HUZUREVLER NDE KALAN YAfiLILARDA KAZA SIKLI I VE KAZA LE L fik L FAKTÖRLER

Transkript

1 Turkish Joural of Geriatrics 0; 5 (3) 9-98 ARAfiTIRMA HUZUREVLER NDE KALAN YAfiLILARDA KAZA SIKLI I VE KAZA LE L fik L FAKTÖRLER ÖZ Saliha ALTIPARMAK Göül D NÇ HORASAN Girifl: Yafll l kta kazalar morbidite ve mortalite aç s da öemli bir halk sa l soruu olarak karfl m za ç kmaktad r. Bu çal flma amac huzurevleride kala yafll larda kaza s kl, kaza oluflumuu etkileye faktörleri belirlemesidir. Gereç ve Yötem: Kesitsel tipteki çal flma Türkiye i Ege Bölgeside yer ala Maisa ketideki huzurevlerii tamam da (=) yürütülmüfltür. Çal flma verileri Mart 00- Hazira 00 aras da toplam flt r. Araflt rma evreii huzurevlerideki tüm yafll lar oluflturmufltur (=60). Huzurevi sa l k ekibii verdi i bilgilere göre aketlere ya t verebilecek düzeyde ola 0 yafll bireyi tümü ile görüflülmüfltür (80.8). Araflt rma verilerii toplamas da üç aket formu kulla lm flt r; sosyo-demografik aket formu, k sa yetiyitimi aketi ve kaza s kl ve kaza oluflumuu etkileye etmeleri sorgulad soru formu. Veriler SPSS for.0 Widows istatistik paket program da de erledirilmifltir. Veriler ta mlay c istatistikler, ki kare testi, e imde ki kare testi ve lojistik regresyo aalizi ile de erledirilmifltir. Bulgular: Çal flmada huzur evide kala yafll larda so bir y lda e az bir kaza geçirme s kl -.6 (=8) olarak bulumufltur. E s k görüle kaza tipi düflme (63.3) ve e çok kaza geçirile yer merdivelerdir (.). Kifliye ba l kaza edeleride dege bozuklu u (0.), çevreye ba l kaza edeleride zemii düzesiz ve slak olmas (.8) e s k görüle edelerdir. Çal flmada yard mc araç kulla m ve yeti yitimii kazalar içi öemli bir risk faktörü oldu u saptam flt r. Souç: Huzur evide yaflaya yafll larda kazalar s k görülmektedir. Aahtar Sözcükler: Yafll ; Huzurevi; Kaza. ACCIDENT PREVALENCE AND ACCIDENT ASSOCIATED RISK FACTORS AMONG ELDERLY PEOPLE LIVING IN NURSING HOMES IN ABSTRACT RESEARCH letiflim (Correspodace) Saliha ALTIPARMAK Celal Bayar Üiversitesi Sa l k Yüksekokulu MAN SA Tlf: e-posta: salihaozpiar@gmail.com Gelifl Tarihi: 5/0/00 (Received) Kabul Tarihi: 0//00 (Accepted) Celal Bayar Üiversitesi Sa l k Yüksekokulu MAN SA Celal Bayar Üiversitesi T p Fakültesi Biyoistatistik ve T bbi Biliflim Aabilim Dal MAN SA Itroductio: Accidets of old age is a importat health problem for the cases of morbidity ad mortality. The aim of this study was to determie the accidet prevalece ad to idetify associated risk factors amog elderly people livig i ursig homes i Maisa city. Materials ad Method: This cross sectioal study was coducted i all ursig homes (=) Maisa city i Aegea regio of Turkey. The data were collected i March 00- May 00. The populatio of the study icluded elderly people livig ursig homes (=60). Of those elderly people, 0 (80.8) were face to face iterviewed by meas of a questioaire. The questioaire icluded three forms: sociodemographic variables form, Brief Disability Questioaire, ad accidet experiece form. All statistical aalyses were performed usig SPSS.0. Descriptive statistics, the χ test, p for tred ad logistic regressio models were used for data aalysis. Results: Prevalece of at least oe accidet experiece i the previous year was.6 (=8) i the study populatio. The most frequet accidet type ad accidet place were falls (63.3) ad stairs, respectively. The most frequet accidet reasos were balace disorder amog persoal reasos (0.) ad wet ad ueve floor amog evirometal reasos (.8). We have foud the use of a assistive device ad disability was a importat risk factor for accidets. Coclusio: Accidets are commo amog elderly elderly people livig i ursig homes. Key Words: Aged; Nursig Home; Accidets. 9

2 HUZUREVLER NDE KALAN YAfiLILARDA KAZA SIKLI I VE KAZA LE L fik L FAKTÖRLER G R fi üümüz demografik verileri düya üfusuu giderek Gyafllad göstermektedir. Bilim ve tekolojik ilerlemeler, t p ve sa l k ala daki olaaklar do uflta beklee yaflam süresii uzatmakta, bua ba l olarak da düya üfusu gittikçe yafllamaktad r. Tüm düyada yafll üfus giderek artmaktad r. 50 y - l da düyada 60 yafl ve üzeri üfus 8 ike 009 y l da 65 yafl ve üzeri üfus 5 tir. Düyada 050 y l da 60 yafl ve üzeri üfusu ve 65 yafl ve üzeri üfusu 6 olmas ögörülmektedir (). Türkiye de üfusu 6.8 i 65 yafl ve üzeridedir (). Yafll üfusu artmas yla birlikte yafll l k döemie özgü sorular da art fl göstermektedir. Kazalar, yafll larda e s k rastlaa yafll l k sorular da biridir. Yafllamayla birlikte birçok fiziksel, psikolojik ve sosyal yetersizlikleri ortaya ç kmas, kroik hastal klar görülme s kl ve say s artmas, gülük yaflam aktiviteleride ba ml l artmas yafll bireyi kaza geçirme riskii de artmas a ede olmaktad r (3). Kaza riski bütü yafll larda öemli bir soru olmakla birlikte kurumda kala yafll lar içi daha da öemli oldu u düflüülmektedir. Çükü kurumlarda bezer durumda fiziksel yetersizli i ve bir ya da daha fazla kroik hastal ola birçok yafll bir aradad r. Literatürde de huzurevide kala yafll larda kaza s kl evde yaflaya yafll lara göre daha fazla oldu u bildirilmektedir (). Türkiye de yap la çal flmalar geellikle evde yaflaya yafll larda ve düflme ile iliflkilidir. Huzur evleride kaza riski ve etkileye etmeler ile ilgili veriler s rl d r. Bu gerekçe ile plalad m z araflt rma amac, huzurevleride kala yafll - larda kaza s kl ve kaza oluflumuu etkileye faktörleri belirlemesidir. GEREÇ VE YÖNTEM al flma kesitsel tiptedir. Çal flma verileri Ç tarihleri aras da toplam flt r. Araflt rma evreii Maisa Belediyesi smail Muammer Cider Huzurevi, Akhisar Huzurevi, Turgutlu Huzurevi, Maisa Huzurevi Vakf Dileme Evi de araflt rma yap ld döemde kala 60 yafll oluflturmaktad r. Araflt rma plalamas aflamas da tüm kurumlarda oay al m flt r. Ayr ca her bireye çal flma aç klam fl ve bireylerde sözlü oam al m flt r. Veriler toplamada öce kurum hekimi ile görüflülüp demas olalar araflt rma d fl b rak lm flt r. Demas olma, bilici kapal olmas, kouflma bozukluklar, kurum d fl da buluma, görüflmek istememe gibi edelerde dolay 0 kifliye ulafl lm flt r. Kat l m yüzdesi 80.8 dir. Araflt rma verilerii toplamas da üç aket formu kulla lm flt r; sosyo-demografik aket formu, k sa yetiyitimi aketi ve araflt rmac lar taraf da kaza s kl ve kaza oluflumuu etkileye etmeleri araflt r ld soru formu. Sosyodemografik Aket Formu: Araflt rmac taraf da haz rlam fl olup yafl, cisiyet, medei durum, alg laa gelir düzeyi, sosyal güvece durumu gibi sosyodemografik sorular ve huzurevide kalma süresi, huzurevide kalma edei gibi huzurevide kal fl ile ilgili sorular ve kroik hastal olma, bulafl c hastal olma, egel durumu ve sa l k alg s araflt ra sorularda oluflmaktad r. K sa Yetiyitimi Aketi (KYA) (Brief Disability Questioaire, BDQ): Bedesel ve sosyal yetiyitimii de erledirmek üzere, Geel Sa l k Taramas K sa Formu daki yetiyitimie iliflki sorular temel al arak gelifltirilmifltir. So bir ayl k döemi de erledirildi i KYA soruda oluflmaktad r. Ayr ca so bir ay içide gülük iflleri aksat ld ve yatakta geçirile güleri say s soruldu u iki madde içermektedir. Bedesel ve sosyal aladaki yetiyitimi 0 (hiç), (baze ya da biraz) veya (her zama ya da oldukça) olarak pualad r lmakta ve bular toplamas ile yetiyitimi toplam pualar elde edilmektedir. Elde edile pualarda 0- yetiyitimi yok, 5-7 hafif yetiyitimi, 8- orta düzeyde yetiyitimi, 3 ve üstü: a r düzeyde yetiyitimi olarak de erledirilmektedir. Türkler içi geçerlik güveirlik çal flmas Kapla taraf da yap lm flt r (5). Bizim çal flmam zda crobach alfa de eri yüksek (0.85) bulumufltur. Kaza S kl ve Kaza Oluflumuu Etkileye Etmeler Soru Formu: Soru formu araflt rmac lar taraf da haz rlam fl olup so bir y ldaki geçirile kaza s kl, kaza türleri, kaza olufltu u yer ve kaza geçire bireylere göre kaza edeii de- erledire sorularda oluflmaktad r. Araflt rma uygulamaya bafllamada öce Celal Bayar Üiversitesi T p Fakültesi Etik Kuruluda etik oay ve kurumlarda resmi oay al m flt r. Araflt rmada veriler araflt rmac lar taraf da, yüz yüze aket teki i ile toplam flt r. Kiflilere öce çal flma amac alat lm fl kat lmak istemeyeler çal flmaya al mam flt r. Veriler SPSS for.0 Widows istatistik paket program da de erledirilmifltir. Yafl ve yetiyitimi ile so bir y lda e az bir kaza geçirme aras da iki de iflkeli iliflkiler e imde ki-kare testi ile di er ba ms z de iflkelerle kaza geçirme aras daki iliflkiler ki-kare testi ile de erledirilmifltir. So TÜRK GER ATR DERG S 0; 5(3) 93

3 ACCIDENT PREVALENCE AND ACCIDENT ASSOCIATED RISK FACTORS AMONG ELDERLY PEOPLE LIVING IN NURSING HOMES IN A CITY Tablo Huzurevide Yaflaya Bireyleri Sosyodemografik Özelliklerie Göre Da l m (Maisa, 00) Özellik Yafl Grubu 6 ve alt ve üzeri Yafl Da l m Cisiyet Kad Erkek Ö reim Durumu Okur-yazar de il Okur-yazar lkokul Orta okul Lise Yüksekokul/Üiversite Medei Durum Evli Bekar Dul Meslek flçi emeklisi Memur emeklisi Serbest meslek Çiftçi Ev ha m Sa l k Güvecesi Gelir Alg s Gelir giderde az Gelir gidere eflit Gelir giderde fazla Toplam ±8.3 (5-00) bir y lda e az bir kaza geçirme aç s da yafla ve cisiyete göre düzeltilmifl yetiyitimi riski (95 güve aral ) lojistik regresyo aalizi ile de erledirilmifltir. BULGULAR raflt rmaya kat la bireyleri i (5.9) erkek, 99 u A(7.) kad d r. Kat l mc lar u 6 yafl ve alt da, 6 si (9.5) 65-7 yafl grubuda, 93 ü (.3) 75-8 yafl grubuda ve 36 s (7.) 85 ve üzeri yafltad r. Yafl da l m 76.3±8.3 dür (e düflük yafl 5, e büyük yafl 00). Araflt rmaya kat lalar 70 i (33.3) okur yazar de ildir. 8 ii (.6) sa l k güvecesi yoktur. Kedi ifadelerie göre 98 ii (6.7) geliri gideri karfl lamaktad r (Tablo ) Araflt rmaya kat lalar uu (6.) herhagi bir kroik hastal, uu (.3) herhagi bir sakatl vard r ve 8 ü (0.0) basto, gözlük gibi bir yard mc araç kullamaktad r. Kat l mc lar 59 u (8.) sa l klar iyi, i (57.6) orta ve u (.3) kötü olarak ifade etmifllerdir (Tablo ). Tablo 3 te huzurevleride kala yafll lar huzurevleride so bir y lda geçirdikleri kaza s kl ve geçirile kaza ile ilgili özellikler görülmektedir. Çal flmada huzur evide kala Tablo Huzurevleride Kala Yafll lar Kedi fadelerie Göre Sa l k-hastal k Durumlar (Maisa, 00) Hastal k Sürekli Kullad laç Sakatl k Protez Basto, Gözlük Gibi Yard mc Araç Kullama Kullaa Kullamaya Uykusuzluk Problemi Ola Olmaya Diyet Yapma Durumu Yapa Yapmaya Sa l Fiziksel Hareketleri Etkilemesi Etkileye Etkilemeye Baze etkileye Sa l k Alg s yi Orta Kötü Toplam TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 0; 5(3)

4 HUZUREVLER NDE KALAN YAfiLILARDA KAZA SIKLI I VE KAZA LE L fik L FAKTÖRLER Tablo 3 Huzurevleride Kala Yafll larda So Bir Y lda Kaza S kl, Kaza Tipi ve Kaza Yeri Da l m (Maisa, 00) De iflke Huzurevide So Bir Y lda Kaza Geçirme (=0) Evet Hay r Kaza Say s (=0) 0 3 Kaza Tipi* (=09) Düflme Çarpma Kesici aletle Yaralama Elektrik çarpmas Yama Yabac cisim aspirasyou Bo ulma Hat rlam yor Kaza Yeri* (=03) Merdive Oda/Yatak odas Bahçe Bayo/Tuvalet Sokak Mutfak Hat rlam yor Kaza Nedei* (=88) Bireysel Faktörler Dege bozuklu u lerleye yafl Kas güçsüzlü ü letiflimi azalmas Efllik ede hastal k Duyusal yetersizlikler Ruhsal durum laç ya etkisi Çevresel Faktörler Zemii düzesiz ve slak olmas Çevredeki malzemeler Merdiveleri uygu yükseklik ve geifllikte olmamas Yetersiz fl klad rma *So Bir Y lda Kaza Geçire Yafll lar çide Da l m *Bir kifli birde fazla ya t vermifltir yafll larda so bir y lda kaza s kl.6 (= 8) olarak bulumufltur.. üde tekrarlaya kazalar vard r. So bir y lda kaza geçireler aras da e s k görüle kaza tipi 63.3 (=69) ile düflmedir. Buu 9.3 (=3) ile çarpma izlemektedir. E çok kaza geçirile yer. (=5) ile merdivelerdir. Buu s ras yla. (=3) ile oda ve. (=0) ile bahçe izlemektedir. Kaza edeleri kedi ifadelerie göre de erledirildi ide kiflisel edelerde ilerleye dege bozuklu u 0. (=) ilk s rada olup buu 8.0 (=3) ilerleye yafl 3.8 (=6) kas güçsüzlü ü izlemektedir. Çevresel faktörlerde ilk s ray.8 (=) ile zemii düzesiz ve slak olmas ve 0. (=) ile çevredeki malzemeler, 9.6 (=8) ile merdiveleri uygu yükseklikte ve geifllikte olmamas izlemektedir (Tablo 3). Huzurevide yaflaya bireylerde kaza s kl baz de- iflkelerle iliflkisi karfl laflt r ld da kroik hastal k say s da artma, herhagi bir sakatl olma, basto gibi yard mc araç kullama, kötü sa l k alg s ve yetiyitimi olalar di erlerie göre daha fazla kaza yaflad klar belirlemifltir (p). Cisiyet, yafl, ö reim durumu, uykusuzluk soruu ve diyet yapma ile kaza s kl aras da ise alaml bir iliflki bulumam flt r (p) (Tablo ). Tablo 5 te bireyleri so bir y lda kaza s kl ile tekli aalizlerde istatistiksel olarak alaml bulua de iflkeler lojistik regresyo modelie al m flt r. Bua göre basto, gözlük gibi yard mc araç kullama kaza geçirme aç s da.6 kat riskli bulumufltur. TARTIfiMA al flmada huzur evide yaflaya yafll larda so bir y lda ka- geçirme s kl.6 olarak bulumufltur. Bireyleri Çza 6.7 s y lda e az bir kez kaza geçirirke. üde tekrarlaya kazalar vard r. Keskio lu ve arkadafllar öü Sa l k Oca bölgeside yaflaya yafll larda yapt klar çal flmada so 6 ayda yafll lar.3 üü kaza geçirdi i belirlemifltir (6). Atma ve arkadafllar Maisa Muradiye Sa l k Oca Bölgeside yapt klar çal flmada yafll üfusu so bir y l içide 3.6 s herhagi bir kaza geçirdi i saptam flt r (7). Yafll larda ev kazalar kousuda yürütülmüfl ola çal flmalar ise ev kazas s kl.3-. oldu u saptam flt r (8-0). Çal flmada bulua kaza s kl yafll üfusta yap la ev kazas çal flmalar da yüksek olup saha çal flmalar ile bezerdir. Literatürde de kurumda yaflaya yafll larda kaza riskii evde yaflaya yafll larda daha fazla oldu u belirtilmektedir (,). Çal flmada kaza geçireler aras da e s k görüle kaza tipi düflme (tüm bireylerde 35.; so bir y lda kaza geçire- TÜRK GER ATR DERG S 0; 5(3) 95

5 ACCIDENT PREVALENCE AND ACCIDENT ASSOCIATED RISK FACTORS AMONG ELDERLY PEOPLE LIVING IN NURSING HOMES IN A CITY Tablo Huzurevide Yaflaya Yafll Bireylerde Kaza S kl ve Baz De iflkelerle liflkisi (Maisa, 00) Kaza Geçire Kaza Geçirmeye Toplam statistik Aaliz Ki kare p Yafl Grubu 65 yafl alt ve üzeri Cisiyet Erkek Kad Ö reim Durumu lkö retim ve alt lkö retim üstü Kroik Hastal k Say s 3 Uykusuzluk Diyet Yapma Diyet yapa Diyet yapmaya Sakatl k Durumu Basto, Gözlük Gibi Yard mc Araç Kullaa Kullamaya Sa l k Alg s yi Orta Kötü Yetiyitimi Hafif Orta A r p p for tred lerde 63.3) olarak belirlemifltir. Düflmeler yafll larda özellikle kurumda yaflaya yafll larda öemli mortalite, morbidite ve hareketsizlik edeidir. Literatürde ve toplumda yasaya 65 yafl üstü bireyleri y ll k düflme s kl 7-5 aras da de iflirke (3), kurumda yaflaya yafll lar 50 sii y lda e az bir kez düfltü ü belirtilmektedir. (,5). Yeflilbaka ve Karadakova 005 y l da zmir deki bir huzurevide yapt klar çal flmada düflme s kl 8.7 olarak bulumufltur (6). Cavlak ve arkadafllar yapt klar çal flmada huzurevide ayl k döemde e az bir kez düfleleri yüzdesi 36 olarak belirlemifltir (9). Araflt rmada kedi ifadelerie göre kaza edeleri araflt - r ld da bireysel edelerde ilerleye dege bozuklu u ilk s rada olup buu ilerleye yafl ve kas güçsüzlü ü izlemekte- 96 TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 0; 5(3)

6 HUZUREVLER NDE KALAN YAfiLILARDA KAZA SIKLI I VE KAZA LE L fik L FAKTÖRLER Tablo 5 Bireyleri So Bir Y lda Huzurevide Geçirdikleri Kaza S kl ve Baz De iflkelerle Karfl laflt r lmas ; Lojistik Regresyo (Maisa. 00) De iflke B SE P OR(95 GA) Yafl ( ) Cisiyet ( ) Kroik Hastal k (0.66-.) Sakatl k ( ) Basto Gibi Yard mc Araç Kullama (.-.78) Sa l k Alg s ( ) Yetiyitimi Hafif ( ) Orta ( ) A r (-6.95) Modele al a de iflkeler: Yafl: 65 yafl at (ref) (0). 65 yafl ve üzeri () Cisiyet: erkek (ref) (0). kad () Sakatl k: sakatl k olmama (ref) (0). sakatl k olma () Yard mc araç kullama: yard mc araç kullamama (ref) (0). yard mc araç kullama () Sa l k alg s. yi (ref) (0). kötü ve orta () Yetiyitimi:yok (ref) (). hafif (). orta (3). a r () dir. Literatürde yafll da kazalar birçok farkl edei oldu u belirtilmektedir. Bularda dege mekaizmas bozulmas e öemlileridedir. Yafll larda postüral degeyi sa laya vestibüler sistemde, yürüme ve kardiovasküler foksiyoda yafla ba l bozulmalar meydaa gelir. Bu bozulmalara ilave bir faktör ormal dege mekaizmas etkileyerek düflmelere yol açabilir (7). Literatüre göre toplumda yasaya yasl larda düflmeler geellikle sadalyeye ya da merdivee ç kma, sportif faaliyetler yapma ve çevresel risklerle ilgili ike kurumda yasaya yafll larda düflmeler s kl kla, degesizlik, güçsüzlük ve kofüzyoa ba l oluflmaktad r (). Çevreye ba l kaza edeleri aras da ilk s ray zemii düzesiz ve slak olmas almaktad r. Buu s ras yla çevredeki malzemeler ve merdiveleri uygu yükseklikte ve geifllikte olmamas izlemektedir. E fazla kaza ola yer merdiveler ve odalard r. Literatürde yafll larda kazalar -50 side çevresel faktörleri rol oyad belirtilmektedir. Uygu yerlefltirilmemifl eflyalar, eflikler, merdiveler, kayga zemi, kayabile hal /kilim, iyi ayd lat lmam fl ortam, al fl k olumaya mekâ ve uygusuz ayakkab kulla m gibi çevresel faktörler, yafll da kaza edeleri aras da ö s ralarda yer almaktad rlar (8,). Çal flmada istatistiksel olarak alaml bulumamakla birlikte yafl artt kça kaza s kl artt belirlemifltir. Literatürde yaflla kaza s kl artt göstere veriler oldukça fazlad r (,-6,8,0). Literatürde de yafl artmas yla birlikte birçok fiziksel, psikolojik ve sosyal yetersizlikleri ortaya ç kmas yafll bireyi kaza geçirme riskii de artmas a ede oldu u belirtilmektedir (3). Çal flma souçlar literatürle uyumludur. Çal flmada kad larda so bir y lda kaza geçirme s kl. ike erkeklerde 33.7 olarak belirlemifltir. Yeflilbalka ve Karadakova (6) çal flmalar da, kad lar erkeklerde daha fazla düflme deeyimledi i bulumufltur. Karatafl ve Maral (0) kad larda düflme riskii erkeklere göre dört kat daha yüksek oldu uu bulmufltur. Çal flma souçlar literatürle uyumludur. Çal flmada kroik hastal olmas, sa l k alg s iyi olmamas ve sa l hareketleri etkiledi i bireylerde daha fazla kaza görüldü ü belirlemifltir. Literatürde de yafll larda kaza s kl sa l k durumu ile iliflkili oldu uu belirte veriler bulumaktad r (3,6,8,0). Yafll l k döemideki fiziksel de ifliklikler, geçirile kaza, yaralama ve travmalar yafll bireyi foksiyoel ba ms zl klar k s tlamas a yafll kedie ait aktiviteleri gerçeklefltirmede yetersizli e sebep olmaktad r. Dolay s yla foksiyoel olarak tam ba ms z olmaya yafll lar gülük yaflamlar da baflka birisii yard m a ihtiyac artmaktad r. fiahbaz ve arkadafllar gülük yaflam aktiviteleri ile ev kazalar icelemifller ve gülük yaflam aktivitelerii yerie getiremeyelerde daha s k ev kazas görüldü üü belirlemifllerdir (0). Ak ve Emiro lu, evde yasaya yafll larda hareket kay- TÜRK GER ATR DERG S 0; 5(3) 97

7 ACCIDENT PREVALENCE AND ACCIDENT ASSOCIATED RISK FACTORS AMONG ELDERLY PEOPLE LIVING IN NURSING HOMES IN A CITY b ve iliflkili faktörleri icelemifl, hareket kayb ola yafll lar daha fazla düfltü üü belirlemifltir (). Yap la çal flmada tekli aalizlerde basto, gözlük gibi yard mc araç kullaalarda, herhagi bir egeli olalarda, sa l k alg s iyi olmayalarda ve yeti yitimi olalarda kaza s kl daha fazla oldu- u belirlemifltir. Acak tekli yap la çoklu aalizde yal zca basto, gözlük gibi yard mc araç kulla m istatistiksel olarak alaml bulumufltur. Modelde yetiyitimii alams z bulumas edei modele basto, gözlük gibi yard mc araç kulla m al mas d r. Çükü yard mc araç ve yetiyitimi iliflkilidir. Baflka bir deyiflle yard mc araç kullaalar ay zamada yetiyitimi olalard r. Bu edele her ikisii birlikte de erledirilmesi gerekir. Çal flma souçlar literatürle uyumludur. Souç olarak, çal flmada huzur evide yaflaya yafll larda so bir y lda kaza geçirme s kl.6 olarak bulumufltur. Bireyleri 6.7 si y lda e az bir kez kaza geçirirke. üde tekrarlaya kazalar vard r. E s k görüle kaza tipi düflmedir. E çok kaza geçirile yer merdivelerdir. Kaza edeleri kedi ifadelerie göre de erledirildi ide kiflisel edelerde ilerleye dege bozuklu u ilk s rada olup, çevresel faktörlerde ilk s ray zemii düzesiz ve slak olmas almaktad r. Huzurevide yaflaya yafll larda yetiyitimii olmas, basto gibi yard mc araç kulla m kaza içi öemli risk etmeleridir. Bu kouda baz öeriler de suulmaktad r. Huzurevleride kazalar öleebilmesi içi çevresel risk faktörlerii de- erledirilmesi ve kazaya ede olmayacak flekilde düzelemesi gerekmektedir. Özellikle yetiyitimi ola, yard mc araç kullaa yafll bireylerde sosyal ve t bbi rehabilitasyolar sa lamas ve bu kouda sa l k çal flalar a hizmet içi e itim programlar düzelemesi öerilmektedir. KAYNAKLAR. Populatio ageig 009. Departmet of Ecoomic ad Social Affairs. Uited Natios. New York, 009. [Iteret] [Cidet ] WPA009_WorkigPaper.. Türkiye statistik Kurumu, Adrese dayal üfus kay t sistemi 008 üfus say m souçlar (009). [Iteret] [Cited ] Fielo SB, Warre SB. Home adaptatio: helpig older people age i place. Geratr Nurs 00;(5):39-7. (PMID:60690).. Kiely DK, Kiel DP, Burrows AB, Lipsitz LA. Idetifyig ursig home residets at risk for fallig. Joural of America Geriatrics Society 98;6(5):55-5. (PMID: ). 5. Kapla I. Yar k rsal alada bir sa l k oca a baflvura hastalarda ruhsal bozukluklar yetiyitimi ile iliflkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 95;6(3): Keskio lu P, Giray H, P çakç efe M, Bilgiç N, Uçku R. öü sa l k oca bölgesideki ev içi kazalar. Turkish Joural of Geriatrics 00;7(): Atma Ü, Diç G, Oruço lu A, U urlu H, Ecebay A. Maisa Muradiye sa l k oca bölgeside yafll larda kaza s kl ve kaza ile iliflkili faktörler. Turkish Joural of Geriatrics 007;0(): Richardso DR, Hicks MJ, Walker RB. Falls i rular elders: a empirical study of risk factors. J Am Board Fam Pract 00;5(3):78-8. (PMID:073). 9. Cavlak U, Kerem M, Meriç A, K rd N. Ev ortam da ve huzurevide yaflaya yafll lar de iflik yölerde de erledirilmesi. Turkish Joural of Geriatrics 00;(3): fiahbaz M, Tel H. Evde yaflaya 65 Yafl ve üzeri bireyleri gülük yaflam aktivitelerideki ba ml l k durumu ile ev kazalar aras daki iliflkii icelemesi. Turkish Joural of Geriatrics 006;9(): Luukie H, Koski K, Laippala P. Risk factors for recurret falls i the elderly i log-term istitutioal care. Public Health 95:09: (PMID:7877).. McElhiey J, Koval, KJ. Zuckerma JD. Falls ad the elderly. The America Academy of Orthopedic Surgeos 98;(): Daal JO, Va Lieshout JJ. Falls ad medicatios i the elderly. Netherlad The Joural of Medicie 005;63(3):9-6. (PMID:5830).. Rubestei LZ, Josephso KR, Robbis AS. Falls i the ursig home. Aals of Iteral Medicie 9;(6):-5. (PMID:80536). 5. Salkeld G, Cummig RG, Kurrle SE. Quality of life related to fear of fallig ad hip fracture i older wome: a time trade off study. BMJ 000;:3-6. (PMID:065737). 6. Yeflilbaka ÖU, Karadakova A. Narl dere dileme ve bak - mevleride yaflaya yafll bireylerdeki düflme s kl ve düflmeyi etkileye faktörler. Turkish Joural of Geriatrics 005;8(): Tietti ME. Prevetig falls i elderly persos. N Eg J Med 003;():-9. (PMID:500). 8. Austi N, Devie A, Dick I, Price R, Bruce D. Fear of fallig i older wome: a logitudial study of icidece, persistece, ad predictors. J Am Geriatr Soc 007;55: (PMID:790806).. Huag HC, Gau ML, Li WC, George K. Asessig risk of fallig i older adults. Public Helath Nursig 003;0(5):399-. (PMID:6). 0. Karatas GK. Maral, I. Akara Gölbafl ilçeside geriatrik popülasoda 6 ayl k döemde düflme s kl ve düflme içi risk faktörleri. Turkish Joural of Geriatrics 00;():5-8.. Ak B, Emiro lu O. Evde yaflaya yafll larda mobilitede yetiyitimi ve iliflkili faktörleri icelemesi. Turkish Joural of Geriatrics 003;6(): TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 0; 5(3)