PSORİASİS İŞLEV KAYBI İNDEKSİ TÜRKÇE GEÇERLİLİK ve GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI
|
|
- Meryem Doğu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 T.C Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dermatoloji Kliniği Şef: Doç. Dr. Adem Köşlü PSORİASİS İŞLEV KAYBI İNDEKSİ TÜRKÇE GEÇERLİLİK ve GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI Dr. Neslihan Fişek Deri ve Zührevi Hastalıkları Uzmanlık Tezi İstanbul 2009
2 TEŞEKKÜR Uzmanlık eğitimin boyunca sağladığı akademik çalışma ortamından, hekimlik görgü ve becerilerimin gelişmesine katkılarından dolayı Sayın Hocam Doç. Dr. Adem Köşlü ye, Her zaman destek ve hoşgörüsünü gördüğüm, asistanlığım süresince eğitimime katkıda bulunan, bilgi ve tecrübelerinden faydalandığımız Klinik Şef Muavinimiz Sayın Doç. Dr. İlknur Kıvanç Altunay a, Tez çalışmamın planlanması ve sürdürülmesinde yol gösterici olan ve tüm asistanlık hayatım boyunca bilgi, birikim ve deneyimlerini bizlerle paylaşan ve eğitimimimde emeği ve katkısı bulunan Başasistanımız Sayın Doç. Dr. Gonca Gökdemir e, 4,5 yıl boyunca bereber çalıştığımız ve aramızdan ayrılan, eğitimimde katkısı olan Sayın Doç. Dr. Tuğba Rezzan Ekmekçi ye, Birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum asistan arkadaşlarıma, Dermatoloji Kliniği hemşire ve personeline, Sevgi, anlayışıyla bana destek olan, tez hazırlama aşamasındaki yardımlarından dolayı eşim Hasan İlker İzci ye, Tüm eğitim ve öğretim hayatım boyunca daima yanımda olan, her zaman sevgiyle destek olan ve emek harcayan sevgili aileme, Teşekkürlerimi sunarım Dr. Neslihan Fişek İzci i
3 İÇİNDEKİLER: 1.GİRİŞ...1 Sayfa 2.GENEL BİLGİLER Yaşam Kalitesi Dermatolojide Yaşam Kalitesi Yaşam Kalitesi Ölçüm Yöntemleri Genel Sağlığa Yönelik Testler Dermatolojiye Özgü Testler Dermatolojik Hastalıklara Özgü Testler Yaşam Kalitesi ile İlgili Testlerin Kullanım Alanları ve Uygun Testin Seçimi Psoriasis ve Yaşam Kalitesi Psoriasisde Yaşam Kalitesini Etkileyen Psikososyal Komponentler Psoriasisde Yaşam Kalitesinin Önemi Psoriasisli Hastalarda Yaşam Kalitesini Belirleyen Faktörler Psoriasise Özgü Testler GEREÇ ve YÖNTEM BULGULAR TARTIŞMA ve SONUÇ KAYNAKLAR...60 ii
4 KISALTMALAR DSÖ: Dünya Sağlığı Örgütü SIP: Hastalık Etki Profili UK-SIP: İngiltere Hastalık Etki Profili BHK: Bazal Hücreli Karsinom SF-36: Kısa Form-36 Skindex: Deri İndeksi VQ-Dermato: Dermatolojide Yaşam Kalitesi DQOLS: Dermatolojide Yaşam Kalitesi Skalası TDYKÖ: Türkçe Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği QoLIAD: Atopik Dermatit Yaşam Kalite İndeksi MELASQOL: Melazma Yaşam Kalite Skalası DYKÖ: Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği DSQL: Dermatolojiye Spesifik Yaşam Kalitesi Skalası VYA: Vücut Yüzey Alanı HRQoL: Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesi NPH: Nottingham Sağlık Profili AUD: Avusturalya Doları PİKİ: Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi PSORIQoL: Psoriasis Yaşam Kalitesi İndeksi PLSI: Psoriasis Yaşam Stres Envanteri PAŞİ: Psoriasis Alan Şiddet İndeksi SPI: Salford Psoriasis İndeksi KMPI: Koo-Menter Psoriasis Aracı iii
5 FLQA: Freiburg Yaşam Kalitesi Değerlendirmesi PUVA: Psoralen Ultraviyole A UVB: Utraviyole B iv
6 TABLO ve GRAFİKLER Sayfa NO Tablo 1:Genel Sağlığa Yönelik Testler 7 Tablo 2:Dermatolojiye Özgü Testler 9 Tablo 3:Dermatolojik Hastalıklara Özgü Testler 14 Tablo 4:PİKİ nin alt bölümleri 28 Tablo 5:Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi 33 Tablo 6:Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği 37 Tablo 7:Hastaların sosyodemografik özelliklerine ait bilgiler 41 Tablo 8:Hastaların klinik özelliklerine ait bulgular 42 Tablo 9:Günlük aktiviteler için madde-toplam istatistikleri 43 Tablo 10:İş/okul ya da alternatif sorular için madde-toplam 43 istatistikleri Tablo 11:Kişisel ilişkiler için madde-toplam istatistikleri 43 Tablo 12:Boş vakit için madde-toplam istatistikleri 44 Tablo 13:Tüm ölçek için madde-toplam istatistikleri 44 Tablo 14:Test-tekrar test güvenilirliğinde alt ölçekler için 45 korelasyon katsayısı Tablo 15:Test-tekrar test güvenilirliğinde her bir soru için 45 korelasyon katsayısı Tablo 16:Test-tekrar test güvenilirliğinde PAŞİ, PİKİ toplam, 46 PİKİ alt ölçeklerinin birinci ve ikinci değerlendirme skorlarının karşılaştırılmasıısı Tablo 17:PİKİ alt ölçekleri ile DYKÖ alt ölçekleri arasında 48 korelasyon matriksi Tablo 18:PİKİ toplam skorunun alt ölçeklerle korelasyon matriksi 50 Tablo 19:DYKÖ toplam skorunun alt ölçeklerle korelasyon 50 matriksi Tablo 20:Cinsiyetin yaşam kalitesine etkisi 51 Tablo 21:Yaşın yaşam kalitesine etkisi 51 Tablo 22:Eğitimin yaşam kalitesine etkisi 52 Tablo 23:Hastalık süresinin yaşam kalitesine etkisi 52 Tablo 24: Saç, tırnak ve yüz tutulumunun yaşam kalitesine etkisi 53 Grafik1:PİKİ toplam skor ve alt ölçeklerin birinci ve ikinci 47 değerlendirmelerde karşılaştırılması Grafik 2: PİKİ ve DYKÖ skorları arasında korelasyon grafiği 49 v
7 ÖZET GİRİŞ: Psoriasis kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülen, tüm dünyada populasyonu %1-3 oranında etkileyen,, eritemli-skuamlı plaklarla karakterize olan bir deri hastalığıdır. Yapılan çalışmalarda psoriasis hastalarının günlük yaşamlarının ve yaşam kalitelerinin hastalıklarından etkilendiği bildirilmiştir. Bu nedenle yaşam kalitesi ile ilgili psoriasis hastalığına özgü anketler geliştirilmiştir. Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi (PİKİ) ilk defa 1985 yılında psoriasise özgü geliştirilen, son bir ay içerisinde hastalığın, kişinin günlük aktivitesine ve psikolojik durumuna etkisini araştıran, 15 sorudan oluşan bir indekstir. Dünyada pek çok ülkede kabul gören ölçek farklı dillere çevrilerek psoriasisde yaşam kalitesini değerlendirmeye yönelik çalışmalarda kullanılmaktadır. AMAÇ: Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi ni Türkçe ye çevirerek, dilimizde geçerliliğini ve güvenilirliğini sağlamak, Türk psoriasis hastaları için kullanılabilir hale getirmektir. MATERYAL-METOD: Anket uygun çeviri basamaklarını takip ederek Türkçe ye çevrildi. Çalışmaya 16 yaş üstü, okuma-yazma bilen, aktif psikiyatrik hastalığı olmayan hastalar alındı. Hastaların sosyodemografik bilgileri kaydedildi ve klinik muayeneleri yapıldıktan sonra oluşturulan Türkçe ölçek hastalara uygulandı. Güvenilirlik analizleri için iç yapı tutarlılığı ve test-tekrar test güvenilirliği ölçüldü. Ölçekteki her madde için ayrı ayrı ve tüm alt ölçekler için Cronbach alfa katsayısı ve madde-toplam puan korelasyonları hesaplandı. Test-tekrar test güvenilirliği için, ölçek 41 hastada başlangıçta ve iki hafta sonra olmak üzere ikişer kez uygulandı. Test-tekrar test güvenilirliği, Pearson korelasyon testi ile istatistiksel olarak değerlendirildi. Geçerlilik için birlikte geçerlilik araştırıldı. Birlikte geçerlilik için daha önce Türkçe geçerliliği belirlenmiş olan Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği (DYKÖ) ile karşılaştırma yöntemi kullanıldı. vi
8 BULGULAR: Çalışmaya Temmuz 2008-Mart 2009 tarihleri arasında, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dermatoloji Kliniği nde takip ve tedavi edilen 90 kadın (%55,9), 71 erkek (%44,1) toplam 161 psoriasis vulgaris hastası alındı. Hastaların yaş aralığı (yaş ort:37,61 ± 13,62) arasında değişmekteydi. Hastalık süresi 2 ay -68 yıl arasında değişmekte olup olup, ort:11,91±10,57 yıl idi. İç yapı tutarlılık ölçümünde tüm alt ölçeklerin cronbach alfa katsayısı 0,61-0,79 arasında değişmekte olup, tüm anket için 0,88 olarak hesaplandı. Test-tekrar test güvenilirliğinde tüm sorular için korelasyon katsayısı 0,366-0,775 arasında değişmekte olup, toplam PİKİ skoru için korelasyon katsayısı r=0,854 olarak hesaplandı. (p<0,001) Geçerlilik analizleri için, toplam PİKİ ve toplam DYKÖ skorları arasındaki ilişki hesaplanmış olup ve her iki ölçek arasında korelasyon katsayısı r=0,674 olarak bulunmuştur. (p<0,05 ) SONUÇ: Psoriasis, hastalarda sağlıkla ilgili yaşam kalitesi üzerine belirgin negatif etkiye ve belirgin psikososyal morbiditeye sahiptir. PİKİ, psoriasis hastalarında yaşam kalitesini değerlendirmeye yönelik geliştirilmiş en sık kullanılan özgün ölçektir. Çalışmamız, yapılan istatistik analizler ve güvenilirlik ölçümleri sonucunda PİKİ nin Türk psoriasis hastaları için uygun bir ölçek olduğunu göstermektedir. vii
9 SUMMARY INTRODUCTION: Psoriasis is a chronic inflamatory disease affecting %1-3 of population that characterized by erythematous scaly plaques appears equally in both gender. Daily activities and quality of life of psoriasis patients are disturbed cause of their diseases have been reported in the literature. Therefore, specific questionnaires about quality of life of patients in psoriasis are developed. Psoriasis Disability Index (PDI) is a questionnaire first designed in 1985 which consists of 15 questions related to patient s last one month psychological conditions and daily activities. PDI has been translated to many different languages and used in studies all around the world. AIM: To validate the Turkish version of PDI and use for Turkish psoriasis patients. MATERIAL METHOD: The questionnaire was translated into Turkish by using appropriate translation steps. The lettered patients over 16 years old who had no psychological diseases included into the study. The patients social-demographic data were recorded. After clinical examination, Turkish questionnaire had been applied to the patients. For reliability analysis, internal consistency and test-retest method were used. Cronbach alpha coefficent and item-total statistics were calculated for each question and subscales. The questionnaire had been applied to 41 patients twice with the interval of two weeks to quantify test-retest reliability. For validation the questionnaire is compared with Dermatology Life Quality Index (DLQI) which was validated before in Turkish. viii
10 RESULTS: 90 female (%55,9), 71 male (%44,1) total 161 psoriasis patients who had been followed at Şişli Etfal Research and Training Hospital Dermatology Department were included into the study between July 2008-March The age range of patients was (mean age:37,61 ± 13,62). The duration of the disease was 2 months 68 years (mean duration:11,91±10,57 years). For internal consistency, cronbach alpha coefficients of all subscales ranged between 0,61-0,79 and calculated as 0,88 for total index. In test-retest reliabilty, the correlation coefficient ranged between 0,366-0,775 for each question and calculated as r=0,854 for total PDI score. (p<0,001) For validity analysis, relationship betweeen mean PDI and DLQI scores were searched and a strong statistical correlation coefficient was found which is r=0,674. ( p<0,05 ) CONCLUSION: Psoriasis has a negative impact on patients psychosocial morbidity and health related quality of life. PDI is the first specific questionnaire which was developed to assess the quality of life in psoriasis. Our study indicates that the Turkish version of PDI has been found to have acceptable reliability and validity for use in Turkish psoriasis patients. ix
11 1.GİRİŞ ve AMAÇ: Sosyal, ruhsal ve bedensel iyilik halini gösteren yaşam kalitesi kültür, değer yargıları, kişinin konumu ve amaçlarına bağlıdır. Bu kavram yaşam şartları ile elde edilebilecek kişisel doyumun düzeyini etkileyebilen hastalıkların ve günlük yaşamın fiziksel, ruhsal ve toplumsal etkilerine verilen kişisel tepkileri kapsamakta ve günlük rolleri içeren işlevsel yeterlilik, toplumsal ilişkilerde iyilik hali, somatik yakınmalar ve yaşamdan alınan doyumu ortaya koymaktadır (1). Deri hastalıkları diğer organ hastalıklarından farklı olarak çoğu zaman yaşamı tehdit etmemesine rağmen, kişinin dış görünüşünü etkiledikleri için psikososyal durum, kişisel ilişkiler ve günlük aktiviteler üzerinde olumsuz değişiklikler yaratabilirler (2,3). Bu nedenle hastalıkların klinik ciddiyetinin dışında yaşantıya etkilerinin saptanması, hastaların hastalığı nasıl algıladıklarının anlaşılması, tedavi sonuçlarının psikososyal durumu üzerinde yaptığı değişikliklerin belirlenmesi önem taşımaktadır (4). Psoriasis, yaşam kalitesinin en çok araştırıldığı dermatolojik hastalıktır. Toplumda sık görülen bu hastalık görünür bölgeleri etkileyebilmekte, kaşıntı gibi yakınmalara neden olmakta ve nükslerle giden kronik bir süreç izlemektedir. Bu yüzden psoriasisli hastalarda hastalığa bağlı kronik stresin neden olduğu psikolojik sıkıntı, utanma, çekinme, depresyon, sosyal ve fiziksel aktivitelerde kısıtlanma gibi pek çok psikososyal sorunla karşılaşılmaktadır (5,6,7). Gözlenen bu etkiler, klinik şiddet ile her zaman korele olmayabilir ve hafif şiddetdeki deri bulguları bile ağır psikososyal bozukluklara yol açabilir (8,9). Hatta psoriasisin yaşam kalitesi üzerine etkileri, yaşamı tehdit eden kronik sistemik hastalıklar kadar fazla olabilir (10). Bu nedenle hastalık şiddetinin belirlenmesinde dermatolojik bulgular ile birlikte psikososyal durumun ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi önerilmektedir (11,12). 1
12 Yaşam kalite ölçekleri hastanın özel gereksinimlerini belirlemek, psikososyal sorunlarını ortaya koymak, özellikle kronik hastalıklarda hastanın durumundaki değişiklikleri izlemek ya da tedaviyi belirlemek için kullanılmaktadır. Bu amaçla birçok kriteri değerlendiren genel ölçekler ve sadece söz konusu hastalık, grup ve tedaviyle ilgili soruları içeren özgül ölçekler geliştirilmiştir (1,13). Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi (Psoriasis Disability Indeks), psoriasise özgü olarak geliştirilmiş ilk yaşam kalite ölçeği olup, yaklaşık 20 yıl önce tasarlanmıştır (14). Bu süre içinde ölçeğin 20 den fazla dilde geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış, pek çok ülkede çalışmalarda kullanılmıştır (15,16,17,18). Bu çalışmadaki amacımız, farklı toplumlar tarafından kabul görmüş Psoriasis İşlev Kaybı İndeksi ni Türkçe ye çevirerek, dilimizde geçerliliğini ve güvenirliğini sağlamak, Türk psoriasis hastaları için kullanılabilir hale getirmektir. 2
13 2.GENEL BİLGİLER 2.1 YAŞAM KALİTESİ Günlük yaşamımıza giren ve kullandığımız her üründe daha nitelikli örneklerin sunulması için gerekliliği tartışmasız olan kalite anlayışı, sağlık hizmeti sunulan tıp alanında da giderek daha çok kullanılmaya başlanmıştır. Yaşam standartlarının süratle değişmesi ile yaşama bakış açılarındaki değişim yaşam kalitesi tanımını tıpta kullanılır hale getirmiştir. Tıp alanında hastalıkların yaşam kalitesine etkisi, bakım kalitesi, tıpta kalite güvencesinin sağlanması ve geliştirilmesi, tıp eğitiminde standartizasyonun sağlanması ve hasta tatmini kalitenin önemli uygulama alanlarını oluşturmaktadır (2). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sağlığı sadece bir hastalığın veya sakatlığın olmaması değil, aynı zamanda fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir huzur ve iyilik hali şeklinde tanımlanmaktadır. DSÖ nün yaptığı tanıma göre; Bozukluk (impairment): Anatomik, fizyolojik ve psikolojik yapı ve fonksiyonların kaybı veya anormalliği İşlev kaybı (disability): Bozukluk sonucunda ortaya çıkan, bireylerin normal bir insan için gerekli olan aktiviteleri yapma yeteneğindeki kısıtlanma hali Engellilik (handicap): Bozukluk veya özürlülük sonucu gelişen, kişinin içinde bulunduğu yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörlere ait rollerini yerine getirmesindeki engellilik halidir (19,20). Uzun yıllar sağlığın geleneksel değerlendirmesinde ya da sağlığın ölçümünde morbidite, mortalite ve beklenen yaşam süresi gibi niceliksel kavramlar esas alınmıştır. Bu terimler fizyolojik veya ruhsal bir hasarın ya da işlev bozukluğunun yalnızca bireyin kendisinde nesnel olarak saptanan etkisini açıklamaya yöneliktir. Son yıllarda bu yaklaşımın sağlılığın değerlendirilmesi ve ölçümünde yeterli olmadığı düşüncesi ortaya çıkmış, kişinin fizyolojik ya da ruhsal bir patolojinin olumsuz etkileri hakkında 3
14 öznel değerlendirmesi ve farkındalığı daha çok önem kazanmıştır. Bu düşünce ile hastayı daha bütüncül olarak ele alma, fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan iyilik durumunu ölçme girişiminin bir sonucu olarak yaşam kalitesi kavramı ortaya çıkmıştır. İzleyen dönemlerde iyilik hali ve yaşam kalitesini ölçülebilir kılma girişimleri artmış, sağlığın ekonomik, sosyal ve benzeri farklı boyutları da değerlendirme kapsamına alınmıştır (21,22). Yaşam kalitesi hakkında ilk yazı Martial tarafından yazılmıştır ve Martial a göre Yaşam sadece yaşıyor olmak değil, sağlıklı yaşıyor olmak demektir (19). Daha önce DSÖ tarafından tanımlanan tam iyilik hali kavramını bilinen ölçeklerle tanımlamanın mümkün olmadığı görüşünde olan araştırmacılar, yaşamın kalitesi kavramı üzerinde düşünmeye başladılar ve sağlıkta yaşam kalitesi terimi ortaya atıldı (23). DSÖ nün tanımına göre yaşam kalitesi; kişinin yaşadığı kültür ve değer sistemleri çerçevesinde amaçları, beklentileri, standartları ve ilgileri ile ilişkili olarak yaşamdaki pozisyonunu algılayış biçimi dir (24). Sosyal, ruhsal ve bedensel iyilik halini gösteren yaşam kalitesi kültür, değer yargıları, kişinin konumu ve amaçlarına bağlıdır. Bu kavram, yaşam şartları ile elde edilebilecek kişisel doyumun düzeyini etkileyebilen hastalıkların ve günlük yaşamın fiziksel, ruhsal ve toplumsal etkilerine verilen kişisel tepkileri kapsamakta ve günlük rolleri içeren işlevsel yeterlilik, toplumsal ilişkilerde iyilik hali, somatik yakınmalar ve yaşamdan alınan doyumu ortaya koymaktadır (1,25). Yaşam süresinin uzaması ve yeni tedavi alternatiflerinin uygulanmaya başlaması, sağlık hizmetinin ölçümünde geleneksel göstergelerin yetersiz kalmasına yol açmıştır lerden itibaren halk sağlığı çevreleri tarafından sağlık durumu çok boyutlu bir yapı olarak ele alınmıştır. Klinik uygulamanın başarı ya da başarısızlığı, biyolojik ve demografik göstergelere ek olarak, o hastanın yaşam kalitesine yaptığı olumlu veya olumsuz gelişmelerle de değerlendirilmeye başlanmıştır. Diğer bir deyişle bir sağlık girişiminin başarısı, hastalığın yol açtığı ağrı, halsizlik ve işlev kaybı ve daha geniş olarak da bireyin bedensel, psikolojik ve sosyal iyilik durumu ile müdahalelerle 4
15 ilgili sonuç göstergelerinin yalnızca yaşamları kurtarma temelinde değil, aynı zamanda onları geliştirme temelinde olmaları gerektiğidir (13). 2.2 DERMATOLOJİDE YAŞAM KALİTESİ Dermatolojik hastalıklar diğer sistem hastalıklarından farklı olarak yaşamı tehdit etmemesine rağmen, kişinin psikosoyal durumunu, kişisel ilişkilerini ve günlük aktivitelerini etkilediklerinden yaşam kalitesi üzerine önemli etkileri vardır (3). İyi bir yaşam kalitesi dermatolojiyle, diğer medikal alanlardan daha ilgilidir; çünkü dermatolojik hastalıkların çoğu kronik seyretmekte, sık nüks etmekte ve tedaviye dirençli özellik göstermektedir (26). Pekçok deri hastalığı, hastayı emosyonel ve sosyal etkileşim, semptomlar, fonksiyonel bozukluk gibi çok boyutlu biçimde etkiler (27). Kaşınma, ağrı gibi ciddi semptomları olan hastalar psikolojik olarak zarar görebilir; alışveriş, ev-bahçe bakımı gibi günlük aktiviteleri yerine getirmede zorluk çekebilirler. Hastaların kıyafet seçimleri değişebilir, hastalıklarından dolayı daha sık yıkanmak veya kıyafet değiştirmeye ihtiyaç duyabilirler. Ayrıca hastaların sosyal ve fiziksel aktiviteleri, diğer insanların hastalıklarını gördüklerinde ne düşünecekleri endişesi ile kısıtlanabilir. Topikal olarak krem ve merhemlerin kullanımındaki zorluklardan dolayı tedaviler, genellikle başlangıçta yaşam kalitesini daha olumsuz olarak etkilerler (28,29). Dermatolojide yaşam kalitesi, klinik, araştırma, denetleme ve mediko-ekonomik ya da finansal amaçlara yönelik olarak değerlendirilir. Deri hastalıklarının, hastaların yaşam kalitesi üzerine etkilerinin ölçülmesi, karşılanmayan gereksinimlerin anlaşılmasında ve sunulacak sağlık hizmetlerinde gerekli öncelik hakkında bilgilenmek açısından da önemlidir (19,20,28,29). Çoğunlukla doktorun deri hastalığının klinik şiddeti ile ilgili görüşü ve hastanın yaşam kalitesi paralellik göstermez. Bu yüzden klinisyenin tedavi hakkındaki görüşüne ek olarak, tedavinin hastanın yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini de ölçmek esastır. Bu etkileri ölçmek ve tedaviyi etkileyecek kararları daha sağlıklı alabilmek için elde edilen bilgiler skorlanmalıdır (4,26,30,31). 5
16 2.3 YAŞAM KALİTESİ ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Yaşam kalitesi ölçekleri, hastanın özel gereksinimlerini belirlemek, psikososyal sorunlarını ortaya koymak, özellikle kronik hastalıklarda hastanın durumundaki değişiklikleri izlemek ya da tedavi şeklini belirlemek için kullanılmaktadır. Pratik olarak yaşam kalitesinin ölçümü anket bazında hazırlanan objektif sorularla gerçekleşir. Bu anketler genellikle hastalığa ait ve onun oluşturduğu durumla ilgili soruları içerirler. Yaşam kalitesi ölçüm yöntemlerinin temel ortak özellikleri güvenilir, geçerli ve duyarlı yöntemler olmalarıdır. Geçerlilik ve güvenilirlikleri kanıtlanmış olmalı, tedavi sonrasında sağlık durumundaki değişiklikleri tespit edecek kadar duyarlı olmalıdırlar (25,31). Yaşam kalitesine yönelik geliştirilmiş testler 3 ana grupta değerlendirilirler: A)Genel sağlığa özgü testler B)Dermatolojiye özgü testler C)Dermatolojik hastalıklara özgü testler Dermatoloji pratik uygulamasında, dermatolojiye özgü testler ve dermatolojik hastalıklara özgü testler daha çok kullanılmaktadır (2,3,20) GENEL SAĞLIĞA YÖNELİK TESTLER: Dermatoloji dışındaki hastalıklara da uygulanan ve genel sağlık politikalarının belirlenmesine yardımcı olabilecek testlerdir (26). Sağlığın tüm yönleri ile ilgilenen genel ölçekler diğer ölçekler ve sağlıklı kontrollerle karşılaştırmayı sağlar, ancak o hastalığa özgü bazı özel zorlukları atlayabilir, karmaşık ve zaman kaybettirici olabilir (31). 6
17 Genel sağlık anketleri, klinik uygulama ve araştırmalarda veya genel populasyon gözlemlerinde kullanılmak üzere hastalıkların yaşam kalitesine etkilerinin araştırılmasını amaçlar. Bu anketler, fiziksel fonksiyon, emosyonel durum, fiziksel kısıtlılıktan doğan sınırlanma, sosyal durum, zihinsel sağlık, enerji ve canlılık, ağrı ve genel sağlığa bakış, medikal ve sosyal müdahalelerin genel populasyonun sağlığı üzerine etkilerini inceleyen farklı sorulardan oluşur (32). Genel sağlığa özgü testlerin avantajı, deri hastalıkları ile diğer hastalıkları karşılaştırabilir olmalarıdır. Ancak bir deri hastalığının bir başka deri hastalığı ile karşılaştırılması ya da tedaviden sonra deri hastalığı üzerindeki değişimi ölçmede duyarlı değillerdir (28,29). Tablo 1: Genel Sağlığa Yönelik Testler 1)Hastalık Etki Profili (Sickness Impact Profile, SIP) 2)Kısa Form-36 (Short Form-36, SF-36) 3)Genel Sağlık anketi (General Health Questionnaire, GHQ) 4)Nottingham Sağlık Profili (Nottingham Health Profile, NHP) 5)Hastanın oluşturduğu İndeks (Patient Generated Index, PGI) 1)Hastalık Etki Profili (Sickness Impact Profile, SIP): Genel sağlık anketleri içinde en sık kullanılanı olup, sağlık durumunda farklı zamanlarda ve farklı gruplarda değişikliklerin saptanması amacıyla kullanılır.yirmi yıldan daha uzun bir süre önce tasarlanmış olup, 2000 den fazla çalışmada kullanılmıştır. Günlük aktiviteleri içeren 12 farklı alanda, 136 soru halinde hazırlanmıştır. 3 fiziksel, 4 psikososyal boyut içerir; uyku, dinlenme, iş, eğlence, yemek gibi konuları da kapsar. Psoriasisde geçerliliği kanıtlanmış olup, UK-SIP (İngiltere Hastalık Etki Profili) atopik dermatit, bazal hücreli karsinom (BHK) ve akne için de kullanılmıştır (20,25,26). 7
18 2)Kısa Form-36 (Short Form-36, SF-36): Klinik pratik ve araştırmalarda, sağlık politikalarını belirlemede ve genel populasyon araştırmalarında kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Kısa form-36, geniş bir normal populasyonda ve spesifik hastalığı olan kişilerde uygulanarak geçerliliği sağlanmış olup, iç tutarlılığı yüksek bulunmuştur. Fiziksel fonksiyon, emosyonel durum, fiziksel kısıtlılıktan doğan sınırlama, sosyal durum, mental sağlık, enerji ve canlılık, ağrı ve genel sağlığa bakış şeklinde 8 boyut ve 36 farklı sorudan oluşmuştur. Psoriasis, akne, ürtiker, el ekzeması, kontakt dermatit, iktiyoz, diyabetik ayak ülserleri için kullanmıştır. Kısa form-36, dermatolojide deri hastalıklarının diğer sistemik hastalıklarla kıyaslanmasında uygun bir seçenektir (20,25,26). 3)Genel Sağlık Anketi (General Health Questionnaire, GHQ) : Tanı konulabilen psikiyatrik hastalıklarda kullanılabilen bir ankettir. 12 soruluk versiyonu dermatoloji kliniklerinde, 28 soruluk versiyonu psoriasis ve şarap lekesi malformasyonu, 30 soruluk versiyonu ise aknede kullanılmıştır (20,25,26). 4)Nottingham Sağlık Profili (Nottingham Health Profile, NHP): Sağlık problemleri, toplum araştırması için tasarlanmıştır, ayrıca medikal ve sosyal müdahalelerin sonuçlarını değerlendirmek amacıyla da kullanılmıştır. Sağlık problemlerini yansıtan 38 soru, sağlık durumundan en çok etkilenen günlük aktivitelerle ilgili 7 soru içerir. Bacak ülserli hastalarda, kronik ürtiker, atopik dermatit ve Behçet Hastalığı nda kullanılmıştır (20,25,26). 5)Hastanın oluşturduğu İndeks (Patient Generated Index, PGI): Hastanın, hastalığın yaşamında etkilediği 5 maddeyi listeleyerek, hastalığın hangi etkilerinin hasta için önemli olduğunu belirlemek amacıyla kullanılır. Herd tarafından atopik dermatitin yaşam kalitesine etkisini ölçmek amacıyla kullanılmıştır. (20,25,26). 8
19 2.3.2 DERMATOLOJİYE ÖZGÜ TESTLER: Dermatolojideki tüm hastalıklara uygulanabilen testlerdir. İlk olarak Whitmore 1970 yılında, deri hastalıklarının yaşam kalitesine olumsuz etkilerini tespit etmek amacıyla 21 sorudan oluşan standart bir yöntem oluşturmuştur. American Medical Association ise kalıcı deri hastalıklarının tedavi gereksinimleri ve günlük aktiviteleri sınırlamalarını değerlendirme ile ilgili kriterler sunmuştur. Üç yıl sonra Robinson, dermatolojide işlev kaybı (disability) ölçen sistem geliştirmiştir (20,26,31). Tablo 2:Dermatolojiye Özgü Testler 1)Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği (Dermatology Life Quality Index, DLQI) 2)Deri Hastalıkları Etki Skalası (Impact of Skin Disease Scale, IMPACT) 3)Dermatolojiye Spesifik Yaşam Kalitesi Skalası (Dermatology Spesific Quality of Life, DSQL) 4)Dermatolojide Yaşam Kalitesi Skalası (Dermatology Quality of Life Scale, DQOLS) 5)İngiltere Hastalık Etki Profili (UK Sickness Impact Profile, UKSIP) 6)Deri Hastalıklarına Bağlı Sıkıntıyı Değerlendirme Skalası (Bother Assessment in Skin Condition Scale, BASC) 7)Deri İndeksi (SKINDEX) 8)SCALPDEX 9)Saç İndeksi (HAIRDEX) 10)Dermatolojide Yaşam Kalitesi (VQ-Dermato) 11)Hastalık Şiddeti Dermatoloji İndeksi (Dermatology Index of Disease Severity, DIDS) 12)Freiburg Yaşam Kalite Değerlendirmesi (Freiburg Life Quality Assessment, FLQI) 13)Türkçe Dermatolojik Yaşam Kalite Ölçeği (DYKÖ) 9
20 1)Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği (Dermatology Life Quality Index, DLQI): Dermatolojiye özgü, sağlık ilişkili yayınlanmış ilk yaşam kalite ölçeğidir. Dermatolojiye özgü testler içerisinde en önemlisi ve yaygın olarak kullanılanı olup, uygulanması oldukça pratiktir. Basit, kısa, anlaşılır, hastalara yönelik bir anket formu olup, günlük rutin klinik çalışmalarda kullanılabilmektedir. Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği (DYKÖ), hastanın hissetikleri, günlük aktivite, boş zamanı değerlendirme, okul/iş hayatı, kişisel ilişkiler, tedavi alt gruplarından oluşacak şekilde son 1 haftayı değerlendirmeye yönelik tasarlanmştır. Anket 4 olası cevabın olduğu 10 sorudan oluşmaktadır (32). Başlangıçta normal populasyonla kıyaslanarak geçerliliği sağlanmış, yüksek duyarlılık, tekrar edilebilirlik ve iç tutarlılık göstermiştir (32). Dermatoloji Yaşam Kalite Ölçeği, akne, psoriasis, atopik dermatit, el ekzeması, ürtiker, vitiligo, melazma, saç kaybı, iktiyoz, hiperhidroz, Behçet Hastalığı, hidradenitis suppurativa, epidermolizis bülloza, pemfigus vulgaris, Hailey-Hailey hastalığı, Darier hastalığı, pitriasis roze, leishmaniasis, filiariasise bağlı lenfödem, nonmelanom deri kanserleri, dermatoloji kliniğinde yatan hastalarda tedavi sonrası değişiklikleri tespit etmek amacıyla, renal transplantasyon sonrası görülen deri hastalıkları, oral retinoid tedavisi gören akne hastaları, lazer tedavisi alan hirsutizmli hastalar, pulsed dye lazer tedavisi uygulanan rozasea hastaları, bazal hücreli karsinom cerrahi sonrası, intermittan siklosporin tedavisi alan psoriasis hastaları, alefacept tedavisi alan kronik plak tip psoriasis hastalarında yaşam kalitesinin ölçümünde kullanılmıştır (25). DYKÖ nin, Öztürkcan ve ark.(33) ları tarafından Türkçe de geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmıştır. 2)Deri Hastalıkları Etki Skalası (Impact of Skin Disease Scale, IMPACT): Dermatoloji kliniğine başvuran hastaların psikiyatrik morbiditesini sınıflamak amacıyla kullanılır. Deri hastalığının başlamasından itibaren olan tüm değişiklikler için bir pozitif skor verilerek değerlendirme yapılır (25,26). 10
21 3)Dermatolojiye Spesifik Yaşam Kalitesi Skalası (Dermatology Spesific Quality of Life, DSQL): Klinik araştırma ve gözlemlerde kullanılabilecek basit, anlaşılabilir bir testtir. Fiziksel semptomlar ve somatik yakınmalar, günlük aktiviteler, sosyal aktiviteler, okul/iş hayatı, kendi durumunun farkında olma şeklinde 5 gruptan oluşur. 43 sorudan oluşan DSQL, her biri 9 soru içeren SF-36 ya ait iki skala içerir. Akne, kontakt dermatit ve allerjik deri hastalıklarında yaşam kalitesinin ölçümünde kullanılmıştır (26,31). 4)Dermatolojide Yaşam Kalitesi Skalası (Dermatology Quality of Life Scale, DQOLS): Psikososyal boyutla ilgili 17, fiziksel aktivite ile ilgili 12 ve semptomların şiddetini saptayabilmek amacıyla hazırlanmış 12 soruyu içeren bir anket formudur. Deri hastalıkları geniş bir spektrumda test edilmesine rağmen, sadece akne ve psoriasis hastalarında kullanılmıştır (25,32). 5)İngiltere Hastalık Etki Profili (UK Sickness Impact Profile, UKSIP): SIP (Hastalık Etki Profili) ten geliştirilmiş olan İngiltere Hastalık Etki Profili testi, yaşam kalitesinin 12 farklı boyutunu (uyku, beslenme, iş, ev hayatı, hobiler/eğlence, hareketlilik, hareket kolaylığı, kişisel hijyen/günlük bakım, sosyal hayat, canlılık derecesi, emosyonel durum, iletişim) inceleyen 136 sorudan oluşmuştur. Psoriasis, atopik dematit, akne ve bazal hücreli karsinomda kullanılmıştır (25,26). 6)Deri Hastalıklarına Bağlı Sıkıntıyı Değerlendirme Skalası (Bother Assessment in Skin Condition Scale, BASC): Dermatolojik hastalığın, hasta üzerinde ne kadar sıkıntı yarattığını ölçmek amacıyla geliştirilmiş bir testtir. Deri durumunuz canınızı ne kadar sıkıyor? sorusuna hastanın verdiği cevap, elektronik horizontal visual analog skala kullanılarak kaydedilir (19,25,26). 11
22 7)Deri İndeksi (SKINDEX): Deri indeksi, 8 skala (kognitif-bilişsel etkiler, sosyal etkiler, depresyon, korku, sıkıntı, öfke, fiziki rahatsızlık, fonksiyonel kısıtlama) ve 61 sorudan oluşur. Farklı hastalık grupları arasında karşılaştırma yapmak ve hastadaki deri hastalığı ile ilgili değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan farklılıkları ölçmek üzere, iki amaçlı kullanılmaktadır. Anket daha sonra tekrar incelenerek, Skindex-29 ve Skindex-16 versiyonları oluşturulmuştur. Testin geçerliliği ve doğruluğu korunarak, daha kısa sürede, daha fazla hastaya uygulanacak şekilde hazırlanmıştır. Skindex, 15 den fazla deri hastalığında kullanılmıştır (30). Skindex-29 un, Aksu ve ark.(30) ları tarafından dilimizde geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmıştır. 8)SCALPDEX: Semptomlar, fonksiyonlar ve duygular olmak üzere 3 ana başlık altında, son 4 haftayı içeren, 23 soru ile saçlı deri dermatitlerinde hastanın yaşam kalitesi ölçümünde kullanılmak üzere geliştirilmiş bir testtir. Saçlı deri psoriasisi ve seboreik dermatitte kullanılmıştır (35,36). 9)Saç İndeksi (HAIRDEX): Saç hastalıklarında yaşam kalitesinin ölçülmesi amacıyla geliştirilmiş, duygular, özgüven ve stigmatizasyon kategorilerinde 48 sorudan oluşan bir ankettir. Kadınlarda alopesinin yaşam kalitesi üzerine etkisinin ölçülmesi amacıyla kullanılmıştır (37). Ceren ve ark.(38) larının çalışmasında anket 100 androgenetik alopesili kadın hastaya uygulanmıştır. Hastaların %98 i indeksi doldurmaya değer bulduklarını belirtirken, çalışmada yaşam kalitelerinin olumsuz yönde etkilendiği saptanmıştır. 10)Dermatolojide Yaşam Kalitesi (VQ-Dermato): Dermatolojide yaşam kalitesi ile ilgili çalışmalar, güvenilirliği, doğruluğu ve sensitivitesi (özgünlüğü) korunarak farklı kültürel ortamlarda kullanılabilmesine rağmen, çoğu kez kültürel adaptasyon gerektirir. Bu yüzden, alternatif olarak 1994 yılında Fransa da yapıldığı gibi kültür ve dile özgü bir yöntem geliştirilebilir. 12
PSİKODERMATOLOJİDE KULLANILAN ÖLÇEKLER
PSİKODERMATOLOJİDE KULLANILAN ÖLÇEKLER A)Sağlıkta Kullanılan Başlıca Yaşam Kalitesi Ölçekleri B)Psikodermatolojide Sık Kullanılan Psikometrik Testler C)Dermatolojide Sık Kullanılan Yaşam Kalitesi Ölçekleri
DetaylıAKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018
AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç
DetaylıPrediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi
Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun
DetaylıKronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi
Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,
DetaylıKANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.
KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal
DetaylıSağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması
Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması Doç. Dr. Erhan Eser Celal Bayar Üniversitesi e.eser@bayar.edu.tr Yaşam Kalitesinin Sınıflandırılması Sağlıkla Doğrudan
DetaylıPsoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar
Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim
DetaylıÜniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe
DetaylıDİYALİZ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİNİ NASIL DEĞERLENDİRELİM?
DİYALİZ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİNİ NASIL DEĞERLENDİRELİM? Dr İbrahim GÜNEY Konya Eğt. ve Arş Hastanesi Nefroloji Kliniği TND-2012 Kasım 1. Yaşam Kalitesi Nedir? 2. Yaşam Kalitesi Neden Önemlidir? 3.
Detaylıİnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi
İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D
DetaylıOBEZİTE Doç. Dr. Erdal Vardar 46. UPK
YAŞAM KALİTESİ VE OBEZİTE Doç. Dr. Erdal Vardar 46. UPK Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi Kişinin kendi sağlığını değerlendirmesi için geliştirilmiş bir ölçme metodudur. Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi ölçümü
DetaylıKnee Injury and Osteoarthritis Outcome Score: Reliability and Validation of the Turkish Version
Knee injury and Osteoarthritis Outcome Score (KOOS), Turkish version LK.1.0 Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score: Reliability and Validation of the Turkish Version DİZ İNCİNME VE OSTEOARTRİT SONUÇ
DetaylıTedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi
Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Dr. Gülcan Güleç, DR. Hikmet Hassa, Dr. Elif Güneş Yalçın, Dr.Çınar Yenilmez, Dr. Didem
DetaylıBİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD
BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak
DetaylıBPH da Türkçe Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Kullanım Kılavuzu. Dr. Kamil ÇAM Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD
BPH da Türkçe Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Kullanım Kılavuzu Dr. Kamil ÇAM Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD BPH Ġnfravezikal obstrüksiyon BPH AÜSY YK Detrüsör disfonksiyonu YaĢlanma IPSS Tedavi
DetaylıYazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma
DetaylıBuse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan
Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Psikososyal Güvenlik İklimi Psikososyal güvenlik iklimi, örgütsel iklimin spesifik bir boyutu olup, çalışanların psikolojik
DetaylıAndrogenetik alopesili kadınlarda hairdeks ile yaşam kalitesinin değerlendirilmesi
fieh TIP BÜLTEN 42:1-2008 Androgenetik alopesili kadınlarda hairdeks ile yaşam kalitesinin değerlendirilmesi The evaluation of the quality of life in women with androgenetic alopecia using hairdex Eylem
DetaylıSizofrenide Yasam Kalitesi. Prof. Dr. Köksal Alptekin, Dokuz Eylül Univ. Tip Fak. Izmir-TURKEY (SAYKAD 2004)
Sizofrenide Yasam Kalitesi Prof. Dr. Köksal Alptekin, Dokuz Eylül Univ. Tip Fak. Izmir-TURKEY (SAYKAD 2004) Sizofreni: Temel Belirti Kümeleri Pozitif Sanri Varsani Dezorganize konusma Katatoni Sosyal/Mesleksel
DetaylıİŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.
İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem
DetaylıDSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)
DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı
DetaylıKadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi
Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına
DetaylıDOĞRU SEÇİLMİŞ DİYALİZ TEDAVİSİ VE YAŞAM KALİTESİ
DOĞRU SEÇİLMİŞ DİYALİZ TEDAVİSİ VE YAŞAM KALİTESİ 24. ULUSAL BÖBREK HASTALIKLARI, DİYALİZ VE TRANSPLANTASYON HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ-2014 SELMA ÇİÇEK WHO-quality of life Amaçları, beklentileri, hayat standartları,
DetaylıÖzgün Problem Çözme Becerileri
Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ
DetaylıDoç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri
Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi
DetaylıPalyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları
Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,
DetaylıOrta yaş kadınların çoğu için psikososyal ve fiziksel semptomlarla ilişkili olarak reprodüktif dönemin sonu ve menopozun başlangıcını gösterir
Orta yaş kadınların çoğu için psikososyal ve fiziksel semptomlarla ilişkili olarak reprodüktif dönemin sonu ve menopozun başlangıcını gösterir Aynı zamanda sağlıksız yaşam stilinin birikmiş etkilerinin
DetaylıNE YAPARSAM YAPAYıM BEN BİR BAĞıMLıYıM. DR MERAL AKBıYıK
NE YAPARSAM YAPAYıM BEN BİR BAĞıMLıYıM DR MERAL AKBıYıK STİGMA Yunan kölelerin özgür insanlardan ayırmaya yarayan işaretlerdir. Bu kişilerin sosyal statüsünü belirtirlerdi Daha değersiz olduklarını vurgulardı
DetaylıYASLANMA ve YASAM KALİTESİ
YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:
DetaylıBöbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi
Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa
DetaylıGebelere Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Fetal Bağlanma, Doğum Algısı ve Anksiyete Düzeyine Etkisi. Ebe Huriye Güven
Gebelere Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Fetal Bağlanma, Doğum Algısı ve Anksiyete Düzeyine Etkisi Ebe Huriye Güven Gebelik dönemi fizyolojik, psikolojik ve sosyal değişimlerin yaşandığı ve bu değişimlere
DetaylıValidity, Reliability, and Sensitivity to Change of a Turkish Version of Rheumatoid and Arthritis Outcome Score in Patients with Rheumatoid Arthritis
Validity, Reliability, and Sensitivity to Change of a Turkish Version of Rheumatoid and Arthritis Outcome Score in Patients with Rheumatoid Arthritis Authors: Altınay Göksel Karatepe, Rezzan Günaydın,
DetaylıGEBELİĞİN PSİKO-SOSYAL VE KÜLTÜREL BOYUTU
GEBELİĞİN PSİKO-SOSYAL VE KÜLTÜREL BOYUTU A R A Ş. G Ö R. Z E Y N E P K I R I K K A L E L İ Gebelik dönemi fizyolojik olduğu kadar kalıcı psikolojik değişikliklere de neden olmaktadır. Anne karnında gelişen
DetaylıHOŞGELDİNİZ. Diaverum
HOŞGELDİNİZ 1 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZ KLİNİKLERİNDEN BEKLENTİLERİ Gizem AKYOL¹, Nergiz TEKYİĞİT¹,Ayşegül TEMİZKAN KIRKAYAK¹,Fatma KABAN²,Filiz AKDENİZ²,Tevfik ECDER²,Asiye AKYOL³ 1-Diaverum Özel
DetaylıSistektomi sonrası. Üroonkoloji Derneği. Cevaplar ne kadar net? Dr. Gökhan Toktaş
Sistektomi sonrası yaşam kalitesi Cevaplar ne kadar net? Dr. Gökhan Toktaş Sistektomi Sorunlu altın Standart Kasa invaziv tümörlerde altın standart Doktora en sık sorulan soru: İdrarımı nasıl ve nereden
DetaylıGebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi
Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş
DetaylıMelek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN. SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU. Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi
DİYABET HASTALARININ HASTALIK ALGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Melek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi Amaç: TURDEP-2
DetaylıKAŞINTILI DERMATOZLARDA KAŞINTININ YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ
T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERMATOLOJİ ANABİLİM DALI Tez Yöneticisi Doç. Dr. Özer ARICAN KAŞINTILI DERMATOZLARDA KAŞINTININ YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ (Uzmanlık Tezi) Dr. İrem ERTÜRK EDİRNE-2009
DetaylıSANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ
SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası
DetaylıSağlıkta Yaşam Kalitesinin Klinikte Kullanımı
. SAYKAD Sağlıkta Yaşam Kalitesi Derneği 2002 Sağlıkta Yaşam Kalitesinin Klinikte Kullanımı Ömer Aydemir Celal Bayar Üni. Tıp Fak. Psikiyatri A. D. Sağlık Hizmetinde Amaç Hastanın hastalığı ile ilgili
DetaylıTIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ
TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ Egemen Ünal*, Reşat Aydın*, Gülnur Tekgöl Uzuner**, Oğuz Osman Erdinç**, Selma Metintaş* *Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion:
ÖZET Amaç: Yapılan bu çalışma ile Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesinde görevli hemşirelerin zihinsel iş yüklerinin değerlendirilmesi ve zihinsel iş yükünün hemşirelerin sosyo-kültürel özelliklerine
DetaylıTravma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Nedir? Günlük rutin işleyişi bozan, Aniden beklenmedik bir şekilde gelişen, Dehşet, kaygı ve panik yaratan, Kişinin anlamlandırma
DetaylıTHOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor
THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler
DetaylıÇÖZÜM ODAKLI TERAPİLER & KİŞİLERARASI İLİŞKİLER TERAPİSİ PSİKOTERAPİ KURAMLARI II
ÇÖZÜM ODAKLI TERAPİLER & KİŞİLERARASI İLİŞKİLER TERAPİSİ PSİKOTERAPİ KURAMLARI II ÇÖZÜM ODAKLI TERAPİLER Temel varsayımlar Danışanlar hem kişisel hem de üyesi oldukları sosyal ağlar temelinde, kaynaklar
Detaylıİnsomni. Dr. Selda KORKMAZ
İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen
DetaylıADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM
ADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM Gamze Varlı Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Klinik Eğitim Hemşiresi Sunu Planı Hemşirelik ve hasta/hasta yakınları eğitimi
DetaylıKULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol
KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical
DetaylıTable 1. Demographic and clinical characteristics of the patients
1 Table 1. Demographic and clinical characteristics of the patients Variables Results N mean±s.d. Age (years) 45,8±1,3 Gender Female 73 (44%) Male 93(56%) Hand dominance Right 147 (88,6%) Left 19 (11,4%)
DetaylıYOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****
YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi Yoğun Bakım Sorumlu
DetaylıÜniversite Öğrencilerinde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Üniversite Öğrencilerinde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Yrd. Doç. Dr. Esengül Kayan Beykent Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü 04.10.2017 Çalışmanın Amacı 1.Üniversite öğrencilerinde
DetaylıRATLARDA ANNE YOKSUNLUĞU SENDROMUNA ZENGĠNLEġTĠRĠLMĠġ ÇEVRENĠN ETKĠSĠ. Serap ATA, Hülya İNCE, Ömer Faruk AYDIN, Haydar Ali TAŞDEMİR, Hamit ÖZYÜREK
RATLARDA ANNE YOKSUNLUĞU SENDROMUNA ZENGĠNLEġTĠRĠLMĠġ ÇEVRENĠN ETKĠSĠ Serap ATA, Hülya İNCE, Ömer Faruk AYDIN, Haydar Ali TAŞDEMİR, Hamit ÖZYÜREK Hayatın erken döneminde ebeveyn kaybı veya ihmali gibi
DetaylıMizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi
Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin
DetaylıKARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI
KARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI Hipertansiyon (HT) çağımızın en önemli sağlık sorunu olup mortalite ve morbidite nedenlerinin başında gelmektedir. Türkiye de de tüm
DetaylıK U L L A N I M B İLGİLERİ
T Ü R K Ç E C O M P U TER SYSTE M U S A B I L I TY QU E S T I O N N A IRE S H O RT VERSIO N (T- C S U Q - S V ) A N K E Tİ K U L L A N I M B İLGİLERİ DOÇ.DR. OGUZHAN ERDINC I S T A N B U L, 2 0 1 5 GENEL
Detaylı1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji 2 FMC Türkiye 3 İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Gülay Aşçı 1, Cenk Demirci 2, Zeki Soypaçacı 3, Özen Önen Sertöz 1, Serkan Kubilay Koç 2, Sinan Erten 2, Sıddig Momin Adam 2, Handan Öğünç 2, Gökçe Kaya 2, İrfan Hastürk 2, Emine Ünal 2, Ali Başçı 1, Ercan
DetaylıDSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar
DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde
DetaylıYATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Bu prosedürün
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıYaşlılarda düzenli fiziksel aktivite
Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği
DetaylıPostmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi
Özgün Araştırma / Original Investigation Postmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi Effect of Body Mass Index on the Determination of Bone Mineral Density in Postmenopausal
DetaylıSoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Şizofreniye bağlı davranım bozuklukları bireyi ve toplumları olumsuz etkilemekte Emosyonları Tanıma Zorluğu Artmış İrritabilite Bakımverenlerin
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
DetaylıSAĞLIK HİZMETLERİNDE EKONOMİK DEĞERLENDİRME. Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR
SAĞLIK HİZMETLERİNDE EKONOMİK DEĞERLENDİRME Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR GIRIŞ Sağlık harcamalarının artışı Kaynak kıtlığı sorunu Birey sağlık koşullarını iyileştirebilecek olası tüm müdahaleleri elde edememektedir.
Detaylıilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2003, 14 (2), 67-82 ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM ÖıÇEGiNiN ADAPTASYONU ÖZET Dilara ÖZER, Abdurrahman AKTOP
DetaylıNİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
Amaçlar NİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Bu bölümde ölçümlerin geçerlilik ve güvenilirliği ile veri toplama teknikleri üzerinde durulacaktır. Araştırmanın amacına göre her bir aracın nasıl uygulanacağı
DetaylıYAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM
YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,
DetaylıADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ. Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu
ADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri Ergenin yaşına, gelişim düzeyine uygun Bireysel, kültürel ve sosyoekonomik farklılıklara
DetaylıT. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ
T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER Sağlık
DetaylıHemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü
Hemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü Yaşam başlangıcından ölümüne kadar, sağlık ve hastalık durumunu anlama, uygun girişimleri planlayarak sorunu çözme sorumluluğuna sahip olan hemşirelik; insanı ele alan
DetaylıDİABETLİ HASTALARDA CİNSEL SAĞLIK
DİABETLİ HASTALARDA CİNSEL SAĞLIK Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği OP. DR. ÜNSAL ÖZKUVANCI Genel bilgiler Şeker hastalığı bir çok organı etkilediği gibi cinsel fonksiyonları da olumsuz
DetaylıTÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik
DetaylıPOSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI
BİLDİRİ AKIŞI Bildiri ekibinden bir araştırmacının aşağıda belirtilen bilimsel program gününde posterini belirtilen poster numarası için ayrılmış panoya asması, gün sonunda teslim alması zorunludur. Belirlenen
DetaylıLENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR!
LENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR! Lenfödem, lenf sıvısının dolaşımındaki yetersizlik yüzünden dokular arasında proteinden zengin sıvı birikimine bağlı olarak şişlik ve ilerleyen
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;
DetaylıYerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4
Önsöz Yerinde Masaj hizmetleri ile Türkiye deki iş hayatı kalitesini yükseltmek üzere çıktığımız yolda, bugüne kadarki tüm pazarlama faaliyetlerimizde Yerinde Masaj ın kurumlar tarafından çalışanlarına
DetaylıAĞRI YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 08.04.2013 Madde 4.6 daki Algoloji Konseyi tanımlaması çıkarıldı. 01 Madde 5.6.4 teki Algoloji Konseyi konsültasyonu yerine Anesteziyoloji uzman hekimi
DetaylıObsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi
Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,
DetaylıMeslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD
Meslekte Ruh Sağlığı A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Çalışan Sağlığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından sağlık, kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam
DetaylıKANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
DetaylıNütrisyonel tarama metodları
Nütrisyonel tarama metodları Doç Dr Sema Basat Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi 02.11.2013 Özellikle hastanede yatan hastada malnütrisyon TANIMLANMIYOR TEDAVİ EDİLMİYOR. NEDEN? TARAMA, DEĞERLENDİRME,
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK ( )
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK (2.0.20) Gülay Turgay, Emre Tutal 2, Siren Sezer Başkent Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Diyaliz Programı
DetaylıSAĞLIKLI OBEZLERDE FİZYOTERAPİ VE REFLEKSOLOJİ UYGULAMALARININ ZAYIFLAMAYA ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
SAĞLIKLI OBEZLERDE FİZYOTERAPİ VE REFLEKSOLOJİ UYGULAMALARININ ZAYIFLAMAYA ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ HAZIRLAYAN:FZT.MELTEM ERASLAN DANIŞMAN:PROF.DR.İSMET MELEK Obezite (şişmanlık),vücutta aşırı ölçüde
DetaylıBeden Eğitimi Öğretmenleri için Futbol Genel Alan Bilgisi Testinin Güvenirlik ve Geçerliği
Beden Eğitimi Öğretmenleri için Futbol Genel Alan Bilgisi Testinin Güvenirlik ve Geçerliği Fatih Dervent, Erhan Devrilmez, M. Levent İnce, Phillip Ward Alan Bilgisi Öğrencilerin öğrenmesi beklenen beceri
DetaylıRuhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır
Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...
DetaylıBilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış
Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife
DetaylıPARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak
PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND
DetaylıENDODONTİK TEDAVİDE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Prof. Dr. Feridun ŞAKLAR ENDODONTİK TEDAVİDE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ BAŞARI ORANLARI Kök kanal tedavisindeki başarı oranlarının belirlenmesi için bu güne kadar çok sayıda çalışma yapılmıştır.
DetaylıMESLEKİ REHABİLİTASYON
MESLEKİ REHABİLİTASYON Fizyoterapi ve ergoterapi içinde yer alan, Amerika da 1923 de Federal Mesleki Rehabilitasyon Kanunu ile resmi hale gelen, daha sonraları 1970 lerin ortalarından itibaren karşımıza
DetaylıDoç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik
DetaylıBir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri
Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Didem Yüzügüllü, Necdet Aytaç, Muhsin Akbaba Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı
DetaylıÇocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması
Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Yrd. Doç. Dr. Feyza Çorapçı Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bilge Yağmurlu Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
DetaylıPsA da hastalık aktivitesi izlem parametreleri: Bileşik skorlamalar işe yarıyor mu?
PsA da hastalık aktivitesi izlem parametreleri: Bileşik skorlamalar işe yarıyor mu? Dr. Umut Kalyoncu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD Romatoloji BD Çıkar Çatışması Konsültanlık
DetaylıHEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI
HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Burcu BAYRAK KAHRAMAN* Derya TÜLÜCE* Musa BALİ** Turgay ARINSOY** *Gazi Üniversitesi Sağlık
Detaylıhs-troponin T ve hs-troponin I Değerlerinin Farklı egfr Düzeylerinde Karşılaştırılması
hs-troponin T ve hs-troponin I Değerlerinin Farklı egfr Düzeylerinde Karşılaştırılması Tuncay Güçlü S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Biyokimya Bölümü 16-18 Ekim 2014, Malatya GİRİŞ Kronik
DetaylıBöbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar
Böbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar Doç. Dr. Emel YILMAZ Celal Bayar Üniversitesi Manisa SYO Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD 1 Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar
Detaylı