 Açlık kese hacmi yağlı yemekten yarım saat sonra en az %30 azalmalıdır. Bu bize safra kesesinin boşalma fonksiyonu hakkında fikir verir

43

44 SAFRA KESESİ DUVARI

45 SAFRA KESESİ DUVARI Safra kesesi duvarı ince, düzgün ekojen yapıda olup kalınlığı 3mm den azdır. Eğer kese duvarı 3 mm ise duvar kalınlığı artmış kabul edilir

46 LÜMEN İÇİ PATOLOJİ

47 SAFRA KESESİ GÖRÜLEMEDİYSE Kolesistektomili mi? Tok karnına inceleme Kr. Kolesistit Tamamen taşla-çamurla dolu kese Agenezis Mikrokese (kistik fibrozis?)

48 SAFRA YOLLARI Kese boynu sistik kanal olarak duktus hepatikus kommünis ile birleşip koledoğu oluşturur. Normalde intrahepatik safra kanalları görülmez. Portal ven dallarına paralel ve bunların önünde 2 mm yi geçmeyen ince, düzgün kanalcıklar olarak seçilebilir.

49 İ.H. kanalların portal triad içinde PV ile ilişkisi sabit değildir Kanallar PV nin önünde, arkasında, hatta tortüöz olabilir Sağ ve sol ana hepatik (ilk) kanal USG de görülebilir Kanallardan HA i ayırmada Doppler yararlı Sağ-sol ana HK, ve daha yukarıdaki kanalların çapı <2mm, komşu PV nin çapından <%40

50 Ama safra akışında bir engel varsa o zaman intra ve ekstrahepatik safra kanalları portal ven dalları ile komşu genişlemiş anekoik kıvrıntılı kanallar şeklinde görülür

51 KOLEDOK SEYREDER PORTAL VENİN ÖNÜNDE

52 PORTAL PLAN

53 SAFRA YOLLARI

54 Koledok en iyi hasta sol yan yatıp derin nefes tuttuğunda boylu boyunca görülebilir Bu pozisyonda portal ven ile arasından hepatik arter görülür Safra kesesinin bulbus duodeniyle yakın komşuluğu olup bazen bulbus gazı koledok veya distalinin görülmesini engelleyebilir

55 SAFRA YOLLARI Safra kesesi duran kişilerde koledoğun 5 mm yi geçmesi, kolesistektomililerde ise 10 mm yi geçmesi patolojiktir Fakat ilerleyen yaşla birlikte her dekatta 1 mm olacak şekilde kısmen normal kabul edilen bir dilatasyon olabilir

56 SAFRA AĞACININ HARMONİK GÖRÜNTÜLEMESI: Temel frekansla Harmonik görüntüleme ile içi sıvı dolu Kanal boyunca düşük seviyeli ekolar ve Artefaktlar etkin olarak temizleniyor

57 Odaklanma zon) alanı ( fokal Time gain compensation

58 PANKREATİKO BİLİYER TRANSABDOMİNAL ULTRASONOGRAFİ Normal anatomi. En az 2 planda herhangi bir patoloji. UNUTMA Ölçümleri ve komşu yapıları. Daha iyi görüntü elde etmek için hasta pozisyonunu değiştirmeyi Her hasta için frekans seçimi, odak ayarı ve derinlik kazanç ayarı yapmayı

59 SON SÖZ