Dr. Aytuğ Balcıoğlu Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürü

Transkript

1 Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi: Ruh Sağlığını Koruma, Sosyal İyi Olma Hali ve Toplulukçu Yeterliliği Geliştirme Amaçlı bir Programın Oluşturulması Dr. Aytuğ Balcıoğlu Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürü

2 Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi

3 PROJE EKİBİ Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğü Çankaya Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, Sosyoloji Bölümü

4 Çeşitli disiplinlerin katılımı Çocuk ve Erişkin Ruh sağlığı Sosyal psikoloji Sosyal politika Sosyoloji Antropoloji Kadın çalışmaları

5 Amaçlar 1. Ruh sağlığını korumak ve geliştirmek amaçlı ve alkol ve alkol dışı madde kullanım bozukluklarını önlemeye yönelik bir toplumsal ruh sağlığı programı oluşturmak ve etkililiğini araştırmak 2. Toplum sağlığını koruma ve geliştirme anlamında sosyal politika oluşturulmasına katkı sağlamak

6 Sağlığı koruyucu ve geliştirici yaklaşım (prevention and health promotion) Pozitif ruh sağlığı (positive mental health)

7 Yöntem - Araştırma Nitel Bireysel görüşmeler Grup görüşmeleri Nicel Ölçek geliştirilmesi Toplulukçu yeterlilik Sosyal İyi Olma Alanda anket uygulaması (1000 hane, yaş arası) İzlem (yıllık anket ve ölçek uygulamaları) 10 yıl

8 ÇALIŞMANIN YAPILDIĞI BÖLGE Bademlidere M Bağcılar M Boztepe M Aşıkpaşa M (karşılaştırma)

9 Çalışmanın şematik özeti Bireysel görüşmeler ve grup görüşmeleri Anket ve ölçekler ile ilk alan taraması Psikososyal müdahale programı Yıllık değerlendirmeler (alan taramalarının tekrarı) Ruh sağlığının korunması ve iyileştirilmesi

10 Bu amaçla Çankaya Belediyesi sınırları içindeki dört mahallede (Bademlidere, Bağcılar, Boztepe, Aşıkpaşa) yaklaşık 1800 kişilik bir örneklemle depresyon, kaygı ve alkol-madde kullanım sorunlarını saptamaya yönelik bir alan taraması yapıldı.

11

12 Alkol-madde kullanım sorunlarının tüm dünyada olduğu gibi Türkiye de de artacağı öngörülmektedir. Ruhsal bozukluklar ve alkol-madde kullanım sorunları toplumda yaygın görülmeleri nedeniyle halk sağlığı sorunu olarak ele alınmış, bu alandaki koruyucu, önleyici ve iyileştirici müdahalelere öncelik verilmiştir.

13 Ruh sağlığını koruma geliştirme amaçlı yapılandırılmış bir psikososyal müdahale programı alanda uygulanarak etkileri değerlendirilecektir.

14 Yöntem - Müdahale Psikososyal müdahale programı Çocuklar için Gençler için Erişkinler için Kadınlar için

15 Psikososyal müdahale programı: Ruh sağlığı ile ilgili konularda; mahallede yaşayanların bilgilendirmesi, anne-baba tutumlarının iyileştirilmesi, aile içi iletişim becerilerinin artırılması, toplumsal ilişkilerin güçlendirilmesi olarak belirlenmiştir.

16 Psikososyal müdahale programları, odak grup görüşmelerinden elde edilen gözlem ve veriler ışığında yapılandırılmıştır. İletişim becerileri eğitimi Anne grupları Eviçi şiddetle mücadele Çocuk ve genç grupları Sosyal etkinlik programları

17

18

19

20

21

22

23

24 İzleme çalışması: Bu etkinliklerin çalışma bölgesinde yaşayanların birbirlerini tanıma ve yakınlaşma şansını yaratacağı, özellikle çocuklara ve gençlere sağlıklı sosyalleşme olanakları sağlayacağı, kolektif yaşantıların modellenmesine olanak vereceği düşünülmektedir. Bunun gerçekten ruh sağlığına yansıyıp yansımadığını görmek karşılaştırmalı izleme çalışmasıyla mümkün olacaktır. Aynı haneler her yıl ziyaret edilerek uygun anket ve ölçeklerle izleme yapılacaktır.

25 Beklenen çıktılar: Bugüne kadar alkol-madde kullanımına yönelik, koruma ve önleme amaçlı yapılan çalışmaların etkisinin kısıtlılığında ruh sağlığını toplumsal değil, bireysel düzeyde gören çalışmalar olmasının etkisi açıktır. Alkol-madde kullanımını sosyal bir sorun olarak toplumsal boyutta ( makro düzeyde) ele almak daha etkili olacaktır. Dünya Sağlık Örgütü nün yaptığı pozitif ruh sağlığı tanımı bağlamında, çalışma bölgesinde sosyal iyilik hali (social well-being ) ve toplulukçu yeterlilik (collective efficacy) bağlamında ruh sağlığı düzeyinin yükseleceği, dolayısıyla alkol/madde sorunlarının kontrolünün sağlanacağı öngörülmektedir.

26 sonuç Türkiye de nüfusun %17,2 inde herhangi bir ruhsal bozukluk bulunmaktadır. Ruhsal bozukluklar arasında yaygınlık olarak ilk sırada geleni ise depresyondur (kadınlar için %10-25, erkekler için %5-12 ). Toplumda yaygın olarak görülen bir diğer ruhsal bozukluk grubu bunaltı (anksiyete) bozukluklarıdır. Alkol-madde kullanım bozuklukları ile depresyon ve bunaltı bozukluklarının birlikte görülme oranı oldukça yüksektir.

27 Hem hazırlayıcı koşullar, hem de sonuçları göz önünde bulundurulduğunda, alkol ve madde kullanım sorunları tüm toplumu ilgilendiren sosyal bir sorun olarak görülmektedir. Alkol/madde kulanım bozuklukları kentkentleşme, işsizlik ve yoksulluk ile bağlantılı bulunmuştur (Paykel ve ark 2000, Duncan ve ark 2002, Green ve ark 2010).

28 Öte yandan aileye ve bireye müdahalenin ötesinde toplumun olumlu dinamiklerini destekleyip artıracak çalışmaların alkol-madde sorunlarını önlemede etkili olacağı öngörülebilir. Bu nedenle toplumsal düzeyde yapılacak tanımlayıcı, çözümleyici çalışmalar ve müdahale çalışmaları ulusal politikalar geliştirmek için gereklidir.

29 teşekkür ederim..