DNA(Deoksribo nükleik asit) Not: Nükleotidde hangi baz varsa nükleotit o organik bazın ismi ile isimlendirilir. Örnek: Adenin varsa adenin nükleotit

Transkript

1 DNA VE GENETİK KOD 4 çeşit Organik baz bulunabilir: - DNA(Deoksribo nükleik asit) Not: Nükleotidde hangi baz varsa nükleotit o organik bazın ismi ile isimlendirilir. Örnek: Adenin varsa adenin nükleotit Sitozin varsa sitozin nükleotiti denir *. =>. => => u oluşturur. NOT: - Nükleotitler bir araya gelerek Gen i * Hücredeki. moleküldür *. olayları kontrol eder. - Genler bir araya gelerek DNA yı - DNA lar bir araya gelerek Kromozom u oluşturur. *Yapı birimi DNA nın özellikleri: Nükleotid: - DNA. zincirlidir - iplikten oluşur -Şekli bükülmüş merdiveni andırır(helezonik sarmal yapıda denir) -İki zincir birbirine.. bağı ile bağlıdır. -Adenin timin ile li bağ 1 nükleotit yapısında: 1 organik. 1. şekeri 1. bulunur. Guanin sitozin ile. lü bağ yapar - DNA da her zaman.. sayısı = sayısı.. sayısı=. sayısı *Canlıların kalıtsal yapısını belirler ve..özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar. *Çekirdekli hücrelerde çekirdeksiz hücrelerde bulunur. Not: İnsanların DNA sının %95 i aynıdır,%5 i insanları birbirinden farklı kılar.

2 DNA NIN KENDİNİ EŞLEMESİ *Öncelikle.yardımıyla karşılıklı bağlar kopar ve DNA nın iki ipliği birbirinden ayrılır(açılan bir fermuar gibi) Bir DNA zincirindeki nükleotid dizilişi; G-S-A-T şeklindedir. Bu DNA molekülünde karşı zincir aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) G-S-S-G B) S- G-T-A C) T- A-A-G D) S-G.-G-S CEVAP: 1800 nükleotidi bulunan DNA molekülün de 600 sitozin vardır Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A ) Fosfat:1200, timin:200 şeker:1800 B ) Fosfat:1800, şeker:1800 timin:300 C ) Fosfat:1800, şeker:600, timin:400 D ) Fosfat:600, şeker:300, timin:600 CEVAP: *Ayrılan iki iplikteki nükleotidlerin karşısına sitoplazmadaki serbest halde dolaşan uygun şekilde gelir. Adenin in karşısına timin organik bazı gelir. *Bu işlem tüm boyunca olur. Böylece birbirinin aynı iki DNA meydana gelir. Not: Oluşan bu iki yeni DNA nın birer iplikleri eskidir. Yapısındaki nükleotidlerin 1/6 i oranında, 250 Guanin bulunduran DNA molekülündeki Timin sayısı kaçtır? A ) 300 B ) 400 C ) 200 D ) 500 CEVAP:

3 1- Tüm canlı hücrelerde bulunur. 2- Yapısında fosfat bulunur. 3- Hücrenin yönetim molekülüdür. DNA ile ilgili verilen ifadelerden hangileri doğrudur? CEVAP: HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM *Tüm canlılarda. görülür. *Hücre bölünmesi büyüme, gelişme, yaraların iyileşmesi, üreme hücrelerinin oluşması ve tek hücreli canlıların çoğalması için gereklidir. Not: İnsanda sinir ve kas hücreleri bölünmez. Canlı türü Kromozom sayısı Eğrelti otu 500 Köpek 78 İnsan 46 Moli balığı 46 Soğan 16 Tablo ile ilgili yapılabilecek yorumlar *Kromozom sayısı ile canlının gelişmişliği arasında. *Farklı tür canlıların kromozom sayısı.. olabilir. *Aynı türe ait bireylerin kromozom sayısı.. Hücre ne zaman bölünür: *Bir hücre belli bir.. ulaştığında bölünmeye hazırdır. *Hücre büyüdükçe.. zorlaşır(yönetim zorlaşır) *Sitoplazma hücre zarından daha..büyür. Not: Bölünme sırasında önce çekirdek bölünmesi sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir. *Hücre bölünmeye başlamadan önce. iki DNA oluşur. Kromozom: DNA nın kısalıp kalınlaşmasıyla meydana gelir. Diploit hücre(vücut hücresi):insanda biri anneden gelen bir takım (n=23)kromozom diğeri babadan gelen bir takım (n=23)kromozom bulunur.(2n=46 kromozomlu) Haploit(üreme hücreleri): Bir takım n=23)kromozom içerir. Soru: Canlı türü Kromozom sayısı Eğrelti otu 500 İnsan 46 Moli balığı 46 Bu tabloya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Kromozom sayısı ile canlının gelişmişliği arasında ilişki yoktur. B) Farklı tür canlıların kromozom sayısı aynı olabilir. C) Aynı türe ait bireylerin kromozom sayısı aynıdır. D) Bütün canlılar aynı kromozom sayısına sahiptir?

4 MİTOZ BÖLÜNME NASIL OLUR NOT: Sitoplazma bölünmesi bitki ve hayvanlarda farklı olur. *Bitkilerde. oluşumu *Hayvanlarda olur. Bunun sebebi bitkilerin hücre duvarının esnek olmamasıdır. SORU: Mitoz bölünmenin özellikleri -..hücrelerinde görülür.(diploit) -Bir hücreden. yeni hücre oluşur. -Kromozom sayıları Yani aynı kalır. -Oluşan hücreler birbiriyle ve ana hücreyle sahiptir. -Tek hücreli canlılarda ve eşeysiz üreyen canlılarda.. sağlar. Hangisi mitoz bölünmenin özelliklerinden biri değildir? A) Bir hücreden iki yeni hücre oluşur B) Büyüme döneminde insan, hayvan ve bitkilerde mitoz bölünme çok olur. C) Tek hücreli canlılarda ve eşeysiz üreyen canlılarda üremeyi sağlar. D) Kromozom sayıları yarıya iner. -Çok hücreli canlılarda... sağlar. Not:Büyüme döneminde insan, hayvan ve bitkilerde mitoz bölünme. olur.

5 EŞEYSİZ ÜREME *Bazı canlılarda mitoz bölünme ile canlı sayısında artış meydana gelir. Buna eşeysiz üreme denir. -.. önemi yoktur. Üreme hücreleri görev almaz. -.. çeşit eşeysiz üreme vardır. Üreme çesitli Özellikleri Örnek Tomurcuklanma ile üreme Vejetatif üreme Bölünerek üreme Yenilenerek üreme Ana canlı üzerindeki tomurcuklar zamanla büyüyerek yeni canlı oluşturur. Bitki kök, gövde veya dalından yeni bitki meydana gelmesi Belli bir büyüklüğe ulaşan canlılar bölünerek benzer canlılar meydana getirir. Bazı hayvan türlerinden kopan parçalar kendini tamamlayarak yeni bir canlı oluşturur. Hidra Denizanası Maya mantarı Sünger Kavak meşe gül söğüt Begonya Patates Soğan çilek Bakteri Amip Öglena Toprak solucanı Denizyıldızı Planarya NOT: -Kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden çıkması -Kemik iliğinden kan hücresi üretilmesi -Kırılan kolun onarılması -Yaraların zamanla iyileşmesi Hepsi birer yenilenme olayıdır ama yenilenme ile üreme değildir. Çünkü yeni bir canlı oluşmaz. Soru: Aşağıdakilerden hangisi tomurcukla üreyen canlılar arasında yer almaz? A) Denizanası B) Patates C) Maya mantarı D) Hidra Soru: Hangi olay yenilenme ile üremeye örnek olamaz? A) Toprak solucanından kopan parçadan yeni solucan oluşması B) Denizyıldızından kopan parçadan yeni canlı oluşması C) Planaryadan kopan parçadan yeni canlı oluşması D) Kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden çıkması

6 Soru: Hangi canlı nasıl ürer yanına yazalım.!!! DİKKAT: Kalıtım bilimi ile ilgili çalışma yapan bilim insanlarından biri de Gregor Mendel dir. Mendel çalışmasında BEZELYE kullanmıştır. Bunun sebebi ise; Amip: Öglena: Begonya: Patates: Soğan : Denizanası: Maya mantarı: KALITIM 1) Dışarıdan kolaylıkla fark edilen özelliklerin çok olması 2).. yetişmesi 3).üretmesi -Yaptığı çaprazlama sonucu genetiğin temeli sayılan ilkeleri ortaya koymuştur. -Çalışmalarda.. kullanmıştır. - Canlıların bazı özellikleri benzese bile birçok özellikleri farklıdır. - Saç rengi anneye benzerken göz rengi babaya benzeyebilir. Kardeşler birbirine benzer ama tıpatıp aynı değildir. GEN: Kromozomdaki. bir bölgedir. GENETİK: Kalıtımı inceleyen.. dalına genetik denir. KALITIM: Canlılara ait özelliklerin.. aktarılmasına denir. KALITSAL KARAKTERLER: Kromozomlar sayesinde. (dölden döle)aktarılan saç şekli, göz rengi gibi özelliklere denir. -Kalıtsal özelliklerin yavru bireylere aktarılmasında kromozomlardaki GENLER sorumludur. -Her bir karakterden sorumlu gen. NOT: Her karakter için anne ve babadan gelen 2 GEN sorumludur. KALITIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR - Bir karakterin oluşmasında anne ve babadan iki gen geldiğini söylemiştik ama hangisi etkili oluyor? Anneden gelen gen mi babadan gelen gen mi? Hangisi BASKIN ise o etkili oluyor. BASKIN GEN: Her durumda gene denir. ÇEKİNİK GEN: Basın genle birlikte olduğu zaman kendi özelliğini gendir. -Genler harfler ile gösterilir. A= Baskın gen:.. harfle gösterilir a= Çekinik gen:.. harf ile gösterilir NOT: Koyu renkler genel olarak daha baskındır. NOT: Her canlının gen sayısı kendine özgüdür.

7 Bezelye için İnsanlar için Fareler için BASKIN -Uzun boy -Yuvarlak tohum -Sarı renkli tohum -mor çiçek -Koyu saç rengi -Koyu göz rengi -Dil yuvarlayabilme -Ayrık kulak memesi -Kıvırcık saç -Kalın dudaklılık -Uzun kirpik -Siyah kıl ÇEKİNİK -Kısa boy -Buruşuk tohum -Yeşil renkli tohum -Beyaz çiçek -Açık saç rengi -Açık göz rengi -Dil yuvarlayamama -Yapışık kulak memesi -Düz saç -İnce dudaklılık -İnce kirpik -Kahverengi kıl NOT: Karakterlerde özellikleri belirleyen genler çiftler halinde bulunur. Aa, Bb gibi. Bunun sebebi ise; genlerin anne ve babadan geliyor olmasıdır. MELEZ DÖL: Genler birbirine melez döl olur. Karakter Genotip Fenotip KK Saf döl kıvırcık saç Saç rengi Kk Melez döl kıvırcık saç kk Saf döl düz saç NOT: Saf döl(ari DÖL) = İki çekinik İki baskın Melez döl= Bir baskın bir çekinik Aşağıda bazı canlıların karakterlerine ait genotiplerini yazalım. Kısa boylu bezelye= Ayrık kulak memesine sahip çocuk= Siyah saçlı çocuk= Kıvırcık saçlı kız= GENOTİP: Bir canlının sahip olduğu yapısına denir. Aa= Genotip FENOTİP: Gen yapısına bağlı olarak çevresel etkenlerle birlikte ortaya çıkan.. denir. Genotip KK Kk kk Kıvırcık saç: K Düz saç: k Fenotip Kıvırcık saç Kıvırcık saç Düz saç -Baskın gen her durumda etkisini gösterir. SAF DÖL: Anne ve babadan gelen genlerdir. Her ikisi de birbirine.. saf döl olur. Uzun boylu bir bezelyenin genotipi nasıl yazabiliriz? Kalıtım ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Fenotip: Gen yapısına bağlı olarak çevresel etkenlerle birlikte ortaya çıkan dış görünüşe denir. B) Baskın gen her durumda etkisini gösterir C) Genler birbirine benzemiyorsa saf döl olur. D) Çekinik gen melez döl durumunda etkisini gösteremez.

8 Aşağıda verilenlerin genotiplerini yazınız. FENOTİP GENOTİP Koyu göz rengi Melez döl kıvırcık saçlı baba ile melez döl kıvırcık saçlı annenin çocuklarının düz saçlı olma ihtimali nedir? (kıvırcık saç geni düz saç genine baskın) Kalın dudaklılık ayrık kulak memesi Kısa kirpik ÇAPRAZLAMALAR -Aynı türe ait erkek ve dişi bireylerin eşleştirilmesiyle yavru bireyler elde edilmesine denir. NOT: Çaprazlama yaparak kaç bireyin oluşabileceğini değil oluşacak yeni bireyin sahip olabileceği fenotip ve genotip ihtimallerini tespit edebiliriz. Saf döl koyu göz renkli biri ile renkli gözlü bireyden oluşacak ikici kuşaktaki bireylerin genotip ve fenotip oranlarını bulunuz. (Koyu göz rengi geni açık göz rengi genine baskın) Melez koyu renk gözlü baba Renkli göz anne (Koyu göz rengi geni açık göz rengi genine baskın) Melez döl ayrık kulaklı bir anne ile yapışık kulaklı bir babanın çocuklarının ayrık kulaklı olma ihtimali nedir? (ayrık kulaklılık geni yapışık kulaklılık genine baskın) Genotip: %50 Kk, % 50 kk Fenotip: % 50 melez döl koyu renkli göz % 50 saf döl açık renkli göz

9 SOY AĞACI Saf döl yuvarlak bir bezelye ile buruşuk tohumlu bir bezelyenin çaprazlanması sonucunda oluşacak ikinci kuşaktaki bezelyelerin yuvarlak olma ihtimali nedir? Bazı karakterlerin nesilden nesile aktarımını gösteren şemaya denir. (yuvarlak tohum geni buruşuk tohum genine baskın) Saf döl uzun kirpikli bir anne ile kısa kirpikli bir babanın çocuklarının kaç çeşit genotipe sahip olabileceklerini bulalım. (uzun kirpik geni kısa kirpik genine baskın) -Taralı olanlar düz saçlı olduğuna göre diğer bireylerin genotiplerini tespit edelim. Saf döl sarı tohumlu bir bezelye ile melez döl sarı tohumlu bir bezelye çaprazalnırsa oluşacak yavru bireylerin kaç çeşit genotipe sahip olabilir? (sarı tohum geni yeşil tohum genine baskın) -Taralı bireyler saç şekli bakımından melez genotipe sahiptirler. -Düz saçlı olanları bulalım: (aa) olanı bulalım. -Kıvırcık saçlı olanları bulalım:

10 İnsanlarda cinsiyet kavramı Anne Baba İnsanlarda 46 kromozom bulunur tanesi= vücut kromozomu XX XX XY XY 2 tanesi= eşey(cinsiyet) kromozomu % 50 kız % 50 erkek, -Eşey kromozomları X ve Y dir. Erkek bireylerde XY Dişi bireylerde XX Anne Baba NOT: X ve Y kromozomları c insiyet geni ile beraber bazı hastalıklara ait genleri de taşır. 44+XX 44+XY NOT: Bir bireyin erkek ya da kız olması babasından aldığı eşey kromozomlarına bağlıdır. Örnek: Bir bebeğin kız ya da erkek olma olasılığı nedir?

11 Hastalık Özellikleri Taşınması Gösterimi Renk körlüğü Kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez. X kromozomu üzerinde çekinik gen ile taşınır. X R x R = Sağlıklı dişi X R X r = Sağlıklı (Taşıyıcı dişi) X r X r = Hasta dişi X r Y = Hasta erkek Hemofili Yaralanma ve kanama durumunda kan pıhtılaşamaz. X kromozomu üzerinde çekinik gen ile taşınır. X H X H = Sağlıklı dişi X H X h =Sağlıklı (taşıyıcı) dişi X h X h = Hasta dişi X r Y = Hasta erkek Orak hücreli Normal hücre= Vücut kromozomları anemi Orak hücreli= üzerinde çekinik genle AA=Sağlıklı birey Alyuvarların orak şeklini taşınır. Aa=Sağlıklı (taşıyıcı) birey almasıdır. aa = Hasta birey Hücrelere yeterince O 2 taşıyamaz. Albinoluk Saç ve deri gibi vücut bölümlerinin oluşması BEYAZ renklidir. Vücut kromozomları üzerinde çekinik genle taşınır. AA=Sağlıklı birey Aa=Sağlıklı (taşıyıcı) birey aa = Hasta birey

12 NOT: Hemofili ve renk körlüğü geni taşıyan erkek bireyler kesinlikle hastadır. Taşıyıcı olamazlar. DİĞER BAZI HASTALIKLAR 1. Down Sendromu: Bu bireylarin vücudunda 46 kromozom yerine 47 kromozom bulunur. Bu bireyler kısa parmaklı, geniş elli, tıknaz olur ve zekâ geriliği gösterirler. 2. Akdeniz Ateşi: - Ateş yükselmesi Karın ağrısı 3. Sistik Fibrozis: Çocukluk çağında görülen yapışkan koyu mukus sebebi ile pankreas kanalları tıkanır (Pankreas yetersizliği) - Kronik akciğer hastalığı - Terde Na ve Cl seviyesi yükselmesi Yukarıdaki tabloda taralı birey renk körüdür. Buna göre numaralı bireylerin renk körü olup olmadıkları ile ilgili ne söylenebilir. (Renk körü hastalığı X kromozomu üzerinde çekinik genle taşınır.) 4.Akdeniz Anemisi (Talesemi): Kansızlık Yukarıdaki tabloda renk körü olanlar boyanmış,diğerlerine ise numara verilmiştir. Buna göre hangi bireyler sağlam,hangi bireyler taşıyıcıdır. AKRABA EVLİLİĞİ Aralarında kan bağı bulunan bireylerin (kuzen vb) evlenmesi olayıdır. Evlenecek kişilerin genetik yapısı benzerlik gösterdiği için (Anne babada çekinik özellikte etkisini gösteremeyen genlerdir) doğacak çocukta görülme olasılığı fazladır. (Renk körü hastalığı X kromozomu üzerinde çekinik genle taşınır.)

13 MAYOZ BÖLÜNME NOT:2.mayozda DNA eşlenmesi görülmez. Mayoz Bölünmenin Evreleri -Eşeyli üreyen canlılarda (sperm, yumurta, polen) oluşturulması.. ile olur. - Mayoz bölünme ile.kromozomlu üreme ana hücrelerde... kromozomlu 4 üreme hücresi üretilir. Homolog Kromozomu: Aynı karaktere ait genleri taşıyan kromozomlardır. Aynı karaktere ait gen olabilirler ama birbirinin aynı değillerdir. - Mayoz 1 ve mayoz 2 şeklinde gerçekleşir.

14 MAYOZ BÖLÜNME ÖZELLİKLERİ 1. ana hücrelerde olur. 2. Bir hücreden yeni hücre oluşur. 3. Kromozom sayısı iner. 4. Oluşan hücreler birbirleriyle ve ana hücreyle kalıtsal özelliklere sahiptir. 5. Eşeyli üremenin temelini oluşturur. 6. Tür içi kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar. 1-Kalıtım maddesi 1 kez kopyalanır. Parça Değişimi (Krossing- over): Homolog kromozomlarının karşılıklı bölgeleri arasındaki gen alışverişidir. NOT: Parça değişimi farklı kalıtsal özelliklere sahip üreme hücrelerinin oluşmasına dolayısıyla canlılarda çeşitliliği sağlar. 1-Sadece mayoz bölünmede görülür. 2-Hayvan hücrelerinde görülür. 3-Tür içi çeşitliliği sağlar. Parça değişimi ile ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur? 2-Kromozom sayısı yarıya iner. 3-Üreme ana hücrelerinde görülür. Hangileri mayoz bölünme için doğrudur? 1- Kuzunun büyümesi 2- Erkek bireyde sperm hücresi oluşması 3-İneklerin çoğalması EŞEYLİ ÜREME: Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşen üreme şekline denir. 4-Sütte bulunan bakterilerin çoğalması Yukarıda verilen olayların hangilerinde mayoz bölünme etkili olmuştur? EŞEYLİ ÜREME AŞAMALARI 1-Yetişkin erkek ve dişi bireye ait üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek n kromozoma sahip üreme hücresi oluşturur. 2-Üreme hücreleri döllenme olayı ile birleşir ve 2n kromozoma sahip döllenmiş yumurtayı(zigot) oluşturur. 3- Zigot mitoz bölünmeler geçirerek 2n kromozomlu bireyi oluşturur. 4- Yavru bireyler mitoz bölünmeler sayesinde büyüyüp gelişir ve 2n kromozomlu ergin bireyler oluşur

15 MİTOZ ve MAYOZ BÖLÜNMENİN KARŞILAŞTIRILMASI Mitoz Bölünme Mayoz Bölünme MUTASYON -DNA yı oluşturan nükleotitlerin yapı ve dizilişinde oluşan... hücrelerinde görülür. ana hücrelerde görülür. -Kromozom sayı ve yapısında meydana gelen değişikliklere denir. yeni hücre oluşur. Kromozom sayısı.. kalır. yeni hücre oluşur. Kromozom sayısı.. iner. -Etkisi. devam eder. -Kimyasal maddeler, bazı ilaçlar, radyasyon, X ışınları, ultraviyole ışınların etkisiyle oluşur. Kromozom yapısı birbiriyle ve ana hücreyle.. Parça değişimi (Krossing-over)... üremenin temelini oluşturur. Kromozom yapısı birbirinden ve ana hücreden.. Parça değişimi (Krossing-over)..üremenin temelini oluşturur. -Bazı mutasyonlar.. yapabilir. -Mutasyon vücut hücresinde ise kalıtsal olmaz, ancak üreme hücresinde ise nesilden nesile aktarılır. -Kalıtsal hastalıklardan Albinoluk, renk körlüğü, orak hücreli anemi, down sendromu, hemofili, altı parmaklılık mutasyon sonucu oluşur. -Mutasyonların çoğu zararlı olmakla birlikte faydalı olanları da vardır. Örneğin; bitkilerde meyvenin büyük olması, bitkilerde daha fazla tohum oluşması.

16 MODİFİKASYON -Çevre şartlarının etkisiyle canlıların meydana gelen (kalıtsal olmayan) değişiklilere denir. GENETİK ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR Gen Klonlama (Gen kopyalama-gen transferi ) -Modifikasyonlara ışık, sıcaklık, nem, besin, iklim gibi faktörler neden olur. Örnek: Sporcuların kas yapması, güneş altında kalan birinin bronzlaşması Mutasyona iki tane örnek veriniz. CEVAP: Modifikasyona iki tane örnek veriniz. CEVAP: 1-İnsanlarda orak hücreli anemi hastalığı olması 2- Keçilerin 4 boynuzlu olması 3- Güneşli günlerde tenin bronzlaşması 4-Sporcuların kas yapması Yukarıda verilenlerin mutasyon mu modifikasyon mu olduğu yanına yazınız. *Pankreas hücresinden insülin üreten gen bakterilere aktarılıyor. Bakterilerden insülin hormonu elde ediliyor. *Ateş böceği geni tütün bitkisine aktarılarak ışık saçan bitkiler elde ediliyor. *Örümcek geni keçilere aktarılarak keçi sütünden ipek elde ediliyor. GEN TEDAVİSİ: Kalıtsal hastalıklara neden olan genleri tespit edip bu genleri ayıklanması hedefleniyor. ISLAH ÇALIŞMALARI: Teknolojik yöntemlerle bitki ve hayvan türlerinin daha kaliteli ürünler verenleri tespit edip, onların çoğaltılması amaçlanıyor. -Gen klonlaması yöntemi ile domates, mısır ve patates gibi pek çok ayrı bitki zararlılar ve ortam koşullarına daha dayanıklı hale getirilir.

17 -Gen tedavisi yönteminde kalıtsal hastalıklara neden olan geni tespit edip bu genlerin ayıklanması amaçlanır. *Farklı ortamda yaşayan aynı tür canlılar adaptasyona sahiptir. ADAPTASYON -Canlıların. artıran çevreye uygun davranış ve fiziksel yapı gibi kalıtsal özelliklere denir. - ve kuşaktan kuşağa aktarılır. Örnek: * Ördek -> Perdeli ayakla hızlı yüzer *Bukalemun -> Bulunduğu ortama göre renk değiştirir. *Kaktüs-> Diken şeklindeki yaprakları su kaybını engeller. NOT: Adaptasyon biyolojik çeşitliliği artırır. NOT: Bitkilerin yaprak dökmesi, bazı canlıların kış uykusuna yatması, göç etmesi de adaptasyondur. EVRİM -Jeolojik zamanlardan, ilk dönemlerden başlayıp günümüze kadar devam eden canlı türlerindeki değişime denir. Lamarck a göre evrim : -Etkin organlar gelişirken diğer organlar körelir. Örneğin; zürafanın boyunun uzun olma sebebi ağaçların uçlarındaki yaprakları yemek istemeleridir. -Canlının dış görünüşünde meydana gelen değişiklikler (modifikasyon) kalıtsaldır. *Aynı ortamda yaşayan farklı canlılar.. adaptasyona sahiptir. Darwin e göre evrim: -Bir tür içindeki sayısız kalıtsal çeşitliliğe varyasyon denir.(tür çeşitliliği) -Bulunduğu ortamdaki şartlara uyum sağlayabilen yaşar, uyum sağlayamayan canlılar ise ölür. Buna doğal seçilim denir.

18 Bir kaza sonucu bileği kopan birinin, kazadan 5 yıl sonra doğan bebeğinin iki bileğide tam ve sağlıklıdır. Bu durum Lamarck ın hangi görüşüne uymaz? 4-.: Kromozomlarda bulunan ve canlının kalıtsal özelliklilerini taşıyan yapılara denir. 5- : Bölünme üreme hücrelerinde olur. 6-..: Canlılarda büyüme gelişmede, yaraların iyileşmesinde etkilidir. Doğal seçilim-varyasyon-modifikasyon- Kelimeleri uygun boşluğa yazınız. Bir tür içindeki sayısız kalıtsal çeşitliliğe. denir. Canlının dış görünüşünde meydana gelen değişikliklere denir. Bulunduğu ortamdaki şartlara uyum sağlayabilen yaşar, uyum sağlayamayan canlılar ise ölür. Buna... denir. Hücre bölünmesi-mutasyon-gen-biyoteknolojimodifikasyon-mayoz Kelimeleri uygun boşluğa yazınız. 1-.: Canlının gen yapısında meydana gelen değişmedir. 2-.: Canlının fenotipinde meydana gelen değişmedir. 3-..: Canlı türlerinde değişiklik yaparak daha çok ürün elde edilmesi çalışmalarına denir.